Çarpaz şəklində, xaçvari, çataq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qeyzə gəlib hərdən nərə vuranda, Dəlilər qol-qola bağlayan mənəm, Qılınc çəkib mərd mey
Ala-bula; ab. çal; ağlı-qaralı saqqal, ikirəngli mənasında. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Lovğa. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: çal-çarpaz. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Zərbə, vuruş, döyüş. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Çalmalı, başı çalmalı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Osmanlı dedi: – Ay çalmabaş, adını eşitmişdim, amma üzünü görməmişdim
1. Oğurlamaq, xəlvəti götürmək. 2. Döymək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Sürüsündən quzu qapdım, uladım, Kəllə kəsdim, igid qanı yaladım, Çaldım, ça
Bax: çamxana. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
fars. çəm – naz, xəm- əyri, əyilmiş, bükülmüş, qıvrım Naz, qəmzə, əzilib-büzülmə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bir qarıya qonaq oldum, Nə yaman çamxa
İçi oyulmaqla ağacdan hazırlanan qab. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qərəz, çoban çanağı əlinə alıb bir neçə qoyunu sağdı, elə ki çanaq süd ilə doldu,
Şap-şap. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Tez, sürətlə getmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Tez çatmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Atı çapmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası) Talan etmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Talanmaq, soyulmaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Hoydu dəlilərim, hoydu oğullar, Hardasa Düratım tapılsın gərək!
Soyğunçuluq məqsədilə silahlı basqın, çapovulçuluq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Genə görəsən haraya çapqına gediblər
Dördnala çapma. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Talamaq, soymaq, çapıb-talamaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Çaldım, çapdım, çox sövdəgər taladım, Bazırganda arzumanım qalmadı
Çapqınçı, soyğunçu, qarətçi, quldur. Ay cavan, bil, agah ol. Çapolçu Kəlləgöz pəhləvan mənim gözəlliyimə aşiq olub, atamdan istədi
Bax: çapolçu.
Çahar sözünün təhrif olunmuş şəklidir, “dörd” deməkdir. Dastanlarda hər iki formada: həm çar, həm çahar kimi işlənir
Çahar sözünün təhrif olunmuş şəklidir, “dörd” deməkdir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dastanlarda hər iki formada: həm çar, həm çahar kimi işlənir
Dünyanın dörd tərəfi nəzərdə tutulur. Sizə qurban olum, gedən elçilər, Yerini cananın bilib tez gəlin
Əlacsız, istər-istəməz, məcburən, zorla. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Odu ki, çar-naçar bir kəcavə bəzətdirdi
Bax: çarqat. Pəri xanımın genə ürəyi durmayıb, yendi Tapdığın yanına, başından ipək çarğatı açıb, onun başını sarıdı, götürdü otağa, bir həkim çağırıb
Göy, səma və dünya, kainat mənasında da işlənir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Bütün dünyada. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bu atın tayı-bərabəri çarx altında tapılmaz. (“Alı kişi”)
Aşılanmış göndən tikilən kəndli ayaqqabısı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) O necə deyərlər, çəkdi çarığının dabanını, qırdı yerin damarını, günə bir mə
Qarovul; qabaqcıl əsgər. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Böyük baş yaylığı. Ara ipəyi dördqat ipək telindən ibarət olduğu üçün çarqat (çahar qat) adlanır. Nigar xanım o saat Pəri xanımın çarqatına bircə qırn
Bir-birinə qarışdırmaq, aranı vuruşdurmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qəsb etmək, talan etmək, qarət etmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: çarşov. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Qapalı bazar. Qurbanidi mənim adım, Mövlamdan aldım muradım. Sinəndi çarşım, bazarım, Şəkərə, nabata gəldim
Çadra, ancaq gözlərini açıq qoyub başdan-ayağa bədənlərini örtdükləri bürüncək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dayə Həsənə dedi ki, götür çarşovu, Zərn
Yük heyvanı ilə muzdla yük daşıyan adam. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Əlqərəz, Xoca Yaqub çatdı İstanbula, çarvadar bazarında karvanı karvansarada ra
Çaşmaq, yanılmaq, səhv etmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qaranlıq gecədə yol çaşırmayan, Düşman qabağında ər düşürməyən, Üstündə əl-ayaq yığşırılma
Səs təqlidi: çat-çat çatlamaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Çatlamış, yarıq, çatlaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Əlləri ilə bir şeyin ətrafını tutmaq, əlləri arxadan bir-birinə bağlamaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qoşun gəlib, indi səni tutarlar, Qollarını dal
Şöhrətlənmək, ad çıxarmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Fərmanları, qərarları, hökmləri uca səslə camaata elan edən şəxs. 2. Aşağı rütbəli məmur. 3. Zəvvarları müşayiət edən, onların yola düşməsini və gə
Başçısı olan. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Vəhşi xoruz. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dönərək; sürətli, çevik, mütəhərrik. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Əqrəb. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qeyd: Elmi ədəbiyyatda əqrəb (scorpion) və çayan (scolopendra) fərqləndirilsə də, bədii ədəbiyyatda eyni məfhum k
1. Taxıllar fəsiləsindən kökümsovlu alaq otu. 2. Çəmən. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Ala gözlüm badə içmiş ayılur, Söz uzansa, çayır kimi yayılur
Nəfəs borusuna bir şey düşməsi nəticəsində təngnəfəs olmaq, boğulmaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qarı böyük bir tikə götürüb tələsik ağzına təpdi,
Bax: çəçik. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qoca ilxıçı onun baldırlarını, çeçiklərini yoxladı. (“Alı kişi”)
Nahar, günorta yeməyi. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qarı gəlir bizə yavuq, Elə bil ki, tutub soyuq, Çeşdəliyə bircə toyuq, Axşama qayğanağı var