1. Canlıların əzələlərini gərginləşdirmə vasitəsilə fiziki hərəkətlər etmə qabiliyyəti; insanın (heyvanın) fiziki enerjisi, qüvvəsi; qüvvə.
Görsün mən dəlinin indi gücünü. “”.
Gücünə bax, şələni bağla. ( Ata. sözü ).□ Güc almaq – güclənmək, qüvvətlənmək.
Şəhriyaram, güc alıb, qüvvət alıb eşqimdən; Mən huma tək uçaram, sinəsi suzan gedərəm.
Güc etmək (eləmək) – bax güc vermək 1-ci mənada.
Fələk zülmün gec elər; Gec olsa da, güc elər. ().
Güc gəlmək – bir işi güc işlədərək görmək.
Güc vermək – 1) bir şeyi qaldırmaq və ya yerindən tərpətmək üçün fiziki qüvvə sərf etmək;
2) gördüyü bir işi daha da gücləndirmək. Danışığa güc vermək.
– Güc verir, eylə ki, məcmuə yazanlar gələnə…
Güc vurmaq – bax güc vermək 1-ci mənada.
[Şərəbanı:] Sən güc ver!
Gücdən düşmək – 1) gücünü, qüvvətini itirmək, gücsüzləşmək;
2) etibarını, qüvvəsini itirmək.
Gücdən salmaq – gücsüz etmək, taqətdən salmaq. Xəstəlik onu gücdən saldı.
Gücə salmaq – 1) zor işlətməklə bir şeyi əldə etmək, yaxud əldə etməyə çalışmaq, zorla bir şeyə məcbur etmək. Gücə salıb əlindən almaq. – Qalalar, ay qalalar; Laçın orda balalar; Laçın balasın verməz; Bəlkə gücə salalar. (Bayatı);
2) gücü çatmayan bir şeyə güc vuraraq bədənin bir yerini zədələmək. Belini gücə salmaq.
Gücü çatmaq – bir işi görə bilməyə qüvvəsi çatmaq, qüvvəsi daxilində olmaq; bacarmaq.
Ananın, göz yaşından savayı heç nəyə gücü çatmırdı.
Gücü düşmək – bax gücü çatmaq.
İndi deyin görüm, o qüvvətli qolların gücü düşməyən hansı bir kamandır.
Gücü gəldikcə – bütün gücü ilə, bacardığı qədər, var qüvvəsi ilə.
[Eyvaz kişi] özünü itirmədi, sağ əli ilə sol qoluna dolanan ilanın boğazından tutub gücü gəldikcə çayın içinə atdı.
2. Qüvvət, taqət. Əlinin gücü yoxdur.
□ Güc gətirmək – qüvvətlənmək, artmaq, üstünə gəlmək. Xəstəlik güc gətirdi.
Gücdən düşmək – qüvvəti getmək, taqətdən düşmək, zəifləşmək.
Ustanın azarı günügündən şiddətlənirdi, bəzən zəifləşib gücdən düşürdü.
3. İşgörmə qabiliyyəti, enerji. Maşının yükqaldırma gücü. Suyun gücü. – El gücü, sel gücü. ( Ata. sözü ).
4. Bacarıq, qabiliyyət.
Göstərir aləmə hər işdə bu gün öz gücünü; Kapital sahibinin göylərə çıxmaqda ünü.
5. Qüdrət, qüvvət. Dövlətin gücü.
// Təsir qüvvəsi. Sözün gücü. Dəlillərin gücü.
6. İnandırma qabiliyyəti, təsir qüvvəsi. Təbliğatın gücü. Tərbiyənin gücü.
– Sənətin gücü onun həyata təsir gücü ilə ölçülməlidir.
Sözünün gücünü özü də bildi.
7. Bir şeyin təzahür dərəcəsi; intensivlik, gərginlik. Səsin gücü. Küləyin gücü. Partlayışın gücü.
8. Maddi cəhət, pul. Ev tikməyə gücüm yoxdur.
□ Gücü çatmaq – maddi vəziyyəti imkan vermək, bir işi görmək üçün pulu olmaq.
[Veys:] Beş misqallıq şeyə gücümüz çatmır!
9. Üstünlük, qüvvə.
□ Güc gəlmək (gətirmək) – üstün gəlmək, qalib gəlmək.
[Axırda qız Məlikməmmədə dedi:] …Bu devə güc gələ bilməyəcəksən. ().
Bizim Sədəf, Balakişi oğluna güc gəldi.
10. Hüquqi cəhətdən qüvvəyə malik olma; səlahiyyət. Müqavilənin gücü.
□ Gücdən düşmək, gücünü itirmək hüq. – qüvvədən düşmək, daha məcburi olmamaq. Müqavilə gücdən düşdü. Qanun gücünü itirdi.
Gücə minmək hüq. – qüvvəyə minmək, artıq hamı üçün məcburi olmaq. Qanun ayın birindən gücə minmişdir.
11. Yardım, kömək. [Naçalnik:] Bəy, mən gəlmişəm ki, Nəbini tutam.
Bu işdə gərək mənə güc verəsən, mən sənsiz heç iş görə bilmərəm. “”.
12. Məhsul yetirmə, göyərtmə qabiliyyəti (torpaq haqqında). Torpağın gücü. Torpaq gücdən düşüb.
13. Böyük istehsal qüvvəsinə malik olma; qüvvə. Fabrikin gücü. Zavod bütün gücü ilə işləyir.
14. Gücdür şəklində – çətindir, zordur.
Gələn çox uzaqda olduğu üçün onun kim olduğunu fərq etmək gücdür.
15. Güclə şəklində zərf – zorla, çətinliklə, bütün qüvvəsini toplayaraq. Güclə yerimək. Güclə danışmaq.
– Qalalar, ha qalalar; Qaladan yol salalar; Analar bala verməz; Bəlkə güclə alalar. ().
Tavandan asılmış çırağın fitilini qaldıran olmadığından, otaq güclə işıqlanırdı.
16. Gücünə şəklində – yiyəlik halda olan isimlərdən və nisbət şəkilçili şəxs əvəzliklərindən sonra gələrək “
…köməyi ilə,
…yardımı ilə, …arxalanaraq” mənasında işlədilir. Biliyin gücünə…
