AVAR

Avar dili — Qafqazda yaşayan xalqlardan biri olan avar xalqının dili. Avarlar (qafqazdilli) — Dağıstan Respublikasında ən böyük, Azərbaycanda sayca altıncı böyük etnik qrup. Avarlar — Avar xaqanlığını quran türk xalqı. Avar xaqanlığı — bugünkü Macarıstan, Slovakiya, Rumıniya və Serbiya torpaqlarında 562-823-cü illər arasında hökm sürən Türk dövləti. Ağ Hunlar — Hunların qərb qolu. Jujan xaqanlığı — Şimali Çin çöllərində türk dövləti.

Avar xaqanlığı (və ya Elmir İmperiyası) — bugünkü Macarıstan, Slovakiya, Rumıniya və Serbiya torpaqlarında 565–823-cü illər arasında mövcud olmuş Avar dövləti. Dövlət Avar xaqanı olan Bayan tərəfindən qurulmuşdur. 562-ci ildə avarların başına keçən I Bayan olduqca qabiliyyətli bir idarəçi və döyüşçü olmuşdur. Onun rəhbərliyi ilə avarlar, Bizans, Lombardlar,bir çox slavyan və türk qəbilələrlə müttəfiq olmuşdur. Avarlar Bizans, Fransa torpaqlarına hücumlar təşkil etmişlər. Bu dövrdə avarlar qərbdə Türingiya və İtaliya qapılarına qədər irəliləmişdilər. Cənubda isə Pannoniya, Dacis, İliriya və Dalmasiyada hakimiyyət quraraq Konstantinopola yaxınlaşmışlar. Karpat Hövzəsinin hamısına hakim olan avarlar, 582-ci ildə Sirmiumu (Sremska Mitrovica), 584-cü ildə Singidunumu (Belqrad) və 586-cı ildə Salonikini fəth etmişlər. Slavyan qəbilələri ardıcıl hücum edən və onları məğlub edən avarlara qarşı birləşərək 623-cü ildə qiyam qaldırmışlar. Avarları və frankları hədəf alan Slavyan hücumları müvəffəqiyyətli olmuş və Serbiyadakı torpaqlar geri alınmışdır.

Banu Avar (18 iyul 1955, Əskişəhər) — Türkiyə yazıçısı, jurnalisti, televizor proqramı aparıcısı. 18 iyun 1955-ci ildə Əskişəhərdə doğulmuşdur. Jurnalistika karyerasına "Süreç" qəzetində başladı. 1980-ci illərdə "Günaydın", "Dünya", "Vatan" qəzetlərində işlədi. London Universitetinə yollandı. Londonda BBC TV kanalında sənədli filmlərin hazırlanmasında iştirak etdi. Sonra TRT-nin London müxbirliyinə gətirildi. TRT-də göstərilən "32-ci gün" proqramının London müxbirliyini etdi. "Kipr" sənədli filminin hazırlanmasında araşdırmacılıq etdi. 1999-cu ildə TRT 1 və TRT 2-də Mozaik və Kaleydeskop kimi proqramların aparıcılığını etmişdir.

Avarlar — V əsrdə Mərkəzi Asiyada meydana çıxmış iri tayfa ittifaqı. İttifaq tərkibində aparıcı rolu köçəri maldar türk tayfalar oynayırdılar. VI əsrin ortalarında Şərqi Avropaya gələn avarlar Xəzərin qərb sahilləri boyu çöllərə yayıldılar. Avarların ilk elçiləri 558-ci ildə Bizans imperiyasına — imperator I Yustinianın yanına gəlmiş, hərbi ittifaq bağlamağı təklif etmiş və məskunlaşmaq üçün onlara yer verilməsini xahiş etmişlər. Bizans avarlardan özünə düşmən olan türkdilli bulqar və sabir tayfalarına, habelə slavyanlara — antlara qarşı mübarizədə istifadə etmişdir. Avarlar 567-ci ildə german lanqobard tayfası ilə birlikdə Pannoniyanı tutdular. Burada bir neçə yürüşdən və yeni tayfaların birləşdirilməsindən sonra məşhur sərkərdə Bayanın başçılığı ilə Avar xaqanlığının əsası qoyuldu. Pannoniyada möhkəmləndirilmiş konsentrik çevrəli "xrinq" – lər qala sistemi yaradılmışdı Avarla Pannoniyadan slavyanlara, franklara, lanqobardlara. gürcülərə və digər tayfalara habelə onlara xərac verməyə başlayan Bvansa qarşı basqınlar edirdilər. Avarlar Frank dövlətinə də basqınlar edirdilər.

