По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

TÜRK

is. Türkiyənin əsas əhalisini təşkil edən və türk dillərindən birində danışan xalq və bu xalqa mənsub adam. ◊ Türk demişkən, türkün sözü – “necə deyərlər” mənasında ara söz kimi işlənir.
[Babakişi Sevilə:] Bu il, qızım, türkün sözü, nəmişlik olmadı, …mən də borca düşmüşdüm. C.Cabbarlı.

Türk dilləri – müxtəlif türk xalqları dillərinin daxil olduğu dil qrupu.
#türk #türkcə #türkəçarə #orfoepiya #a #türkiyəli #kamu #dərviş #tərk #avar #türk-rus #balıq #leksik #azərbaycan #келтигун #azərbaycanlı #kalıp #azğınlıq #damğa #filan

Etimologiya

  • TÜRK Göytürk imperatorluğuna qədər türk sözü müstəqil etnik ad kimi işlədilməyib. Hunların dövründə türk hun (qoçaq, igid hun) birləşməsi olub, sonra türk
a b c ç d e ə f g h x i j k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
t ta te tə tf tı ti to tö tr tu tü
TÜRFƏTÜLEYN
TÜRKCƏ
OBASTAN VİKİ
Bayatı–Türk
Bayatı–Türk — Şur dəstgahı tərkibində olmaqla özlüyündə dügah, fili, şikəstə, camədəran, Mehdiyi zərrabi, ruh-ül-ərvah kimi şöbələri birləşdirən muğam. Şərq musiqisində Rast dəstgahında niiriz və mübərriğə arasında səslənən şöbə.
Türk
Türk xalqları və ya türkdilli xalqlar — Avrasiya ərazisində yaşayan etnolinqvistik qrup. Dünyada türk xalqlarının sayı 196 milyondan çoxdur. "Türk" sözünə ilk dəfə VII əsrin "Orxon-Yenisey" abidələrində rast gəlinir. Türk xalqlarının dinləri fərqlidir. Böyük bir hissə İslam dininə etiqad edərkən, çuvaşlar və qaqauzlar — Xristian, yakutlar, dolqanlar və xakaslar — Şamanizm, karaimlər və qrımçaklar — İudaizm dininə inanır. Türk xalqlarının hazırda 6 müstəqil dövləti vardır. (Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkiyə, Türkmənistan). Türk dünyası ölkələrinin hamısı, demək olar ki, çoxmillətlidir. Türklər Asiya qitəsində Əfqanıstanda (əfşarlar, qızılbaşlar və s.), İraqda (türkmənlər), Suriyada (əsasən Türkiyə ilə sərhəddə), Gürcüstan və İranda (azərbaycanlılar) yaşayırlar. Avropa qitəsində isə türklər Bolqarıstanda (bolqar türkləri), Ruminiyada (qaqauz-qıpçaq), Yunanıstanda, Ukraynada (Krım tatarları), Litvada (kəraimlər) və Rusiyada yaşayırlar.
CNN Türk
CNN Türk — ABŞ-nin "CNN" şirkəti və Türkiyənin "Doğan" şirkəti ortaqlığı ilə 11 oktyabr 1999-cu ildə İstanbulda fəaliyyətə başlamış xəbər telekanalıdır. Telekanalın tanınmış simaları Əhməd Xaqan, Handə Fərat, Cüneyt Özdəmir, məşhur verilişləri isə "5N1K", "Bitərəf bölgə" və "Tamaşaçı qalmayın" layihələridir. Türkiyənin ilk iqtisadiyyat xəbər kanalı "Eko TV"nin analoq yayımdakı tezliyində yayıma başlayan kanalda əvvəllər CNN-in ingilis dilindən tərcümə edilmiş verilişləri yayımlanırdı. 2005-2008-ci illərdə Formula 1 yarışları canlı yayımlanıb. 28 yanvar 2008-ci il tarixində analoq-rəqəmsal yayımdakı tezliyi "TNT" kanalına verilib. Daha sonra isə "TV5" kanalının tezliyində yayımlanmağa başlayıb. Kanalı kabel antenlər vasitəsilə izləmək yenidən mümkün olub. 2010-cu ildə digər "CNN" kanallarında olduğu kimi loqosu yenidən ekranın sağ alt küncünə yerləşdirilib. 28 mart 2013-cü il tarixində HD, 17 sentyabr 2012-ci il tarixində isə 16:9 təsvir formatlı yayıma keçmişdir. 5 iyun 2015-ci il tarixində isə Azərbaycanda yayımı qadağan olunsa da, 2018-ci ilin sentyabr ayında bu qadağa götürülüb.
Riyad Türk
Riyad Türk — Suriya Kommunist Partiyasının baş katibi, Suriya müxalifətinin real liderlərindən biri. 1982-ci ildə Xama şəhərində baş verənlərə görə Hafiz Əsədi diktator adlandıran, öz silahdaşları tərəfindən "Müsəlman qardaşları"nı tənqid etmədiyinə görə, satqın adlandırılan, İtambul konferensiyasına etibarlıq votusu verən, məşhur kommunist lider. Əl-Türk, tələbə ikən Suriya Kommunist Partiyasına qatıldı. İlk dəfə 1952-ci ildə dövlət çevrilişində hakimiyyətə gələn hərbi hökumətə qarşı çıxdığı üçün hüquq məktəbini bitirdikdən sonra həbs edildi. Beş ay tutuldu və işgəncələrə məruz qaldı, lakin məhkəmədə heç vaxt mühakimə olunmadı.Daha sonra partiya qəzeti olan Əl-Nur üçün məqalələr yazdı və lider partiya ideoloqu oldu. 1958-ci ildə Suriya və Misirin Birləşmiş Ərəb Respublikasında birləşməsinə qarşı çıxdığına görə Nasser altında yenidən həbs edildi və on altı ay tutuldu. Yenə işgəncəyə məruz qaldı, lakin heç bir cinayətə görə mühakimə olunmadı. Türk bir müddətdir partiyanı dəmir yumruqla idarə edən baş katib Xalid Baqdaşa qarşı çıxaraq, ərəb millətçiliyinə daha müsbət baxışı tələb edən bir qrupa rəhbərlik edirdi. 1972-ci ildə Bakdash, partiyanı hakim Ərəb Baath Sosialist Partiyası ilə müttəfiq olan təşkilatlar koalisiyası olan Milli Mütərəqqi Cəbhəyə birləşdirmək qərarına gəldi. Partiyanın radikal qanadındakı tərəfdarlarla yanaşı, Türk 1960-cı illərin sonlarından bəri görünən bir parçalanmanı birləşdirərək Suriya Kommunist Partiyasını (Siyasi Büro) yaratdı.
Türk-Xoylu
Türk-Xoylu — Azərbaycan Respublikasının Goranboy rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Türk Xoylu Goranboy rayonunun eyniadlı i.ə.v-də kənd. Gəncə-Qazax düzənliyindədir. 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 124 nəfər əhali yaşayır.
Türk (mifologiya)
Türk — türklərin əfsanəvi əcdadı, bəzi mənbələrə görə Bibliyadakı Yafətin oğlu, Nuhun nəvəsi. Türkün Yafətin nəslindən gəlməsi erkən dövr müsəlman etnogenealogiyalarında qeyd edilir. Əbulqazi Bahadır xanın "Şəcərəyi türk" əsərinə görə Türk Yafətin səkkiz oğlundan biridir və Yafət Türkü öz yerinə seçərək digər oğullarına onu hökmdar kimi tanımağı və ona tabe olmağı əmr edir. Əfsanəyə görə oğuz türklərinin əcdadı Oğuz xan Türkün nəslindəndir. Hələ VIII əsrə aid ərəb dilində yazılmış əsərlərdə görülən ilk müsəlman etnogenealogiyalarında türklər slavyanlar və Yəcuc və Məcuc xalqları ilə birlikdə Yafət nəslinə aid edilir. Təbəri (IX-X əsrlər) Yafətin nəslindən gələnlər arasında ət-Türkün adını çəkir, digər bir yerdə isə ibn İshaqa (VIII əsr) istinad edərək təkrar onun adını çəkir. X əsr yaşamış Məsudi "oğlaq altında", yəni şimalda yaşayan Yafət nəslinin nümayəndələri haqqında yazırdı; onların arasında ət-Türk də var idi. X əsrə aid anonim müəllif tərəfindən yazılmış "Müxtəsər əl-əcaib" əsəri Yafətin nəslindən gələnlərə ət-Türkü də aid edirdi. Anonim müəllif tərəfindən farsca yazılmış "Mücmal-ət-təvarix" əsəri (XII əsr) türklərin Yafətin nəslindən olduğu qeyd edilir, soy başlarının arasında Türkün də adını çəkir. Tarix, ilahiyyat və tibb mövzusunda ərəbcə əsərlər yazmış İsgəndəriyyə patriarxı II Evtixiy və ya daha çox tanındığı adı ilə Səid ibn Batrik(en) (X əsr) də Ət-Türkü Yafətin nəslindən gələnlər arasında çəkir.
Türk (pyes)
Türk Malless ve Borciya Qubernatoru Floransanın Möhtəşəm Faciəsi (ing. An Excellent Tragedy of Mulleasses the Turke, and Borgias Governour of Florence), əsasən Türk (ing. The Turk) olaraq tanınır — ingilis dramaturq Con Mason tərəfindən yazılmış, ilk dəfə 1610-cu ildə yayımlanan intiqam mövzulu faciə.
