is. [ər.] 1. Olma, varlıq, mövcud olma, var olma. Bəs bunların vücudu nəyə lazımdır! M.F.Axundzadə. Kəndlilər onun [Xəlilin] vücudunu özləri üçün bir
sif. Bədənli, gövdəli, cüssəli, əndamlı. Qız ucaboylu, sağlam vücudlu, sarısaçlı bir rus qızı idi. M
is. [ər. vücud və fars. …namə] Folklorda: insanın doğulduğu gündən son gününə qədər keçirdiyi həyatın ayrıayrı mərhələlərini əks etdirən aşıq şeri for
[ər. “vəkil” sözünün cəmi] köhn. Vəkillər
is. [ər.] Öz heysiyyətini, mənliyini yüksək tutma, mühafizə etmə; təmkin, ağırlıq, ciddiyyət, başıucalıq
zərf Əzəmətlə, başını dik tutaraq, təmkinlə. Bir qaya başına qartal qonaraq; Dayanmış yenə də sakit vüqarla! S
sif. Öz heysiyyətini, mənliyini qoruyan; təmkinli, təşəxxüslü, ağır, başıuca, məğrur. Vüqarlı adam. – Baş-başa çatılmış bu qoca dağlar; Vüqarlı qəlbim
is. Təmkinlilik, ağırlıq, ciddilik, öz mənlik və heysiyyətini uca tutma, qoruma; başıucalıq. Maral ayağa qalxanda Qara kişi onun vüqarlılıq verən dəri
sif. Vüqarı olmayan, vüqardan məhrum; heysiyyətsiz. Vüqarsız adam
is. Vüqarı, heysiyyəti olmama; heysiyyətsizlik
[ər.] köhn. Vaqe olma, baş vermə. Hadisati-mütənəvviənin vüquundan sonra, Məhəmməd şah Səfəvi səltənəti öz oğlu Şah Abbasi-Əvvələ təslim etdi
[ər. “vüqu” sözünün cəmi] Vaqe olan hadisələr
is. [ər.] 1. Xəbərdar olma, bilmə. 2. Durma, duruş
is. [ər.] köhn. Varid olma, gəlmə, yetişmə, çatma, varma. İrana əvvəl vüruddan Xəlilin zəkavəti, çapıqlığı, ayıqlığı Ağahüseyni təəccübə gətirdi
is. [ər.] şair. Görüşmə, qovuşma; sevgilisinə çatma. Ey Füzuli, kəsmə ol məhvəş vüsalından ümid. Füzuli
is. [ər.] Genişlik. Girdman məmləkətinin iki hökmdarı bəsləyəcək qədər vüsəti vardır. M.S.Ordubadi. // Məc
sif. Geniş
is. Genişlik. Qəhrəmanlıq [surətinə] xas olan vüsətlilik, Vətən və xalq səadəti yolunda aparılan şanlı mübarizələr kantata əsərlərində çox parlaq surə
is. [ər.] şair. Qovuşma; aşiqin öz sevgilisinə qovuşması; vüsal. Əlbəttə, bular bu şami-firqət; Bir sübh səadət ilə vüslət
is. [ər.] klas. Ürəkdən inanma, möhkəm inam, etibar, xatircəmlik. Xanın onlara hər xüsusda vüsuqu var idi
is. [ər.] Çatma, yetişmə, varma. Şiraz tənbəkisi göndərdim, vüsulundan məni xəbərdar eylə. M.F.Axundzadə
is. [ər. “vəzir” söz. cəmi] köhn. Vəzirlər. Və belə güman edirlər ki, [idarə və] politika elminin səltənətə əsla lüzumu yoxdur və lüzumu olsa da, onla
is. [ər.] klas. Aydınlıq, aşkarlıq; şərh və izaha ehtiyacı olmayacaq dərəcədə aydınlıq (bax vazehlik)
[rus.] hərb. Rota, eskadron və ya topçu bölməsi və bu cür bölməni təşkil edən əsgər dəstəsi. Vzvod komandiri
Azərbaycan əlifbasının otuz birinci hərfi. bax ye
nida [ər.] Xitab bildirir. Ya qismət! Ya mədəd! – Qədək aldım yaxalıq; Gəldi düşdü bahalıq; Can üzüb, yar sevmişəm; Sən kömək ol, ya xalıq! (Bayatı)
bağl. Bölgü və ehtimal mənalarını bildirir (ya da, ya da ki, ya ki variantları da vardır). Ya təmə kəs həyat zövqündən; Ya ləbiləli-dilsitandan keç
is. Ot, saman və başqa bu kimi şeyləri toplayıb atmaq, qaldırmaq, habelə başqa işlər üçün uzun saplı, iki və yaxud daha da artıq dişi olan kənd təsərr
is. Balaca yaba
“Yabalamaq”dan f.is
f. 1. Yaba ilə otu, samanı və s.-ni götürüb bir yerə yığmaq, toplamaq, yaxud atmaq. 2. Yaba ilə vurmaq
“Yabalanmaq”dan f.is
məch. Yaba ilə qaldırılmaq, toplanmaq, atılmaq
“Yabalaşmaq”dan f.is
qarş. Yaba ilə bir-birini vurmaq; dalaşmaq. Şərti şumda kəs, xırmanda yabalaşma. (Ata. sözü)
“Yabalatmaq”dan f.is
icb. Yaba ilə yığdırmaq, atdırmaq, qaldırmaq
sif. Yabası olan, əlində yaba tutmuş. Belli, dəhrəli, yabalı, külünglü, kürəkli adamlar bir-birinə qarışmışdılar
is. Yabanın götürə bildiyi miqdar (adətən rəqəmlərlə). İki yabalıq ot
is. [fars.] Çöl, biyaban, insan yaşamayan yer. …Yabana hürən köpəklərin xırxırı, hürüşü kəsmə-kəsmə eşidilirdi
sif. Özgə, yad. Yabançı adam. Yabançı ölkələr. – Ərində yabançı qadın iyini duyduğu zaman Maya çılğıncasına vuruşmaq, çarpışmaq istədi
is. Yadlıq, özgəlik; yabançı adamın halı
sif. 1. Çöldə özbaşına bitən; vəhşi. Yabanı bitki. Yabanı çiçək. – Sən sevgili vətənciyimin gül fidanısan; Sən bir gözəlcə qönçəsən, amma yabanısan
“Yabanılaşmaq”dan f.is
f. Vəhşiləşmək, yabanı hala düşmək; cırlaşmaq. [Çinar] Azərbaycanda yabanılaşmış şəkildə Zəngilan rayonunda, Bəsitçay ətrafında yayılmışdır və bəzək m
is. 1. Arıq, əldən düşmüş, yaraşıqsız at. Dərviş yabısı hər evin yolunu tanıyar. (Ata. sözü). Qurbanəli bəy atını və Kərbəlayı Qasım yabısını minib dü
“Yabılaşmaq”dan f.is
f. dan. vulq. Arıqlayıb qocalmaq, əldən düşmək
is. Yabı halına düşmüş atın halı
bax yaddaş. □ Yad edilmək – yada salınmaq, anılmaq, xatırlanmaq. Yad etmək (eləmək) – yadına salmaq, xatirə gətirmək, anmaq