Çuvaşıstan

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Çap versiyası artıq dəstəklənmir və render xətaları ola bilər. Zəhmət olmasa brauzerinizi yeniləyin və əvəzinə standart brauzer çap funksiyasından istifadə edin.
Çuvaşıstan
Чувашская Республика
Чăваш Республики
Bayraq[d] Gerb[d]
Bayraq[d] Gerb[d]

55°27′33″ şm. e. 47°05′46″ ş. u.

Ölkə
İnzibati mərkəz Çeboksarı
Prezident Oleq Nikolayev
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 13 fevral 1992
Sahəsi
  • 18.300 ± 1 km²
Saat qurşağı
  • Moskva vaxtı[d]
Əhalisi
Əhalisi
  • 1.207.875 nəf. (1 yanvar 2021)
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu RU-CU
Avtomobil nömrəsi 21, 121
Rəsmi sayt
Çuvaşıstan xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Çuvaşıstan, Çuvaşıstan Respublikası, Çuvaşiya, Çuvaşiya Respublikası (rus. Чувашская республика, çuvaş Чăваш Республики) — Rusiya Federasiyası subyektlərindən biri. Paytaxtı Çeboksarı şəhəridir.

Tarixi

Çuvaşıstan ərazisi 1551-ci ildə Rus imperiyası tərəfindən işğal edilib. O dövrdən başlayaraq çar hökumətinin müstəmləkə siyasəti çuvaş xalqını acınacaqlı hala salıb. Ən məhsuldar torpaqları əllərindən alınıb və xristianlığı qəbul etməyə məcbur olmuşlar.

Coğrafiya

Respublikanın ərazisi 18.3 min kvadrat kilometrdir .[1]

Çuvaş Respublikası Volqa-Ural regionunda yerləşir. Paytaxtı Çeboksarı şəhəridir. Rusiya Federasiyasının tərkibindədir. Rəsmi dili çuvaş və rus dilidir. Çuvaş dili türk dil ailəsinə aiddir.

Əhali

2002-ci il siyahıya almasına əsasən Çuvaşiya Respublikasının 1.313.754 nəfər əhalisi var .[2]

Çuvaşlar fin-uqor qəbilələrinə qarışaraq digər türk dillərindən fərqlənir. Qonşu tatar və başqırdlardan fərqli olaraq çuvaşlar xristian dininə etiqad edirlər.

Milli tərkibi

1939[3]
nəfər		 % 1959[4]
nəfər		 % 1989[5]
nəfər		 % 2002[6]
nəfər		 % cəmi 2010[7][8]
nəfər		 % cəmi
Cəmi 1076810 100,00 % 1097859 100,00 % 1338023 100,00 % 1313754 100,00 % 1251619 100,00 %
Çuvaşlar 777202 72,18 % 770351 70,17 % 906922 67,78 % 889268 67,69 % 814750 65,10 %
Ruslar 241386 22,42 % 263692 24,02 % 357120 26,69 % 348515 26,53 % 323274 25,83 %
Tatarlar 29007 2,69 % 31357 2,86 % 35689 2,67 % 36379 2,77 % 34214 2,73 %
Mordvalar 22512 2,09 % 23863 2,17 % 18686 1,40 % 15993 1,22 % 13014 1,04 %
Ukraynalılar 3629 0,34 % 3837 0,35 % 7302 0,55 % 6422 0,49 % 4707 0,38 %
Marilər 397 0,04 % 755 0,07 % 3799 0,28 % 3542 0,27 % 3648 0,29 %
Beloruslar 648 0,06 % 1113 0,10 % 2198 0,16 % 1881 0,14 % 1417 0,11 %
Ermənilər 108 0,01 % 142 318 0,02 % 1261 0,10 % 1290 0,10 %
Azərbaycanlılar 41 0,00 % 181 422 0,03 % 857 0,07 % 891 0,07 %
Taciklər 9 0,00 % 135 0,01 % 383 0,03 % 644 0,05 %
Qaraçılar 42 0,00 % 58 0,01 % 452 0,03 % 701 0,05 % 602 0,05 %
Özbəklər 47 0,00 % 129 210 0,02 % 356 0,03 % 565 0,05 %
Moldavanlar 15 0,00 % 68 0,01 % 250 0,02 % 359 0,03 % 461 0,04 %
Almanlar 322 0,03 % 291 0,03 % 376 0,03 % 520 0,04 % 404 0,03 %
Udmurtlar 66 0,01 % 76 0,01 % 558 0,04 % 453 0,03 % 332 0,03 %
Yəhudilər 545 0,05 % 1003 0,09 % 690 0,05 % 393 0,03 % 317 0,03 %
Başqırdlar 53 0,00 % 280 0,02 % 318 0,02 % 295 0,02 %
Gürcülər 100 0,01 % 108 0,01 % 151 0,01 % 405 0,03 % 240 0,02 %
Qazaxlar 84 0,01 % 67 0,01 % 194 0,01 % 240 0,02 % 190 0,02 %
Yunanlar 16 0,00 % 199 0,01 % 200 0,02 % 166 0,01 %
başqalar 513 0,05 % 752 0,07 % 2061 0,15 % 1854 0,14 % 2129 0,17 %
milliyətini göstərdi 1076742 99,99 % 1097843 100,00 % 1338012 100,00 % 1310300 99,74 % 1203550 96,16 %
milliyətini göstərmədi 68 0,01 % 16 0,00 % 11 0,00 % 3454 0,26 % 48069 3,84 %

İqtisadiyyat

Rayonları

Çuvaşıstan Respublikası

Şəhərləri

  • Çeboksarı, Şubaşkar — 440.621 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[9]
  • Novoçeboksarsk, Yeni Şubaşkar — 125.857 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[10]
  • Kanaş — 50.593 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[11]
  • Alatır — 43.161 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[12]
  • Şumerlya, Şümürlü — 36.239 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[13]
  • Kozlovka — 13.054 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[14]
  • Tsivilsk, Çoyul — 12.967 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[15]
  • Yadrin, Yədirnə — 10.573 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[16]
  • Mariya Posadı — 10.273 nəfər (2002-ci il siyahıya almasına əsasən)[17]

İstinadlar

  1. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  2. ↑ "Население по национальности по субъектам Российской Федерации (XLS). Проверено 4 мая 2009". 2006-11-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  3. ↑ "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России: Чувашская АССР". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
  4. ↑ "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1959 года. Национальный состав населения по регионам России: Чувашская АССР". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
  5. ↑ "Демоскоп. Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по регионам России: Чувашская АССР". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
  6. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года Arxivləşdirilib 2013-04-21 at the Wayback Machine: Население по национальности и владению русским языком по субъектам РФ Arxivləşdirilib 2006-11-04 at the Wayback Machine
  7. ↑ "Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года". 2020-04-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-12.
  8. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам. Arxivləşdirilib 2021-12-09 at the Wayback Machine: см. Arxivləşdirilib 2012-10-18 at the Wayback Machine
  9. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-13.
  10. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  11. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  12. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  13. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  14. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  15. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  16. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.
  17. ↑ "RussiaOutdoors - Путешествия по России". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-14.

Xarici keçidlər

Vikianbarda Çuvaşıstan ilə əlaqəli mediafayllar var.
Rusiya bayrağı  Rusiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Çuvaşıstan&oldid=7373665"