По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

DİSK

[ yun. ]
1. Yastı, dairəvi lövhə.
// idm. Uzağa atmaq üçün həmin şəkildə olan idman aləti. Disk tullama yarışı.
// Maşının və s. qurğunun yastı, dairə, halqa şəklində olan hissəsi. Telefonun diski.
– Qazıma turbininin diskləri poladdan, ya döyülən çuqundan tökmə üsulu ilə hazırlanır. S.Quliyev.

2. astr. Günəşin, Ayın, planetlərin Yerdən görünən dairəvi çevrəsi. Ancaq vaxtaşırı Ay diskinin gah şərq, gah qərb, gah şimal, gah da cənub kənarlarında əks yarımkürədən ensiz zonalar müşahidə etmək olur.
#disk #диск #dislike #yulaf #disillab #baməzə #əyri #maşın #divan tutmaq #hard-disk #od #diskant #güvəc #platforma #pessimist #kürək #cədvəl #özgə #diskli #xəsislik
a b c ç d e ə f g h x i j k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
d da de də dı di do dö dr du dü dv dy
DİSHARMÓNİYA
DİSKÁNT
OBASTAN VİKİ
Kompakt-disk
Sıxılmış Disk (ing. Compact Disc-CD) — 1980-ci illərin əvvəlində musiqinin rəqəmli formada saxlanmasını təmin etmək üçün Phillips, PolyGramm və Bayer şirkətlərinin birgə iştirakı ilə yaradılmış optik informasiya daşıyıcısıdır. Sonralar CD-nin formatı genişləndirilərək başqa verilənləri də saxlamağa şərait yaradılır. Ondan bəri CD. ROM kimi bu disklər kompüterlərdə də verilənləri saxlamaq və nəql etmək çünü tətbiq olunur. == Tarixi haqqında == 7 iyul 1964-cü ildə dünyada ilk multimedialı kompakt-disk işıq üzü görmüşdür. Bu diskə "The Beatles" qrupunun "Ağır günün gecəsi" (A Hard Day’s Night) adlı tam metrajlı filmi yazılmışdı. Kompakt disk 1979-cu ildə Phillips və Sonz tərəfindən işlənmişdir. Phillips özünün öncədən sahib olduğu lazer disklərinin əsasında yeni istehsal prosesi işləyir. Sony öz sırasında rəqəmli profesional maqnitafonlarda işlədilən informasiyanın yazılma formatını — PCM-i (Pulse Code Modulation) daxil edir. 1982-ci ildə Hannover yaxınlığındakı zavodda kompakt disklərin kütləvi istehsalına başlanır.
Microfloppy disk
Microfloppy disk — Apple Macintosh və IBM-uyumlu kompüterlərdə istifadə olunan, diametri 3.5 düym olan və plastmas qında yerləşdirilmiş yumşaq disk. Belə disketin maqnit diski ferrooksidlə örtülmüş maylar "plyonka"dan hazırlanır. Macintosh kompüterlərinin birüzlü disketi 400 Kbayt, ikiüzlü (standart) disketi 800 Kbayt, yüksək sıxlıqlı ikiüzlü disketi isə 1.44 Mbayt informasiya saxlaya bilir. IBM-uyumlu kompüterlərdə tutumu 720 kbayt və ya 1.44 Mbayt tutan üçdüymlük disketlərdən istifadə olunur. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.
