is. [ər.] 1. Bir işi görmək, həyata keçirmək üçün üsul(lar), vasitə(lər), yol(lar). Məhsuldarlığı artırmaq tədbirləri
sif. Tədbirlə iş görən, ehtiyatlı, işini bilən, ağıllı. [Seyid:] Bax, indi gör ki, mən necə tədbirli şəxsəm
is. [ər.] köhn. Dəhşətə salma; çaşdırma. // Terror
is. köhn. Terrorçu
is. [ər.] mal. Ödəmə, ödənmə; ödənilən məbləğ. Tədiyə borcu. □ Tədiyə etmək – borcunu ödəmək. [Yaşlı kişi:] Vaxtlı-vaxtında verəcəyini tədiyə edərdi,
is. Borcunu verən, ödəyən
is. [ər.] 1. Bir şeyi və ya onun xüsusiyyətlərini öyrənmək, müəyyənləşdirmək məqsədilə dəqiq elmi araşdırma; tədqiqat
is. [ər. “tədqiq” söz. cəmi] 1. Bax tədqiq 1-ci mənada. Elmi tədqiqat institutu. Tədqiqatın nəticəsini istehsalata tətbiq etmək
is. Bir şeyi tədqiq etməklə, dərindən öyrənməklə məşğul olan, tədqiqat aparan adam, alim. Tədqiqatçıların çıxardıqları elmi nəticələr
is. Tədqiqatla məşğul olma, tədqiqat işləri aparma; tədqiqat işi
is. [ər.] 1. Dərəcə-dərəcə, yavaşyavaş irəliləmə (irəlilətmə), az-az hərəkət. 2. ədəb. Bədii əsərdə ifadənin mənaca getgedə, dərəcə-dərəcə qüvvətlənmə
zərf [ər.] Yavaş-yavaş, tədriclə, az-az, dərəcə-dərəcə. Keçəngünkü hadisədən və gecəki ciddi iztirablardan sonra Əbiş tədricən öz mühakiməsini itirmək
sif. [ər.] Yavaş-yavaş olan, yavaş-yavaş baş verən, cərəyan edən. Tədrici hərəkət
bax tədricən. İnsan hər şeyə tədriclə alışır. – …Firiduna elə gəldi ki, onu da yavaş-yavaş, tədriclə çürütmək üçün [zindana] salmışlar
is. [ər.] Dərs vermə; dərs oxuma, təhsil alma, dərs keçmə. Ali məktəbdə xarici dillərin tədrisi. Tədris planı
is. [ər.] 1. Qeyri-adi, gözlənilməz, qəribə, anlaşılmaz şeydən doğan güclü təəssürat nəticəsində insanda əmələ gələn hal; heyrət
“Təəccübləndirmək” dən f.is
f. Təəccüb doğurmaq, heyrətləndirmək. Gəncin sözləri və şəhərdə gördükləri səyyahları son dərəcə təəccübləndirdi
“Təəccüblənmək”dən f.is
f. Təəccüb etmək, heyrət etmək. Ləman əvvəl təəccübləndi, sonra gülməyini güclə saxlayıb, sərbəst bir hərəkətlə başını geri atdı, xurmayı saçları dalğ
sif. Təəccüb doğuran, gözlənilməz, qəribə, heyrətə salan. Təəccüblü iş. – Həkim təəccüblü (z.) baxır hacılara tərəf və bir şey başa düşmür
is. [ər.] köhn. Öhdəyə götürmə; öhdəyə götürülmüş şey; öhdəlik. Götürdüyü təəhhüdün yarısını [Səkinə] bir ayın ərzində yerinə yetirmişdi
is. [ər. təəhhüd və fars. …namə] köhn. Öhdəyə götürülmüş şeyin, öhdəliklərin yazıldığı sənəd
is. [ər.] Asılı olma, əlaqəli olma, ilişkə
is. [ər.] Sataşma, təcavüz etmə, hücum etmə
is. [ər.] 1. Bir fikrə, əqidəyə, məsləkə kor-koranə bağlanıb, başqalarına kin və ədavət bəsləmə; qeyrətkeşlik, fanatizm
is. [ər. təəssüb və fars. …keş] 1. Təəssüb çəkən; fanatik. Təhmasibin yaratdığı Əbu-Übeyd son dərəcə təəssübkeş bir ərəb xadimi və islam mücahidi idi
