1. Planet sisteminin işıq və istilik verən, közərmiş böyük şar şəklində olan mərkəzi göy cismi; gün. Günəş işığı. Günəş də batanda rəngi saralır.
– Toztorpaq göyün üzünü elə bürümüşdü ki, günəş görünmürdü.
□ Günəş saatı – günəş işığı vasitəsilə vaxtı təyin etmək üçün siferblatlı cihaz.
Günəş sistemi – Günəş və onun ətrafındakı planetlərdən ibarət göy cisimlərinin hamısı birlikdə.
Şairi küsdürən dünyanı üzüb; Günəş sistemindən atmaq da azdır!
2. Günəşin verdiyi işıq, istilik.
Muğan günəşi adamı yandırırdı.
□ Günəş vannası – müalicə məqsədilə bədəni açıq havada, günəş şüaları altında saxlama.
3. məc. Klassik şeirdə və folklorda gözəlin sifəti günəşə bənzədilir (adətən tərkiblərdə işlədilir).
Günəş camallısan, gül yanaq ilən; Mən incəlib yengi aya dönmüşəm.
O gül cəmalını, bilməm, nə üzlə vəsf eləyim; Günəş deyim, gözəlim, ya deyim sitarə sənə?!
◊ Günəşi batmaq – süqut etmək, əvvəlki şan-şöhrətini itirmək; inkişafdan qalmaq.
Günəş gülmək (gülümsəmək) şair. – sevinmək, ruhlanmaq.
Seyranə çıxıb dağda, çəməndə; Güldükcə günəş mən də gülərdim.
Təbiət dirçəldi, həyəcana gəldi; Günəş gülümsündü dağlar başından.
Günəşi salamlamaq şair. – günəş doğan zaman oyaq olmaq, günəşin çıxmasını görmək.
Keşikçilər günəşi salamlayır, şəhər üzərində açılan yeni, gözəl bir səhərin müjdəçisi olurlar.
Günəşin altı – dünya, aləm.
[Qoca:] Lakin günəşin altında heç bir şey baqi deyil.
