MALİ

Mali — rəsmi şəkildə Mali Respublikası. Qərbi Afrikada dövlət, dənizə çıxışı yoxdur. Qərbdə Seneqal, şimalda Mavritaniya və Əlcəzair, şərqdə Niger, cənub-qərbdə Burkina-Faso, cənubda Kot-d'İvuar və Qvineya ilə həmsərhəddir. == Tarixi == Müasir Mali dövlətinin ərazisi bir neçə min il əvvəl zənci irqinə mənsub xalqlar tərəfindən məskunlaşdırılmışdır. Onlar ovçuluq, balıqçılıq, heyvandarlıqla məşğul olurdular. E.ə. III minillikdə hazırda səhra və yarımsəhraya çevrilmiş ərazilərdə yaşayan əhali əkinçiliklə məşğul olmağa başlamışlar. Mali mədəniyyətinə aid ən qədim abidələr neolit dövrünə aiddir. III əsrdən sonrakı dövrlərdə müasir Mali ərazisində bir-birini əvəz edən 3 imperiya mövcud olmuşdur: Qana İmperatorluğu (III-XI əsrlərdə), Mali İmperatorluğu (XIII-XV əsrlərdə), Sonqay (dövlət) (XV-XVI əsrlərdə) 2012-ci ilin 22 martda Malinin paytaxtı Bamakoda hərbçilər Prezident Sarayını, Dövlət Televiziyası Binasını və Hərbi barakı ələ keçirdi. Hərbçilər Kapitan Amadou Sanogo başda olmaqla Milli Komitə yaradıldığını, demokratiyanın bərqərar olunacağını elan etdilər.

Mali — rəsmi şəkildə Mali Respublikası. Qərbi Afrikada dövlət, dənizə çıxışı yoxdur. Qərbdə Seneqal, şimalda Mavritaniya və Əlcəzair, şərqdə Niger, cənub-qərbdə Burkina-Faso, cənubda Kot-d'İvuar və Qvineya ilə həmsərhəddir. == Tarixi == Müasir Mali dövlətinin ərazisi bir neçə min il əvvəl zənci irqinə mənsub xalqlar tərəfindən məskunlaşdırılmışdır. Onlar ovçuluq, balıqçılıq, heyvandarlıqla məşğul olurdular. E.ə. III minillikdə hazırda səhra və yarımsəhraya çevrilmiş ərazilərdə yaşayan əhali əkinçiliklə məşğul olmağa başlamışlar. Mali mədəniyyətinə aid ən qədim abidələr neolit dövrünə aiddir. III əsrdən sonrakı dövrlərdə müasir Mali ərazisində bir-birini əvəz edən 3 imperiya mövcud olmuşdur: Qana İmperatorluğu (III-XI əsrlərdə), Mali İmperatorluğu (XIII-XV əsrlərdə), Sonqay (dövlət) (XV-XVI əsrlərdə) 2012-ci ilin 22 martda Malinin paytaxtı Bamakoda hərbçilər Prezident Sarayını, Dövlət Televiziyası Binasını və Hərbi barakı ələ keçirdi. Hərbçilər Kapitan Amadou Sanogo başda olmaqla Milli Komitə yaradıldığını, demokratiyanın bərqərar olunacağını elan etdilər.

Mali bayrağı — Malinin dövlət bayrağı.

Mali 2016-cı ildən etibarən on bölgəyə və bir paytaxt rayona bölünmüşdür. 2012-ci il qanununda əsasən ölkənin 8 bölgədən 11 bölgəyə yenidən təşkili yer alsa da, yeni bölgələrdən yalnız Taudenit (Tombuktu bölgəsindən ayrıldı) və Menaka (Qao bölgəsindəki keçmiş Menaka dairəsi) tətbiq olunmağa başlandı. Bölgələrin hər biri öz inzibati paytaxtının adını daşıyır. Bölgələr 56 dairəyə bölünür. Dairələr və paytaxt rayon 703 kommunaya bölünür. == Bölgələr == Bölgələr qərbdən şərqə olmaqla yerləşmələrinə görə, Rum rəqəmləri ilə nömrələnmişdir. Paytaxt Bamako ayrıca idarə olunur və özünəməxsus rayonda yerləşir. Aşağıda on bölgə və Bamako rayonuna iad məlumatlar. Əhali sayı 1998 və 2009-cu il siyahıyaalmalarına aiddir.

Mali imperiyası — Qərbi Afrikada XIII–XIV əsrlərdən mövcud olmuşdur. Tumbuktu şəhəri Mali imperiyasının şərqə açılan qapısı idi. XIV əsrdən başlayaraq Mali imperiyası ərəb ölkələri ilə geniş ticarət əlaqələri yaratmışdır. Ölkədən qızıl və qul ixrac edilir, əvəzində duz, parça, kitab və s. alınırdı. Həmin dövrdə ölkəyə çoxlu ərəb ziyalısı və səyyahı axışıb gəlirdi. Yerli hökmdarların dəvət etdikləri ərəb ziyalıları ölkədə müsəlman dininin yayılmasına və dini müəssisələrin yaradılmasına kömək edirdilər. XVI əsrdən etibarən Mali imperiyası tənəzzül etməyə başlamışdır. == İstinadlar == == Mənbə == Hamlet Qocayev, "Afrikada gördüklərim", Bakı, "Azərnəşr", 1986, səh. 3–4.

