Qarabağ xan sarayı: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k 188.253.238.195 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Asgarov Ruslan tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
 
(8 istifadəçi tərəfindən edilmiş 38 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{digər məna|Xan sarayı}}
{{digər məna|Xan sarayı}}
{{digər məna|Qarabağ xan sarayı (dəqiqləşdirmə)}}
{{digər məna|Qarabağ xan sarayı (dəqiqləşdirmə)}}
{{digər məna|Pənahəli xan sarayı (dəqiqləşdirmə)}}
{{Tarixi abidə
{{Tarixi abidə
|adı = Qarabağ xan sarayı
|adı = Qarabağ xan sarayı
|orijinal adı =
|orijinal adı =
|şəkil = [[Şəkil:Шушинский Ханский Дворец Дочери Хана.jpg|315px]]
|şəkil = [[Fayl:Şuşa qalasında Pənahəli xanın sarayı.jpg|300px]]
|şəkil_izah =
|şəkil_izah =
|ölkə = {{flaqifikasiya|Azərbaycan}}
|ölkə = {{flaqifikasiya|Azərbaycan}}
Sətir 10: Sətir 11:
|yerləşir =
|yerləşir =
|aidiyyatı = [[Qarabağ xanlığı]]
|aidiyyatı = [[Qarabağ xanlığı]]
|memar =
|sifarişçi = [[Pənahəli xan]]
|tikilmə_tarixi = XVIII-XIX
|tikilmə_tarixi = XVIII-XIX
|üslubu = [[Arran memarlıq məktəbi]]
|üslubu = [[Arran memarlıq məktəbi]]
|vəziyyəti =
|vəziyyəti =
|plan = [[Fayl:План дворец карабахских ханов.jpg|300px]]
|plan_izah = ''Qarabağ xan sarayının planı''
|Commons kateqoriyası = Khan's Palace of Shusha
|Commons kateqoriyası = Khan's Palace of Shusha
|Xəritəsi = {{Yer xəritəsi
|Xəritəsi =
|Azərbaycan
|label=Qarabağ xan sarayı|label_size=100 |lat=39.766111
|long=46.751111
|mark=Locator Dot.gif |marksize=8 |position=bottom |width=300 |float=center |caption=}}
}}
}}
'''Qarabağ xan sarayı''' və ya '''Pənahəli xan sarayı''' — [[Şuşa]] şəhərinin [[Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu|tarixi mərkəzində]] yerləşən və [[Qarabağ xanlığı]]nın banisi [[Pənahəli xan]]ın iqamətgahı olmuş tarixi saraydır. Pənahəli xanın dövründə saray xanın iqamətgahı olmaqla yanaşı, həm də xan ailəsi ilə birlikdə bu sarayda yaşamışdır. Onun oğlu İbrahimxəlil xan ailəsi və əyanları ilə birlikdə Pənahəli xan sarayı yaxınlığında onunla eyni dövrdə inşa edilmiş İbrahimxəlil xan sarayında yaşamışdır. İbrahimxəlil xanın böyük oğlu Məhəmməd Həsən ağa Şuşa yaylasının cənub-şərqində sıldırım qayanın üstündə ucaldılmış [[Məhəmmədhəsən ağa sarayı]]nda yaşamışdır. Bu saraylardan başqa Şuşada xan ailəsi üzvlərinə məxsus [[Xan qızı Natəvanın sarayı]] və [[Qaraböyük xanım sarayı]] da vardır. [[Qarabağ xan sarayı (dəqiqləşdirmə)|Qarabağ xan sarayı]] adı müxtəlif mənbələrdə bu sarayların hər birinə aid edilsə də, Qarabağ xanlarının əsas siyasi iqamətgahı ilk Qarabağ xanı Pənahəli xanın saray-qəsri olmuşdur.
'''Qarabağ xanlarının sarayı''' - [[Qarabağ]]da yerləşən tarixi sənət əsəri,