Sərt disk
Bərk disklər (ingiliscə: Hard (Magnetic) Disk Drive, HDD, HMDD) — kompüterlə iş zamanı istifadə olunan informasiyanın (əməliyyat sisteminin proqramlarının, ən çox istifadə olunan tətbiqi proqramlar paketinin, sənəd redaktorlarının, proqramlaşdırma dillərinin translyatorlarının və s.) daimi saxlanılması üçün istifadə olunur. 13 sentyabr 1956-cı ildə IBM firması RAMAC adlı ilk sərt disk qurğusunu ictimaiyyətə təqdim etmişdir. Bu diskin həcmi 5 Meqabayt idi. Sərt disklər, operativ yaddaşı nəzərə almasaq, kompüterin verilənləri yaddaşda saxlayan qurğuları içərisində, verilənlərə ən tez girişi (adətən 7–20 milli saniyə, ms) və onların ən sürətli (5 Mbayt/saniyə) oxunması və yazılmasını təmin edən qurğulardır. IVM RS tipli müasir kompüterlərin hamısında sərt disklər olur. Sərt disklər bir-birindən yaddaş tutumu və işləmə sürəti ilə fərqlənirlər. Sərt diskin əsas xarakteristikası, onun yaddaş tutumu, yəni diskdə yerləşə biləcək informasiyanın həcmidir. IVM RS tipli kompüterlər üçün yaradılan ilk bərk disklər 5 Mbayt həcminə malik idi. Hazırda istehsal olunan kompüterlərdə adətən 800 Mbaytdan 1,6 Qbayta qədər tutumuna malik sərt disklərdən istifadə olunur. Bu sərt disklər üçün maksimal yaddaş həcmi 9,1 Qbayt olur.
RAID disk strukturları və növləri
Disk
Disk (yunan. δίσκος (Diskos) — metaldan və ya plastik kütlədən hazırlanmış, səthi maqnit materialı ilə örtülmüş dairəvi lövhə. İnformasiya bu lövhənin üzərinə sektorlara bölünmüş konsentrik cığırlar şəklində yazılır. Əyilən plastikdən (əyilgən disk) və ya əyilməyən metaldan (sərt disk) hazırlanmış, üzərinə maqnit materiallı örtük çəkilmiş və müəyyən elektrik təsiri nəticəsində rəqəmsal (ikilik) formatda yazılmış informasiyanı özündə saxlaya bilən dairəvi lövhə. Bir çox kompüterlərdə disk, informasiyanı daimi və ya uzun müddətli saxlamaq üçün əsas vasitədir. Diskin maqnit örtüyünü zədələnmədən və çirklənmədən qorumaq lazım olduğundan əyilgən disk (5,25 düymlük) və ya mikrodisk (3,5 düymlük) qoruyucu plastik örtüyə salınır. Yüksək dəqiqlikli məmulat olan sərt disk möhkəm korpusa salınır ki, onu da toz olmayan yerdə açmaq olar. Kompüterlərdə bu növ disklərdən istifadə olunur: əyilgən disklər, mikrodisklər, sərt disklər, çıxarılıb-taxılan sərt disklər, Bernulli diskləri kimi çıxarılıb-taxılan kartriclər. == Mənbə == Физико-математическа и техническа енциклопедия", том 1, АИ "Проф. Марин Дринов, София, 1990 İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.
Disk jokey
Dicey və ya disk-jokey – öncədən yazılmış musiqiləri qarışdıran şəxs. Diceylərin bir neçə növü var. Radio diceyləri (və ya radioda işləyən şəxslər) AM, FM, rəqəmsal və ya internet radio stansiyalarında yayım musiqisini qoşanlara deyilir. Klub diceyləri bar, gecə klubları, diskoteka, qonaqlıq və hətta stadionlarda musiqi seçib qoşurlar. Hip-hop diceyləri səhnədə reperlərin arxasında dayanaraq dicey mikserindən istifadə edib musiqilər qoşur, zərbəli səslər yaratmaq üçün turntable alətiylə skretçlər atır və yeni mahnılar üçün sempl və törnteyblizmdən istifadə edərək instrumentallar hazırlayır. Diceylər əsl adlarının, qəbul edilmiş təxəllüslərin və ya səhnə adlarının qarşısında "DJ" titulunu qəbul edə bilərlər.
Germinal disk
Germinal disk — Germinal disk aşağıdakılara istinad edə bilər: == Quşlarda == Germinal disk, blastodisk olaraq da adlandırılır, quş yumurtasının sarısının səthində kiçik, dairəvi, ağ ləkədir (eni təxminən 1,5-3 mm). == Məməlilərdə == Blastodisk, embrionun əmələ gələcəyi blastula içərisində yuvarlaq bir hüceyrəli bir təbəqədir. Blastodisk iki qatdan ibarətdir: hipoblast və epiblast. Hipoblast təbəqəsi blastokist boşluğuna bitişikdir və kiçik, kuboidal hüceyrələrdən ibarətdir. Sütunlu hüceyrələrdən ibarət olan epiblast təbəqəsi amniotik boşluğa bitişikdir.