Azərbaycan–Mali münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Mali Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1996-cı ilin noyabr ayının 26-da qurulmuşdur. Azərbaycanla Mali arasında əlaqələr beynəlxalq təşkilatlar, əsasən də BMT və İƏT çərçivəsində mövcuddur. === Fövqəladə və səlahiyyətli səfirlər === ==== Azərbaycan səfirləri ==== İqamətgahı başqa ölkədə olmaqla Azərbaycan Respublikasının Mali Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri var. 27 fevral 2013-cü il tarixli Sərəncama əsasən Azərbaycan Respublikasının Mərakeş Krallığında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Tarik İsmayıl oğlu Əliyev igamətgahı Rabat şəhərində olmaqla, eyni zamanda Azərbaycan Respublikasının Mali Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri təyin olunmuşdur.

Mali i Qrames (alb. Mali i Gramës) ― Korab dağ silsiləsinin Albaniya hissəsində yerləşən dağ. Mali i Qramesin hündürlüyü 2345 metr yüksəkliyə çatır. Dağın ətrafında bir çox göl yerləşir, onlar içərisində eyni adı paylaşan Qrames gölü də yer alır, hansı ki eyni zamanda Korab dağının ən böyük gölüdür. Məkan Korab dağından təxminən kilometr yarım qərbdədir, hansı ilə ki, o, uzun silsilə vasitəsi ilə birləşir. Qrames olaraq zirvənin özü, eyni zamanda Korab silsiləsinin təxminən səkkiz kilometr uzunluğundakı bütün cənub-qərb qolu adlanır. Şimal hissədə Qrames axını dərin kanyondan terasa axır. Onun şərqində Qrames gölünə (dəniz səviyyəsindən təqribən 1750 metr hündürlükdə) rast gəlmək olar. Qramesi əhatə edən bölgədə bir neçə gips yatağı tapılıb. Bölgədə təbii abidələr içərisindən "Karst i Malit të Bardhë", "Pasqyrat e Gramës"də selen yatağı və "Bjeshka e Zonjave"də kar relyef formalarının xatırlatmaq olar.

Türkiyə—Mali münasibətləri — Mali ilə Türkiyə arasındakı ikitərəfli əlaqələr. 1 fevral 2010-cu ildən bəri Türkiyənin Malidə səfirliyi var və 27 iyun 2014-cü ildə Mali Ankarada səfirlik açdı. == Diplomatik əlaqələr == 1970-ci illər ərzində Türkiyə , Dünya Bankı ilə birlikdə, ölkənin dövlət şirkətlərinə texniki və idarəetmə yardımı göstərdi . Yardım 1982-ci ildə Mali ilə BVF arasında özəl sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı müqavilə imzalandıqdan sonra davam etdi. Türkiyə, TİKA vasitəsi ilə Malidə altyapının inkişafına da kömək etdi: OPEK Beynəlxalq İnkişaf Fondu ilə birlikdə Sevare ve Gao arasında 359 millik bir avtomobil yolunun inşasına 142 milyon ABŞ dolları məbləğində yardım etdi , 1981-1983-cü illərdə bir yol istismar proqramının yaradılmasında İsveçrəylə birlikdə keçidi 3 gün çəkən və daha əvvəl keçilməmiş yolları əvəz edən . Yolun 6,6 min milinin saxlanmasına 43,3 milyon ABŞ dolları ayıran Türkiyə, Trans-Sahar magistral yoluna yaxınlaşan Bamako-Segu yolunun yenidən qurulmasını başa çatdırdı. == İqtisadi əlaqələr == 2015-ci ilin may ayından etibarən İstanbuldan Bamakoya təyyarə ilə getmək olar . İki ölkə arasındakı xarici ticarət dövriyyəsi 2018-ci ildə 57 milyon ABŞ dolları (Türkiyənin ixracatı - 48.4 milyon ABŞ dolları, idxal - 8.6 milyon ABŞ dolları) təşkil etdi. == Həmçinin bax == Türkiyənin xarici siyasəti == İstinadlar == == Ədəbiyyat == "Afrique 73, Les Clés de l’Afrique. Paris: Jeune Afrique, 1973.

Mali i Lopes (İnək dağı), Mali i Lopës (alb) — Albaniyanın mərəkəzi, qismən də şərq hissəsində yerləşən dağ massivi. Mali i Lopes dağı Diber və Mat bələdiyyələrinin sərhəddində yerləşir. Ən yüksək zirvəsi Maja e Dhoksit olub, hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 2021 metrdir. Mali i Lopes dağı şimaldan Zalli və Bulkizes, şərqdən Zalli və Okştunit, cənubdan Kaptina və Martaneşit, qərbdən isə Mat vadiləri ilə həmsərhəddir. == Ümumi məlumat == Dağ silsiləsi qərbdən şərqə doğru təxminən 7,5 km məsafədə uzanır. Şimal-qərb hisəsində hündürlük 1200 metr, cənubda isə hündürlük 700 metrə qədər enir. Şimal ərazisində bir neçə kar relyef forması mövcuddur. Dağlar qərbdən şərqə doğru tədricən enir, kəskin meyillik çox azdır. Dağlıq ərazinin cənubunda Martaneş dağlıq rayonu yerləşir və ərazinin ən yüksək nöqtəsi olan Maja e Dhoksit zirvəsi bu bölgədədir. Geoloji baxımdan ərazi əsasən ultraəsas maqmatik süxurlardan təşkil olunub.

Dünya maliyyə böhranı (2008-2012) — 2008-ci ilin sentyabr-oktyabrında yaranmış ümumdünya maliyyə-iqtisadi böhranı. Özünü dünyanın bir çox iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrinin iqtisadi göstəricilərində büruzə verdi, sonradan qlobal formaya keçdi.