== Tarixi ==
== Tarixi ==
[[Fayl:Şuşa qalasının və tarixi mərkəzinin planı az.jpg|200px|thumb|left|[[Şuşa]]nın tarixi mərkəzinin planında Qarabağ xan sarayının yerləşməsi]]
[[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycanın]] feodal dövrü qala-şəhərləri üçün xan sarayının yerləşdiyi qəsrlər xarakterikdir. XVIII əsrin əvvəllərindən formalaşmağa başlayan kiçik feodal dövlətləri olan xanlıqların paytaxtı olan yeni şəhərlərin memarlıq-planlaşdırma baxımından dominantı olan bu qəsrlərdə hökmdar və onun ailəsinin yaşaması, təhlükəsizliyi və fəaliyyətini təmin etmək üçün saray kompleksi və digər köməkçi binalar yerləşirdi.<ref name="Авалов23">{{Harvnb|Авалов|1977|p=23}}</ref> XVI – XVIII əsrlərdə Azərbaycanda hökmdar qəsrləri İçəri qala, Bala qala və ya [[Ərk qalası|Ərk]] (məsələn [[Təbriz]]də olduğu kimi) adlandırılırdı.<ref>{{cite book |last=Саламзаде |first=А. В. |title=Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. |date=1964 |location=Баку |pages=96}}</ref>


Adətən feodal şəhərlərinin inşasına hökmdar qəsrinin inşasından başlanılırdı. Şuşa qalasının yerləşdiyi ərazi özünəməxsus strateji xüsusiyyətə malik olduğuna görə, qaladaxili qəsrlərin, o cümlədən Pənahəli xanın qəsrinin inşasına Şuşa qalasının inşası ilə eyni dövrdə başlanılmışdır.<ref name="Авалов23"/> Praktiki olaraq, təhlükəsizlik üçün Şuşa yaylasının yalnız şimalını qala divarları ilə möhkəmləndirmək kifayət edirdi. [[:ru:Зубов, Платон Александрович|P. Zubov]] yazır ki, ''“Şuşa sanki, möcüzə nəticəsində yaradılmışdı: [[Gəncə]] yolu tərəfdən onu hündür daş divarlar, dar mazğallar və uca qüllələr əhatə edir, qalanın daxilindəki kiçik dördbucaqlı qəsrlərdə isə Pənahəli xan və onun ailəsi məskunlaşıb.”'' <ref>{{cite book |last=Зубов |first=П. |title=Шесть писем о Грузии и Кавказе |date=1834 |pages=75}}</ref>


Qarabağ tarixçisi Baharlının məlumatına görə, [[Şuşa qalası]]nın inşasına yaylanın aşağı olan şərq tərəfindən başlanılmışdır.<ref>{{cite book |last1=Baharlı |title=Əhvalati-Qarabağ, 1888 |pages={{Harvnb|Авалов|1977|p=23}}-də istinad edir}}</ref> [[Elturan Avalov|E. Avalov]] qeyd edir ki, bu məlumatı Şuşanın tarixi qeyd edilməmiş planı da sübut edir.<ref name="Авалов23"/> Onun fikrincə plan XIX əsrin I yarısında işlənmişdir.<ref name="Авалов23"/> Plana əsasən içində saraylar yerləşən qəsrlər əsasən Şuşa qalasının şərq tərəfində, təbii təpələr üzərində və ya sıldırım qayaların küncündə yerləşdirilmişdir.<ref name="Авалов23"/> Memarlıq dominantı rolunu oynayan bu qəsrlər şəhərin təbii landşaftı ilə harmonik uyğunluq təşkil edir.<ref name="Авалов23"/>
== Xarici keçidlər ==

*[http://medeniyyet.az/new/?name=content&content=6102]
[[Mirzə Adıgözəl bəy]]in məlumatına görə [[Pənahəli xan]]ın hakimiyyəti dövründə Şuşada xan ailəsinin üzvləri üçün ''“geniş binalar və hündür saraylar”'' inşa edilmişdi.<ref>{{cite book |last=Адигезал-бек |first=Мирза |title=Карабах-наме |date=1950 |location=Баку |pages=63}}</ref>