Türk Briqadası
Türk briqadası (kod adı Şimal Ulduzu, ing. North Star, türk. Şimal Yıldızı və yaxud Qütb Ulduzu) — Koreya müharibəsində 1950–1953-cü illərdə BMT qüvvələrinin tərkibində iştirak edən Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin piyada briqadası. ABŞ Ordusunun 25-ci diviziyasının tabeliyində olmuş və bir sıra döyüş əməliyyatlarında iştirak etmişdir. Xüsusən Kunu-ri döyüşündə göstərdikləri şücaətə görə ABŞ və Cənubi Koreya hökumətləri tərəfindən təşəkkürə layiq görülmüşdülər. Türk briqadası müharibə ərzində döyüş qabiliyyəti, cəsur müdafiə, vəzifəyə sadiqliyi və şücaəti ilə şöhrət qazanmışdı. II Dünya Müharibəsi bitsə də, ondan sonra yeni müharibə Soyuq Müharibə başlamışdı. Soyuq Müharibə dünyanın iki qütbə bölən SSRİ və ABŞ arasında gedirdi. Hər iki tərəf bu müharibədə özünə yeni müttəfiqlər axtarırdı. Belə yeni müttəfiqlərdən də biri Türkiyə ola bilərdi.
Türk Dərnəyi
Türk dərnəyi (türk. Türk Derneği) — İkinci Məşrutiyyətin elanından sonra İstanbulda qurulmuş dərnək. Osmanlı imperiyasında ilk milliyətçi quruluş olaraq qəbul edilir. 25 dekabr 1908-ci ildə qurulan dərnəyin qurucuları arasında Nəcib Asim bəy, Əhməd Midhət, Əhməd Hikmət bəy, Rza Tofiq Bölükbaşı, Bursalı Mehmet Tahir bəy, Vələd Çələbi, Yusif Akçura, Fuad Raif bəy və Əmrullah Əfəndi yer almışdır. Dərnək, kurs və konfranslar təşkil etmiş, öz adı ilə bir dərgi də çıxarmışdır. Dərnəyin məqsədi 1909-cu ildə çıxarılan “Türk dili” dərgisində açıqlanmışdır. Məqsəd “ Türk adı ilə anılan bütün tayfaların keçmişi, halı və əsərlərini öyrənmək və öyrətməktir.” Üzvləri dil və mədəniyyət arasındakı əlaqəni başa düşən dərnək, dildə sadələşdirmə aparmaq üçün çalışmışdır. Bu cəmiyyətin damı altında rus elm adamı Qordlevski, Karaçun Əfəndi, alman elm adamı Martin Hartmann ilə türkçü yazıçılardan İsmayıl Qaspıralı, Əli bəy Hüseynzadə, Mehmed Əmin Yurdaqul, Köprülüzadə Mehmet Fuad bəy, İspartalı Haqqı bəy, Hüseyn Cahid bəy, Xalid Ziya Uşaklıgil və erməni məbuslardan Aqop Boyacıyan və Tıngır əfəndilər də vardı. Dərnəyin aylıq yayım orqanı öz adını daşıyan "Türk Derneği Dergisi" idi. Dərgi 1911-ci ildə 6, 1912-ci ildə isə 1 say olmaqla, toplamda 7 sayı buraxıldıqdan sonra bağlanmışdır.
Türk Kitabələri
Türk kitabələri – runi, uyğur, suriya və ərəb kitabələri. Növündən asılı olaraq Türk kitabələri runi, uyğur, suriya və ərəb kitabələrinə bölünür. Runi kitabələr Macarıstandan Lenayadək geniş bir ərazini əhatə edir. Qəbirüstü abidələr üzərində ən böyük mətnlər Monqolustanda - Orxon-Yenisey, Selenqi və Tol çaylarının hövzələrində rast gəlinir. Onlar kəşf olunduğu andan (XIX əsrin sonu) Orxon kitabələri adlandırılmışdı. Gültəkinin, Bilgə xaqanın Ongin abidəsinin, Tonyukuk və Kuliqurun xatirələrinə hazırlanmış abidələr linqvistik cəhətdən qədim oğuz dillərinə aiddir. Xakasiya və Tıvada aşkar olunmuş kitabələr paleoqrafik və dil cəhətdən VI-VIII əsrlərə, arxeoloji məlumatlara görə VII-VIII əsrlərə aiddir. Yayıldığı əraziyə görə onlara Yenisey abidələri deyilir. Buradan da türk runisinə verilmiş ikinci ad Orxon-Yenisey abidələri yaranmışdır. Bu tip kitabələr Altay Respublikasında, Qırğızıstanda, Qazaxıstanda, Özbəkistanda, Çonin Sinzyan abidələrində aşkar edilmişdir.
Türk Lirası
Türk lirəsi — Türkiyədə və Şimali Kiprdə istifadə olunan pul vahidi. Türk lirasının alt vahidi kuruşdur. Türkiyədə kağız pul çap etmə səlahiyyəti Türkiyə Respublika Mərkəzi Bankına aiddir. Puldakı 0 (sıfır) sayını azaltmaq məqsədilə 31 yanvar 2005-ci ildə müvəqqəti olaraq tədavüldən qaldırılmış və yerinə Yeni Türk Lirəsi istifadə edilməyə başlanmışdır. YTL-dən TL-yə keçidin tamamlanması səbəbiylə 1 yanvar 2009 tarixində yenidən tədavülə girmişdir. Lakin 2009-cu ildə tədavülə girən pullardan YTL-də olduğu kimi 6 sıfır yoxdur. YTL-nin alt vahidi Yeni Kuruş-dur. Bu günə qədər Türk lirəsının ön tərəfində yalnız Mustafa Kamal Atatürk və İsmət İnönü-nün şəkilləri var. İsmət İnönünün şəkli yalnız prezidentlik etdiyi dövrdə (1938–1950) Türk lirasının ön tərəfində yer almışdır. Bunun səbəbi isə Osmanlı dövründən bəri bir ənənə halını almış və Osmanlıdan başqa bir çox dövlət tərəfindən də istifadə olunan bir ənənə olan pulun ön tərəfinə o zaman ki dövlət başçısının şəklini qoymaqdır.
Türk Lirəsi
Türk lirəsi — Türkiyədə və Şimali Kiprdə istifadə olunan pul vahidi. Türk lirasının alt vahidi kuruşdur. Türkiyədə kağız pul çap etmə səlahiyyəti Türkiyə Respublika Mərkəzi Bankına aiddir. Puldakı 0 (sıfır) sayını azaltmaq məqsədilə 31 yanvar 2005-ci ildə müvəqqəti olaraq tədavüldən qaldırılmış və yerinə Yeni Türk Lirəsi istifadə edilməyə başlanmışdır. YTL-dən TL-yə keçidin tamamlanması səbəbiylə 1 yanvar 2009 tarixində yenidən tədavülə girmişdir. Lakin 2009-cu ildə tədavülə girən pullardan YTL-də olduğu kimi 6 sıfır yoxdur. YTL-nin alt vahidi Yeni Kuruş-dur. Bu günə qədər Türk lirəsının ön tərəfində yalnız Mustafa Kamal Atatürk və İsmət İnönü-nün şəkilləri var. İsmət İnönünün şəkli yalnız prezidentlik etdiyi dövrdə (1938–1950) Türk lirasının ön tərəfində yer almışdır. Bunun səbəbi isə Osmanlı dövründən bəri bir ənənə halını almış və Osmanlıdan başqa bir çox dövlət tərəfindən də istifadə olunan bir ənənə olan pulun ön tərəfinə o zaman ki dövlət başçısının şəklini qoymaqdır.
Türk Ocaqları
Türk Ocaqları — Türkçülük ideyası ətrafında 1912-ci ildə qurulmuş təşkilatdır. Təşkilat 1931-ci ildə Cümhuriyyət Xalq Partiyası hakimiyyətdən gedənə kimi fəaliyyət göstərdi. Osmanlı Dövlətində İkinci Məşrutiyyət dövründə Türk Dərnəyi (1908) və Türk Yurdu dərgisi (1912) ilə Osmanlıçılıq və Türkçülük ideyası ətrafında birlik davam etdirildi. Siyasi sahəyə qarışmamağın məqsədi Türkçülüyü siyasi sahəyə inkişaf etdirmək olsa da, əvvəlcə İttihad və Tərəqqi Komitəsi, sonra respublikanın ideologiyası proqram və məqsədləri müəyyənləşdirdi. Dövlət və orqanizmlə üzvi əlaqələri Türk ombudsmanlarının böyüməsində mühüm rol oynadı. 1925-ci ildən sonra müdafiəçi, qoruyucu, modernləşmə və türkləşmə siyasətinin bir hissəsi oldu. 1927-ci ildə zirvəyə aparan prosesin ilk astanası idi, ancaq bu, onun bağlanmasının başlanğıcı idi. Türk ocaqları o dövrdə CHF siyasətinin rəsmi hissəsi oldu və partiyanın nəzarəti altına keçdi. 1930-cu ildə Azad Respublika Partiyasının yaranması və içindəki hadisələr Türk Ocaqlarının bağlanmasına aparan prosesin təyini oldu. 264 şöbəsi, 30 mindən çox üzvü və geniş mal və qiymətli kağızlar varlığıyla əhəmiyyətli bir qeyri-hökumət təşkilatı olan Ocaqlar, Türkiyədə tək partiyalı dövrün vətəndaş və ictimai həyata olan müdaxiləsi bağlanıldı, bütün varlığı və üzvləriylə partiyaya təhvil verildi.
Türk PA
Türk Dövlətləri Parlament Assambleyası və ya keçmiş adı ilə Türkdilli Dövlətlərin Parlament Assambleyası — 21 noyabr 2008-ci ildə Türkiyə Respublikasının İstanbul şəhərinin Dolmabaxça Sarayında Azərbaycan Respublikası, Qazaxıstan Respublikası, Qırğızıstan Respublikası və Türkiyə Respublikasının parlament rəhbərlərinin imzalamış olduğu sazişlə təsis olunmuşdur. 29 sentyabr 2009-cu ildə Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərində Türk Dövlətləri Parlament Assambleyasının (TÜRKPA) I. plenar sesiyası keçirilmişdir. Plenar sesiyada TÜRKPA-nın Reqlamenti, Katibliyin Əsasnaməsi və Bakı Bəyannaməsi, Katibliyin daimi əsasla Bakı şəhərində yerləşməsin haqqında qərar qəbul edilmişdir. TÜRKPA sədrliyi rotasiya üsulu ilə ingilis əlifbası üzrə ildə bir dəfə bir ölkədən digərinə keçməkdədir. TÜRKPA Katibliyi Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərində yerləşən və beynəlxalq təşkilat statusuna malik olan qurumdur. Parlamentlərarası əməkdaşlığın keyfiyyətcə yeni mərhələsi olan parlament diplomatiyası vasitələrinin köməyi ilə dövlətlər arasında siyasi dialoqun daha da inkişaf etdirilməsinə kömək göstərmək; Tarix, mədəniyyət və dil ümumiliyinə əsaslanaraq milli qanunvericiliklərin yaxınlaşdırılması və parlamentlərarası əməkdaşlığa dair digər məsələlərdə qarşılıqlı fəaliyyətin daha da sıxlaşdırılması.