Dünya maliyyə mərkəzləri (ing. International financial centres) — beynəlxalq valyuta, kredit və maliyyə əməliyyatlarını, qiymətli kağızlarla, qızılla əməliyyatları həyata keçirən bankların və ixtisaslaşmış maliyyə institutlarının təmərküzləşmə mərkəzləri. Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) məlumatına görə, maliyyə mərkəzləri üç kateqoriyaya bölünür: beynəlxalq maliyyə mərkəzləri: London, Nyu-York və Tokio; regional maliyyə mərkəzləri: Şanxay, Shenzhen, Frankfurt am Main, Sidney və Moskva; və Dəniz Maliyyə Mərkəzləri: Kayman Adaları, Dublin, Lüksemburq, Sürix, Sinqapur və Honq Konq. Birinci Dünya Müharibəsindən əvvəl London dominant maliyyə mərkəzi idi. Bu, Böyük Britaniyada kapitalizmin yüksək inkişaf səviyyəsi, onun digər ölkələrlə güclü və geniş ticarət əlaqələri, funt sterlinqin nisbətən sabitliyi və ölkənin inkişaf etmiş kredit sistemi ilə bağlı idi. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra dünyanın aparıcı maliyyə mərkəzi ABŞ-yə köçdü. 1960-cı illərdən etibarən ABŞ-nin dünya maliyyə mərkəzi kimi inhisar mövqeyi zəiflədi, çünki yeni mərkəzlər yarandı - Qərbi Avropada və Yaponiyada. Aİ ölkələri uzun müddətdir ki, öz maliyyə mərkəzlərini yaratmağa çalışırlar. 1999-cu ildə avronun dövriyyəyə buraxılması ilə Aİ bazarı ABŞ-dən sonra ikinci ən böyük fond bazarına çevrildi. Qiymətli kağızlar və törəmə alətlər (törəmə alətlər) eyni valyutada, avroda ifadə edildiyi üçün valyuta riski yoxdur.

Eltz malikanəsi və ya Eltz sarayı (xorv. Dvorac Eltz, alm. Schloss Eltz‎) — Xorvatiyanın Vykovar şəhərində yerləşən Barokko üslubunda malikanədir. 18-ci əsrə aid malikanədə Vykovar şəhər muzeyi yerləşir. Malikanə 1993 və 2001-ci illərdə buraxılmış Xorvatiya 20 kunasında, əskinasın əks tərəfində təsvir edilmişdir. Saray 1991-ci ildə Xorvatiya Müharibəsində dağıdıldı, lakin dörd illik bərpa işlərindən sonra 2011-ci ilin oktyabrında müharibədən əvvəlki görünüşü tamamilə bərpa edildi. == Tarixi == 1736-cı ildə Müqəddəs Roma İmperiyasının arxikansleri Filip Karl von Eltz-Kempeniç (1665–1743) Slovaniya Krallığının Srem bölgəsində, daha sonra Habsburq monarxiyası tərfindən idarə olunacaq hissədə bir malikanə satın alır. Saray ilk olaraq 1749–1751-ci illərdə Alman Katolik zadəganları olan Emtz sülaləsi tərəfindən tikilmiş, daha sonralar zaman keçdikcə genişləndirilmişdir. Sarayın hərbi cəbhəyə yaxın əraziləri Osmanlı qoşunları və yerli Hayduk hərbi qüvvələri tərəfindən zərbələrə məruz qalmışdır. İkinci Dünya Müharibəsinin sonlarında Yuqoslaviya Partizanları ölkəni nəzarət altına aldıqdan sonra, 1944-cü ildə malikanə Yuqaslaviya Sosialist Respublikasının kommunist idarəsi tərəfindən müsadirə edildi və Yakob Qraf zu Eltz ailəsi Vykovarı tərk etmək məcburiyyətində qaldı.

Fəzlürrəhman Malik (21 sentyabr 1919 - 26 iyul 1988)—İslam alimi. == Həyatı == Yenilikçi, “tarixi təfsir” anlayışının qurucusu Fəzlürrəhman 1919-cu il sentyabr ayının 21-də bugünkü Pakistanın (o vaxt Hindistanın) tərkibində olan Hazara şəhərində dünyaya gəlib. Atası Mövlanə Şəhabəddin Diyabəndi cərəyanına mənsub alim idi. İlk təhsilini atasından alan Fəzlürrəhman 10 yaşında ikən Quranı əzbərlədikdən sonra təhsilini mədrəsədə davam etdirir. 1933-cü ildə ailəsi ilə birlikdə Lahor şəhərinə köçən Fəzlürrəhman Pəncab universitetində təhsil almağa başlayır. 1940-cı ildə sözügedən universitetdən məzun olan Fəzlürrəhman 2 il sonra magistratura təhsilini başa vuraraq, universitetdə assistent kimi fəaliyyətə başlayır. Fəzlürrəhman 1946-49-cu illərdə Oksford universitetində doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərkən İslam fəlsəfəsi ilə maraqlanmağa başlayır. Bu dövr gələcək alimin fikirlərinin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Doktorluq işini müdafiə etdikdən sonra Oksford universitetində “Fars mədəniyyəti və İslam fəlsəfəsi” müəllimi kimi pedaqoji fəaliyyətinə başlayan Fəzlürrəhman daha sonra Durham və Kanadanın Mak Gill universitetlərində fəaliyyətini davam etdirir. Ali daha sonra Pakistanda hərbi çevrilişlə hakimiyyəti ələ keçirən Əyyub Xanın dəvətini qəbul edərək, Pakistana qayıdır və 1961-68-ci illərdə Əyyub Xanın müşaviri olmaqla yanaşı, İslam Araşdırmaları İnstitutunun müdiri vəzifəsini icra edir, iki jurnal təsis edir.

