Saray; padşaha məxsus imarət; padşahın qəbul otağı. – Öz günahın öz boynuna, hara gedirsən, get! Mən bir qızdan ötrü Türkmana qoşun çəkib dava eləyə b
Saray; padşaha məxsus imarət // padşahın qəbul otağı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu cəld mirzənin əbasını, əmmaməsini soyundurub onu geyindi,
Yükdaşıyan, yükçəkən; ağır şeyləri daşıyan, qaldıran (adətən, klassik şeirdə dərdə, möhnətə, mənəvi əzablara dözən mənasında işlənir): Mən olmuşam dər
Qalib gəlmək, məğlub etmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Adımı neynirsən? Basmısan, kəs! (“Koroğlunun Dərbənd səfəri”)
Bacarmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Çox tələsik halda, təşviş və təlaş içində, həyəcanla. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Vəzir başılovlu qayıdıb əhvalatı Ələmqulu xana danışdı
Bax: külü başına tökmək.
Üstün gəlmək, gücü çatmaq, qalib gəlmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Əgər xanlar, paşalar bir-bir başlayıb Koroğlu ilə dostluq binası qoysalar, day
20 girvənkəyə ( 8 kq) yaxın çəki ölçüsü. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Oğlan dedi: – Bir çətvər nədi? Sənə ağzımda söz deyirəm
Bab, tay. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Kürdoğlu, kamandar ötürməz avı, Kimdi bu dünyada atamın bavı? (“Koroğlunun Də
bavər etmək – inanmaq. Qəmbər isə anasına bavər etməyib qardaşlığını o gecəsi saxladı.
Dövlətli, zəngin, varlı, bəy. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Yenə saldın məni ahu vaylara Yoxsul olan qulluq edər baylara, Qolu bağlı atdırırdın çaylar
Bayraq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Hər hünər göstərir yeddi yaşında. Bir mərd igid bağdaş qurar göşündə
Bu söz izahlı lüğətdə bayquş sözünün qədim forması kimi göstərilir. Prof. B.Əhmədov “Etimologiya lüğəti”ndə yazır: “Bayqu gödək və əyri dimdiyi, uzun
Bax: bayğu.
Varlanmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bir şeyin həvəskarı, maraqlısı, hərisi (çox vaxt sözlərin sonuna artırılır: quşbaz, itbaz və s.). (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Deyərlər ki, hərə bir
Alıcı quş, tərlan, qızılquş. Kərəmə gəlibdi təmizlik, paklıq, Tanrıya gəlibdi yalnızlıq, təklik. Qatardan ayrılmış ay gözəl kəklik, Xan oğlu üstünə ba
Bax: bazburut.
əsli: fars. – bad, burut Görkəm, boy-buxun, bədən quruluşu. Bazburutdu (bazburutlu) – boylu-buxunlu, qədd-qamətli
əsli: fars. bad, burut Görkəm, boy-buxun, bədən quruluşu. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bolu bəy ondan soruşdu: – De görüm, kimsən? Koroğlu özünü cəm
Boylu-buxunlu, qədd-qamətli. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Bax: bazburutdu. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Bax: bəzirgan. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Sürüsündən quzu qapdım, uladım, Kəllə kəsdim, igid qanı yaladım, Çaldım, çapdım, çox sövdəgər taladım,
Yağlı çörək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bazubənd, qolbaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğluyam öz elimdə, Qızıl bazmandlar qolumda, Dəlilər sağü solumda, Bu günümdə tez olaydı
fars. bazu – qolun çiyindən dirsəyə qədər olan hissəsi, bənd – bağ 1. Qolbaq, bilərzik. 2. Döyüşçülərin qollarına geydikləri dəmir qolçaq
fars. bazu – qolun çiyindən dirsəyə qədər olan hissəsi + bənd – bağ 1. Qolbaq, bilərzik. 2. Döyüşçülərin qollarına geydikləri dəmir qolçaq
Sözübütövlük, etibar. Dərdli Dilsuz, nə xəyaldı düşübsən, Bu sevdadan sana xeyri-bar olmaz. Tərgit, sən də çəkmə əfsanə zəhmət, Gözəllərdə heç vaxt be
Bax: beman. Beiman getdi xəbərə, Nə yatıbsan, Tahir Mirzə?! Çəkəcəklər səni dara, Nə yatıbsan, Tahir Mirzə?! (“Tahir və Zöhrə”)
Bax: beyqafil. Beqafildən çıxdı xəbər, Yaralarım qabar-qabar; Xan Zöhrəyə doğru xəbər, Saz sahibi yar necoldu? (“Tahir və Zöhrə”)
Hündür dağın iki təpəsi arasındakı əyrilmiş yer. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) – Oğul, bax gör, bu bel ki deyirsən, bunun hər tərəfində bir uca qaya g
Çaşaraq, qorxub sıçrayaraq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qəflətən qorxmaq, qorxub sıçramaq, qorxaraq oyanmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
fars. – bi-, ərəb. – iman İmansız. Almışdım, ha almışdım, Meylim sənə salmışdım. Beman qarı qoymadı, Mən ki səni almışdım
Bax: beh-bazar. İmran dilli ola, gövhər kəlməli, Bey bazarı, etibarı var gərək. (“Dilsuz və Xəzangül”)
Günahsız. Tayım, tuşum yığılıbdı yanıma, Taqsırım yox, beygünaham, xan əmi! Zalım cəllad nə susayıb qanıma, Qəhrdən bükülüb belim, xan əmi!
bi – fars. + qafil – ər. Qəfildən, birdən. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Gördü bığlar hər biri balta sapından yoğun, en enə gedib, beyqafıl döşəndi bu
fars. – bi-, ərəb. – qafil Qəfildən, birdən. Beyqafildən düşdüm çağa, Yalvarmışam şahlar şaha. Çıxarıban saldı paha, Gəlmişəm, baba, gəlmişəm
Bax: beman. Mətləbinə yetməyən, muradına çatmayan biçarə Fərhad əzəl Şirinin ölüm xəbərini gətirən beyman qarıya bir külüng vurub öldürdü
fars. bi-, ərəb. mürüvvət Mürüvvətsiz, insafsız, amansız, rəhmsiz; ədalətsiz. Ay beymürvət, gəl bir eylə Bu dərdimə çara, deyim
Natəmiz. Axırda bir qoca kişi gəlib çıxdı, Əmraha baxıb gördü, sifəti allanıb. Yanaqları qıpqırmızı qızarıb
Miskin, fağır. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Pələngəoxşar heyvan. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bolu bəyim, tanı məni, Gör necə bəbir, bəbirəm. Öldürrəm, insafım yoxdu, Bir dinsiz gəbir, gəbirəm
fars. bə – üstdə + çeşm – göz Gözüm üstdə, göz üstdə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Həsən xan o saat “bəçeşm” deyib, Alı kişini yanına çağırdı və tapş
Pis, yaman. Gördü ki, onların danışdığı sözlər Əbdülkəbirin bədinədi. (“Dilsuz
Pis, yaman. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Amma çər dəymiş deyirlər yaman bəddi. (“Həmzənin Qıratı aparmağı”)
Qarşılıq, əvəz. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Yalana-yalan oldu, bədələ-bədəl, xan, Allaha niyə and verirsən, mən Halaypozanam
Bədöy (sağlam, qaçağan və köhlən at). (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
fars. bəd + ər. hesab Haqsız. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qul deyərlər qulun boynun burarlar, Qullar qabağında gedən tirəm mən