Türk Qarakilsəsi
Türk Qarakilsəsi - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indiki Düzkənd (Axuryan) rayonunda kənd. Rayon mərkəzindən 15 km cənub-qərbdə, Gümrü şəhərinin 5 kilometrliyində, dəniz səviyəsindən 1462 m hündürlükdə yerləşir. 1937-ci ilə kimi Leninakan rayonunun tərkibində olmuşdur. «İrəvan əyalətinin icmal dəftəri»ndə, Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir. Kənd albanlara aid qara daşdan tikilən kilsənin yaxınlığında salındığı üçün Qarakilsə adlanmışdır. Toponimin əvvəlindəki türk etnonimi fərqləndirici əlamət bildirir və sakinlərinin türklər (azərbaycanlılar) olduğunu göstərir. Etnotoponimdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir. Erm. SSR AS RH-nin 3.
Türk Soyqırımı
Türk Telekom
Türk Telekom — 1995-ci il aprel ayının 24-də poçt, telefon və teleqraf xidmətlərinin müstəqil fəaliyyətə başlamasından sonra yaradıldı. 2005-ci ilin noyabr ayında aparılan özəlləşdirmə nəticəsində şirkətin səhmlərinin 49%-i Səudiyyə Ərəbistanına məxsus Oger Telecoma satılmış, bu vaxt kabel tv və kabel dəqiq xidmətləri Türksədə köçürülmüşdür. Türkiyənin bütün telefon və internet xidmət təmin ediciləri içində öz təşkilatı infrastrukturuna sahib tək firma mövqesindədir. Ümumi müdirliyini Paul Doany etməkdədir. Türk telekom özelleştirldiginden bəri 4 ortaq icra edilməkdədir.
Türk dağlaləsi
Gesner dağlaləsi (lat. Tulipa gesneriana) — bitkilər aləminin zanbaqçiçəklilər dəstəsinin zanbaqkimilər fəsiləsinin dağlaləsi cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu. "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU C2a(ii). Nadir növdür. Çoxillik ot bitkisidir. Soğanağı yumurtaşəkilli, uzunsov, qonur rəngli qınla örtülüdür. Gövdə və çiçək saplağı qısadır. Yarpaqları 3 ədəd, enli neştərşəkilli, yaşılımtıl-göydür. Çiçəkyanlığı parlaq qırmızı, qaidəsində sarı ləkələr var; ləkələr sarı və ya qırmızı ləkəli sarıdır.
Türk dili
Türk dili və ya Türkcə (türk. Türkçe, Türk dili, Türkiye Türkçesi, Anadolu Türkçesi) — Türkiyə Respublikasının, Kipr Respublikasının və Şimali Kipr Türk Respublikasının rəsmi dili. Elmdə Altay dilləri qrupunun türk dilləri qoluna aid edilir. Alternativ adlandırma kimi türkologiyada Türkiyə türkcəsi (Anadolu türkcəsi) adı işlədilir. Azərbaycan türkcəsi türkmən və qaqauz dillərinə çox yaxındır. Bu dillər ümumi türk dilinin oğuz qrupuna aiddir. Təqribən 438 söz və şəkilçilərdə fərq vardır.[mənbə göstərin] Türk dili İraq, Suriya, Almaniya, Bolqarıstan və Yunanıstanda azlıqların dili qəbul edilir. Bolqarıstan və Yunanıstanda isə türkcə televiziya kanalları fəaliyyət göstərir. Ümumiyyətlə, türk dilinin (Anadolu türkcəsi) yayılma arealı Osmanlı imperiyasının idarə etdiyi ərazilər ilə üst-üstə düşür. Türk dilində ingilis, alman, fransız, ərəb və s.
Türk dilləri
Türk dilləri — dünyada böyük sayda əhalinin danışdığı qohum dillər qrupu. Türk dilləri ailəsi 41 dil, ləhcə və ya şivədən ibarətdir. Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkmənistan, Özbəkistan, Başqırdıstan, Tatarıstan, Tıva, Çuvaşıstan, Yakutiya (Saxa), Dağlıq Altay və Xakasiya yerli əhalisinin, eləcə də İran, İraq, Əfqanıstan, Çin, Bolqarıstan, Rumıniya, keçmiş Yuqoslaviya və Albaniyanın bir sıra xalqlarının genoloji (mənşəcə) və tipolji cəhətdən qohum dilləri. Keçmiş SSRİ-də türk xalqları slavyan xalqlarından sonra II yeri tuturdu və SSRİ-də bu dil ailəsinə mənsub 23 dil olmuşdur. Türk dilləri qismən Dağıstanda (Qumuqlar, Noğaylar), Kabarda-Balkariya, Qaraçay-Çərkəz (Balkarlar, Qaraçaylılar, Noqaylar), Stavropolda (Noğaylar, Truxmenlər), Moldovada (Qaqauzlar), Litvada (Kəraimlər, Tatarlar), Ukraynada (Krım tatarları) və s. yerlərdə də yayılmışdır. Türk dillərinin hansı dillər ailəsinə daxil olması indiyədək müəyyənləşdirilməmişdir. Alimlərin bir qismi onları Ural-Altay, digər qismi isə Altay dillərinə daxil edirlər. Türk dilləri qrupunu müstəqil dil ailəsi hesab edənlər də var. Türkiyədə isə ümumən türk dilləri əvəzinə türk ləhcələri təbiri qəbul edilməkdədir və buna görə Türkiyə türkcəsi, Azərbaycan türkcəsi, özbək türkcəsi, və s.
Türk dövlətləri
Türk dövlətləri — əsasən Asiyada və Şərqi Avropada yerləşirlər. Bu gün dünyada rəsmən 6 müstəqil türk dövləti mövcuddur (Şimali Kipr Türk Respublikasının müstəqilliyi dünya dövlətləri tərəfindən hələ tanınmayıb). Onlardan beşi – Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Qırğızıstan SSRİ dağılandan sonra 1991-ci ildə, Osmanlı İmperiyasının varisi olan Türkiyə isə 1923-cü ildə öz müstəqilliyini elan edib. 2005-ci ilin məlumatlarına görə dünyada türk dillərində danışan əhalinin ümumi sayı 200 milyondan çoxdur.
Türk dünyası
Türk xalqları və ya türkdilli xalqlar — Avrasiya ərazisində yaşayan etnolinqvistik qrup. Dünyada türk xalqlarının sayı 196 milyondan çoxdur. "Türk" sözünə ilk dəfə VII əsrin "Orxon-Yenisey" abidələrində rast gəlinir. Türk xalqlarının dinləri fərqlidir. Böyük bir hissə İslam dininə etiqad edərkən, çuvaşlar və qaqauzlar — Xristian, yakutlar, dolqanlar və xakaslar — Şamanizm, karaimlər və qrımçaklar — İudaizm dininə inanır. Türk xalqlarının hazırda 6 müstəqil dövləti vardır. (Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkiyə, Türkmənistan). Türk dünyası ölkələrinin hamısı, demək olar ki, çoxmillətlidir. Türklər Asiya qitəsində Əfqanıstanda (əfşarlar, qızılbaşlar və s.), İraqda (türkmənlər), Suriyada (əsasən Türkiyə ilə sərhəddə), Gürcüstan və İranda (azərbaycanlılar) yaşayırlar. Avropa qitəsində isə türklər Bolqarıstanda (bolqar türkləri), Ruminiyada (qaqauz-qıpçaq), Yunanıstanda, Ukraynada (Krım tatarları), Litvada (kəraimlər) və Rusiyada yaşayırlar.
Türk gecələri
Türk gecələri — 1918-ci ilin sonlarında Bakıda təşkil edilən geniş proqramlı konsertlər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə milli ruhun və milli ideyalarını güclənlənməsi nəticəsində milli mədəniyyətin təbliğinə və tədqiqinə, tarixi və milli ənənələrə maraq fövqəladə dərəcədə artmışdı. "Türk gecələri"nin təşkili də bununla əlaqədar idi. Maraqlı və orijinal proqramlı "Türk gecələri" konsertlərində türk xalqlarının musiqisinə və ədəbiyyatına geniş yer verilir, "Azərbaycanın müstəqilliyi", "Türk qadının dünyası", "Türk tipləri", "Milli birlik" və s. mövzularda tamaşalar göstərilirdi. Bu tədbirlərdə tatarlar, osmanlı türkləri, Azərbaycan və Türkiyə şair və yazıçıları, artistlər və rəssamlar iştirak edirdilər. Gecələrdə türk xalqlarının etnoqrafiyasına və məişətinə həsr olunmuş "Türk ocağı", "Türkmən çadrası", "Atəşgah", "Şərq salonları" kimi sərgilər nümayiş etdirilirdi. Gecələrin bədii tərtibat hissəsinə Əzim Əzimzadə, ədəbi-vəkal hissəyə "Yaşıl qələm " cəmiyyətinin üzvləri rəhbərlik edirdilər. "Türk gecələri" konsertlərində Məhəmməd Əmin Rəsulzadə məsul müdir kimi çıxış edirdi. "Müsavat" partiyasının və Azərbaycan Hökumətinin üzvləri və digər siyasi xadimlər də bu konsertlərin keçirilməsində bilavasitə iştirak edirdilər.
