I
(Qazax)
1. qayadan qopub yuvarlanan daş
2. uşaqların dağdan üzüaşağı dığırtdıqları daş. – Gəlin gedəx’, hel dığırrıyax
◊ Hel qoymax – dağdan üzüaşağı daş yuvarlatmaq. – Ay uşaxlar, gəlin, gedəx’ hel qoyax
II
(Naxçıvan)
qadınların boyunlarına bağladıqları rombşəkilli qızıl boyunbağı
III
(Çənbərək)
böyük, yekə. – Bir hel cü:yr vurmuşdu Qarasim, amba daηdı, heş kimə demədi
Hel (varlıq)
Hel (q.skan. Hel) — german-skandinav mifologiyasında ölülər diyarının hakimi (Helheym), Loki və div Anqrbodanın qızı, üç xtonik varlıqdan biri.
Hel Snorri Sturluson tərəfindən XII əsrdə ənənəvi mənbələr əsasında yazılmış "Böyük Edda" və "Kiçik Edda" əsərlərində təsvir olunmuşdur. Əlavə olaraq, IX əsrə aid "Yer dairəsi" əsərində və X əsrə aid "Egil saqası"nda onun adı çəkilir. XII əsrdə Sakson Qrammatik tərəfindən latın dilində yazılmış "Danların əməlləri" əsərində ona adətən "Hel" deyə xitab edilir. Hel Xalqların böyük köçü dövrünə aid bir çox brakteatda təsvir olunmuşdur.
Hel "Böyük Edda", "Kiçik Edda" və "Yer dairəsi" əsərlərində Lokinin qızı hesab edilir. "Kiçik Edda" əsərinin bir parçası olan "Uzaqgörən Qülvi" kitabında Helin tanrı Odin tərəfindən Niflheymdə yerləşən Helheymə hakim təyin edilmiş olduğu qeyd edilmişdir. Həmin mənbədə onun xarici görünüşünün yarı-göy və yarı-dəri rəngli olduğu, eləcə də üzügülməz, pəjmürdə bir görünüşə malik olduğu yazılmışdır. "Böyük Edda" əsərində Helin ölülər diyarında ucsuz-bucaqsız mülklərə, çoxlu qulluqçuya hakimlik etdiyi və tanrı Baldrı diriltmə cəhdində böyük rolu olduğu yazılmışdır.
Abdullah Hel Baki
Abdullah Hel Baki (1 avqust 1989) — Banqladeşli atıcı. Abdullah Hel Baki Banqladeşi 2016-cı ildə XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil etdi.
== Karyerası ==
Abdullah Hel Baki birinci dəfə Olimpiya Oyunlarına 2016-cı ildə qatıldı. O, Rio-de-Janeyroda baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında kişilər 10 m məsafəyə pnevmatik tapança yarışında iştirak etdi. Ümumilikdə 621.2 xal toplayaraq 25-ci yeri tutdu və finala vəsiqə qazana bilmədi.
Dünyanın heliosentrik sistemi
Heliosentrik sistem — Yer və başqa planetlərin öz oxu ətrafında fırlanması və həmçinin Günəş ətrafında orbit üzrə hərəkət etməsi təlimidir. Təbiət elmlərinin inkişafında geniş rol oynamışdır. O dünyanın geosentrik sistemi təlimini ləğv etmişdir. Banisi polyak alimi Nikolay Kopernikdir. O, "Göy sferalarının fırlanması" (1543) əsərində Yerin hərəkətini riyazi əsaslandırmış, Yer və digər beş planetin (XVI əsrdə 6 planet məlum idi) Günəş ətrafında eyni zamanda dolandığını sübut etmişdir. Kopernik planetlərin yerləşmə ardıcıllığını təyin etmiş, Günəşdən nisbi məsafələri təxmini hesablamışdır. Təlimi Cordano Bruno və Qalileo Qaliley inkişaf etdirmişlər.
Erigeron heliographis
Erigeron heliographis (lat. Erigeron heliographis) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xırdaləçək cinsinə aid bitki növü.
Erməni helikopterinin vurulması
Erməni helikopterinin vurulması — 12 noyabr 2014-cü il 13:45 radələrində Ağdam rayonunun Kəngərli kəndi yaxınlığında Azərbaycan Silahlı Qüvvələri və Ermənistan Silahlı Qüvvələri arasında baş vermiş hadisə.