Blu-ray Disk
Blu-ray Disc və ya qısaca BD (ing. blue-ray göy şüa və disc — disk; blue yerinə blu yazılır) — yüksək sıxlığa və dəqiqliyə malik yazı, video və digər rəqəmsal məlumatların saxlanılması üçün istifadə edilən optik daşıyıcı formatı. Blu-ray standartı BDA konsorsiumu ilə birgə hazırlanmışdı. Yeni daşıyıcının ilk prototipi 2000-ci ilin oktyabrında təqdim edilmişdi. Müasir variantı isə 2006-cı ilin yanvarında keçirilən Consumer Electronics Show (CES) - istehlak elektronikasının beynəlxalq sərgisində təqdim edilmişdir. Blu-ray formatı bazara 2006-cı ilin yazında çıxarılmışdır. Blu-ray (mənası "göy şüa") - adı, yazılış və oxuma üçün istifadə edilən qısadalğalı (405 nm) göy (texniki olaraq göy-bənövşəyi) lazerə uyğun adlandırılmışdır. "e" hərfi qəsdən "blue" sözündən çıxarılmışdır, çünki "blue ray" ifadəsi tez-tez istifadə ediləndir və əmtəə nişanı olaraq qeydə alınması ehtimalı böyükdür. Daha böyük məsafələrdə daha qısa fokus uzunluğu vacibdir. Harda ki DVD drayver obyektivləri təxminən 40 dəfə böyükdür, CD drayver obyektivləri 20 dəfə daha çox böyükdür.
Optik disk druzenləri
Optik disk druzenləri — optik diski tədricən kalsifikasiya edən mukoproteinlər və qlikozaminoqlikanlardan ibarət qlobullardır. Druzenlər degenerasiyaya uğrayan retinal qanqlion hüceyrələrinin qalıqlarına çevrilə bilərlər. Anadangəlmə qalxıq və ya anormal şəkilli disklər, psevdopapillödem, psevdonevrit, optik diskdə hialin cisimlərin olması kimi problemlər də optik disk druzenlərinə aid edilmişdir. Bu hallar müxtəlif dərəcəli görmə itkisinə, korluğa səbəb ola bilər. == Anatomiyası == Optik sinir retinadan beyinə məlumatları ötürən birləşdirici kabeldir. Bir milyondan çox retinal qanqlion hüceyrə aksonlarından ibarətdir. Optik sinir başı və ya optik disk sinirin ön ucu olub gözün daxilində yerləşir və yalnız oftalmoskopla görünür. Buruna yaxın hissədə, gözün makulasından bir qədər aşağıda yerləşir. Optik diskin daxilində kor nöqtə adlanan hissə mövcuddur, lakin işığı aşkar etmək üçün çubuqlar və konuslara burada rast gəlinmir. Diskin mərkəzində retinanı qidalandıran mərkəzi retinal arteriya vardır.
CD-RW disk oxuyucuları
IDE disklər
IDE (“Intelligent Drive Electronic” – Ağıllı Elektron İdarəetməsi) – ATA interfeysinə malik olan sərt disk növü. Məlumatların paralel ötürülməsini təmin edən ATA standartı ilə uyğunlaşdırılan ucuz IDE elektronikası sərt disklər istehsal etməyə imkan verir. Həm də yaddan çıxarmaq lazım deyil ki, ATA xarici qurğuların qoşulması üçün nəzərdə tutulmayıb və 60sm-dən artıq uzunluqda kabelləri dəstəkləmir. Daha doğrusu, belə ATA kabellərini almaq olar, sadəcə onların istifadəsi məsləhət deyil. 1 ATA portu diskin 2 cür – master və slave qoşulmasını təmin edir. Çox vaxt demək olar ki, həmişə insanlar 1 porta sərt diski master olaraq, digər bir qədər yavaş qurğuları, məsələn CD-ROM kimi disk sürücülərini isə slave olaraq qoşurlar. Lakin bilirik ki, IDE hər zaman portda yalnız 1 qurğuya müraciət edə bilər, beləliklə, ümumilikdə sistemin məhsuldarlığı azalır. Prinsipcə slave qoşulmadan istifadə etməmək daha yaxşı olar. Hal-hazırda bütün anakartlarda 2 ədəd IDE portu vardır, hətta bəzilərində 4-ə bərabər olur (ABIT BX-133 RAID tipli). Sərt diski birinci əsas porta master olaraq DVD və ya CD-ROM-u isə ikinci köməkçi porta master olaraq qoşmaq lazımdır.