Avarlar — V əsrdə Mərkəzi Asiyada meydana çıxmış iri tayfa ittifaqı. İttifaq tərkibində aparıcı rolu köçəri maldar türk tayfalar oynayırdılar. VI əsrin ortalarında Şərqi Avropaya gələn avarlar Xəzərin qərb sahilləri boyu çöllərə yayıldılar. Avarların ilk elçiləri 558-ci ildə Bizans imperiyasına — imperator I Yustinianın yanına gəlmiş, hərbi ittifaq bağlamağı təklif etmiş və məskunlaşmaq üçün onlara yer verilməsini xahiş etmişlər. Bizans avarlardan özünə düşmən olan türkdilli bulqar və sabir tayfalarına, habelə slavyanlara — antlara qarşı mübarizədə istifadə etmişdir. Avarlar 567-ci ildə german lanqobard tayfası ilə birlikdə Pannoniyanı tutdular. Burada bir neçə yürüşdən və yeni tayfaların birləşdirilməsindən sonra məşhur sərkərdə Bayanın başçılığı ilə Avar xaqanlığının əsası qoyuldu. Pannoniyada möhkəmləndirilmiş konsentrik çevrəli "xrinq" – lər qala sistemi yaradılmışdı Avarla Pannoniyadan slavyanlara, franklara, lanqobardlara. gürcülərə və digər tayfalara habelə onlara xərac verməyə başlayan Bvansa qarşı basqınlar edirdilər. Avarlar Frank dövlətinə də basqınlar edirdilər.

Avar göysu (türk - göysu, bəzən yanlış olaraq qoyun suyu kimi izah edirlər, - yuxarı axarında Cirmut) — Dağıstanda Sulak çayının əsas götürdüyü çay. Uzunluğu -178 km. Quton dağından (Baş Qafqaz silsiləsi) başlanır, Nukatl silsiləsindən yan keçərək, çox vaxt kanyonda axır. Əsasən şimal-şərq istiqamətində axaraq, Çirkotadan 6 km şərqdə Andi göysu ilə qovuşaraq Sulak çayını yaradır. Uzunluğu 178 km, ümumi düşməsi 2440 m, su yığımı sahəsi 7660 kv km, orta yüksəkliyi 2160. Çayın hövzəsində bulaşma sahəsi 6,8 kv km təşkil edir. Şimal-şərqdə su yığımı Boqos sislisələsi, cənub-qərbdə Əsas Qafqaz silsiləsi, cənubda Dültı Dağ massivi və Sarfun yal silsiləsi ilə məhdudlaşır. Sahəsinin mühüm hissəsi 1500 m dəniz səviyəsindən, o cümlədən 10% 3000 m, yüksəkdə yerləşir. Avar Göysu çayı yaz-yayda sel ilə, qışda aşağı səviyəsi ilə səciyələnir. İl ərzində su axımı bərabər bölünmür.

Avar göysu (türk - göysu, bəzən yanlış olaraq qoyun suyu kimi izah edirlər, - yuxarı axarında Cirmut) — Dağıstanda Sulak çayının əsas götürdüyü çay. Uzunluğu -178 km. Quton dağından (Baş Qafqaz silsiləsi) başlanır, Nukatl silsiləsindən yan keçərək, çox vaxt kanyonda axır. Əsasən şimal-şərq istiqamətində axaraq, Çirkotadan 6 km şərqdə Andi göysu ilə qovuşaraq Sulak çayını yaradır. Uzunluğu 178 km, ümumi düşməsi 2440 m, su yığımı sahəsi 7660 kv km, orta yüksəkliyi 2160. Çayın hövzəsində bulaşma sahəsi 6,8 kv km təşkil edir. Şimal-şərqdə su yığımı Boqos sislisələsi, cənub-qərbdə Əsas Qafqaz silsiləsi, cənubda Dültı Dağ massivi və Sarfun yal silsiləsi ilə məhdudlaşır. Sahəsinin mühüm hissəsi 1500 m dəniz səviyəsindən, o cümlədən 10% 3000 m, yüksəkdə yerləşir. Avar Göysu çayı yaz-yayda sel ilə, qışda aşağı səviyəsi ilə səciyələnir. İl ərzində su axımı bərabər bölünmür.

Avar Musiqili Dram Teatrı (avar. ЦӀадаса ХӀамзатил цӀаралда бугеб музыкалиябгун-драмаялъул Авар театр) — Həmzət Tsadasa adını daşıyan dövlət teatrı; Mahaçqala şəhərində yerləşən teatr; Teatr binası dövlət tərəfindən Rusiyanın regional əhəmiyyətli mədəni irsi obyekti kimi qorunur. Puşkin küçəsi 1 ünvanında yerləşir. 1935-ci ildə Dağıstan MSSR-in Xunzax rayonunun Xunzax kəndində əsası qoyulub. Teatrın yaradılmasının əsas təşəbbüsçüsü A.Maqayev olub, teatrın ilk rəhbəri və rejissoru P.Şiyanovski, A.Artemov olmuşdur. 1943-cü ildə teatr Buynaksk şəhərinə köçürüldü. 1951-ci ildə bu teatra Dağıstanın xalq şairi H.Tsadasanın adı verildi. 1960-cı ildə Rəsul Həmzətov Moskvada "Горянка" əsəri ilə Dağıstan dekadasında iştirak etdi. 1961-ci ildə Musiqili-Dram teatrı yaradıldı. 1968-ci ildə teatr Mahaçqalaya köçürüldü.

