is. [ər.] Möhkəm bağlanmaq üçün qapıya, pəncərəyə və s.-yə vurulan dəmir qarmaq. [Əbülhəsənbəy:] …Xidmətçi yatan qapının çöldən cəftəsini vurdum
“Cəftələmək”dən f.is
f. Cəftə ilə bağlamaq, cəftəsini vurmaq. [Qorodovoy] qapının bir tayını cəftələyərək dedi: – Qurtardı
“Cəftələnmək”dən f.is
məch. Cəftə ilə bağlanmaq, cəftəsi vurulmaq. Qapı içəridən cəftələnib
sif. Cəftəsi olan. Cəftəli pəncərə. – Bir otaq qapısı qara cəftəli; Oturardıq, o dəli, mən dəli; Bəzən ta sübhə kimi şeir oxuyardıq; Məzəli-məzəli
sif. Cəftəsi olmayan. Cəftəsiz qapı
sif. Cəftəyəoxşar, cəftə kimi
təql. Quşların ötərkən çıxardıqları xoş səs. Quşların cəh-cəhi havaya ucaldı. S.S.Axundov. Quşlar… cəh-cəh ilə min cürə nəğmələr oxuyub, meşəni sədala
is. [ər.] Avamlıq, nadanlıq, cahillik, mədəni gerilik, mədəniyyətsizlik, elm və mərifətin olmadığı hal
is. [ər. cəhalət və fars. …pərəst] Kütlələrin cəhalətdə qalmasını istəyən, yeniliyə, tərəqqiyə, maarifə düşmən olan adam; irticaçı, maarif düşməni
is. Cəhalət tərəfdarlığı, cəhalətpərəst adamın zehniyyəti və işi, elmə, mədəniyyətə və maarifə düşmən olma
is. [ər.] Bir işi yerinə yetirmək və ya bir şeyi əldə etmək üçün ciddi çalışma, səy və qeyrət göstərmə
zərf Böyük səylə, ciddi çalışmaqla, ciddi işləməklə. Cəhdlə işləmək. – Cəhdlə siçan taxtanı dələr. (Ata
sif. Çalışqan, cəhd göstərən, canyandıran
is. Ağızın küncü. [Musanın nəvəsi] … şalvar cibindən çıxartdığı ağappaq bir yaylıqla cəhənglərinə bulaşan qatığı təmizcə sildi
is. [ər.] 1. Bu dünyada günah işlər görmüş adamların öldükdən sonra əbədi əzab çəkəcəkləri yer. [Xortdan:] Nagah xəyalıma cəhənnəm düşdü
1. sif. Qarğış, söyüş məqamında işlənilir. [Oğlan:] Bəli, cəhənnəmlik Nikolayın babası bizim babaları bu yerlərə sürgün etmişdi
is. [ər.] 1. Tərəf, yön, səmt. Cəhətləri seçmək çətin idi. Nəriman dönüb dala baxanda gəldiyi yerin də izini itirmiş gördü
zərf …baxımından, …görə, …etibarilə. Bu qəsr Bağdad qəsrlərinin ən kiçiyi, lakin ziynət və zənginlik cəhətcə ən böyüyüdür
is. [ər.] 1. Nadanlıq, avamlıq, cahillik, cəhalət. Elm bir nur, cəhl zülmətdir; Cəhl duzəxdir, elm cənnətdir
sif. və is. [ər. cəhl və fars. kar] Tərs, inadcıl, höcət, inad, dediyindən əl çəkməyən, inadkar. Çox cəhlkar adamdır
is. 1. Yun əyirmək üçün əl ilə işlədilən ən sadə alət. İydə varsa, cəhrədə də var. (Məsəl). Mahmudun evinin qabağı
is. köhn. Başqaları üçün cəhrədə yun əyirən
is. köhn. Cəhrədə yun əyirmə işi, peşəsi. Fatma cəhrəçilik edib bir növ gündəlik çörəyini qazanırdı. S