== Hadisə ==
Silahlı insident 12 noyabr 2014-cü ildə Ağdamın Kəngərli kəndi yaxınlığında baş verib. Beləki, qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasına, daha dəqiq desək, Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə məxsus 2 ədəd Mi-24 tipli döyüş helikopteri Ağdamın işğal olunmuş Uzundərə adlı poliqonunda keçirilən təlimlər zamanı qəflətən öz səmtini dəyişərək Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin təmas xəttinə doğru döyüş kursuna çıxıb və mövqeləri atəşə tutmağa cəhd ediblər. Nəticədə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində müddətdən artıq hərbi xidmət keçən manqa komadiri İlkin Muradov helikopterlərdən birini İQLA daşınan zenit-raket kompleksi vasitəsi ilə məhv edib. Digər helikopter isə hadisə yerindən uzaqlaşıb. Hadisə nəticəsində Ermənistan Silahlı qüvvələrində xidmət keçən üç nəfər pilot həlak olub. Azərbaycan Respublikasının işğal olunmuş ərazilərində döyüş uçuşları keçirərkən məhv edilən hərbi helikopter Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin İrəvan yaxınlığındakı "Erebuni" hərbi aerodurumunda dislokasiya olunan 15-ci helikopter bazasına məxsusdur.
Erməni tərəfinin iddiasına görə, noyabrın 12-də erməni hərbi helikopterinin düşdüyü yerdə 8 saatdan artıq intensiv döyüş davam edib və ermənilər helikopterin düşdüyü yerə yaxınlaşa və üç pilotun cəsədini çıxara bilməyiblər. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri polkovnik Vaqif Dərgahlı isə öz növbəsində bu iddianı inkar edərək bildirib ki, "erməni hərbi helikopterinin vurulduğu ərazidə və qoşunların təmas xəttinin digər istiqamətlərində intensiv döyüşlər getmir", "həmişəki kimi, atəşkəs pozulur". Ermənilər ümid edirdi ki, vurulmuş helikopterin ekipaj üzvlərindən birinin sağ qalması mümkün ola bilər.
Erməni helikopterinin vurulması (2014)
Erməni helikopterinin vurulması — 12 noyabr 2014-cü il 13:45 radələrində Ağdam rayonunun Kəngərli kəndi yaxınlığında Azərbaycan Silahlı Qüvvələri və Ermənistan Silahlı Qüvvələri arasında baş vermiş hadisə.
== Hadisə ==
Silahlı insident 12 noyabr 2014-cü ildə Ağdamın Kəngərli kəndi yaxınlığında baş verib. Beləki, qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasına, daha dəqiq desək, Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə məxsus 2 ədəd Mi-24 tipli döyüş helikopteri Ağdamın işğal olunmuş Uzundərə adlı poliqonunda keçirilən təlimlər zamanı qəflətən öz səmtini dəyişərək Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin təmas xəttinə doğru döyüş kursuna çıxıb və mövqeləri atəşə tutmağa cəhd ediblər. Nəticədə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində müddətdən artıq hərbi xidmət keçən manqa komadiri İlkin Muradov helikopterlərdən birini İQLA daşınan zenit-raket kompleksi vasitəsi ilə məhv edib. Digər helikopter isə hadisə yerindən uzaqlaşıb. Hadisə nəticəsində Ermənistan Silahlı qüvvələrində xidmət keçən üç nəfər pilot həlak olub. Azərbaycan Respublikasının işğal olunmuş ərazilərində döyüş uçuşları keçirərkən məhv edilən hərbi helikopter Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin İrəvan yaxınlığındakı "Erebuni" hərbi aerodurumunda dislokasiya olunan 15-ci helikopter bazasına məxsusdur.
Erməni tərəfinin iddiasına görə, noyabrın 12-də erməni hərbi helikopterinin düşdüyü yerdə 8 saatdan artıq intensiv döyüş davam edib və ermənilər helikopterin düşdüyü yerə yaxınlaşa və üç pilotun cəsədini çıxara bilməyiblər. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri polkovnik Vaqif Dərgahlı isə öz növbəsində bu iddianı inkar edərək bildirib ki, "erməni hərbi helikopterinin vurulduğu ərazidə və qoşunların təmas xəttinin digər istiqamətlərində intensiv döyüşlər getmir", "həmişəki kimi, atəşkəs pozulur". Ermənilər ümid edirdi ki, vurulmuş helikopterin ekipaj üzvlərindən birinin sağ qalması mümkün ola bilər.
Euphorbia helioscopia
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Euphorbia helioscopia subsp. dominii
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Euphorbia helioscopia var. major
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Euphorbia helioscopioides
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Euphorbion helioscopium
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Eurypyga helias
Günəş vağı (lat. Eurypyga) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin günəşvağıkimilər dəstəsinin günəş vağları fəsiləsinə aid heyvan cinsi.
Eyvind Helgesen
Eyvind Helgesen (10 oktyabr 2001-ci ildə Norveçdə anadan olub) — Norveç Eliteserien təmsilçilərindən olan Soqndal klubunda yarımmüdafiəçi kimi çıxış edən peşəkar Norveçli futbolçudur.
== Klub karyerası ==
=== Soqndal ===
Helgesen Soqndal akademiyası vasitəsilə inkişaf etmişdir. Helgesen öz peşəkar karyerasında debütünü 13 may 2017-ci ildə Vikinq klubuna qarşı oyunda etmişdir. O, 94-cü dəqiqədə Martin Ramslandı əvəz etmişdir. Həmin görüşdə Soqndal liqa görüşündə rəqibinə 4-0 hesabı ilə qalib gəlmişdir.