Avar-andi-sez dilləri — nax-Dağıstan dillərinin qolu. Burada geniş şəkildə fərqlənən avar dialektləri, andi və sez dilləri birləşdirilir. Avar-andi-sez dilləri içərisində avar və andi dilləri əhəmiyyətli dərəcədə yaxınlıq nümayiş etdirir, onlar avar-andi qrupunda birləşdirilir, sez dilləri isə xüsusilə seçilir. Sergey Starostin hesab edirdi ki, lak dili müasir avar-andi-sez dilləri ilə uzaqdan qohumdur. Dilçi Yevgeni Bokaryov avar-andi-sez icmasını sadəcə olaraq "avar" adlandırırdı.

Avar dairəsi (rus. Аварский округ) — Rusiya imperiyası (Dağıstan vilayətində) və RSFSR–in (Dağıstan vilayəti və Dağıstan MSSR–də) tərkibində, 1864–1928–ci illərdə mövcud olmuş inzibati–ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Xunzax kəndi idi.

Avar dili— Qafqaz xalqlarından biri olan Avar xalqının dili. Avarlar, əsasən Dağıstanda, Azərbaycanda (Balakən və Zaqatala rayonları) və qismən də Türkiyədə yaşayırlar. 13-22 aprel 2009-cu il rəsmi əhali siyahıyaalınmasına əsasən, ana dili avar dili olan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 46.610 nəfərdir.

Avar xaqanlığı (və ya Elmir İmperiyası) — bugünkü Macarıstan, Slovakiya, Rumıniya və Serbiya torpaqlarında 565–823-cü illər arasında mövcud olmuş Avar dövləti. Dövlət Avar xaqanı olan Bayan tərəfindən qurulmuşdur. 562-ci ildə avarların başına keçən I Bayan olduqca qabiliyyətli bir idarəçi və döyüşçü olmuşdur. Onun rəhbərliyi ilə avarlar, Bizans, Lombardlar,bir çox slavyan və türk qəbilələrlə müttəfiq olmuşdur. Avarlar Bizans, Fransa torpaqlarına hücumlar təşkil etmişlər. Bu dövrdə avarlar qərbdə Türingiya və İtaliya qapılarına qədər irəliləmişdilər. Cənubda isə Pannoniya, Dacis, İliriya və Dalmasiyada hakimiyyət quraraq Konstantinopola yaxınlaşmışlar. Karpat Hövzəsinin hamısına hakim olan avarlar, 582-ci ildə Sirmiumu (Sremska Mitrovica), 584-cü ildə Singidunumu (Belqrad) və 586-cı ildə Salonikini fəth etmişlər. Slavyan qəbilələri ardıcıl hücum edən və onları məğlub edən avarlara qarşı birləşərək 623-cü ildə qiyam qaldırmışlar. Avarları və frankları hədəf alan Slavyan hücumları müvəffəqiyyətli olmuş və Serbiyadakı torpaqlar geri alınmışdır.

Avar mətbəxi (avar. МагӀарулазул квен-тӀех) — Şimali Dağıstanın orijinal mətbəxlərindən olan Avarların milli, qədim mətbəxi. Avarların əsas milli pəhrizi xingala əsaslanır. Ənənəvi olaraq, avarlar çoxlu ət yeyirlər. Adətən yeməklər quzu və mal ətindən hazırlanır. Ətdən zəngin şorbalar (çurpa və ya şurva) bişirilir, ətli un yeməkləri hazırlanır və kabab qızardılır. Ən məşhur şorbaları arasında mərcimək şorbası, əvəlik şorbası və adi şorba seçilir. Avar mətbəxinin əsas əlaməti qurudulmuş ətdir. Soyuducu olmadığı zamanlarda qurudulmuş ət uzun müddət qida xüsusiyyətlərini qorumağa imkan verirdi. Daha az tərəvəz, əsasən soğan və pomidor, daha az kartof və badımcan, çoxlu miqdarda müxtəlif göylər, sarımsaq, sirkə və digər isti ədviyyatlar istifadə olunur.

Avar xanlığı (avar. Авар нуцаллъи) — bugünkü Dağıstan ərazisində XII əsrdən XIX əsrə kimi mövcud olmuş feodal dövlət. XII əsrin əvvəllərində xristian Sərir krallığının süqutundan sonra avarlar müsəlmanlaşmağa başladı. Bölgə Sabutay Bahadurun başçılığı ilə monqollar tərəfindən işğal edildikdən sonra, 1222-ci ildə bölgədə hərbi münaqişələr artdı. Ardından avarlar, Xarəzmşahlar hökmdarı II Məhəmmədə monqollara qarşı aparılacaq savaşda onlara dəstək olacaqlarını söz vermişdi, lakin avarların monqollarla müharibəsi haqqında heç bir bir məlumat, heç bir sənəd yoxdur. Qızıl Ordanın süqutunun ardından Qazi-Kumuxda şamxallığın yüksəlişi, Avar xanının gücünün XV və XVI əsrlərdə azalacağına bir nişanə idi. Bu illərdə xanlıq quruluş baxımından iradəsiz bir dövlət halına gəldi. Xanlıqdakı əhalinin bir çoxu xandan olduqca böyük muxtariyyət əldə etməsi səbəbindən bəzən o, güclü düşmənlərə qarşı Çarın himayəsini istəmək məcburiyyətində qaldı. 1740-cı ilin yayında Avşarlar sülaləsi hökmdarı Nadir şah, Qazi-Kumuxa gəldi. Kumık şamaxalı Xaspulat xan, Qaytak usmisi Əhməd xan və Akuşa qazisi sədaqətlərini subut etmək üçün müxtəlif hədiyyələr təqdim etdilər.