Itzy diskoqrafiyası
12 fevral 2019 -cu ildə JYP Entertainment tərəfindən qurulan Cənubi Koreya-lı qız qrupu İtzy-nin diskoqrafiyası aşağıda göstərilmişdir.
Lara Fabianın diskoqrafiyası
Lara Fabianın diskoqrafiyası — Belçikalı-italyan əsilli Fransa müğənnisi Lara Fabianın diskoqrafiyası 12 studiya albomu, 4 konsert albomu, 1 yığma albom, 8 pavilyon albomu, 5 videoalbom və 52 sinqldan və digər albomlardan ibarətdir. Bir neçə dildə danışa bilən Lara Fabian öz mahnılarını daha çox fransız, italyan, ingilis, ispan, portuqal, rus, ivrit, yunan və alman dillərində oxuyur. Onun diskoqrafiyası bütün dünya üzrə 18 milyondan çox satış rekordu əldə edib. Lara Fabian bütün zamanların Belçika əsilli qadın müğənniləri arasında ən çox satış göstəricisi olan ifaçı kimi tarixə düşüb. Səsinin imkanları baxımından vokal diapazona və lirik-soprano tembrə malikdir. Musiqi əsərlərini canlı ifa edərkən Do-3 notundan Sol♯6 notuna qədər 3 oktava yüksələ bilir.
Linkin Parkın diskoqrafiyası
Linkin Park diskoqrafiyası — Amerikalı Nu metal Alternativ Rok qrupu Linkin Parkın çıxardığı albom sinql və s. aiddir.
Mamamoo diskoqrafiyası
19 iyun 2014-cü ildə Rainbow Bridge World şirkəti tərəfindən yaradılan Cənubi Koreya-lı qız qrupu Mamamoo-nun diskoqrafiyası aşağıda göstərilmişdir.
Maqnit diski
Maqnit diski (İng.magnetic disk, ru. магнитный диск)-qoruyucu korpusa (sərt disk) və ya zərfə (yumşaq disk) yerləşdirilmiş çoxlu sayda kiçik seqmentlərin (maqnit domenlərin) maqnit sahəsinin gərginliyini dəyişməyə imkan verən maqnit materialla ötürülmüş disk. Sahənin dəyişməsi – maqnit materialın (informasiya daşıyıcısının) hissəciklərinin maqnit polyarlığının dəyişməsidir ki, bundan da informasiyanın ikilik formada kodlaşdırılması üçün istifadə olunur (bir polyarlıq 1-i, əksi isə 0-ı təmsil edir). Polyarlığın dəyişməsi, disksürənin oxuma-yazma başcığının diskin səthi üzərindən yüksək sürətlə keçməsi ilə yerinə yetirilir. Maqnit diski öz xassələri səbəbindən elektromaqnit sahəsi mənbələrinin təsirindən qorunmalıdır ki, ona yazılmış informasiya korlanmasın və ya dağılmasın. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.
