1. Yaxasından tutmaq, boğazından yapışmaq.
Cəllad Qəməri yaxalayanda vəzir, vəkil və bütün əhli-məclis padşahın ayağına düşüb dedilər: – Şah, qəzəbini söndür! ().
Biz ayı vurulan yerə yetişəryetişməz itlər ayını yaxaladı.
2. Tutmaq, ələ keçirmək, həbs etmək. Oğruları yaxaladılar.
– Sərdar Rəşidin evindəkilərin hamısını yatdığı yerində yaxaladılar, onların hamısı sərxoş olub yatmışdı.
3. Tapmaq, haqlamaq, tutmaq (gedən yerdə, qaçarkən, uzaqlaşarkən, yaxud bir iş görərkən). Mehriban mütərəddid idi.
Bir istəyirdi ki, Zeynalın ardınca gedib onu Yelizavetanın evində yaxalasın.
// məc. Gəlib yetişmək, başının üstünü almaq. Əcəl onu yaxaladı.
– [Abbas:] Məmiş, mən altmışı yaxalamışam.
// məc. Rast olmaq, rast gəlmək, tuş gəlmək.
Tərs kimi güllə həmişə elə qorxağı yaxalayır.
Külək [Giləni] eyvanda yaxaladı.
Bir dəfə çobanı çöldə yağış yaxalayır.
// Məc. mənada. Adamlar Kür çayını elə buradaca yaxalamaq, cilovlamaq qərarına gəlmişlər.