Avar xaqanlığı (və ya Elmir İmperiyası) — bugünkü Macarıstan, Slovakiya, Rumıniya və Serbiya torpaqlarında 565–823-cü illər arasında mövcud olmuş Avar dövləti. Dövlət Avar xaqanı olan Bayan tərəfindən qurulmuşdur. 562-ci ildə avarların başına keçən I Bayan olduqca qabiliyyətli bir idarəçi və döyüşçü olmuşdur. Onun rəhbərliyi ilə avarlar, Bizans, Lombardlar,bir çox slavyan və türk qəbilələrlə müttəfiq olmuşdur. Avarlar Bizans, Fransa torpaqlarına hücumlar təşkil etmişlər. Bu dövrdə avarlar qərbdə Türingiya və İtaliya qapılarına qədər irəliləmişdilər. Cənubda isə Pannoniya, Dacis, İliriya və Dalmasiyada hakimiyyət quraraq Konstantinopola yaxınlaşmışlar. Karpat Hövzəsinin hamısına hakim olan avarlar, 582-ci ildə Sirmiumu (Sremska Mitrovica), 584-cü ildə Singidunumu (Belqrad) və 586-cı ildə Salonikini fəth etmişlər. Slavyan qəbilələri ardıcıl hücum edən və onları məğlub edən avarlara qarşı birləşərək 623-cü ildə qiyam qaldırmışlar. Avarları və frankları hədəf alan Slavyan hücumları müvəffəqiyyətli olmuş və Serbiyadakı torpaqlar geri alınmışdır.

Avar əlifbası — avar dilində yazı üçün istifadə olunan əlifba. Mövcud olduğu müddətdə müxtəlif qrafik əsaslarda fəaliyyət göstərmiş və dəfələrlə islahatlar aparılmışdır. Hazırda avar yazısı kiril əlifbasındadır. Avar yazı tarixində aşağıdakı mərhələlərə bölünür: XV əsrdən 1928-ci ilə qədər — ərəb əlifbası əsasında yazı; 1860–1910-cu illər — kiril əlifbasına əsaslanan yazı (ərəblə paralel); 1928–1938-ci illər — latın əsasında yazı; 1938-ci ildən — kiril əlifbasına əsaslanan müasir yazı. Avar yazısının ən qədim abidələri Dağıstanın Xunzax rayonunda aşkar edilmiş daş xaç və lövhələr üzərində üç gürcü — avar ikidillidir. Bu yazılar gürcü qrafikası ilə yazılmışdır. Onlardan birini 1940-cı ildə akademik A. S. Çikobava, digərini Xunzax kəndindən olan T. E. Qudava, üçüncünü Qotsatl kəndindən olan K. Ş. Mikaylov deşifrə etmişlər. Bu yazılar 12–14-cü əsrlərə aiddir . İslam dini Dağıstanda yayıldıqdan sonra ərəb yazısı da onunla birlikdə nüfuz edir. Ərəb qrafikası əsasında avar yazısının ən qədim abidəsi Qunib rayonunun Koroda kəndində 13–14-cü əsrlərə aid olan kitabədir.

Avar əlifbası — avar dilində yazı üçün istifadə olunan əlifba. Mövcud olduğu müddətdə müxtəlif qrafik əsaslarda fəaliyyət göstərmiş və dəfələrlə islahatlar aparılmışdır. Hazırda avar yazısı kiril əlifbasındadır. Avar yazı tarixində aşağıdakı mərhələlərə bölünür: XV əsrdən 1928-ci ilə qədər — ərəb əlifbası əsasında yazı; 1860–1910-cu illər — kiril əlifbasına əsaslanan yazı (ərəblə paralel); 1928–1938-ci illər — latın əsasında yazı; 1938-ci ildən — kiril əlifbasına əsaslanan müasir yazı. Avar yazısının ən qədim abidələri Dağıstanın Xunzax rayonunda aşkar edilmiş daş xaç və lövhələr üzərində üç gürcü — avar ikidillidir. Bu yazılar gürcü qrafikası ilə yazılmışdır. Onlardan birini 1940-cı ildə akademik A. S. Çikobava, digərini Xunzax kəndindən olan T. E. Qudava, üçüncünü Qotsatl kəndindən olan K. Ş. Mikaylov deşifrə etmişlər. Bu yazılar 12–14-cü əsrlərə aiddir . İslam dini Dağıstanda yayıldıqdan sonra ərəb yazısı da onunla birlikdə nüfuz edir. Ərəb qrafikası əsasında avar yazısının ən qədim abidəsi Qunib rayonunun Koroda kəndində 13–14-cü əsrlərə aid olan kitabədir.