Melani Martinesin diskoqrafiyası
Amerikalı müğənni-mahnı yazarı Melani Martines üç studiya albomu, dörd mini-albom, on bir sinql, iki tanıtım sinqlı və iyirmi yeddi musiqi videosu buraxmışdır. "The Voice" müsabiqəsindəki iştirakından sonra Martines 2014-cü ildə Atlantic Records şirkəti ilə müqavilə bağladı. Onun ilk mini-albomu olan "Dollhouse" eyniadlı sinql və "Carousel" ilə birlikdə buraxıldı. Onun ilk studiya albomu "Cry Baby" 2015-ci ildə işıq üzü gördü. Albom ABŞ Billboard 200 hit-paradında altıncı pilləyə yüksəldi və RIAA tərəfindən platin sertifikata layiq görüldü. Albomu tanıtmaq üçün üç sinql "Pity Party", "Soap" və "Sippy Cup" buraxıldı. Martinesin ikinci studiya albomu "K-12" 2019-cu ildə işıq üzü gördü. Albom Billboard 200 hit-paradında 3-cü yerə yüksəldi və Avstraliya, Kanada, İrlandiya, Yeni Zelandiya və Birləşmiş Krallıq daxil olmaqla bir çox ölkədə ilk onluğa daxil oldu. Martines 2020-ci ilin sentyabrında "The Bakery" sinqlının daxil olduğu "After School" mini-albomunu buraxdı. Martinesin üçüncü studiya albomu "Portals" 2023-cü ilin martında yayımlandı.
Miri Yusif diskoqrafiya
Miri Yusifin 2006-cı ildən bu günə kimi 4 albomu işıq üzü görüb.
Miri Yusifin diskoqrafiyası
Miri Yusifin 2006-cı ildən bu günə kimi 4 albomu işıq üzü görüb.
Qiymət diskriminasiyası
Qiymət diskriminasiyası (ing. price discrimination) — eyni əmtəə və ya xidmətin eyni zamanda müxtəlif alıcılara müxtəlif qiymətlərlə satıldığı və bu qiymət fərqinin bu mal və ya xidmətin müxtəlif istehsal xərcləri ilə əsaslandırılmadığı qiymət siyasəti. Konsepsiya ilk dəfə 1844-cü ildə Jül Düpüinin əsərində yazılmışdır. == Tərifi == Kempbell Makkonnell və S. L. Brüya görə, qiymət diskriminasiyası eyni məhsul və ya xidmətin eyni vaxtda müxtəlif alıcılara müxtəlif qiymətlərlə satılmasıdır, o zaman qiymətlər fərqi bu məhsul və ya xidmətin müxtəlif istehsal xərcləri ilə əsaslandırılmır; Clayton Aktına uyğun olaraq rəqabəti məhdudlaşdıran ABŞ-da cinayət kimi tanınan qiymət siyasəti. BDT-də qiymət diskriminasiyası eyni satıcıdan fərqli alıcılara eyni məhsul üçün fərqli qiymətlər tətbiq etmək təcrübəsidir. == Tarixi == İlk dəfə konsepsiya 1844-cü ildə nəşr olunan Jül Düpüinin "Mülki strukturların faydalılığının ölçüsü haqqında" əsərində ortaya çıxdı. Qiymət diskriminasiyası Con Lardnerin 1850-ci ildə nəşr olunmuş “Dəmir yollarının iqtisadiyyatı: Yeni nəqliyyat növü, onun idarə edilməsi, kommersiya, maliyyə və sosial əlaqələrin perspektivləri və əlaqələri haqqında traktat” əsərində tədqiq edilmişdir. Artur Piqunun Rifahın İqtisadiyyatı və Coan Robinsonun Qeyri-kamil Rəqabətin İqtisadiyyatı qiymət diskriminasiyasının öyrənilməsinin inkişafına töhfə verdi. == Fərziyyələr == Aşağıdakı şərtlər yerinə yetirildikdə, satıcı uğurlu qiymət diskriminasiyasını həyata keçirə bilər: satıcı bazarda müəyyən sövdələşmə qabiliyyətinə malik olmalıdır; satıcı öz alıcılarını tələbin müxtəlif qiymət elastikliyinə malik qruplara bölmək imkanına malikdir; bazarda arbitraj əməliyyatlarının mümkünlüyü məhduddur (aşağı qiymətə məhsul alan alıcılar onları daha yüksək qiymətə yenidən satmaq imkanına malik olduqda). Qiymət diskriminasiyasının növləri A. Piquya görə qiymət diskriminasiyasının üç növü var: Birinci dərəcəli qiymət diskriminasiyası (mükəmməl ayrı-seçkilik) — məhsul və ya xidmətin hər bir vahidinin hər bir alıcıya bu alıcının ödəməyə hazır olduğu maksimum qiymətə satılması.