Georgi Maliyev — Osetin sovet şairi və publisisti. == Bioqrafiya == Kasıb bir kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Milliyyətinə görə osetin-digoretsdir. 1902-ci ildə iki illik kilsə məktəbini bitirir, Ardon Seminariyasında oxuyur (1903–1907), lakin inqilabi fəaliyyətlərdə iştirak etdiyi üçün seminariyadan qovulur. Şəxsi dərslər verir, jurnalist kimi çalışır. 1917-ci ildə Malıyev daha sonra bolşeviklərə qoşulan Osetiya inqilabi demokratik "Kermen" partiyasının qurucularından biri olur. Milliləşdirmənin vəhşiliklərindən əziyyət çəkən Maliyev siyasətdən ayrılır və 1920-ci ildə kəndə qayıdır. 1923–1932-ci illərdə kiçik Qular kəndində məktəb direktoru işləyir. 1932-ci ildə müasirlərinin "təvazökar və anlaşılmaz bir şəkildə yaşadığı" xatirələrinə görə, müəllim işlədiyi, yeni bir məktəb tikdiyi Mostizdaxa köçür. O illərdə Malıyevin yazdığı Osetiya dilinin diqor ləhcəsi RSFSR-də bir dil sayılır, bunun üçün xüsusi bir əlifba işlənilir, dərsliklər və digər nəşrlər dərc olunurdu.

Hema Malini (ing. Hema Malini, tam. ஹேமமாலினி, hind. हेमा मालिनी; 16 oktyabr 1948) — Hind aktrisası, rejissor və prodüseri. == Həyatı == Hema Malini 16 oktyabr 1948-ci ildə Mədrəsdə doğulub. Öyrədilmiş Bharat Natyam rəqqası, 1968-ci ildə Rac Kapurun "Sapnon Ka Saudagarı" ilə film ilə debüt edib. Aktrisa Zita və Gita filmində əkiz bacıları oynadığına görə "Ən yaxşı aktrisa mükafatını" aldı. Hema Malini Hindistan kinosuna töhfəsinə görə 1999-cu ildə Padma Bhushan Mükafatı ilə təltif edildi. Hal-hazırda isə Dharmendra ilə evlidir və iki qızı var.

Kadi Luri Borqes Malinovski (2 may 1996, Kuritiba) — Braziliyalı futbolçu. Mövqeyi hücuma meyilli yarımüdafiəçidir. Rusiya Premyer Liqasında çıxış edən Krasnodar futbol klubunun oyunçusu. Daha çox Kadi adı ilə tanınır. == Həyatı == === Şəxsi həyatı === 2024-cü ilin iyun ayında həmyerlisi Samara Qonçalveşlə ailə həyatı qurub. == Karyerası == Futbolçu karyerasına 2016-cı ildə Braziliyanın "Koritiba" klubunda başlayır. Kadi "Koritiba"nın heyətində ilk ilində 3 dəfə meydana çıxır. 2017-ci ildə futbolçu qısa müddətlik Braziliyanın başqa bir klubu olan "Londirina" klubuna icarəyə verilir. Kadi "Koritiba"nın heyətində ümumilikdə 31 oyunda meydana çıxıb 4 dəfə fərqlənir. 2019-cu ildə Kadinin Avropa macərası başlayır və futbolçu 2019/20 mövsumun əvvəlində Portuqaliyanın "Eştoril" klubuna keçir.

Korporativ maliyyə (təşkilatın maliyyəsi, ing. Corporate finance) — maliyyələşmə mənbələri, korporasiyaların kapital strukturu, menecerlərin firmanın səhmdarlar üçün dəyərini artırmaq üçün gördüyü tədbirlər və maliyyə resurslarının bölüşdürülməsi üçün istifadə olunan alətlər və təhlillərlə məşğul olan maliyyə sahəsi. == Tərifi == Amerikalı professor Stiven Rossun fikrincə, korporativ maliyyə biznes qərarları, pul vəsaitlərinin hərəkəti və firmanın səhmlərinin dəyəri arasındakı əlaqənin öyrənilməsidir. Bir sıra iqtisadçılar təşkilatın maliyyəsini təşkilatın təsərrüfat fəaliyyəti zamanı yaranan və onun pul vəsaitlərinin hərəkətinin formalaşması, bölüşdürülməsi və istifadəsi ilə bağlı olan iqtisadi münasibətlər kimi müəyyən edirlər. == Korporativ maliyyənin vəzifələri == Korporativ maliyyənin vəzifələrindən biri təşkilatın xərclərinin davamlı olaraq pul vəsaitləri ilə təmin edilməsidir. Təşkilatın təsərrüfat fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsinin əsas mənbəyi onun öz kapitalıdır (nizamnamə kapitalı və mənfəət). Müəssisə aparmaq xərclərinin öz dövriyyə kapitalının həcmindən müvəqqəti artıq olması ilə təşkilat borc kapitalını cəlb edir. Uzunmüddətli ehtiyacları ödəmək üçün daha tez-tez istiqrazlar və ya səhmlər buraxılır və ya uzunmüddətli kreditlər alınır. Kreditin alınması və ya səhmlərin buraxılması ilə bağlı bu cür strateji qərarlar son nəticədə təşkilatın kapitalının strukturunu müəyyən edir . Qeyd etmək lazımdır ki, mənfəətin ənənəvi mühasibat göstəricisi iqtisadi mənfəət yaratmaq üçün istifadə olunan kapitalın cəlb edilməsi ilə bağlı fürsət xərclərini, həmçinin əlavə dəyər yaratmaq, dövriyyə vəsaitlərinin həcminə, kapital qoyuluşlarına nəzarət etmək üçün zəruri olan artımı nəzərə almır, lakin əsas vəsaitlərin və qeyri-maddi aktivlərin köhnəlməsi kimi qeyri-monetar göstəricini nəzərə alır, ona görə də bəzi maliyyə mütəxəssisləri şirkətin fəaliyyətinin əsas göstəricisi kimi gözlənilən diskontlaşdırılmış pul vəsaitlərinin hərəkətini seçirlər.