== Karyera statistikası ==
=== Klub ===
3 avqust 2018 tarixində yenilənib
1UEFA Çempionlar Liqası görüşləri daxildir.
2Norveç Superkuboku görüşləri daxildir.
Fərəculla Helu
Fərəculla Helu (1906-26 iyun 1959) — Livan kommunisti, LKP-nın baş katibi.
== Həyatı ==
Fərəculla Helu 1906-cı ildə yoxsul kəndli ailəsində anadan olmuşdur. O zaman Livanın sadə adamlarının həyatı dözülməz dərəcədə ağır idi. Ölkə Osmanlı imperiyasının əyaləti idi. Xalq öz əməyinin bəhrəsini yerli feodallara və türk canişinlərinə verərdi. Minlərlə livanlı yurdundan didərgin düşüb, okeanın o tayına xoşbəxtlik axtarmağa gedərdi. Fərəcullanın iki böyük qardaşı da anaları ilə bərabər o taya gedir. Üç yaşlı Fərəculla böyük bacısının nəzarəti altında böyüyür.
Coşqun hadisələr ölkəni lərzəyə gətirir. Livan xalqı suriyalı qardaşları ilə ələlə verib, türk zülmünə qarşı mübarizə aparır.
Galarhoeus helioscopius
Günəbaxan südləyən (lat. Euphorbia helioscopia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Euphorbia dominii Rohlena
Euphorbia helioscopia subsp. dominii (Rohlena) K.Malý
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopia helioscopia
Euphorbia helioscopia subsp. helioscopioides (Loscos & J.Pardo) Nyman
Euphorbia helioscopia f. litoralis (Hurus.) Oudejans
Euphorbia helioscopia f. major (Mutel) Oudejans
Euphorbia helioscopia var. major Mutel
Euphorbia helioscopioides Loscos & J.Pardo
Euphorbion helioscopium (L.) St.-Lag.
Galarhoeus helioscopius (L.) Haw.
Grevillea heliosperma
Grevillea heliosperma (lat. Grevillea heliosperma) — bitkilər aləminin proteyaçiçəklilər dəstəsinin proteyakimilər fəsiləsinin qrevilleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Hakea heliosperma (R.Br.) Christenh.
HAL Light Combat Helicopter
HAL Light Combat Helikopter, HAL tərəfindən istehsal olunan Hindistanın çoxməqsədli hücum helikopteridir. İlk uçuşunu 29 Mart 2010-cu ildə etmiş və 2017-ci ildən tam istehsalına başlanılmışdır. Əsas istifadəçisi Hindistan Quru Qoşunları və Hindistan Hərbi Hava Qüvvələridir. 2010-cu ildən hal-hazırkı dövrə qədər 4 ədəd istehsal olunmuşdur. Vahidinin qiyməti 20.2 milyon US$ təşkil edir. HAL Dhruv helikopterinin bazasında inkişaf etdirilmişdir.
HELLP sindromu
HELLP sindromu hamiləliyin ilk III ayında (35> həftəsində) nadir hallarda rast gəlinən fəsadlaşma olub, ürəkbulanma, qusma, sağ qabırğaaltı nahiyyədə olan ağrılar, ödem, baş ağrıları ilə xarakterizə olunur.
Sindrom ilk dəfə 1954-cü ildə amerikan ginekoloqu Cak A. Pritçard tərəfindən təhlil edilmişdir. Pritçard sindromu üç xarakterik əlamətinin ingiliscə baş hərfləri ilə adlandırır:
H — ing. Hemolysis — hemoliz
EL — ing. Elevated Liver enzymes — qaraciyər fermentlərinin aktivliyinin artması
LP — ing. Lоw Platelet соunt — trombositopeniya (trombosit sayının azalması)
HELLP sindromunda ana letallığı (ölümü) 3–5%, dölün letallığı (ölümü) 10–40% təşkil edir.
== Etiologiyası ==
HELLP sindromunun etiologiyası tam izah edilməsə də, hesab edilir ki, plasenta damarlarının endoteli qanın laxtalanmasına səbəb olur. Bu cür massiv laxtalanma trombositlərin sayının kəskin azalmasına gətirib çıxarır. Bu zaman həddindən çox fibrinin yaranması qaraciyəri zədələmiş olur.
== Diaqnostikası ==
Hemoliz (hemoqlobin, biluribin, LDH, haptoqlobin), Hematokrit
Qanda laxtalanma faktorlarının↓ azlığı
GOT (qlutamin-oksaloasitat-transaminaz — aspartataminotransferaza)↑, GPT (qlutamin-piruvat-transaminaz — alaninaminotransferaza)↑, LDH (laktatdehidrogenaza)↑ və biluribinin↑ yüksək olması
Trombositopeniya↓
Kreatinin↑ sidikdə zülal- proteinuriya
== Müalicəsi ==
HELLP sindromunun dinamikasını qiymətləndirmək çətin olduğu üçün, hamiləlik Qeysər kəsiyi ilə sona yetirilir.
