DESPOTİ́ZM

[ yun. ]
1. İstibdada əsaslanan dövlət quruluşu; qeyri-məhdud hakimiyyət; istibdad, mütləqiyyət.
2. məc. Zülmkarlıq, müstəbidlik, zülm.
Məlumdur ki, elm və mədəniyyət geniş yayıldıqdan sonra despotizm, fanatizm … artıq yaşaya bilməzlər. M.F.Axundzadə.
O dövr, … Höte və Şiller kimi ölməz sənətkarların orta əsr həyat tərzinə və zehniyyətə qarşı, zülm və despotizmə qarşı şiddətli mübarizəyə başlayaraq humanizm, azadlıq, bəşəriyyətçilik bayrağını ucaltdığı dövrdür. M.İbrahimov.

Sinonimlər (yaxın mənalı sözlər)

  • DESPOTİZM zülmkarlıq — müstəbidlik — zülm
  • DESPOTİZM istibdad — mütləqiyyət
  • DESPOTİZM despotizm bax istibdad 1
DESPOTİ́K
DESPOTLUQ
OBASTAN VİKİ
Despotizm
Despotizm (yun. Δεσποτισμός, despotismós) vahid bir qurumun mütləq hakimiyyətlə hökm sürdüyü idarəetmə formasıdır. Normalda həmin qurum fərdidir, despotdur; lakin (avtokratiyada olduğu kimi) müəyyən qruplara hörmət və hakimiyyəti məhdudlaşdıran cəmiyyətlər də despotik adlanırdı. Danışıq dilində despot sözü xalqa, təbəələrə və ya tabeliyində olanlara zülm etmək üçün öz güc və səlahiyyətlərindən istifadə edənlərə alçaldıcı şəkildə aid edilir. Daha dəqiq desək, bu termin çox vaxt dövlət və ya hökumət başçısına şamil edilir. Bu mənada o, tiran və diktator terminləri ilə əlaqəli olan aşağılayıcı mənalara bənzəyir. == Etimologiya == Despot sözünün kökü yunan dilində despotes sözündəndir ki, bu da “ağa” və ya “güc sahibi” deməkdir. Bu termin tarix boyu bir çox hökmdarları və hökumətləri təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir. Bu, Qədim Misir Fironları tərəfindən həyata keçirilən mütləq səlahiyyət və hakimiyyəti, Bizans saraylarında zadəganlığı ifadə edir, Bizans vassal dövlətlərinin hökmdarlarını göstərir və Bizans imperatorları üçün bir titul hesab olunurdu. Bu və digər yunan və ya yunan təsirli kontekstlərdə bu termin aşağılayıcı deyil, şərəf kimi istifadə edilmişdir.

Digər lüğətlərdə