Sankt-Peterburq Dövlət İqtisadiyyat və Maliyyə Universiteti (SPDİMU) rus. Санкт-Петербургский государственный университет экономики и финансов — Sankt-Peterburqda ali məktəb, Rusiyanın ən böyük ali təhsil və elmi mərkəzlərindən biridir. Webometrics betnəlxalq reytinqində dünya universitetləri arasında 3222-ci, Rusiya ali məktəbləri içərisində 6-cı yeri tutur. 1991-ci ildən Sankt-Peterburq universitetləri içərisində məzunları dövlət elitasında olan ali məktəblər içərisində ikinci, Rusiya üzrə isə 13–14-cü yer tutur. 1991-ci ildən 23 sentyabr Universitet günü kimi qeyd edilir. == Ədəbiyyat == История Ленинградского финансово-экономического института им. Н. А. Вознесенского. Л., 1989; Санкт-Петербургский университет экономики и финансов // Экономическая школа 1991. Т. 1, вып. 1.

Malik Mahmudov (Malik Rüstəm oğlu Mahmudov; 4 noyabr 1938, Ordubad – 1991) — görkəmli Azərbaycan ərəbşünası, şərqşünas-alim, professor. == Həyatı == Malik Rüstəm oğlu Mahmudov 1938-ci ildə noyabr ayinin 4-də Ordubad şəhərində fəhlə ailəsində anadan olmuş, erkən yaşlarında atasını itirmişdir. 1957-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsində yeni açılmış ərəb şöbəsinə daxil olmuşdur. 1961–1962-ci illərdə Bağdad Universitetində təcrübə keçmiş 1962-ci ildə Malik Mahmudov ölkəmizdə ərəb ədəbiyyatı üzrə ilk qadın elmlər doktoru professor Aida İmanquliyeva, AMEA-nın müxbir üzvü, fəlsəfə elmləri doktoru Zakir Məmmədov, dosent Malik Qarayev kimi tanınmış şərqşünaslarla birlikdə ərəb şöbəsinin ilk məzunlarından olmuşdur. 1991-ci ildə Malik Mahmudov vəfat etmişdir. == Elmi fəaliyyəti == İraqdan qayıtdıqdan sonra Malik müəllim Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutuna kiçik elmi işçi kimi qəbul olunmuşdur. O, ərəb ədəbiyyatında şərh janrının banilərindən sayılan, Bağdaddakı məşhur "Nizamiyyə" Universitetinin aparıcı müəllimlərindən dahi Azərbaycan alimi Xətib Təbrizinin (1030–1109) həyat və yaradıcılığını dərindən araşdırmışdır. 1967-ci ildə bu mövzuda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1967-ci ildən 1972-ci ilədək Şərqşünaslıq institutunda ərəb ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri işləmişdir. 1972-ci ildə Bakı Dövlət Universiteti şərqşünaslıq fakültəsinin yaxın şərq xalqları ədəbiyyatı kafedrasına baş müəllim kimi dəvət olunmuşdur.

Malik Məmməd oğlu Mansurov (12 oktyabr 1961, Sumqayıt) — Azərbaycan tarzəni, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (2020). == Həyatı == Malik Məmməd oğlu Mansurov 12 oktyabr 1961-ci ildə Sumqayıtda anadan olub. Əslən Qazax rayonundandır, atasının işi ilə əlaqədar Azərbaycanın bir çox rayonlarında yaşayıb. Konservatoriyada təhsil alıb (1981–1986). 1986-cı ildə Sumqayıt şəhər Orta İxtisas Musiqi Məktəbində tar müəllimi işləyib. 2002-ci ildən Konservatoriyada tar sənətinin sirlərini öyrədir. 1989-cu ildən Alim Qasımovu müşayiət edib.

Malik Merac Xalid (urdu ملک معراج خالد‎; 20 sentyabr 1916, Lahor, Britaniya Hindistanı – 13 iyun 2003, Lahor) — Pakistan İslam Respublikasının 14-cü baş naziri.

Malik Hüseyn oğlu Mirzəyev (d. 25 dekabr, 1936-cı il, Laçın rayonu, Sadınlar) — dosent, coğrafiya elmləri namizədi. == Həyatı == Malik Mİrzəyev 25 dekabr 1936-cı ildə Laçın rayonunun Sadınlar kəndində ziyalı ailəsində anadan olub. Atası Hüseyn Mirzə oğlu Gəncədə və Tiflisdə mükəmməl təhsil almışdır. Malik Mirzəyev Laçın şəhər orta məktəbini bitirmiş, 1956-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin geoloji-coğrafiya fakultəsinə daxil olmuş, 1961-ci ildə fiziki-coğrafiya ixtisası üzrə məzun olmuşdur. 1961-1963-cü illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Eroziya bölməsində kiçik elmi işçi işləmiş, 1963-1966-cı illərdə isə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Coğrafiya institutunun əyani aspiranturasını bitirmişdir. 1967-ci ildə “Qarabağ vulkanik yaylasının landşaftı və təbii rayonları” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. Malik Mirzəyev 1967-1976-cı illərdə Pedaqoji Universitetdə müəllim, baş müəllim, dosent, 1976-1986-cı illərdə ETPEİ-də baş elmi işçi, 1986-cı ildən ömrünün sonuna qədər Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunda dosent vəzifəsində çalışmışdır. Onun 300-ə qədər elmi-bədii publisistik məaqlələri, kiçik hekayələri, ona qədər kitabı, dərslikləri və metodik vəsaitləri çap olunmuşdur. Məktəblərdə onun müəllifi olduğu “Təbiətşünaslıq” (II, IV, V siniflər) və “Coğrafiya” (VI sinif) dərsliklərindən istifadə olunur.

