Müqəddəs Ripsime kilsəsi
Müqəddəs Ripsime məbədi — Üçkilsə (12 mart 1945-ci ildən — Eçmiədzin) rayonu ərazisində, Üçkilsə məbədindən təxminən 1 km şərqdə türk xristian məbədi.
III əsrin sonlarında öz rəfiqələri ilə Romadan qaçıb, Vağarşabad şəhərində sığınacaq tapan, burada çarın qəzəbin gələn bakirə Ripsimenin şəhid olduğu yerdə IV əsrin əvvəllərində maarifçi Qriqori tərəfindən sovməə ucaldılmış, 618-ci ildə isə katolikos Qamata (612–621) həmin sovməənin yerində məbəd tikdirmişdir.
Sonrakı dövrlərdə məbəd kompleksinə yeni tikililər artırılmış, 1653-cü ildə isə köklü şəkildə bərpa edilərək ona bir çox erməni elementləri əlavə olunmuşdur.
И.Шопен. Исторический памятник состояния армянской области к эпоху ее присоеденения к Российской империи, С-п.,1852, стр.682;
Х.Ф.Б.Линч. Армения (Путевые очерки и этюды), т 1, Тифлис, 1910, стр.297–410;
Н.Г.Буниатов, Ю.С.Яралов. Архитектура Армении, М., 1950, стр.54–55;
В.М.Арутюнян, С.А.Сафарян. Памятники армянского зодчества, М., 1951, стр. 40–41;
Архитектурные памятники Армении, М., 1974, стр.6;
M. Kağankataylı. Albaniya tarixi, В., 1993, səh.21–23;
Ə. Ələkbərli.