Avar xaqanlığı (və ya Elmir İmperiyası) — bugünkü Macarıstan, Slovakiya, Rumıniya və Serbiya torpaqlarında 565–823-cü illər arasında mövcud olmuş Avar dövləti. Dövlət Avar xaqanı olan Bayan tərəfindən qurulmuşdur. 562-ci ildə avarların başına keçən I Bayan olduqca qabiliyyətli bir idarəçi və döyüşçü olmuşdur. Onun rəhbərliyi ilə avarlar, Bizans, Lombardlar,bir çox slavyan və türk qəbilələrlə müttəfiq olmuşdur. Avarlar Bizans, Fransa torpaqlarına hücumlar təşkil etmişlər. Bu dövrdə avarlar qərbdə Türingiya və İtaliya qapılarına qədər irəliləmişdilər. Cənubda isə Pannoniya, Dacis, İliriya və Dalmasiyada hakimiyyət quraraq Konstantinopola yaxınlaşmışlar. Karpat Hövzəsinin hamısına hakim olan avarlar, 582-ci ildə Sirmiumu (Sremska Mitrovica), 584-cü ildə Singidunumu (Belqrad) və 586-cı ildə Salonikini fəth etmişlər. Slavyan qəbilələri ardıcıl hücum edən və onları məğlub edən avarlara qarşı birləşərək 623-cü ildə qiyam qaldırmışlar. Avarları və frankları hədəf alan Slavyan hücumları müvəffəqiyyətli olmuş və Serbiyadakı torpaqlar geri alınmışdır.

2015 Avropa Oyunlarında avarçəkmə və kanoe yarışları iyun ayının 15 və 16-da Azərbaycan Respublikasının Mingəçevir şəhərində yerləşən "Kür" Olimpiya Təlim və İdman Mərkəzində keçirildi. Yarış çərçivəsində 15 dəst medal oynanıldı.

2015 Avropa Oyunlarında avarçəkmə və kanoe yarışları iyun ayının 15 və 16-da Azərbaycan Respublikasının Mingəçevir şəhərində yerləşən "Kür" Olimpiya Təlim və İdman Mərkəzində keçirildi. Yarış çərçivəsində 15 dəst medal oynanıldı.

Akademik avarçəkmə – avarçəkmə idmanı növü. Akademik avarçəkmə 18-ci əsrdə Böyük Britaniyada yaranmışdır. 1829-cu ildə Temza çayında keçirilən ilk yarışda Oksford və Kembric universitetlərinin avarçəkənləri iştirak etmişlər. Beynəlxalq Avarçəkmə Federasiyası (FİSA) 1892-ci ildə Turində təsis edilmişdir. 1893-cü ildən FİSA hər il Avropa çempionatını keçirir. 1962-ci ildə kişilər arasında, 1974-cü ildə qadınlar arasında dünya çempionatı keçirilmiş, 1900-cü ildə kişilər arasında, 1976-cı ildə isə qadınlar arasında Akademik avarçəkmə Olimpiya oyunlarının tərkibinə salınmışdır. Azərbaycanda Akademik avarçəkmə çempionatı 1964-cü ildən keçirilir. “Kür” İdman Mərkəzinin yaradılması avarçəkmə idmanının inkişaf etməsində mühüm rol oynamışdır. Avarçəkənlərdən Q.Qurbanov, J.Məmmədova, T.Xudyakova, E.Ujuqova, V.Yakuşa, V.Romanişin və başqaları dəfələrlə SSRİ və SSRİ Xalqları Spartakiadasının çempionu olmuşlar. Azərbaycanın avarçəkmə komandası Moskva (1980) və Seul (1988) olimpiadalarında gümüş və bürünc medallara layiq görülmüşdür.

Akademik avarçəkmə idmanı — İlk yay olimpiya oyunları olan 1896 Yay Olimpiya oyunlarında havanın pis olması səbəbi ilə keçirilməyib. Müsabiqə siyahısında 1900 Yay Olimpiya Oyunlarında keçirilən, akademik avarçəkmədən bəhs edir. İlk yarışlarda sadəcə kişilərə bu idmanla məşğul olmaq icazə verilib. Lakin 1976 Monreal Olimpiya Oyunlarında qadınlarında bu idmanla məşğul olması, akademik avarçəkmə idmanının inkişafı baxımından faydalı olacağı ifadə edilib. İlk mübarizə iştirakı 1896 Yay Olimpiya Oyunlarında olmuşdur. 14 dəfə müsabiqə aparılıb: Kişilər — İkiqat, İki tək, İki cüt, Yüngül ikiqat, Dörd tək, Dörd cüt, Yüngül dörd tək, Səkkiz tək.