Malik Məmməd oğlu Mansurov (12 oktyabr 1961, Sumqayıt) — Azərbaycan tarzəni, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (2020). == Həyatı == Malik Məmməd oğlu Mansurov 12 oktyabr 1961-ci ildə Sumqayıtda anadan olub. Əslən Qazax rayonundandır, atasının işi ilə əlaqədar Azərbaycanın bir çox rayonlarında yaşayıb. Konservatoriyada təhsil alıb (1981–1986). 1986-cı ildə Sumqayıt şəhər Orta İxtisas Musiqi Məktəbində tar müəllimi işləyib. 2002-ci ildən Konservatoriyada tar sənətinin sirlərini öyrədir. 1989-cu ildən Alim Qasımovu müşayiət edib.

Malik Qabdullin (qaz. Мәлік Ғабдуллин; 2 (15) noyabr 1915, Qoysalğan[d] – 2 yanvar 1973, Almatı) — Qazaxıstanlı sovet alim-müəllimi, yazıçı, SSRİ Pedaqoji Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (1959), Qazaxıstan SSR-nin əməkdar elm xadimi (1961), filologiya elmləri doktoru, professor (1959), Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1943). 1940-cı ildən bəri Sov.İKP üzvü. == Bioqrafiyası == Malik Qabdullin 2 (15) noyabr 1915-ci ildə Puxalskoye kəndində (indi Qazaxıstanın Akmola vilayətinin Zerendinsky rayonunda) anadan olub. Birbaşa Kanay Kuttımbetulyin nəslindəndir Orta juzun Qazaxlarının liderlərindən biri, Abılay Xanın baş müşaviri və XVIII əsrin ictimai xadimi. 14 yaşından etibarən Malik məşhur qazax yazıçısı Sabit Mukanovun ailəsində böyümüşdür. 1935-ci ildə Abay adına Qazaxıstan Pedaqoji İnstitutunu bitirib. Məzun olduqdan sonra Malik Qabdullin hərbi xidmətdə idi (1935-1937). Sonra "Sosialist Qazaxıstan" qəzetində ədəbi işçi (1937), "Qazaxıstan pioneri" qəzetinin redaktor müavini (1938), SSRİ Qazaxıstan Elmlər Akademiyası Dil və Ədəbiyyat İnstitutunda tədqiqatçı (1938), 1938 - 1946 — Abay adına KazPİ-də aspirant. Qabdullin, faşistlərin üstünlük təşkil edən qüvvələri ilə döyüşdə 2 tankı qumbara ilə yıxan, çox sayda faşisti məhv edən və 12 əsiri götürən bir qrup əsgərə rəhbərlik etdi.

Malik Qarazadə (1939, Mollaoba, Masallı rayonu) — şərqşünas alim. == Həyatı == Malik Qarazadə 1939-cu ildə Masallı rayonunun Mollaoba kəndində anadan olmuşdur. Dindar bir ailədə böyümüş Malik Qarazadə uşaq yaşlarından ərəb, fars dillərinə, klassik Şərq ədəbiyyatına, Azərbaycan ədəbiyyatı klassiklərinin yaradıcılığına böyük maraq göstərmiş, müqəddəs kitabımız Quranı öyrənməyə başlamışdır. Dinimizə və onun açarı olan ərəb dilinə böyük sevgi Maliki BDU-nun (o zamankı Azərbaycan Dövlət Universiteti) şərqşünaslıq fakültəsinə gətirmişdir. Malik Qarazadə 1957-ci ildə BDU-nun şərqşünaslıq fakültəsinın nəzdində yenicə təşkil edilmiş ərəb şöbəsinə daxil olmuş, 1961-ci ildə oranı vaxtından əvvəl fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş və elə həmin ildə ərəb dili kafedrasına müəllim təyin olunmuşdur. M. Qarazadə 1962-ci ilin yanvarından dekabr ayınadək Bağdad Universitetində təcrübə keçmiş, vətənə qayıtdıqdan sonra BDU-da pedaqoji fəaliyyətini davam etdirmişdir. O, ərəb dili kafedrasında çalışdığı müddət ərzində bir neçə dəfə ərəb ölkələrində, o cümlədən Suriyada, İraqda və Yəməndə qısa və uzunmüddətli ezamiyyətlərdə olmuşdur. Pedaqoji fəaliyyətlə elmi yaradıcılığı üzvi surətdə birləşdirən Malik Qarazadə 1989-cu ildə Gürcüstanın paytaxtı Tbilisidə "Müasir ərəb ədəbi dilində söz sırası" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsinə layiq görülmüş, 1991-ci ildə dosent elmi adını almışdır. Malik müəllim 1995-ci ilin dekabr ayında BDU-nun ilahiyyat fakültəsinın nəzdində təşkil olunmuş dillər kafedrasının müdiri vəzifəsinə seçilmiş və 2008-ci ilin yanvar ayına qədər, daha dəqiq desək, ömrünün sonunadək həmin vəzifədə çalışmışdır. Qırx ildən artıq elmi-pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuş Malik Qarazadə bu müddət ərzində yüzlərlə ərəbşünas yetişdirməklə yanaşı, bir sıra kitab, dərslik, dərs vəsaiti və s.