Türk kinosu
Türkiyə kinosu və ya Yeşilçam Türkiyə filmləri incəsənəti və sənayesinə aiddir. Bu, Türkiyə mədəniyyətinin mühüm tərkib hissəsidir və son illər ərzində çiçəklənmişdir. Son vaxtlar Ərəb dünyasında və nadir hallarda, Birləşmiş Ştatlarda maraqla qarşılanır. Osmanlı imperiyasında nümayiş etdirilən ilk film Lümyer qardaşlarının çəkdiyi La-Sota vağzalına qatarın gəlməsi filmi idi. Türkiyə istehsalı olan ilk film rejissoru Fuat Uzkınay olan və çəkilişi 1914-cü ildə tamamlanmış Ayastefanosdakı rus abidəsinin yıxılması adlı sənədli filmdir. Türkiyədə ilk səsli film 1931-ci ildə nümayiş etdirilmişdir. Osmanlının kinoteatrla tanışlığı ilk dəfə 1895-ci ildə baş vermişdir. Lümyer qardaşların çəkdiyi La-Sota vağzalına qatarın gəlməsi filminin, 29 dekabr 1895-ci ildə, Parisdəki ilk nümayişindən təxminən bir il sonra, bir alman yəhudisi olan Ziqmund Uenberq tərəfindən, İstanbulda Qalatasarayda bir barda göstərilməsi ilə Türk cəmiyyəti kinoteatrla tanış olmuşdur. Türkiyədə xalqa açıq ilk kinoteatr 19 mart 1910-cu ildə, İstanbulda Şahzadəbaşında "Milli Kino" adı altında fəaliyyətə başlamışdır. O zaman İstanbul liseyində film nümayişləri keçirən komanda maddi imkan taparaq ikinci Türk kinoteatrını Əli Əfəndi Filmlərini açmışdır.
Türk köçləri
Türk köçləri — Türk tayfalarının Asiya, Avropa, Hindistan, Yaxın və Orta Şərqdə yayılması prosesidir. Xüsusilə VI və XI əsrləri əhatə edir. Dünyaya yayıldıqları əsas ərazilər isə indiki Monqolustan, Sibir, Sintzsyan və Orta Asiyanın şərq hissəsi olmuşdur. Artıq X əsrdə Orta Asiya bütünlüklə Türklər tərəfindən məskunlaşdırılmışdı. XI əsrdə Səlcuqlu bayrağı altında türk tayfaları əvvəllərdə yaşadıqları Qafqazda, İranda, Yaxın və Orta Şərqin bir çox yerlərində, Anadoluda qəti olaraq möhkəmləndilər. Bu məskunlaşmaq qalıcı oldu və günümüzədək də davam edir. Əvvəlki torpaqlarda türk tayfaları isə sonda ya Qırğızıstan, Türkmənistan, Özbəkistan və Qazaxıstan kimi müstəqil dövlətlər qurdular, ya da Çuvaşıya kimi başqa etnosların anklavında qaldılar. Türk xalqlarından Uyğurlar Çində və Sibirdəki Saxalar isə Rusiyada kompakt halda yaşamaqdadırlar və etnik kimliklərini hələ də saxlayırlar. Türklərdən bəhs edən ən qədim yazılı qaynaq Çin yazılı qaynaqları olaraq qəbul edilir. O dövrdə Türklər onlara qarşı tikilən Böyük Çin Səddinin şimalında da köçəri tayfalar şəklində yaşayırdılar.
Aza (Türk mifologiyası)
Azər-Türk Bank
Azər-Türk Bank Açıq Səhmdar Cəmiyyəti 25 may 1995-ci ildə təsis edilmiş, Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının 29 iyun 1995-ci il tarixli 234 nömrəli lisenziyası ilə 11 iyul 1995-ci ildən fəaliyyətə başlamışdır. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən verilmiş bank lisenziyası, Banka milli və xarici valyutada fiziki və hüquqi şəxslərdən depozitlər və ya digər qaytarılan vəsaitlər cəlb etmək, öz adından və öz hesabına kreditlər vermək, habelə müştərilərin tapşırığı ilə köçürmə və hesablaşma-kassa əməliyyatlarını məcmu halda həyata keçirmək hüququ verir. Bank öz hesabına və ya müştərilərin hesabına qiymətli metalların və daş-qaşların satın alınması və satılması, qiymətli metalların əmanətə cəlb edilməsi və yerləşdirilməsi üzrə fəaliyyət növləri istisna olmaqla, "Banklar haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanunu ilə nəzərdə tutulmuş digər fəaliyyət növlərini də həyata keçirir. “Azər Türk Bank” ASC Türkiyə, ABŞ, İngiltərə, Almaniya və Rusiya bankları ilə müxbir münasibətlərə malikdir. Korporativ və fiziki müştərilərəbank məhsul və xidmətlərinin geniş spektrini təklif edir. Bank Bakı Banklararası Valyuta Birjası, Azərbaycan Banklar Assosiasıyası, Bakı Fond Birjası, Hökumət Ödəniş Portalının , habelə Western Union, UPT, Contact və Monex beynəlxalq təcili pul köçürmə sistemləri, eyni zamanda SWIFT, MasterCard və Visa beynəlxalq ödəniş sistemlərinin üzvü və tərəfdaşıdır. Hazırda, nizamnamə kapitalı 50,000,000.00 AZN təşkil edən Bankın səhmdarları: Azərbaycan Respublikası Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi (75.00%) Türkiyə Respublikasının Ziraat Bankı (12,37 %) “AzRe Təkrarsığorta” ASC (6.55%) "Qala Həyat" Sığorta Şirkəti ASC (5.00%) Ziraat Bank İnternational (1.08%). Bakı şəhəri, C.Məmmədquluzadə küç.
Azərbaycan-Türkiyə (Aygün Kazımovanın mahnısı)
Azərbaycan-Türkiyə (mahnı)
Azərbaycan-Türkiyə futbol matçlarının siyahısı
09.04.1996 Bakı YO Azərbaycan – Türkiyə 0:1 11.10.2000 Bakı DÇSO Azərbaycan – Türkiyə 0:1 02.06.2001 İstanbul DÇSO Türkiyə – Azərbaycan 3:0 12.04.2006 Bakı YO Azərbaycan – Türkiyə 1:1 02.06.2009 Kayseri YO Türkiyə – Azərbaycan 2:0 12.10.2010 Bakı AÇSO Azərbaycan – Türkiyə 1:0 11.10.2011 AÇSO Türkiyə – Azərbaycan 1:0 27.05.2021 Alaniya YO Türkiyə – Azərbaycan 2:1 10.10.2000 Bakı DÇSO Azərbaycan – Türkiyə 1:2 01.06.2001 İstanbul DÇSO Türkiyə – Azərbaycan 3:0 3.06.2009 YO Türkiyə-Azərbaycan 2:0 28.03.2017 İstanbul YO Türkiyə – Azərbaycan 4:0 14.08.2022 Konya İslamiada Türkiyə (U-23) – Azərbaycan (U-23) 1:0 17.06.2023 İstanbul YO Türkiyə – Azərbaycan 1:0 14.04.2010 Əskişəhər, Türkiyə AÇEM Türkiyə - Azərbaycan 2:0 06.01.2010 Sankt-Peterburq BT Türkiyə – Azərbaycan 2:1 12.11.2015 Bakı, Azərbaycan AÇSO Azərbaycan – Türkiyə 0:1 27.08.2022 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan (U-18) – Türkiyə (U-18) 0:1 30.08.2022 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan (U-18) – Türkiyə (U-18) 0:0 07.06.2024 Tiraspol, Moldova BT Azərbaycan – Türkiyə 0:5 29.04.2012 Almatı, Qazaxıstan BT Türkiyə – Azərbaycan 0:2 05.06.2013 Bakı, Azərbaycan BT Azərbaycan – Türkiyə 1:4 03.09.2021 Türkiyə YO Türkiyə – Azərbaycan 4:1 06.09.2021 Türkiyə YO Türkiyə – Azərbaycan 2:0 27.09.2022 Ərzurum Türkiyə YO Türkiyə (U-16) – Azərbaycan (U-16) 3:1 29.09.2022 Ərzurum Türkiyə YO Türkiyə (U-16) – Azərbaycan (U-16) 0:0 09.09.2023 İstanbul, Türkiyə YO Türkiyə – Azərbaycan 1:2 12.09.2023 İstanbul, Türkiyə YO Türkiyə – Azərbaycan -:- 23.04.2013 Bakı, YO Azərbaycan - Türkiyə 0:2 25.04.2013 Bakı, YO Azərbaycan - Türkiyə 0:2 21.01.2014 Türkiyə, BT Türkiyə - Azərbaycan 7:1 23.11.2017 Türkiyə BT Türkiyə – Azərbaycan 6:0 23.04.2018 Antalya, Türkiyə, BT Türkiyə (U-15) - Azərbaycan (U-14) 1:1 25.04.2018 Antalya, Türkiyə, BT Türkiyə - Azərbaycan 4:0 11.07.1960 Bakı, Azərbaycan, YO, Neftçi - Qalatasaray 3:1 17.01.1993 İstanbul, Türkiyə, YO, Qalatasaray - Neftçi 2:2 09.08.1994 İstanbul, Türkiyə, UEFA Kub., Fənərbaxça - Turan 5:0 23.08.1994 Tovuz, Azərbaycan, UEFA Kub., Turan - Fənərbaxça 0:2 16.08.2008 İstanbul, Türkiyə, YO, Beşiktaş - Xəzər Lənkəran 4:0 16.07.2009 İzmit, Türkiyə, YO, Kayserispor - Neftçi 1:6 19.07.2009 İzmit, Türkiyə, YO, Ərciyəspor - Neftçi 0:3 03.07.2010 Bişofsfoxen, Avstriya, YG, Beşiktaş - Neftçi 1:1 07.07.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Trabzonspor - Qəbələ 2:0 13.07.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Antalyaspor - Qəbələ 2:2 21.07.2013 Lənkəran, Azərbaycan, YO, Xəzər-Lənkəran - Fənərbaxça 0:4 22.07.2013 Tirol, Avstriya, YO, İstanbul B.B. - Simurq 1:1 23.07.2013 Zaltsburq, Avstriya, YO, Gənclərbirliyi - Qəbələ 3:1 24.07.2013 Tirol, Avstriya, YO, Beşiktaş - Simurq 2:1 24.07.2013 Maribor, Sloveniya YO Kardemir Karabükspor – Rəvan 2:2 14.01.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Rizespor - Xəzər Lənkəran 0:0 16.01.2014 Antalya, Türkiyə YG Konyaspor – Qəbələ 4:2 18.01.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Gənclərbirliyi - Xəzər Lənkəran 2:0 18.01.