[ər.] Vətənindən ayrı düşmüş, dərbədər düşmüş, həyatını qürbətdə keçirən. □ Cəlayi-vətən olmaq – vətənindən ayrı düşmək, yurdsuz-yuvasız olmaq, qürbət
[ər.] Özünəçəkmə, cəzbetmə. □ Cəlb etmək – 1) çəkmək, cəzb etmək, özünə tərəf çəkmək. Hamının hüsn-rəğbətini cəlb etmək
sif. Çox cəlb edən, çox maraqlı. Cəlbedici kitab. Məclisdə, qonaqlıqda maraqlı və cəlbedici söhbət etmək bacarığı çox yüksək qiymətləndirilir
sif. 1. zərf Tez, iti, yeyin, dərhal. Cəld oxumaq. Cəld addımlamaq. Cəld çevrilmək. – Xanlar cəld geriyə döndü
“Cəldləşdirmək”dən f.is
f. Sürətini artırmaq, yeyinlətmək
“Cəldləşmək”dən f.is
f. İşində, hərəkətlərində daha cəld olmaq, zirəklik, çeviklik göstərmək
is. Diribaşlıq, zirəklik, çeviklik; hərəkətdə, işdə itilik, sürət. Məmmədvəli bir quş cəldliyi ilə ayağa qalxdı, o biri otağa keçdi
is. At quyruğu qılından ilmək şəklində düzəldilən tələ; duzaq. Hər səhər malların altını təmizləyib, su və yemlərini verdikdən sonra mən həyətimizdəki
is. [ər.] köhn. İclas, məclis. İndi… cələsə olacaq, gəl otur, sənə bir stəkan çay verim, sonra gedərəm
is. [ər.] 1. Ölüm hökmünü icra edən adam. [Xan] cəllad çağırıb əmr elədi ki, Alı kişinin boynunu vursun
is. Zalımlıq, qəddarlıq, amansızlıq, mərhəmətsizlik, yırtıcılıq. [Elxan:] Mən üzümə bir din qalxanı çəkib, cahangirlərin cəlladlığını qəbul edə bilmər
is. [ər.] 1. Bir şeyin ümumi sayı, miqdarı, toplusu. □ Cəm etmək (eləmək) – toplamaq, yığmaq. Xülasə, yoldaşlarımı bir yerə cəm elədim və ağdamlılar k
is. [ər.] klas. Cansız təbiət. Əkin yeri iki qisim şeydən əmələ gəlib: birisi cansız şeydən, yəni cəmadatdan və birisi canlı şeydən, yəni heyvanat və
is. [ər.] Ərəb qəməri təqvimində altıncı ayın adı
is. [ər.] Ərəb qəməri təqvimində beşinci ayın adı
bax cəmadiyəlaxir. [Hacı Əli:] Dedim ki, yazır, cəmadiyəssani ayının 14-də şah məşrutənin hökmünü verib
is. 1. Heyvan ölüsü, leş, cəsəd. Kənddən bir dənə biyar araba gətirib, qabanın cəmdəyini içinə yıxıb, özüm də üstündə yola düşdüm
is. Cəmdək, leş yeməklə dolanan yırtıcı quş
zərf [ər.] köhn. Bütünlüklə, hamılıqla, hamısı bir yerdə, tamamilə. Mən girəndə cəmən durdular ayağa
is. [ər.] Bütün, hamı. [Mirzə Heydər:] Cəmi aləm [atama] rəhmət oxuyur. Ə.Haqverdiyev. Haşım… az bir zamanda fəhləlikdən çıxıb Hacı Məhəmmədin cəmi iş
zərf Cəmisi, ancaq. O zaman bu kənddə cəmi-cümlətanı 15-20 tüstü var idi. S.Rəhimov. Ağsaqqallardan biri də cəmi-cümlətanı otuz yaşı olan Polad idi
zərf Ancaq, yalnız, vur-tut. [Tahir] ikiotaqlı təzə mənzilində cəmisi bir həftə qalmışdı. M.Hüseyn. Hacı Səmsamın cəmisi üç kəndi vardı