Aleksandr Aleksandrov (9 aprel 1990, Sofiya) — Bolqarıstanı və Azərbaycanı təmsil edən idmançı. Aleksandr Aleksandrov 2007-ci ildə Polşanın Poznan şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında fərdi turnirdə bürünc medalın sahibi oldu. 2010-cu ildə Azərbaycan Kanoe Federasiyası Aleksandr Aleksandrovu Azərbaycan yığmasının heyətinə cəlb elədi. Aleksandr Aleksandrov 2012-ci ildə Azərbaycanı London şəhərində (Birləşmiş Krallıq) baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil elədi. Aleksandr Aleksandrov bu idman növü üzrə Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında təmsil edən birinci idmançı olaraq tarixə düşdü. Fərdi turnirdə çıxış edən Aleksandr Aleksandrov olimpiada da iyulun 28-də mübarizə apardı. Təsnifat mərhələsinin C qrupunda çıxış edən Aleksandr Aleksandrov 6:48.80 dəqiqə nəticə göstərdi. Bu nəticələrə əsasən Aleksandr Aleksandrov altı idmançı sırasında üçüncü pillənin sahibi oldu və dörddəbir final mərhələsinə adladı. İyulun 31-də bu mərhələnin B qrupunda çıxış edən Aleksandr Aleksandrov 6:56.36 dəqiqə nəticə göstərdi və qrupu altı idmançı sırasında üçüncü pillədə başa vurdu. Bu nəticələrə əsasən Aleksandr Aleksandrov yarım-final mərhələsinə adladı.

Artemisia avarica (lat. Artemisia avarica) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü.

Azərbaycan Kanoe və Avarçəkmə Federasiyası — Azərbaycanda İdman Federasiyası. Federasiyanın prezidenti Vüqar Əhmədovdur. Azərbaycanda avarçəkmə növləri hələ 1936-cı ildən Bakı buxtası akvatoriyasında inkişaf etməyə başlayıb. Bundan üç il sonra üç yaxt-klub istifadəyə verilib. 1960-70-ci illərdə avarçəkmə ilə 11 idman təşkilatı məşğul olurdu. Azərbaycan avarçəkənləri 1980-ci ilin aprelində Mingəçevir şəhərində keçmiş Sovet İttifaqı miqyasında birləşmiş ərazi-inzibati eksperimental Olimpiya ehtiyatları mərkəzinin yaradılmasından sonra dünyada şöhrət qazanmağa başladılar. 1980-ci ildən başlayaraq avarçəkənlərimiz nəinki Avropa və dünya çempionatları, hətta Olimpiya Oyunlarında medallar qazanmağa başladılar. Akademik avarçəkənimiz Vasili Yakuşa 1980-ci il Moskva Yay Olimpiya Oyunlarında gümüş, 1988-ci il Seul Olimpiadasında isə bürünc medal qazandı. Moskva Olimpiadasında baydarka və kanoeçilərimiz Gennadi Kryuçkin, Viktor Pereverzov və Aleksandr Lukyanov, Seul Olimpiadasında isə Aleksandr Lukyanov gümüş medala sahib çıxdı. 1982-ci ildə güləş, cüdo, boks üzrə cəmi 1 beynəlxalq dərəcəli idman ustamız var idisə, avarçəkmədə bu göstərici 7 nəfərə çatmışdı.

Azərbaycan Kanoe və Avarçəkmə Federasiyası — Azərbaycanda İdman Federasiyası. Federasiyanın prezidenti Vüqar Əhmədovdur. Azərbaycanda avarçəkmə növləri hələ 1936-cı ildən Bakı buxtası akvatoriyasında inkişaf etməyə başlayıb. Bundan üç il sonra üç yaxt-klub istifadəyə verilib. 1960-70-ci illərdə avarçəkmə ilə 11 idman təşkilatı məşğul olurdu. Azərbaycan avarçəkənləri 1980-ci ilin aprelində Mingəçevir şəhərində keçmiş Sovet İttifaqı miqyasında birləşmiş ərazi-inzibati eksperimental Olimpiya ehtiyatları mərkəzinin yaradılmasından sonra dünyada şöhrət qazanmağa başladılar. 1980-ci ildən başlayaraq avarçəkənlərimiz nəinki Avropa və dünya çempionatları, hətta Olimpiya Oyunlarında medallar qazanmağa başladılar. Akademik avarçəkənimiz Vasili Yakuşa 1980-ci il Moskva Yay Olimpiya Oyunlarında gümüş, 1988-ci il Seul Olimpiadasında isə bürünc medal qazandı. Moskva Olimpiadasında baydarka və kanoeçilərimiz Gennadi Kryuçkin, Viktor Pereverzov və Aleksandr Lukyanov, Seul Olimpiadasında isə Aleksandr Lukyanov gümüş medala sahib çıxdı. 1982-ci ildə güləş, cüdo, boks üzrə cəmi 1 beynəlxalq dərəcəli idman ustamız var idisə, avarçəkmədə bu göstərici 7 nəfərə çatmışdı.