Qarabağ tarixçisi [[Mir Mehdi Xəzani]] [[Şuşa qalası]]nın inşa edilməsindən bəhs edərkən [[Pənahəli xan]]ın sifarişi ilə qala daxilində sarayların inşa edilməsini də vurğulayır:
{{cquote|müəllif=[[Mir Mehdi Xəzani]]<ref>{{cite book |last1=Xəzani |first1=Mir Mehdi |title=Kitab-tarixi-Qarabağ |date=1950 |publisher=Azərbaycan Elmlər Akademiyası nəşriyyatı |location=Bakı |url=Mir_Mehdi_Xəzani_və_onun__Kitabi-tarixi_Qarabağ__əsəri}}</ref>|''Pənah xan Şuşada özünə balaca qalaya oxşar qala divarları ilə əhatə edilmiş saray inşa etdirdi. Öz sarayı yaxınlığında isə təpə üzərində oğlu İbrahimxəlil üçün saray inşa etdirdi.''}}

Şuşa qalasında inşa edilmiş qəsrlərdən yalnız ikisi yaxşı vəziyyətdə dövrümüzə çatmışdır ki, onlar da biri qalanın cənub-şərq tərəfində yerləşən [[Qaraböyük xanım sarayı|Qaraböyük xanım qəsri]], digəri isə dərin yarğan yanındakı qaya kənarında ucalan Pənahəli xanın qəsridir.<ref name="Авалов25"/>

== Memarlıq xüsusiyyətləri ==
{{Şəkillər albomu
| yer = right
| istiqamət = üfüqi
| başlıq_arxafon =
| miqyas = 600
| şəkil1 = Шушинский Ханский Дворец Дочери Хана.jpg
| alt1 =
| izah1 = Qarabağ xan sarayı XIX əsrdə çap edilmiş açıqcada
| şəkil2 = Khan palace in Shusha.png
| alt2 =
| izah2 = [[Vasili Vereşagin]] - ''Dramatik tamaşanın sonu'', [[1865]]. Arxa fonda [[Şuşa qalası]] və Xan sarayı görünür.
| şəkil3 = Ավան Հարյուրապետի տուն.jpg
| alt3 =
| izah3 = [[Şuşanın işğalı]]ndan sonra saray dağıdılaraq xarabalığa çevrilmişdir.
}}
[[Şuşa qalası]]ndakı qəsrlərin özünəməxsus memarlıq xüsusiyyətləri qədim dövrlərdən səyyahlar və şəhər qonaqlarının diqqətini cəlb etmişdir. Məsələn XIX əsrin ortalarında ''“[[:ru:Кавказ (газета)|Qafqaz]]”'' ({{Dil-ru|Кавказ}}) qəzetində yazılır: ''“Şəhərdəki müxtəlif evlər və yaşayış binaları arasında xan ailəsi üzvlərinin yaşadığı qəsrlər o dəqiqə diqqət çəkir: onlar özünəməxsus xarakterə malikdirlər. Onları künclərində dairəvi qüllələr olan hündür divarlar əhatə edir.”'' <ref>{{cite book |date=1857 |title=Газета Кавказ, № 58 |location=Тифлис}}</ref>

Tarixi bilinməyən baş plana əsasən müəyyən edilmişdir ki, demək olar ki, bütün Şuşa qəsrləri oxşar konfiqurasiyaya malik olmuşdur: planda düzbucaqlı formaya malik olmaqla, onların dörd küncündə müdafiə qüllələri yerləşdirilmişdi. Daxildən bu divarlara bitişik şəkildə qəsr sakinlərinə xidmət edənlərin yaşaması üçün saray tipli binalar inşa edilirdi.<ref name="Авалов25">{{Harvnb|Авалов|1977|p=25}}</ref> Şuşa qəsrlərinin həcm-məkan və plan formalaşmasının həllinə [[Şahbulaq qalası]]nın memarlıq xüsusiyyətləri təsir göstərmişdir.<ref name="Авалов25"/>

[[Şahbulaq qalası|Şahbulaq qəsrində]] olduğu kimi bu qəsrlərin də girişləri şimal istiqamətində yerləşir.<ref name="Авалов25"/> Birbaşa girişdən müdafiə olunmaq üçün qapının qarşısında '''Г''' formalı keçidə malik prizmatik örtüklə tamamlanan qüllə ucaldılmışdı. Pənahəli xanın qəsrinin yuxarı hissələri saxlanmamışdır. [[Elturan Avalov|E. Avalov]] ehtimal edir ki, Pənahəli xann qəsri və [[Qaraböyük xanım sarayı|Qaraböyük xanım qəsrində]] də [[Şahbulaq qalası|Şahbulaq qəsrində]] olduğu kimi kvadrat formalı qüllə ikimərtəbəli olmuşdur.<ref name="Авалов25"/>