Rinqo Starrın diskoqrafiyası
Bu məqalədə 1960-cı illərin Britaniya rok-qrupu olan "The Beatles"ın barabançısı Rinqo Starın diskoqrafiyası təqdim olunub. 1970-ci ilin yazında qrup dağılıb və Rinqo Star özünün solo karyerasına başlayıb.
Rinqo Starın diskoqrafiyası
Bu məqalədə 1960-cı illərin Britaniya rok-qrupu olan "The Beatles"ın barabançısı Rinqo Starın diskoqrafiyası təqdim olunub. 1970-ci ilin yazında qrup dağılıb və Rinqo Star özünün solo karyerasına başlayıb.
Sezən Aksu diskoqrafiyası
Sezən Aksu diskoqrafiyası, Türkiyəli pop musiqiçisi Sezən Aksunun çıxardığı albom sinql və s. aiddir.
Slayer diskoqrafiyası
Slayer 1981-ci ildə gitaraçılar — Kerri Kinq və Ceff Hannemanin yaratdığı, Tom Araya və Deyv Lombardonu üzv olmağa dəvət etdikləri Amerikan treş-metal qrupudur. Slayer-in Metal Blade Records-da qeydə alınmış ilk iki albomu – Show No Mercy (1983) və Hell Awaits (1985) ABŞ-də hit-parada daxil ola bilməmişdir. Bundan sonra qrup Def Jam Recordings səsyazma studiyasına qoşulur və onun sahibi Rik Rubin qrupun Reign in Blood (1986) albomunun prodüserliyini edir. Bu albom Slayer-in ilk dəfə Billboard 200-ə daxil olmasına kömək edir və albom 94-cü pilləyə qədər yüksələ bilir. South of Heaven (1988) albomundan sonra Slayer Rubinin yeni albom şirkəti olan Def American ilə müqavilə imzalayır və 1990-cı ildə Seasons in the Abyss albomu yayımlanır. Albom yayımlandıqdan sonra Lombardo qrupdan ayrılır və Pol Bostaf barabanda onu əvəz edir. 1994-cü ildə yayımlanmış Divine Intervention albomunda Bostafın qrupla ilk albomu olur və albom ABŞ-də səkkizinci pilləyədək yüksəlir. Bu, qrupun həmin dövrədək ən yüksək hit-parad göstəricisi idi. Diabolus in Musica (1998) albomu nu-metal elementlərinə görə tənqid olumuş, God Hates Us All (2001) isə albom üzlüyünə görə mübahisələrə səbəb olmuşdu. Bostaf dirsək zədəsinə görə qrupu tərk etdikdən sonra əvvəlki üzv Lombardo onu əvəz edir.
Stray Kids diskoqrafiyası
Cənubi Koreyada fəaliyyət göstərən Stray Kids oğlan qrupu iki studiya albomu, üç tərtib albomu, bir yenidən nəşr, doqquz genişləndirilmiş oyun, bir sinql albomu və iyirmi üç sinql çıxardı.
Streets of Rage seriyalarının Diskoqrafiyası
Streets of Rage seriyalarının Diskoqrafiyası — "Streets of Rage" seriyalarının ümumi mahnılarının toplusudur. Bütün saundtreklər bəstəkar Yuzo Oqiyə məxsusudur.