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Fənərbaxça - Neftçi 0:0 19.01.2013 Antalya, Türkiyə, YO, Antalyaspor - Azərbaycan (U-21) 3:5 20.07.2014 Gerede, Türkiyə, YO, Mersin İdmanyurdu - AZAL 1:2 23.07.2014 Bolu, Türkiyə, YO, Balıkesirspor - AZAL 2:1 25.07.2014 Bolu, Türkiyə, YO, Antalyaspor - AZAL 1:2 14.01.2015 Antalya, Türkiyə, YO, Eskişehirspor - Qəbələ 3:1 17.01.2015 Antalya, Türkiyə, YO, Adanaspor - Qəbələ 2:3 17.01.2015 Antalya, Türkiyə, YO, Ərciyəspor - Neftçi 0:0 17.01.2015 Antalya, Türkiyə, YO, Kasımpaşa - İnter Bakı 1:3 19.01.2015 Antalya YO Kunduspor – Azərbaycan (U-17) 0:8 20.01.2015 Antalya YO Elaziğspor – Neftçi 1:0 14.07.2015 Nevşehir YO Kasımpaşa – Xəzər Lənkəran 2:0 21.07.2015 Kappadokiya YO Kayserispor – Xəzər Lənkəran 1:1 23.07.2015 Afyon YO Alanyaspor – Neftçi 1:1 31.07.2015 Afyon YO Antalyaspor – Neftçi 0:2 21.01.2016 Antalya, Türkiyə, YO, Antalyaspor-2 - Qəbələ-2 1:3 14.07.2016 Türkiyə YO Kasımpaşa – İnter Bakı 1:2 22.07.2016 Ankara, Türkiyə YO Elaziğspor – İnter Bakı 0:0 24.07.2016 Ankara, Türkiyə YO Gənclərbirliyi – İnter Bakı 0:4 25.07.2016 Bolu, Türkiyə YO Qaziantep B.B. – Zirə 0:1 25.07.2016 Bolu, Türkiyə YO Giresunspor – Sumqayıt 2:1 29.07.2016 Bolu, Türkiyə YO Göztəpə – Zirə 1:1 08.01.2017 Antalya YO Sivasspor – Neftçi 0:0 12.01.2017 Antalya YO Kuşadası – Şəmkir 0:1 17.01.2017 Antalya YO Manavqatspor – Qəbələ-2 1:4 17.07.2017 Bolu, Türkiyə YO Osmanlıspor – Sumqayıt 2:1 20.07.2017 Ərzurum, Türkiyə YO Samsunspor – Kəpəz 2:1 21.07.2017 Ərzurum, Türkiyə YO Ankaragücü – Kəpəz 2:0 23.07.2017 Bolu, Türkiyə YO Sivasspor – Sumqayıt 4:0 24.07.2017 Ərzurum, Türkiyə YO Elaziğspor – Kəpəz 0:0 25.07.2017 Bolu, Türkiyə YO Adana Dəmirspor – Sumqayıt 2:1 10.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Akhisar Belediyespor – Qəbələ 1:1 16.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Alanyaspor (U-21) – Azərbaycan (U-21) 1:3 24.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Kəmərspor – Xəzər 1:2 30.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Antalyaspor (U-19) – Azərbaycan (U-19) 1:0 09.07.2018 Ankara, Türkiyə YO Gənclərbirliyi – Səbail 3:0 18.07.2018 Türkiyə YO Girensunspor – Sabah 1:1 19.07.2018 Ankara, Türkiyə YO Sivasspor – Səbail 2:1 21.07.2018 Türkiyə YO Osmanlıspor – Sabah 1:1 22.07.2018 Türkiyə YO Alanyaspor – Sumqayıt 7:0 22.07.2018 Türkiyə YO İstanbulspor – Səbail 1:0 23.07.2018 Türkiyə YO Girensunspor – Zirə 0:0 25.07.2018 Türkiyə YO Sancaktepe Belediyespor – Sabah 2:2 25.07.2018 Türkiyə YO Yeni Malatyaspor – Sumqayıt 1:3 28.07.2018 Türkiyə YO Giresunspor – Sumqayıt 0:1 28.07.2018 Türkiyə YO Alanyaspor – Sabah 1:1 12.01.2019 Türkiyə YO Eskişeherspor – Sabah 0:1 17.07.2019 Bolu, Türkiyə YO Boluspor – Qəbələ 1:2 24.07.2019 Türkiyə YO Diyarbəkirspor – Sumqayıt 1:0 26.07.2019 Türkiyə YO Adana Demirspor – Zirə 3:2 28.07.2019 Türkiyə YO Kemerspor – Sabah 1:2 29.07.2019 Ankara, Türkiyə YO Gençlerbirliği – Sumqayıt 1:1 31.07.2019 Türkiyə YO Osmanlıspor – Keşlə 0:0 01.08.2019 Ankara, Türkiyə YO Akhisarspor – Sumqayıt 0:0 02.08.2019 Türkiyə YO Çaykur Rizespor – Keşlə 3:0 04.08.2019 Türkiyə YO Batman Petrolspor – Keşlə 0:2 05.08.2019 Türkiyə YO Gençlerbirliği – Sabah 4:2 11.01.2020 Antalya, Türkiyə YO Ümraniyespor – Zirə 3:0 22.01.2020 Antalya, Türkiyə YO Antalyaspor (U-19) – Azərbaycan (U-19) 2:4 17.09.2020 Bakı, Azərbaycan, UEFA AL, Neftçi - Qalatasaray 1:3 05.11.2020 Sivas, Türkiyə UEFA AL, Sivasspor – Qarabağ 2:0 26.11.2020 İstanbul, Türkiyə, UEFA AL, Qarabağ - Sivasspor 2:3 05.07.2021 Ankara, Türkiyə, YO, Keçiörengücü - Sumqayıt 2:1 10.07.2021 Ankara, Türkiyə, YO, Sivasspor - Sumqayıt 2:0 14.07.2021 Ankara, Türkiyə, YO, Qaziantep - Sumqayıt 2:1 24.08.2021 Afyonkarahisar, Türkiyə, YO, Berqama Belediyespor - Neftçi-2 1:0 25.08.2021 Afyonkarahisar, Türkiyə, YO, Ergene Velimeşe - Neftçi-2 0:1 29.08.2021 Afyonkarahisar, Türkiyə, YO, İspartaspor - Neftçi-2 3:1 05.07.2022 Bolu, Türkiyə, YO, Qaziantep - Qəbələ 2:1 06.07.2022 Bolu, Türkiyə, YO, Sakaryaspor - Neftçi 1:1 11.07.2022 Bolu, Türkiyə, YO, Sivasspor - Neftçi 1:0 14.07.2022 Bolu, Türkiyə, YO, Qaziantep - Neftçi 0:0 20.07.2022 Ankara, Türkiyə, YO, Bandırmaspor - Sumqayıt 2:2 25.07.2022 Ankara, Türkiyə, YO, Samsunspor - Sumqayıt 2:0 26.03.2023 Bakı, Azərbaycan, YO, Qarabağ - Qalatasaray 1:2 13.05.2023 Bakı, Azərbaycan, YO, Sabah - Beşiktaş 3:3 15.07.2023 Sankt-Peterburq, Rusiya BT Neftçi - Fənərbaxça 0:1 16.07.2023 Ərzurum, Türkiyə, YO, Ərzurumspor - Səbail 3:4 17.07.2023 Bolu, Türkiyə, YO, Adana Demirspor - Turan-Tovuz 2:0 19.07.2023 Ərzurum, Türkiyə, YO, Sivasspor - Səbail 1:1 21.07.2023 Ərzurum, Türkiyə, YO, Konyaspor - Səbail 0:2 21.07.2023 Bolu, Türkiyə, YO, Fatih Karagümrük - Zirə 0:0 22.07.2023 Bolu, Türkiyə, YO, Eyübspor - Turan-Tovuz 1:2 22.07.2023 Ərzurum, Türkiyə, YO, Sivasspor - Sumqayıt 1:0 26.07.2023 Ərzurum, Türkiyə, YO, Ərzurumspor - Sumqayıt 4:3 28.07.2023 Bolu, Türkiyə, YO, Kocaelispor - Zirə 0:0 10.08.2023 Bakı, Azərbaycan, UEFA KL, Neftçi - Beşiktaş 1:3 17.08.2023 İstanbul, Türkiyə, UEFA KL, Beşiktaş - Neftçi 2:1 06.01.2024 Bələk, Türkiyə, YO, Erzurumspor - Neftçi 3:1 25.06.2022, Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 2:0 28.06.2022, Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 2:2 08.04.2023, Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan - Türkiyə 0:1 11.04.2023, Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan - Türkiyə 0:0 31.05.2024, [[[Ərzincan]], [Türkiyə]] AÇSO Türkiyə - Azərbaycan 1:0 04.06.2024, Bakı, Azərbaycan AÇSO Azərbaycan - Türkiyə 1:0 26.11.2013 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan - Türkiyə 1:1 28.11.2013 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan - Türkiyə 0:1 24.02.2014 Antalya, Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 1:0 29.03.2014 Soçi, Rusiya BT Türkiyə - Azərbaycan 2:0 12.06.2016 Rumıniya BT Türkiyə - Azərbaycan 2:1 03.10.2018 Antalya, Türkiyə AÇSO Türkiyə - Azərbaycan 2:0 14.09.2022 İstanbul, Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 3:0 17.09.2022 İstanbul, Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 1:1 13.08.2014 Tallin BT Türkiyə - Azərbaycan 2:0 07.05.2024 Minsk, Belarus BT Azərbaycan (U-16) – Türkiyə (U-16) -:- 03.10.2013 Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 4:2 04.10.2013 Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 1:2 16.01.2018 Antalya YO Antalyaspor (U-19) - Azərbaycan (U-17) 1:6 18.01.2018 Antalya, Türkiyə YO Antalyaspor (U-19) – Azərbaycan (U-17) 2:3 10.12.2013 İstanbul, Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 1:4 12.12.2013 İstanbul, Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 6:4 07.04.2018 Bakı, Azərbaycan BT Azərbaycan - Türkiyə 9:2 19.02.2019 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan - Türkiyə 3:5 21.02.2019 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan U19 - Türkiyə U19 1:10 23.08.2023 Riqa, Latviya UEFA ÇL i.m. Araz-Naxçıvan - İstanbul Şişli 9:1 15.05.2010 Alanya, Türkiyə BT Türkiyə - Azərbaycan 5:3 23.06.2010 Bakı, Azərbaycan YG Azərbaycan - Türkiyə 2:2 p- 11:12 27.08.2010 Lissabon, Portuqaliya Avroliqa 2010 Türkiyə - Azərbaycan 5:4 04.08.2012 Berlin, Almaniya Avroliqa 2012 Türkiyə - Azərbaycan 1:2 15.06.2013 Terracina, İtaliya Avroliqa 2013 Türkiyə – Azərbaycan 6:2 17.08.2014 Torredembarra, İspaniya Avroliqa 2014 Türkiyə – Azərbaycan 3:5 22.08.2015 Pyarnu, Estoniya AL Azərbaycan – Türkiyə 4:4 pen. 3:2 25.08.2016 Kataniya, Azərbaycan AL Türkiyə – Azərbaycan 3:5 09.09.2016 Ezolo, İtaliya DÇSO Azərbaycan – Türkiyə 3:1 07.07.2019 Nazare, Portuqaliya BT, Türkiyə – Azərbaycan 6:2 03.05.2023 Antalya, Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 4:3 04.05.2023 Antalya, Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 4:2 05.05.2023 Antalya, Türkiyə YO Türkiyə - Azərbaycan 2:4 01.06.2023 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan - Türkiyə 5:6 03.06.2023 Bakı, Azərbaycan YO Azərbaycan - Türkiyə 4:4 pen.
Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri
Azərbaycan–Türkiyə münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. SSRİ dağılandan sonra rəsmi şəkildə Azərbaycan və Türkiyə arasında ilk diplomatik əlaqələr quruldu. Türkiyə Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ATƏT-in prinsipləri əsasında sülh yolu ilə danışıqlar vasitəsi ilə həlli üçün yaradılmış ATƏT-in Minsk qrupunun tərkibinə daxildir. Azərbaycanın Türkiyədə: Ankarada Azərbaycan səfirliyi İstanbulda General-Konsulluq Qarsda General-Konsulluq İğdırda konsulluq nümayəndəliyi Türkiyənin Azərbaycanda: Bakıda Türkiyə səfirliyi Naxçıvanda General-Konsulluq Gəncədə General-Konsulluq Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Azərbaycan-Türkiyə parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir. Bu işçi qrupu 7 mart 1997-ci il tarixində yaradılmış və ilk rəhbəri Vilayət Quliyev olmuşdur. 4 mart 2016-cı il tarixindən Əhliman Əmiraslanov işçi qrupunun rəhbəridir. Kəlbəcər rayonunun işğalından sonra Türkiyə Ermənistan ilə olan sərhədini bağlamışdır. Sərhəd hazırda da bağlı olaraq qalır. 13 iyul 2006-cı ildə Bakıda başlayıb Ceyhanda bitən və 3 dövlət (Azərbaycan,Gürcüstan və Türkiyə) ərazilərindən keçən neft borusu. Bakı-Tbilisi-Ceyhan borusu MDB-də Rusiya ərazisindən keçməyən ilk borudur.
Azərbaycan-Türkiyə sərhədi
Azərbaycan-Türkiyə sərhədi — iki ölkə arasında uzunluğu 17.7 km (11 mil) olan sərhəd. Bu hər iki ölkə üçün ən qısa sərhəd xəttidir. Sərhəd Türkiyədə İğdırın cənub-şərqində və Naxçıvan MR-in şimal-qərbindən keçir. Sərhəd Rusiya və Türkiyə arasında 1921-ci ilin martın 16-da bağlanmış müqavilə əsasında yaradılmışdır. Sərhəd xətti Araz çayı boyunca müəyyən edilmişdir. Araz çayı boyu sərhəd uzanır. Dərhal yaxınlığında olan torpaq düz və inkişafsız, dörd xətli yol və iki gömrük keçid məntəqəsi var. Sərhəddən təxminən 7 km aralı Azərbaycan Respublikası daxilində Sədərək yaşayış məntəqəsi yerləşir. Türkiyə tərəfdə isə ənyaxın yaşayış məntəqəsi 28 km məsafədə yerlşən Aralıq kəndidir. 22 may 1992-ci ildə Araz çayı üzərində 2 ölkənin sərhəd keçid məntəqələrini birləşdirən Ümid körpüsü istifadəyə verilib.
Azərbaycan-Türkmənistan futbol matçlarının siyahısı
22.03.1997 Bakı YO Azərbaycan – Türkmənistan 3:0
Azərbaycan Türk El Nəğmələri
Azərbaycanda 1927-ci ildə çap olunmuş xalq mahnılarından ibarət ilk məcmuə. Not yazıları Üzeyir Hacıbəyova və Müslüm Maqomayevə məxsusdur. Mahnıların əksəriyyəti xanəndə Cabbar Qaryağdıoğlunun ifasından yazılmış və onlardan bir hissəsi səs və fortepiano və yaxud da xor üçün işlənilmişdir.
Azərbaycan Türkcəsi
Azərbaycan dili və ya Azərbaycan türkcəsi (Cənubi Azərbaycanda: Türk dili — تورک دیلی) — Azərbaycan Respublikasının və Rusiya Federasiyası Dağıstan Respublikasının rəsmi dövlət dili. Ural-Altay dilləri ailəsinin türk dilləri şöbəsinin Oğuz sinfinin qərb qrupuna daxildir. Azərbaycan dilindən Azərbaycan, İran, İraq, Gürcüstan, Rusiya, Türkiyə, Ukrayna, Suriya, Əfqanıstan ərazisində istifadə olunur. Azərbaycan Respublikası ərazisində bu dilin cüzi fərqlənən 4 dialekti (şivə) vardır: Şərq dialekti — Quba, Şamaxı, Bakı, Muğan və Lənkəran dialektləri Qərb dialekti — Qarabağ və Qarabağətrafı rayonların dialektləri Şimal dialekti — Şəki və Zaqatala-Qax dialektləri Cənub dialekti — Naxçıvan, Ordubad, İrəvan dialektləri Azərbaycan dili geneoloji bölgüyə əsasən türk dillərinə mənsubdur. Buna görə də, Azərbaycan türkcəsi olaraq adlandırmaq olar. Başqa dil qruplarında olduğu kimi, bu qrupa daxil edilən dillər də bir-birinə leksik, morfoloji və sintaktik cəhətdən çox yaxındır. Dialektlər bir-birindən fonetik xüsusiyyətlərinə görə fərqlənirlər. Ənənəvi-morfoloji və ya tipoloji təsnifat baxımından Azərbaycan dili iltisaqi (aqlütinativ) dillər qrupuna daxildir. İnsirafi (flektiv) dillərdən fərqli olaraq Azərbaycan dilində bütün söz kökləri leksik və qrammatik mənası olan müstəqil sözlərdir, qrammatik mənalar və qrammatik əlaqələr isə həmişə söz kökündən və əsasından sonra gələn təkmənalı (monosemantik) şəkilçilər vasitəsilə ifadə edilir. Azərbaycan dili türk dilləri ailəsinin oğuz qoluna daxildir.
Azərbaycan Türkləri
Azərbaycanlılar (az-əbcəd. آذربایجانلیلار‎), Azərbaycan türkləri və ya azərilər (az-əbcəd. آذریلر‎) — əsasən İranın şimal-qərbini əhatə edən Cənubi Azərbaycanda və Azərbaycan Respublikasında yaşayan türk xalqı. Azərbaycan və İrandan başqa, həm də indiki Rusiya (Dağıstan), Gürcüstan (Borçalı), Türkiyə (Qars və İğdır) və İraq ərazisində yaşayırlar. Antropoloji cəhətdən Avropoid irqinin Kaspi tipinə aiddirlər. Azərbaycan dilində danışırlar. Dindarları əsasən İslam dininin şiə təriqətindədirlər (yalnız Cəfəri məzhəbində). Müasir Azərbaycan etnosunun Cənubi Qafqaz və Şimal-Qərbi İran ərazisində formalaşması prosesi çoxəsrlik bir proses olmuş və əsasən, XV əsrin sonlarında başa çatmışdır. Azərbaycanlılar saylarının çoxluğuna görə Qafqazda birinci, Gürcüstan və İranda isə ikinci xalqdır. Azərbaycanın özündə isə 10,1 milyona yaxın (2019) azərbaycanlı yaşayır (ölkə əhalisinin 93,6%-i).