Malik Quliyev (1952) — tarzən, sənətşünas == Həyatı == Malik Bayram oğlu 1952-ci ildə aprelin 29-da Füzuli rayonunun Kərimbəyli kəndində doğulub. 1960-cı ildə Kərimbəyli kənd məktəbinin birinci sinifinə daxil olub. Mərhum Ağabala Abdullayevin məsləhəti ilə Füzuli rayon musiqi məktəbinə qəbul olunub. 1960-cı ildə musiqi məktəbində və V. Sərdarov adına orta məktəbdə təhsilinin davam etdirib. 1968-ci ildə orta məktəbin VII sinfini və musiqi məktəbini bitirib. Sonra Asəf Zeynallı adına Orta ixtisas musiqi məktəbinə (indiki Azərbaycan Dövlət Musiqi Kolleci) qəbul olub, 1972-ci ildə oranı bitirib. Təyinatla Cəbrayıl rayonununa tar müəllimi göndərilib. 1973–1975-ci illərdə hərbi xidmətdə olub. 1976-cı ildə Ü. Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına qəbul olub, 1981-ci ildə konservatoriyanı bitirib. Sumqayıt musiqi texnikumunada konsermeystr, müəllim, şöbə müdiri işləyib.

Malik Heydər oğlu Ramazanzadə (21 mart 1912, Əmircan, Bakı qəzası – 22 iyul 1987, Bakı) — texnika elmləri doktoru (1968), professor (1969), Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü (1976), Azərbaycan SSR Əməkdar elm xadimi (1970). == Həyatı == Malik Ramazanzadə 21 mart 1912-ci ildə Bakı şəhərinin Əmircan kəndində anadan olub. Ali təhsilini 1927–1931-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Fizika-riyaziyyat fakültəsində alıb. == Əmək fəaliyyəti == Malik Ramazanzadə 1931-ci ildə universiteti bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin Fizika kafedrasında əmək fəaliyyətinə başlayıb. Həmin kafedrada fasiləsiz olaraq baş laborant, assisent, dosent vəzifəsində, 1948-ci ildən ömrünün axırına qədər isə kafedra müdiri vəzifəsində çalışıb. Onun rəhbərliyi ilə kafedrada texniki institutlar arasında ən geniş və müasir avadanlıqlarla təchiz olunmuş və yüksək tələblərə uyğun olan laboratoriyalar yaradılıb. == Akademik fəaliyyəti == Malik Ramazanzadə 1941-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək texnika üzrə fəlsəfə doktoru, 1968-ci ildə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək texnika üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsini alıb. O, 1969-cu ildə professor adına layiq görülüb. 21 aprel 1976-cı ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilib. Tanınmış maarfçi Malik Ramazanzadə ölkədə ilk dəfə olaraq ali texniki məktəblər üçün Azərbaycan dilində "Ümumi Fizika" adlı dərslik yazıb.

Malik Tiav (8 avqust 2001, Düsseldorf) — Alman-Finlandiyalı peşəkar futbolçu,. Hal hazırda İtaliyanın "Milan" klubunda mərkəz müdafiəçisi kimi çıxış edir. == Karyerası == Uşaqlıqda Tiav, Almaniyanın Düsseldorf şəhərinin "TV Kalkum-Wittlaer" klubunda oynayıb. Daha sonra "Fortuna Düsseldorf", "Bayer 04 Leverkusen" və "Borussia Münhenqladbax" klublarının uşaq komandalarında oynayıb. 2015-ci ildə "Şalke 04" klubunun gənclər akademiyasına qoşulur. O, 7 mart 2020-ci ildə Bundesliqada "Hoffenhaym" klubuyla 1–1 hesablı heç-heçə ilə bitmiş oyunda "Şalke"nin heyətində peşəkar debüt etdi. === Milan === 29 avqust 2022-ci ildə Tiav, A Seriyası klubu "Milan" ilə 30 iyun 2027-ci ilə qədər müqavilə bağladı.

Malik ibn Nəbi (ərəb. مالك بن نبي‎; 1905[…], Qüsəntinə, Qüsəntinə vilayəti[d] – 31 oktyabr 1973, Əlcəzair) — Əlcəzair yazıçısı və filosofu. == Həyatı == Malik ibn Nəbi Əlcəzairdə dünyaya gəlmişdir. Orta təhsilini öz ölkəsində müvəffəqiyyətlə bitirmiş, həmin yaşlarında islami tədqiqatlara başlamışdır. 1930-cu ildə Parisə getmiş və oradakı Ali Texnika Məktəbinə girmişdir. Bu məktəbi mühəndis olaraq bitirdikdən sonra müstəmləkəçilərin köləsi kimi bir mühəndislik vəzifəsini icra etməkdənsə, kasıb və cahil qalmış qardaşları, məmləkətinin sadə adamları ilə çiyin-çiyinə sərbəst işləməyi seçmişdir. Marselə köçmüş, əlcəzairli həmyerlilərinin yanına gedərək onlarla birlikdə ağır şərtlər altında işləmiş və bir tərəfdən də onlara islami həqiqətləri çatdırmağa çalışmışdır. Gündüzləri iş zamanı müsəlman qardaşlarını maarifləndirməyə çalışan Malik bin Nəbi gecələrini və boş vaxtlarını islam və islam xalqları haqqında düşünmək və tədqiqat aparmaqla keçirirdi. 1940-cı ilin sonlarına doğru Marseldəki mühacir əlcəzairlilərin təhsil almaları üçün bir təhsil mərkəzi açmağa müvəffəq oldu. Burada gecə-gündüz işləyərək bir çox din qardaşının islami biliklərini inkişaf etdirdi, onları müstəmləkə həyatından xilas olmanın tək yolunun, islami prinsiplərə qayıtmaq və dini haqqı ilə tətbiq etmək olduğu xüsusunda tamamən razı salmağa müvəffəq oldu.