is. [ər.] 1. Kədərlənmə, acıma, heyifsilənmə, təəssüflənmə; kədər hissi. □ Təəssüf etmək (eləmək) – bax təəssüflənmək 1-ci mənada
“Təəssüflənmək”dən f.is
f. 1. Təəssüf etmək, kədərlənmək, heyifsilənmək. Həmzə isə artıq, məsələni gizlətməyin lüzumsuz olduğunu düşünüb, açıqca təəssüflənirdi
is. [ər.] 1. Bir şeyin təsiri altında olma, təsirini hiss etmə, duyma, mütəəssir olma. 2. Hiss, təəssürat, ruhi iztirab (hiddət, qeyz, qorxu, sevinc v
is. [ər. “təəssür” söz. cəmi] Xarici aləmdəki əşya və hadisələrin insan şüurunda buraxdığı iz, onların əksi, ona təsiri
is. [ər.] Aşiq olma, qarşılıqlı sevgi
is. [ər.] İki adam və ya iki şey arasındakı fərqli cəhət; fərq. [Tarverdi:] Fəqət yenə bilmədim ki, şeytan ilə bu Aslanın təfavütü nədədir? C
f. məh. Yamamaq, yamaq qoymaq
is. [ər.] 1. fəls. İnsanın fikirləşmək, düşünmək, nəticə çıxarmaq bacarığı; şüurun obyektiv varlığı əksetdirmə prosesində xüsusi pillə
[ər. “təfərrü” söz. cəmi] 1. Əsas mətləbə az dəxli olan təfsilat; ikinci dərəcəli əhəmiyyəti olan məsələlər, xırda məsələlər
is. [ər.] 1. Narazılıq nəticəsində araya ikitirəlik düşmə; ayrılma, ayrılıq, ittifaqsızlıq, ikitirəlik
is. Bir təşkilata təfriqə salan, ikitirəlik salan, onun vəhdətinin pozulmasına, onun parçalanmasına səbəb olan adam
is. Təşkilatda, partiyada və s.-də təfriqə salma, onun vəhdətini pozma, təfriqəçinin gördüyü pozuculuq işi; ikitirəlik
is. [ər.] bax təfsilat. Qurşaq da, bilirsən ki, on arşın gərək olsun; Təfsilə nə hacət. M.Ə.Sabir. Macəranın təfsilini, inşallah, özüm gələndə dilcava
is. [ər. “təfsil” söz. cəmi] 1. Bir işin, hadisənin və s.-nin ən kiçik, ən cüzi təfərrüatı. Məsələnin təfsilatı
zərf [ər.] Təfərrüatı ilə, təfsilatı ilə, müfəssəl surətdə. Şeyx əyləşəndən sonra Məmməd əhvalatı başdan-ayağadək təfsilən nəql elədi
sif. Müfəssəl, təfsilatla, təfsilən. Əsər çox təfsilli yazılmışdı. M.S.Ordubadi
is. [ər.] Şərh, izah; şərh və bəyan etmə, izah etmə. □ Təfsir etmək – izah etmək, şərh etmək. [Murad] bəzi cümlələrin üzərində uzun-uzadı düşünür, özl
is. Hər hansı bir əsəri şərh və bəyan edən, izahını verən şəxs; şərhçi
is. [ər.] 1. İşlərin düzgünlüyünü və qanuni olub-olmadığını yoxlamaq məqsədilə hər hansı idarə və ya vəzifəli şəxsin fəaliyyətinin təhqiq edilməsi, yo
is. Təftişçilik tərəfdarı, təftişçiliklə məşğul olan adam
is. 1. İnqilabi marksizmin siyasi, fəlsəfi və iqtisadi əsaslarını təftiş etmək, yenidən nəzərdən keçirmək və ya təhrif etmək, onları kapitalizmin xeyr
is. [ər.] Dəyişmə, dəyişiklik, dəyişdirmə, başqalaşma. Balalar müəllimdə zühur edən təğyiri düşündülər və hamısının üzündə məyusluq əsəri göründü