Azərbaycan Türkü
Azərbaycanlılar (az-əbcəd. آذربایجانلیلار‎), Azərbaycan türkləri və ya azərilər (az-əbcəd. آذریلر‎) — əsasən İranın şimal-qərbini əhatə edən Cənubi Azərbaycanda və Azərbaycan Respublikasında yaşayan türk xalqı. Azərbaycan və İrandan başqa, həm də indiki Rusiya (Dağıstan), Gürcüstan (Borçalı), Türkiyə (Qars və İğdır) və İraq ərazisində yaşayırlar. Antropoloji cəhətdən Avropoid irqinin Kaspi tipinə aiddirlər. Azərbaycan dilində danışırlar. Dindarları əsasən İslam dininin şiə təriqətindədirlər (yalnız Cəfəri məzhəbində). Müasir Azərbaycan etnosunun Cənubi Qafqaz və Şimal-Qərbi İran ərazisində formalaşması prosesi çoxəsrlik bir proses olmuş və əsasən, XV əsrin sonlarında başa çatmışdır. Azərbaycanlılar saylarının çoxluğuna görə Qafqazda birinci, Gürcüstan və İranda isə ikinci xalqdır. Azərbaycanın özündə isə 10,1 milyona yaxın (2019) azərbaycanlı yaşayır (ölkə əhalisinin 93,6%-i).
Azərbaycan türklərinin antropologiyası
Azərbaycan türklərinin antropologiyası — Azərbaycan türkləri avropoid irqinin kaspi yarımtipinə aiddir. Bu yarım tipi bəzən Oğuz irqi belə adlandırırlar. Təkcə linqvistik baxımdan yox, həm də antropoloji və genetik xüsusiyyətlərinə görə digər türk xalqı olan türkmənlərə çox yaxındır. Bəzi tətqiqatçılar Azərbaycan türklərinin avropoid irqinin kaspi yarımtipinə aid olmalarına baxmayaraq onlarda monqoloidlərin ən qədim sütunlarından biri sayılan poleosibir tipinin elementlərinin belə olmasını iddia edirlər Azərbaycan türklərinin daxil olduğu Kaspi tipinə həmçinin türkmənlər, qumuqlar, saxurlar, tatlar və bəzi kürdlər aid edilir. Kaspi irqi tipinin böyük Avropoid irqi sistemindəki yeri qeyri-müəyyəndir. Tədqiqatçıların fikirləri isə, bəziləri istisna olmaqla, əksər hallarda bir-birindən fərqlənir. V.V.Bunak 1947-ci ildə Kaspi tipini dolixokranlığa (uzunbaşlıq) görə Qara dəniz (Pont) tipinə bənzədərək onu Aralıq dənizi irqinə daxil etmişdi. Bunak son tədqiqatlarında isə, kaspi tipini orta Asiya ikiçayarası tipi Pamir-Fərqanə tipinə bənzətmişdir. Bununla belə Kaspi tipini Aralıq dənizi və ya Hind-İran irqlərinin başqa bir növü olaraq da hesab edilir. L.V.Oşanin isə kaspi tipini Ön Asiya irqinin uzunbaşlı modifikasiyası olduğunu iddia edir.
Azərbaycan türklərinin etnogenezi
Azərbaycanlıların etnogenezi — müasir azərbaycanlı etnosunun, Cənub-Şərqi Qafqaz və Şimal-Qərbi İran ərazilərində, çoxsaylı və müxtəlif etnik və dil elementləri əsasında formalaşması prosesidir. Müasir azərbaycanlı etnosunun formalaşması çoxəsrli proses olub və "Şərq Tarixi"nə (2002) əsasən, XV əsrin sonlarında yekunlaşıb. XIX əsrdə Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində qazanılan uğurlardan biri burjua münasibətlərinin, milli burjuaziya və Azərbaycan millətinin yaranması oldu. XIX əsrin ikinci yarısında Şimali Azərbaycanda kapitalizmin inkişafı, iqtisadi və mədəni mərkəzlərin yüksəlişi, ümumi bazarın yaranması, cəmiyyətin strukturunun dəyişməsi, milli burjuaziyasının və fəhlə sinfinin formalaşması kimi proseslər Azərbaycan millətinin təşəkkülünün ilkin obyektiv şərtləri oldu. Digər millətlər kimi, insanların sabit, tarixi birliyi kimi formalaşmış Azərbaycan milləti də feodal pərakəndəliyinin ləğv edilməsi prosesində, iqtisadi birliklə dil, ərazi, mədəniyyət, şüur və psixoloji birliyin qovuşması əsasında meydana gəlir və inkişaf edirdi. İqtisadi əlaqələrin möhkəmlənməsinin vacib şərti Azərbaycan millətinin ərazi birliyi idi. Uzun əsrlər boyu Azərbaycan xalqı şimalda Böyük Qafqaz dağlarından, cənubda İrana qədər, şərqdə Xəzər dənizindən, qərbdə Ermənistan və Gürcüstana qədər olan ərazidə məskunlaşmışdır. Yadelli işğalçılara qarşı uzunmüddətli mübarizənin gedişində Azərbaycan xalqı öz dövlətçiliyini, öz ərazi birliyini yaratmışdı. Bununla belə, Azərbaycan ərazisi iki dövlət — Rusiya və İran arasında bölüşdürüldüyündən, Azərbaycan millətinin təşəkkülü prosesi özünəməxsus şəraitdə gedirdi. Şimali Azərbaycanın Rusiya tərəfindən istilası ilə ölkədəki feodal ara müharibələrinə son qoyulsa da, ərazi bütövlüyünə, yalnız azərbaycanlıların müxtəlif dövlət birliklərinin tərkibində olması deyil, həm də Şimali Azərbaycanın Rusiya imperiyasının daxilində müstəqil birləşdirici təsərrüfat — inzibati və siyasi vahid kimi mövcud olmaması mane olurdu.
Ağcaqala (Türkiyə)
Ağcaqala (türk. Akçakale) — Türkiyənin Şanlıurfa ilində rayon və şəhər. 1921-ci ildə imzalanmış Ankara müqaviləsinin şərtlərinə görə, Bəlih çayı boyu davam edən şəhər iki yerə bölünmüş, cənub hissəsi Suriyanın Təl-Əbyəz şəhərinə çevrilmişdir. Ağcaqala Şanlıurfa şəhərinin 49 kilometr (30 mil) cənub-şərqində, Türkiyənin Suriya ilə olan sərhədində yerləşir. 1921-ci ildə imzalanmış Ankara müqaviləsinin şərtlərinə görə, Bəlih çayı boyu davam edən şəhər iki yerə bölünmüş, cənub hissəsi Suriyanın Təl-Əbyəz şəhərinə çevrilmişdir. Şəhərin ilkin adı Təl-Əbyəz olmuşdur. Ağcaqala rayonunun əhalisi əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olur. Pambıq və buğda ən çox yetişdirilən məhsullar arasındadır. Həmçinin, rayon ərazisində əhəmiyyətli dərəcədə qarğıdalı becərilir.
Baba dağı (Türkiyə)
Babadağ (qədim dövrlərdə: Kraq dağı, yun. Κράγκος, lat. Cragus/Cragos/Kragus) və ya Baba dağı — Türkiyənin cənub-qərbində, Muğla ilindəki Fəthiyə rayonunda dağ. Dağın zirvəsinin dəniz səviyyəsindən hündürlüyü – 1,969 metr (6,460 ft). İkinci zirvə olan Qaratəpənin (türk. Karatepe) dəniz səviyyəsindən hündürlüyü – 1,400 metr (4,600 ft). Bu iki zirvənin arasında bir vadi yerləşir. Buna görə də Babadağ bəzən dağ silsiləsi də adlanır. Dağın əksər hissəsi əhəngdaşından ibarətdir. Dağın yamacında endemik bitkilər olan Acer undulatum və Livan sidri kimi müxtəlif bitkilər yerləşir.
Babadağ (dağ, Türkiyə)
Babadağ (qədim dövrlərdə: Kraq dağı, yun. Κράγκος, lat. Cragus/Cragos/Kragus) və ya Baba dağı — Türkiyənin cənub-qərbində, Muğla ilindəki Fəthiyə rayonunda dağ. Dağın zirvəsinin dəniz səviyyəsindən hündürlüyü – 1,969 metr (6,460 ft). İkinci zirvə olan Qaratəpənin (türk. Karatepe) dəniz səviyyəsindən hündürlüyü – 1,400 metr (4,600 ft). Bu iki zirvənin arasında bir vadi yerləşir. Buna görə də Babadağ bəzən dağ silsiləsi də adlanır. Dağın əksər hissəsi əhəngdaşından ibarətdir. Dağın yamacında endemik bitkilər olan Acer undulatum və Livan sidri kimi müxtəlif bitkilər yerləşir.
Balkan türkləri
Balkan türkləri (türk. Balkanlar'daki Türkler) — İstanbul şəhəri (10 milyondan çox etnik Türkün yaşadığı) ilə Şərqi Frakiyaya sahib olan Türkiyənin özü xaricində Balkan yarımadasının müasir ölkələrindəki bütün ənənəvi türkdilli müsəlman qruplarının ümumiləşdirilmiş adı. Türkiyədən kənarda olan Balkan Türklərinin ümumi sayı 1,5 milyona yaxındır. Bunlar 1878–1912-ci illərdəki müharibələrdən sonra yeni müstəqil dövlətlərin tərkibinə keçmiş keçmiş Osmanlı İmperatorluğunun bölgələrindəki Türk və Türk əhalisinin qalıqlarıdır. Beləliklə, Balkan Türkləri diaspor deyil (məsələn, Almaniyadakı türklər kimi), əksinə, kompakt yaşayış yerlərində köklü mədəni, etnik təsisatlarına və tarixi yaddaşlarına sahib öz yuvaları olan bir Türk irrides qrupudur. Əksəriyyəti xristian dövlətlərin sərhədləri daxilində yaşayan bir əsrdən artıq bir müddətdə Balkan Türklərinin zehniyyəti, dili, mədəniyyəti və ənənələri ciddi dəyişikliklərə məruz qaldı. Ən ahəngdar olan bütün Balkan Türklərinin yarısından çoxunu təşkil edən Bolqarıstandakı olduqca böyük (0,7 milyon) Türk icmasıdır. Yunanistanın kiçik, lakin olduqca kompakt Türk topluluğu (0,1 milyon) olduqca sabit və yaxşı təşkil olunmuşdur. Kosovo, Şimali Makedoniya və Rumıniya türkləri daha çox dağılmışdır, baxmayaraq ki, bəzi yerlərdə kompakt türk icmaları qalır. Balkan türklərinin etnogenezi gözə çarpan müxtəliflik ilə seçilir.