Sərt diskin məhsuldarlığı
== Tarixçə == Sabit disklər əvvəl yerlərinə istifadə olunan storage vahidləri "maqnetik zolaqlar" və "maqnetik davul" adlandırılan terminlərdir. 1950-ci ildə edilmiş olan ilk ticarət maşın (nümunə ERA 110) maqnetik davul, 1 megabit (1 bit = 1/8 bayt) məlumat saxlayabilməkdə və bir sözü 5000 saniyədə oxuyabilməkdəydi. Mövzu ilə əlaqədar digər əhəmiyyətli tarixlər: 1956 — IBM firması 50 ədəd 61 sm diametrində diskdən ibarət 5 MB-lıq 305 RAMAC'ı çıxardı. 1973 — IBM 3340 Winchester markalı 30 MB-lıq məşhur sabit diski çıxardı, bəzi ölkələrdə sabit disk hələ bu şəkildə adlandırılmaqdadır. 1980 — Seagate firması günümüzdəki 5,25 düymlük CD sürücülərinin iki qatı yüksəklikdəki 5 MB-lıq ST 506 modelini çıxardı. 1983 — IBM çıxardığı PC / XT kompüterləri ilə birlikdə sabit disk bir çox fərdi kompüter üçün təməl təchizat halına gəldi. 1985 — Günümüzdəki 5,25 düymlük CD sürücülərinin böyüklüyündə (1,6 düym yüksəklikdə) sabit disklər çıxarıldı. 1987–3,5 düymlük, 500 MB'a çatan böyüklüklərdə sabit disklər çıxarıldı. 1997 — IBM masaüstü kompüterlər üçün 16,8 GB-lıq bir sabit diski bazara sürdü. 1998–25 GB-lıq disklər bazara çıxdı.
Sərt diskin tutumu
Sərt disk – informasiya daşıyıcıları hər iki tərəfi maqnit material təbəqəsi ilə örtülmüş dairəvi alümin lövhələr (platterlər) olan maqnit diskdir. Bu plastina və ya hesablayıcı/yazı bloku ilə birgə plastinalar qrupu toz, nəm və çirkdən qorunması üçün hermetik qutuda yerləşir. Sərt disk iki əsas hissədən – hermetik blokdan və elektronika platasından ibarətdir. Hermetik blokda sərt disklər, mövqe vermək üçün qurğudan ibarət başlıqlar bloku, şpindelin elektrik məftili və ilkin siqnal gücləndiricisi quraşdırılıb. Hermetik blokun ilkin gücləndiricisindən siqnal elektronika blokuna daxil olur. Həmçinin onun vasitəsilə başlıqlara, yazan siqnal daxil olur. Elektronika bloku ibarətdir: idarəedici blok, daimi yaddaş qurğusu (DYQ), bufer yaddaşı, interfeys bloku və siqnalın rəqəmsal emalı bloku Verilənlərin yazılma texnologiyası Sərt disklərin iş prinsipi maqnitofonların işinə oxşayır. Diskin işlək səthi hesablayıcı başlığa əsasən hərəkət edir (məsələn, maqnit məftilində kəsiklə induktiv çarx formasında). Dəyişən elektrik cərəyanı verildikdə başlığın kəsiyində yaranan dəyişən maqnit sahəsi diskin səthinin ferromaqnitinə təsir edir və siqnalın həcmindən asılı olaraq domenlərin vektorunun istiqamətini dəyişir. Hesablama zamanı başlığın kəsiyində domenlərin yerdəyişməsi başlığın maqnit məftilində maqnit axınının dəyişməsinə səbəb olur ki, bu da elektromaqnit induksiyası effektinə görə çarxda dəyişən elektrik siqnalının yaranmasına gətirib çıxarır.