Mâlik bin Ənəs (Ərəbcə: مالك بن أنس) — Maliki məzhəbinin qurucusu, böyük müctəhid və mühəddis. Tam adı Əbu Abdillah Malik bin Ənəs bin Malik bin Əbî Âmir el-Əsbahi əl-Yəməni Ərəbcə: أبو عبد الله مالك بن أنس بن مالك بن أبي عامر بن عمر الأصبحي اليمني dir. 712 (Hicri 93) ilində Mədinədə doğulmuş, 795 (Hicri 179) ilində eyni yerdə vəfat etmişdir. Prof. Əbu Zəhranın araşdırmalarına görə Malik ibn Ənəs Hicri 93-cü ildə (miladi 712) Mədinədə Yəmən qəbiləsinə mənsub ərəb əsilli bir ailədə doğulmuşdu. Ona "Mədinə imamı" da deyirdilər. İmam Malikin tam adı Əbu Abdullah Malik ibn Ənəs ibn Əbi Əmir ibn Əmr ibn əl-Xaris ibn Qayman ibn Hüseyl ibn Əmr ibn əl-Həris əl-Əshabidir. Atası Yəmənli Zu Əsbah qəbiləsinə mənsub Ənəs ibn Malik ibn Əbi Əmir əl-Əsbahdır. Anası isə Yəmənin ərəb qəbilələrindən əl-Əzdi qəbiləsinə mənsub olub adı Aliyə binti Şureyk əl-Əzdiyyədir. İmam Malikin babası Malik Yəmən valisi tərəfindən zülmə məruz qaldığına görə Mədinəyə köç edərək burada Qureyş qəbiləsinə mənsub Bəni Teym ibn Murra qəbiləsi ilə qohum olmuşdu.

Malik İbrahim (tam adı: Mövlanə Malik İbrahim əs-Səmərqəndi; ö. 7 aprel 1419) və ya Sunam Qirsik və ya Kakek Bantal — Azərbaycan torpaqlarından olan qafqazlı din xadimi. O, Səmərqənddə dini təhsil aldıqdan sonra, İndoneziyaya gələrək burada İslam dinini yaymağa başlamışdır. Məhz onun İndoneziyaya gəlişi ilə İslam dini bu torpaqlarda formalaşmağa başlamışdır. Həmçinin, onun övladları da İslam dininin İndoneziyada yayılmasında yaxından iştirak etmiş və tanınmış din xadimi kimi fəaliyyət göstərmişdir. == Həyatı == Malik İbrahimin nəsəbi haqqında məlumat tam olaraq bilinməsə də ümumi nəzərə əsasən onun Yavanın xaricindən gəldiyi qəbul edilmişdir. Malik İbrahim XIV əsrin birinci yarısında dünyaya gəlmişdir. O, "Babad Tanah Yavi" və digər mətnlərdə bir çox adlarla tanınır. J. J. Meinsmanın müəllifi olduğu əsərdə onun adı Məxdum İbrahim əs-Səmərqəndi (Şeyx İbrahim Əs-Səmərqəndiyə lokallaşdırılmış) olaraq keçir. Bu indiki Özbəkistanda yerləşən Səmərqənd şəhəri ilə əlaqələndirilir.

Malik İbrahim piri — Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad şəhərinin şərqində, Qaradağın ətəyində, eyniadlı qəbiristanlıqda yerləşən ziyarətgah. Ziyarətgah Malik İbrahim qəbiristanlığının mərkəzində böyük bir binadan ibarətdir. Binanın qərb və cənub tərəfində balkon düzəldilmişdir. Cənub tərəfdəki otaqda bir qəbir vardır. Üzərində epiqrafik sənəd-kitabə olmadığı üçün qəbrin kimə məxsus olduğunu müəyyən etmək mümkün deyildir. El arasındakı fikrə görə bu qəbirdə şiələrin üçüncü imamı Hüseynin Kərbalada şəhid olmasından sonra onun qisasını almaq üçün VII əsrin sonlarında başlayan hərəkatın rəhbərlərindən biri olan sərkərdə İbrahim Əjdərin oğlu Malik dəfn edilmişdir. Dini ədəbiyyatdan məlumdur ki, İbrahim Əjdər həlak olduqdan sonra övladları təqib olunmuş, bu səbəbdən də didərgin düşmüş, bəziləri Azərbaycana gələrək orada məskən salmış, oğlanlarından Malik Ordubadda, Malik Əjdər isə Laçın rayonunun Cicimli kəndində dəfn edilmişdir. Cicimli kənd qəbiristanlığında erməni işğalınadək salamat qalan və XI-XII əsrlərə aid edilən Malik Əjdər türbəsi bölgənin məşhur ziyarətgahlarından biri idi. Ordubadda dəfn olunan Malikin qəbri də dəfn olunduğu zamandan ziyarətgaha çevrilmişdir. Qəbir olan binanın qərbdən giriş qapısının baş tərəfində, gəc üzərində rənglə "Malik ibn İbrahim" sözləri yazılmışdır.

Mali me Qropa-Bize-Martaneş qorunan landşaftı (alb. Peizazhin e Mbrojtur Mali me Gropa-Bizë-Martanesh ) ― Albaniyanın mərkəzi hissəsində, Dayti Milli Parkı ilə sərhəddə yerləşən qorunan landşaft. Landşaft 25266,42 hektar ərazini əhatə edir. Beynəlxalq Təbiəti Qoruma Birliyi (IUCN) ərazinin V kateqoriyaya daxil etmişdir. Bölgə Plantlife tərəfindən beynəlxalq Mühüm Bitki Sahəsi (ing. Important Plant Area IPA) olaraq da tanınmışdır. == Vəhşi həyat == Landşaft flora və faunanın geniş müxtəlifliyini ehtiva edir. Sıx iynəyarpaqlı və enliyarpaqlı meşələr landşaftın ümumi sahəsinin 68%-ni təşkil edir. Landşaftın faunası 44 növ məməli, 130 növ quş, 23 növ sürünən və 12 növ amfibiyadan ibarət olmaqla 209 növlə təmsil olunur. Meşəlik ərazilərdə qəhvəyi ayı, boz qurd və vaşaq yaşayır.