Beynəlxalq Türk Akademiyası
Beynəlxalq Türk Akademiyası — (ing. International Turkic Academy) 25 may 2010-cu ildə Qazaxıstanın paytaxtı Astana şəhərində qurulan beynəlxalq təşkilatdır. 23 avqust 2012-ci ildə Qırğızıstanın paytaxtı Bişkekdə keçirilən Türk Şurasının II. Zirvə toplantısında beynəlxalq təşkilat ünvanını almışdır. Beynəlxalq Türk Akademiyası (TWESCO – Turkic World Educational and Scientific Cooperation Organization) 3 oktyabr 2009-cu ildə Azərbaycanın Naxçıvan şəhərində keçirilən Türkdilli Ölkələrin Dövlət Başçılarının IX Zirvə görüşündə Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayevin təklifi ilə yaradılmışdır. 25 may 2010-cu ildə Qazaxıstanın paytaxtı Astanada açılışı olan Türk Akademiyası bir müddət Qazaxıstan Respublikası Təhsil və Elm Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərmiş, 23 avqust 2012-ci ildə Türkdilli Ölkələrin Əməkdaşlıq Şurasının (Türk Şurası) Bişkekdə keçirilən II Zirvə toplantısında beynəlxalq status almışdır. BTA-nın prezidenti tarix elmləri doktoru, professor Şahin Mustafayev, vitse-prezidenti siyasi elmlər doktoru Füzuli Zülfü oğlu Məcidlidir. BTA-nın əsas məqsədi Türk xalqlarının qədim və müasir tarixi, dil, ədəbiyyat və mədəniyyətini, habelə, Türk mədəniyyətinin bəşər sivilizasiyasına töhfəsini tədqiqi etmək, Türk dünyasında akademik fəaliyyəti koordinasiyasını həyata keçirməkdir. Bu məqsədlə Akademiya Türk xalqlarının elmi təşkilatlarına elm və təhsil məsələsində yardımçı olur, Türkdilli ölkələr və xalqların ziyalıların təşəbbüslərinə dəstək verir, onları müntəzəm olaraq bir araya gətirir. Azərbaycan Türkiyə Qazaxıstan Qırğızıstan Macarıstan BTA elmi inteqrasiyanın inkişaf etdirilməsi məqsədilə tanınmış beynəlxalq və elmi təşkilatlar ilə geniş əlaqələr qurub. Buraya BMT (ECOSOC), BMT Sivilizasiyalar Alyansı (UNAOC), UNESCO, ISESCO, SESRIC, ECO (SF), COMSTECH (OIC), IRCICA kimi nüfuzlu qurumlar daxildir.
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı
Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı (türk. Uluslarası Türk Kültürü Teşkilatı, abr. TÜRKSOY) — Türk ölkələrinin mədəniyyət səylərini birləşdirən beynəlxalq təşkilat. Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı - Türkdilli ölkələrin mədəniyyət səylərini birləşdirən beynəlxalq təşkilatdır. Türk xalqları özlərinin qədim, çoxəsrlik tarixi boyu Avrasiya məkanının böyük hissəsində yaşayaraq dünya, bəşər mədəniyyətinə böyük töhfələr vermiş, onu zənginləşdirmişlər. Tarixin müxtəlif mərhələlərində türk xalqlarının həyatı cürbəcür, bəzən isə hətta onların varlığını təhlükə altına alan müharibələrlə, döyüşlərlə, təcavüzlərlə qarşılaşmışdır. Ancaq türk xalqlarının ulu tarixin dərinliklərindən keçib gələn zəngin kökləri, bir- birinə mənəvi bağlılığı onları bütün bu mərhələlərdə imtahanlardan, sınaqlardan mətanətlə çıxarmış və bugünkü günlərə gətirib çıxarmışdır. Bu xalqlar tarix boyu insan həyatının bütün sahələrində öz istedadını, biliyini, bacarığını göstərmiş, elmi ixtiraları, qəhrəmanlıq nümunələri, böyük tarixi-memarlıq abidələri və qiymətli bədii əsərləri, müsiqisi ilə onun parlaq səhifələrini yaratmışlar. Bütün bunlarla belə, yüz illərlə bir-birindən ayrı düşmüş, yaxud imperiyaların (Rusiya, Çin, İran) dövlət siyasəti səviyyəsində həyata keçirdikləri (çox vaxt, həm də hiylə və fitnələr hesabına) məkrli tədbirlər nəticəsində dövlətçilikdən məhrum edilmiş (Türkiyə istisna olmaqla), bəzən isə hətta bir-birinə qənim kəsilmiş türk xalqları yalnız XX əsrdə əsl mənada milli dirçəliş yoluna uğurla qədəm basmağa nail oldular. Bütün bunlarla belə, yüz illərlə bir-birindən ayrı düşmüş, yaxud imperiyaların (Rusiya, Çin, İran) dövlət siyasəti səviyyəsində həyata keçirdikləri (çox vaxt, həm də hiylə və fitnələr hesabına) məkrli tədbirlər nəticəsində dövlətçilikdən məhrum edilmiş (Türkiyə istisna olmaqla), bəzən isə hətta bir-birinə qənim kəsilmiş türk xalqları yalnız XX əsrdə əsl mənada milli dirçəliş yoluna uğurla qədəm basmağa nail oldular.
Beyza Türkoğlu
Beyza İrem Türkoğlu (d. 14 fevral 1997) — Türkiyəni təmsil edən həndbolçu. Beyza Türkoğlu, Türkiyə yığmasının heyətində 2017-ci ildə baş tutan IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarında gümüş medal qazanıb. Beyza Türkoğlu, 2017-ci ildə Türkiyə yığması ilə birgə IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarına qatıldı. Yarışların həlledici, final görüşündə Türkiyə yığması, gərgin oyunun sonunda Azərbaycan yığmasına 26:28 hesabı ilə məğlub oldu və IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının gümüş medalına sahib oldu.
Beşbarmaq dağı (Türkiyə)
Beşbarmaq dağı (lat. Latmus; q.yun. Λάτμος, Latmos; türk. Beşparmak Dağı) — Menteşe dağları sistemində yer alan, Bafa gölünün şərqində yerləşən dağ. Aydın və Muğla ərazisinə yayılan dağın ən yüksək yeri 1,375 m olan Təkərləkdağdır. Arxeoloji baxımdan çox əhəmiyyətli olan dağın neolit dövründən Osmanlılara qədər izləri var. İbtidai icma quruluşuna dair kəşflərindən biri olan qayaüstü rəsmlər, eramızdan əvvəl 6.000-5.000-ci illərə aiddir. Ovçular və heyvanların əvəzinə, əsasən insanlar çəkilmişdir. İnsanlar tək şəkildə deyil, ailəni xatırladan tərzdə qrup halında tərtib edilib. Bu qayaüstü rəsmlər, şəkil dili və mövzu baxımından dünyanın qayaüstü rəsmləri arasında mühüm yer tutur.
Birləşmiş Krallıq–Türkiyə münasibətləri
Böyük Britaniya–Türkiyə münasibətləri — Böyük Britaniya və Türkiyə Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər. İki ölkə Birinci Dünya müharibəsi də daxil olmaqla bir neçə dəfə müharibə etmişlər. Bəzi silahlı qarşıdurmalarda dövlətlər (Krım müharibəsi) müttəfiq idilər. Türkiyə ilə İngiltərə arasında yaxşı ikitərəfli münasibətlər mövcuddur. Türkiyə Prezidenti Cövdət Sunay 1967-ci ilin noyabrında Böyük Britaniyaya dövlət səfəri edir. Türkiyənin başqa prezidenti Kənan Evrən də 1988-ci ilin iyul ayında Birləşmiş Krallıqa səfər etmişdir. Böyük Britaniya kraliçası II Elizabet 1971-ci ilin oktyabrında və 2008-ci ilin mayında Türkiyəni ziyarət edir. Hər iki ölkə G20-nin üzvüdür və Böyük Britaniya Türkiyənin Avropa İttifaqına üzv olmasını dəstəkləyir. İndi Böyük Britaniyanın Ankarada, Türkiyənin Londonda səfirliyi var. Böyük Britaniya Almaniyadan sonra Türkiyədən ikinci ən böyük mal idxalçısıdır.
Birləşmiş Türkman Ordusu
Suriya Türkman Ordusu (türk. Suriye Türkmen Tugayları, ərəb. التركمان جيوش سورية‎), həmçinin Birləşmiş Türkman Ordusu (türk. Birleşik Türkmen Ordusu) — Suriya vətəndaş müharibəsi zamanı Suriya türkmanları tərəfindən qurulan hərbi birləşmə. Suriya Silahlı Qüvvələri, İraq Şam İslam Dövləti (İŞİD) və Suriya Demokratik Qüvvələrinə qarşı vuruşan Suriya türkmanları Məclisinin hərbi qanadını təşkil edən suriyalı türkmanlərdən və türklərdən ibarət qeyri-rəsmi silahlı müxalifət quruluşudur. Suriya müxalifətinə yaxındır və artilleriya və hava dəstəyi ilə birlikdə maliyyə və hərbi təlim keçən Türkiyə tərəfindən dəstəklənir. Qruplar islamçılıqdan dünyəvi türk millətçiliyinə qədər geniş bir ideologiyanı təmsil edir. Suriyanın şimalındakı Türkman kəndlərində yaşayan insanlar vətəndas müharibəsi başlayarkən müxalifət tərəfdən döyüşlərə qatıldı. Suriya Türkman Ordusunun sayı on min nəfər civarındadır. Komandiri və qurucusu polkovnik Əbu Bəkir Məhəmməd Abbasdır.

Digər lüğətlərdə