Azərbaycan Kanoe və Avarçəkmə Federasiyası — Azərbaycanda İdman Federasiyası. Federasiyanın prezidenti Vüqar Əhmədovdur. Azərbaycanda avarçəkmə növləri hələ 1936-cı ildən Bakı buxtası akvatoriyasında inkişaf etməyə başlayıb. Bundan üç il sonra üç yaxt-klub istifadəyə verilib. 1960-70-ci illərdə avarçəkmə ilə 11 idman təşkilatı məşğul olurdu. Azərbaycan avarçəkənləri 1980-ci ilin aprelində Mingəçevir şəhərində keçmiş Sovet İttifaqı miqyasında birləşmiş ərazi-inzibati eksperimental Olimpiya ehtiyatları mərkəzinin yaradılmasından sonra dünyada şöhrət qazanmağa başladılar. 1980-ci ildən başlayaraq avarçəkənlərimiz nəinki Avropa və dünya çempionatları, hətta Olimpiya Oyunlarında medallar qazanmağa başladılar. Akademik avarçəkənimiz Vasili Yakuşa 1980-ci il Moskva Yay Olimpiya Oyunlarında gümüş, 1988-ci il Seul Olimpiadasında isə bürünc medal qazandı. Moskva Olimpiadasında baydarka və kanoeçilərimiz Gennadi Kryuçkin, Viktor Pereverzov və Aleksandr Lukyanov, Seul Olimpiadasında isə Aleksandr Lukyanov gümüş medala sahib çıxdı. 1982-ci ildə güləş, cüdo, boks üzrə cəmi 1 beynəlxalq dərəcəli idman ustamız var idisə, avarçəkmədə bu göstərici 7 nəfərə çatmışdı.

Maqsud Əlixanov Avarski (23 noyabr 1846, Xunzax, Dağıstan MSSR – 3 iyul 1907, Gümrü) — Rusiya İmperator Ordusunun general-leytenantı (22 aprel 1907), Marı qəzasının rəisi və Tiflis quberniyasının qubernatoru. II Qafqaz kazak diviziyasının komandanı. Kaytmaz Əlixanovun böyük qardaşı. Maqsud Əlixanov Rusiya İmperator Ordusunda 44 il 11 ay xidmət etmişdir. Əsgərdən generala qədər karyera yüksəlişi etmişdir. Əlixanov Rusiya imperiyasının 30 ali mükafatına layiq qörülüb. O, polkovnik rütbəsində olanda 4-cü dərəcəli Müqəddəs Georgi ordeninə layiq görülüb. Adı Kremlin Georgi salonunda qızıl hərflərlə mərmər lövhəyə yazılıb. 1883–1885-ci illərdə o, bu mükafata layiq görülən yeganə qafqazlıdır. Ondan sonra daha heç kəs bu mükafata layiq görülməyib.

Avarlar (Qafqaz avarları) (avar. аварал, магІарулал) — Dağıstan Respublikasında ən böyük, Azərbaycanda sayca altıncı böyük etnik qrup. Qafqazın ən qədim yerli xalqlarından biri. Həmçinin, Rusiyanın Çeçenistan, Kalmıkiya və digər federasiya subyektlərində məskunlaşmışlar. Azərbaycanda əsasən Balakən Qax Şəki və Zaqatala rayonlarında yaşayırlar. Avarların etnik-mədəni ərazisi Avariya və ya Avarıstan adlanır. Mərkəzi Xunzaxdır. Bir çox mənbələrdə eyni zamanda Qafqaz Avarları olaraq anlandırılır. Özlərini "магIарулал" olaraq adlandırırlar. Mənası "dağların xalqı", "dağlılar" deməkdir.

Xanım və avara (ing. Lady and the Tramp) — 1955-ci ildə Volt Disney şirkəti tərəfindən istehsal olunmuş cizgi filmidir, Disney studiyası tərəfindən yaradılmış sayca 15-ci cizgi filmi. İlk nümayişi 22 iyun 1955-ci ildə təqdimatı olmuşdur. Uord Qrinin eyniadlı romanının ekranlaşdırmasıdır. 27 fevral 2001-ci ildə Disney studiyası filmin sikvelini - "Xanım və Avara 2: Yaramazın sərgüzəştləri" (Lady and the Tramp II: Scamp's Adventure) cizgi filmini təqdim etmişdir. 28 fevral 2006-cı ildə "Xanım və avara" DVD-də yenidən satışa çıxarılmışdır. 7 fevral 2012-cü ildə "Xanım və avara" Blu-ray-də yenidən satışa çıxarılmışdır. Barbara Laddi - Xanım Peggi Li - Darlinq, Si, Am, Peq Larri Roberts - Avara Bill Tompson - Cok, Co, Bulldoq, Datçsi, Polismen Bill Byukom - Trasti Sten Freberq - beaver Verna Felton - Sara xala Alan Rid - Boris Törl Reyvenskroft - Alliqator Al Corc Civot - Toni Dallas Mak-Kennon - Togi, Pedro, Professor, Hayena Li Millar - Cim Diər, İt ovçusu Mellomen - Xorus (it) Rəsmi sayt Xanım və avara — Internet Movie Database saytında.