Sərt disklər və S.M.A.R.T texnologiyası
Bərk disklər və ya vinçesterlər (ingiliscə: Hard (Magnetic) Disk Drive, HDD, HMDD) - kompüterlə iş zamanı istifadə olunan informasiyanın (əməliyyat sisteminin proqramlarının, ən çox istifadə olunan tətbiqi proqramlar paketinin, sənəd redaktorlarının, proqramlaşdırma dillərinin translyatorlarının və s.) daimi saxlanılması üçün istifadə olunur. == Məzmun standartları == Sərt disklər, operativ yaddaşı nəzərə almasaq, kompüterin verilənləri yaddaşda saxlayan qurğuları içərisində, verilənlərə ən tez girişi (adətən 7-20 milli saniyə, ms) və onların ən sürətli (5 Mbayt/saniyə) oxunması və yazılmasını təmin edən qurğulardır. IVM RS tipli müasir kompüterlərin hamısında sərt disklər olur. Sərt disklər bir-birindən yaddaş tutumu və işləmə sürəti ilə fərqlənirlər. Sərt diskin əsas xarakteristikası, onun yaddaş tutumu, yəni diskdə yerləşə biləcək informasiyanın həcmidir. IVM RS tipli kompüterlər üçün yaradılan ilk bərk disklər 5 Mbayt həcminə malik idi. Hazırda istehsal olunan kompüterlərdə adətən 800 Mbaytdan 1,6 Qbayta qədər tutumuna malik sərt disklərdən istifadə olunur. Bu sərt disklər üçün maksimal yaddaş həcmi 9,1 Qbayt olur. Lakin artıq yaddaş həcmi 18-27 Qbayt olan sərt disklərin istehsalı nəzərdə tutulur. Kompüterdə istifadə olunan sərt disklərin ümumi yaddaş tutumu, çox vaxt kompüterdən istifadə olunacaq sahələri təyin edir.
Zülfiyyə Xanbabayeva diskoqrafiya
Zülfiyyə Xanbabayevanın 2000-ci ildən bu günə kimi 7 albomu işıq üzü görüb. İlk albom az tirajla satışa çıxarıldı, tez bir zamanda alındı, mahnılar sevildi. Gecə albomundan iki klip çəkilib efirə verildi. Sentyabr ayında Fidan və Xuraman Qasımovalar ilə yazılan duetə video efirə çıxır, bu proyektə görə Zülfiyyə "Humay" mükafatına layiq görülür. Elə həmin ilin sonunda Zülfiyyə ilk alboma daxil olan və albom satışa çıxdıqdan sonra yazdırdığı mahnılardan ibarət canlı konsert verdi. 2001-ci ilin sonunda növbəti albom çıxdı. Albomla eyni adı daşıyan mahnıya çəkilən klip İlin Ən Yaxşı Klipi kimi Humay mükafatı alır. 2002-ci il mayın 31-i tarixində indiki adı ilə Heydər Əliyev adına Sarayda solo konsertlə çıxış edir, bu konsertə görə üçüncü dəfə "Humay" mükafatına layiq görülür, İlin Ən Yaxşı Konserti. Sonra ard-arda Qəlbinə Yol və Sənsiz albomları dinləyicilərin ixtiyarına verilir. Zülfiyyə xanımın "Dəniz" adlı albomu onun qızının adını daşıyır.
Zülfiyyə Xanbabayeva diskoqrafiyası
Zülfiyyə Xanbabayevanın 2000-ci ildən bu günə kimi 7 albomu işıq üzü görüb. İlk albom az tirajla satışa çıxarıldı, tez bir zamanda alındı, mahnılar sevildi. Gecə albomundan iki klip çəkilib efirə verildi. Sentyabr ayında Fidan və Xuraman Qasımovalar ilə yazılan duetə video efirə çıxır, bu proyektə görə Zülfiyyə "Humay" mükafatına layiq görülür. Elə həmin ilin sonunda Zülfiyyə ilk alboma daxil olan və albom satışa çıxdıqdan sonra yazdırdığı mahnılardan ibarət canlı konsert verdi. 2001-ci ilin sonunda növbəti albom çıxdı. Albomla eyni adı daşıyan mahnıya çəkilən klip İlin Ən Yaxşı Klipi kimi Humay mükafatı alır. 2002-ci il mayın 31-i tarixində indiki adı ilə Heydər Əliyev adına Sarayda solo konsertlə çıxış edir, bu konsertə görə üçüncü dəfə "Humay" mükafatına layiq görülür, İlin Ən Yaxşı Konserti. Sonra ard-arda Qəlbinə Yol və Sənsiz albomları dinləyicilərin ixtiyarına verilir. Zülfiyyə xanımın "Dəniz" adlı albomu onun qızının adını daşıyır.

Digər lüğətlərdə