Demetrius (Falerli)

Falerli Demetrius (yun. Δημήτριος Φαληρεύς, lat. Demetrios Phalereus, m. ö. 350 – 283) qədim yunan filosofu, peripatetik məktəbin nümayəndəsi, Teofrastusun tələbəsi.

Falerli Demetri
q.yun. Δημήτριος ο Φαληρεύς
Doğum tarixi	e.ə. 350[1] və ya e.ə. 360
Vəfat tarixi	e.ə. 283
Vəfat yeri	Misir
Vətəndaşlığı	Qədim Afina
Elm sahəsi	fəlsəfə
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Antik fəlsəfə

Yunan fəlsəfəöncəsi dövrü (e. ə. VII yüzilliyə qədər) Orfizm • Homer • Hesiod • Ferekid • Yeddi yunan müdriki • Epixarm

Qədim yunan fəlsəfəsi (e. ə. VII - IV yüzilliklər) Milet məktəbi Fales • Anaksimandr • Anaksimen Elea məktəbi Ksenofan • Parmenid • Eleyalı Zenon • Melissus Müstəqil filosoflar Heraklit • Anaksaqor • Empedokl Pifaqorçular Pifaqor • Filolaus • Hippas • Arxitas • Alkmeon Qədim yunan atomçuları Levkipp • Demokrit Sofistlər "Böyük" sofistlər → Protaqor • Prodikus • Qorqias • Hippias "Kiçik" sofistlər → Trasimaxus • Likofron • Kritius • Alkidamas Klassik yunan fəlsəfəsi 1. Sokrat və sokratçılar: Kiniklər → Antisfen • Diogen • Bion Boristenes • Kerkidas • Kratet və Hipparxia Kirenaçılar → Aristipp • Hegesias • Annikeris • Teodorus • Evhemerus Meqaraçılar → Evklides • Stilpon • Evbulides • Diodorus Kronus Eretriyaçılar → Elidalı Fedon • Eretriyalı Menedem 2. Platon və erkən platonçular: Spevsippus • Ksenokrates • Polemon • Krates • Heraklides • Eudoksus • Arkesilaus 3. Aristotel və erkən peripatetiklər: Teofrastus • Evdemus • Straton • Dikearxus • Aristarxus • Demetri • Aristoksenus

Ellinizm dövrünün fəlsəfəsi (e. ə. IV - I yüzilliklər) Skeptisizm Pirron • Enesidemus • Aqrippa Epikürçülük Epikür • Lukretius Peripatetizm Rodoslu Andronikus Platonizm Karneades • Kliptomaxus • Filon Larissalı Stoaçılıq Erkən dövr → Kitiyalı Zenon • Xrisippus • Kleantes Orta dövr → Panetius • Posidonius

Qədim Roma dövrünün fəlsəfəsi I - V yüzilliklər Skeptisizm Sekst Empirik Stoaçılıq Seneka • Epiktet • Mark_Avreli  • Siseron Peripatetizm Afrodisialı Aleksandr Orta platonizm Alkinous • Apuleyus • Qalen • Plutarx • Maksim • Filon • Selsus • Teon Neoplatonizm Roma məktəbi → Ammonius Sakkas • Plotin • Porfirius • Amelius Apameya məktəbi → Yamblix • Sopater Perqama məktəbi → Sallustius • Yulian Avqust Afina məktəbi → Afinalı Plutarx • Proklus • Marinus • Simplikius • Damaskius İskəndəriyyə məktəbi → Hierokles • Hipatiya • İoann Filoponus Antik dini təlimlər Qnostisizm • Hermetizm • Mitraizm Neopifaqorçuluq → Apollonius • Nikomaxus • Numenius • Moderatus Erkən Xristian fəlsəfəsi Klement • Origen • Avqustin Avrelius • Boesius • Saxta Dionisius Areopagit

Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Demetrius həm də siyasi xadim kimi tanınmış, bir zaman Afina hökmdarı olmuşdur^[2]. Ancaq sonra o, təqiblərə məruz qalmış və Misirə qaçmalı olmuşdur. Demetrius tarix, siyasət, bəlağət və başqa sahələrdə çoxlu əsər yazmışdır^[3], ancaq onların çoxu zamanımıza gəlib çatmamışdır.

Onun bəzi əxlaqa aid fikirlərini Diogenes Laertius qələmə almışdır. O deyirdi ki, gənclər evdə öz ata-anasının, küçədə yoldan keçənlərin, təklikdə isə özlərinin qarşısında abırlarını saxlamalıdırlar^[4].

Misir hökmdarı I Ptolemeusun dövründə Demetrius İskəndəriyyədə elmi-mədəni mərkəz olan "Museyonun" və orada yerləşən məşhur kitabxananın yaradılması təşəbbüsü ilə çıxış etmişdir^[5]. Eyni zamanda o, yəhudilərin müqəddəs kitabı olan Əhdi-Ətiqin yunan dilinə çevrilməsinin təşəbbüskarı idi. Bu tərcümə "Septuaginta" adlanmışdır. Bundan sonra yunan düşüncəsinə yəhudiliyin birbaşa təsiri dövrü başlamışdır. Bu proses sonralar Avropada xristianlığın yayılması ilə nəticələnmişdir.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. 154–155. ISBN 5-89968-061-X. 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi. Bakı: 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC, 2016, s. 154–155.
• Bagnall, Roger S. (December 2002). "Alexandria: Library of Dreams" (PDF). Proceedings of the American Philosophical Society. 146 (4): 348–362.
• Dorandi, Tiziano (1999). "Chapter 2: Chronology". In Algra, Keimpe; et al. The Cambridge History of Hellenistic Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 49–50. ISBN 9780521250283. Scott, Kenneth (1928). "The Deification of Demetrius Poliorcetes: Part I". The American Journal of Philology. 49 (2): 137–166.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Peripatetiklər

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

1. ↑ https://books.google.com.mx/books?id=8_9BCmCq6MYC&pg=PA454&dq=350+-+282+a.+C.+demetrio+falero&hl=es-419&sa=X&ved=0ahUKEwjX7-SaleHpAhUDI6wKHb-mA_kQ6AEIQjAD#v=onepage&q=350%20-%20282%20a.%20C.%20demetrio%20falero&f=false.
2. ↑ Страбон. География в 17 книгах Arxivləşdirilib 2021-09-22 at the Wayback Machine / Перевод Г. А. Стратановского. Л.: Издательство Академии наук СССР, 1950, s. 378.
3. ↑ Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, pp. 210–211.
4. ↑ Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, p. 212.
5. ↑ Georgius Sinkellus. Ecloga chronographica. Press, 2002, p. 518.