Xanım və Avara 2: Yaramazın sərgüzəştləri (ing. Lady and the Tramp II: Scamp's Adventure) — 2001-ci ildə Volt Disney şirkəti tərəfindən istehsal olunmuş cizgi filmidir. İlk nümayişi 27 fevral 2001-ci ildə təqdimatı olmuşdur. 1955-ci ildə yaradılmış "Xanım və Avara" cizgi filminin davamıdır. Cizgi filminin süjetini Xanım və avaranın oğlu Yaramazın başına gələnlər təşkil edir. O, ev iti olmaq istəmir və atası kimi "əsl küçə iti" olmaq arzusundadır. Cizgi film Volt Disney şirkətinin hazırda ləğv olunmuş Avstraliya nümayəndəliyi tərəfindən yaradılmışdır. Skot Volf - Yaramaz Alissa Milano - Mələk Codi Benson - Xanım Cef Bennet - Avara, Kok, it ovçusu Ket Susi və Debi Derriberri - Anneta, Daniela və Koleta Nik Ceymson və Barbara Gudson - Cim Diər və Darlinq Endryu MakDonehyu - Cunior Tres MakNil - Sara xala Meri Key Berqman və Tres MakNil - Si və Am Cim Kamminqs və Maykl Gug - Toni və Co Çaz Palminteri - Baster Bronson Pinçot - Fransua Bill Faqerbeyk - Muç Keti Moriarti - Rubi Miki Runi - Sparki Rəsmi sayt Xanım və avara 2: Yaramazın sərgüzəştləri — Internet Movie Database saytında.

Xanım və Avara 2: Yaramazın sərgüzəştləri (ing. Lady and the Tramp II: Scamp's Adventure) — 2001-ci ildə Volt Disney şirkəti tərəfindən istehsal olunmuş cizgi filmidir. İlk nümayişi 27 fevral 2001-ci ildə təqdimatı olmuşdur. 1955-ci ildə yaradılmış "Xanım və Avara" cizgi filminin davamıdır. Cizgi filminin süjetini Xanım və avaranın oğlu Yaramazın başına gələnlər təşkil edir. O, ev iti olmaq istəmir və atası kimi "əsl küçə iti" olmaq arzusundadır. Cizgi film Volt Disney şirkətinin hazırda ləğv olunmuş Avstraliya nümayəndəliyi tərəfindən yaradılmışdır. Skot Volf - Yaramaz Alissa Milano - Mələk Codi Benson - Xanım Cef Bennet - Avara, Kok, it ovçusu Ket Susi və Debi Derriberri - Anneta, Daniela və Koleta Nik Ceymson və Barbara Gudson - Cim Diər və Darlinq Endryu MakDonehyu - Cunior Tres MakNil - Sara xala Meri Key Berqman və Tres MakNil - Si və Am Cim Kamminqs və Maykl Gug - Toni və Co Çaz Palminteri - Baster Bronson Pinçot - Fransua Bill Faqerbeyk - Muç Keti Moriarti - Rubi Miki Runi - Sparki Rəsmi sayt Xanım və avara 2: Yaramazın sərgüzəştləri — Internet Movie Database saytında.

Xanım və avara (ing. Lady and the Tramp) — 1955-ci ildə Volt Disney şirkəti tərəfindən istehsal olunmuş cizgi filmidir, Disney studiyası tərəfindən yaradılmış sayca 15-ci cizgi filmi. İlk nümayişi 22 iyun 1955-ci ildə təqdimatı olmuşdur. Uord Qrinin eyniadlı romanının ekranlaşdırmasıdır. 27 fevral 2001-ci ildə Disney studiyası filmin sikvelini - "Xanım və Avara 2: Yaramazın sərgüzəştləri" (Lady and the Tramp II: Scamp's Adventure) cizgi filmini təqdim etmişdir. 28 fevral 2006-cı ildə "Xanım və avara" DVD-də yenidən satışa çıxarılmışdır. 7 fevral 2012-cü ildə "Xanım və avara" Blu-ray-də yenidən satışa çıxarılmışdır. Barbara Laddi - Xanım Peggi Li - Darlinq, Si, Am, Peq Larri Roberts - Avara Bill Tompson - Cok, Co, Bulldoq, Datçsi, Polismen Bill Byukom - Trasti Sten Freberq - beaver Verna Felton - Sara xala Alan Rid - Boris Törl Reyvenskroft - Alliqator Al Corc Civot - Toni Dallas Mak-Kennon - Togi, Pedro, Professor, Hayena Li Millar - Cim Diər, İt ovçusu Mellomen - Xorus (it) Rəsmi sayt Xanım və avara — Internet Movie Database saytında.

Mono no avare (物の哀れ), hərf. əşyaların pafosu) — əşyaların qeyri-müəyyənliyini (無常, mujō) və ya aniliyini, həm onların keçişində ani incə kədəri (yaxud hüznlülük), həm də bu vəziyyətin həyatın reallığı olması ilə bağlı daha uzunmüddətli, daha dərin incə kədəri dərk etmək üçün istifadə edilən Yaponiya idiomu Akira Kurosavanın "Qorxu içində yaşayıram" və Şohey İmamuranın "Qara yağış" termini ilə əlaqələndirilmişdir. Memento mori "Lecture notes". 9 October 2012 tarixində arxivləşdirilib.