İki mərtəbəli saray binasında çoxlu sayda otaqlar, o cümlədən '''T''' formalı böyük parad zalı yerləşir. Zal, binanın kompozisiya mərkəzi rolunu oynayır. Bu zal iki tərəfdən nəhəng qaldırılan [[Şəbəkə (memarlıq)|şəbəkə]] pəncərələrə malik idi.<ref name="Казиев"/> Şəbəkə tipli pəncərələr XVIII-XIX əsrlədə Azərbaycanın yaşayış binaları memarlığında geniş yayılmaqla, [[Şəki xan sarayı]], [[Məhəmmədhəsən ağa sarayı]], [[Mehmandarovların evi]], [[Şəkixanovların evi]] və başqa yaşayış binalarında dövrümüzə çatmışdır.<ref name="Казиев">{{cite book |last=Город Шуша. Дворец карабахских ханов // |title=Азербайджан (Исторические и достопримечательные места) / Под общей редакцией М. А. Казиева.. |date=1960 |publisher=Издательство АН Азербайджанской ССР |location=Баку |pages=92}}</ref>
<br>
<br>
<br>
===Foto qalereya===
'''Erməni işğalında dağıdılmış Xan sarayı'''
<gallery mode="packed" heights="90px">
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112514047.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112620585.jpg
Xan sarayı ŞuşaMG 20211214 112702802.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112710793.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112722019.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112520986.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112613198.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112624451.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112629386.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112649848.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112656046.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112541746.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112705860.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112715876.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112524312.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112549905.jpg
Xan sarayı ŞuşaIMG 20211214 112557612.jpg
</gallery>

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|3}}
== Ədəbiyyat ==
* {{cite book|last=Авалов|first=Э. В.|title=Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика|date=1977|publisher=Элм|location=Баку}}
* {{cite book |last=Фатуллаев |first=Ш. С. |title=Памятники Шуши |date=1970 |location=Баку |pages=}}
* {{cite book |last=Саламзаде |first=А. В. |title=Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. |date=1964 |location=Баку |pages=}}


== Həmçinin bax ==
== Həmçinin bax ==
* [[Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu]]

{{Azərbaycan sarayları}}
{{Azərbaycan sarayları}}
{{Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu}}
{{Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu}}

[[Kateqoriya:Azərbaycan memarlığı]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan memarlığı]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan sarayları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan sarayları]]
Sətir 38: Sətir 105:
[[Kateqoriya:Azərbaycan monarxlarının iqamətgahları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan monarxlarının iqamətgahları]]
[[Kateqoriya:Arran memarlıq məktəbi]]
[[Kateqoriya:Arran memarlıq məktəbi]]
[[Kateqoriya:Şuşa qalası]]
[[Kateqoriya:Şuşanın görməli yerləri]]

Səhifəsinin 15:10, 22 noyabr 2022 tarixinə olan son versiyası

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Xan sarayı.
Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Qarabağ xan sarayı (dəqiqləşdirmə).
Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Pənahəli xan sarayı (dəqiqləşdirmə).
Qarabağ xan sarayı
Xəritə
39°45′59″ şm. e. 46°45′05″ ş. u.
Ölkə  Azərbaycan
Yerləşir Şuşa
Aidiyyatı Qarabağ xanlığı
Sifarişçi Pənahəli xan
Tikilmə tarixi XVIII-XIX
Üslubu Arran memarlıq məktəbi
Qarabağ xan sarayının planı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qarabağ xan sarayı və ya Pənahəli xan sarayı — Şuşa şəhərinin tarixi mərkəzində yerləşən və Qarabağ xanlığının banisi Pənahəli xanın iqamətgahı olmuş tarixi saraydır. Pənahəli xanın dövründə saray xanın iqamətgahı olmaqla yanaşı, həm də xan ailəsi ilə birlikdə bu sarayda yaşamışdır. Onun oğlu İbrahimxəlil xan ailəsi və əyanları ilə birlikdə Pənahəli xan sarayı yaxınlığında onunla eyni dövrdə inşa edilmiş İbrahimxəlil xan sarayında yaşamışdır. İbrahimxəlil xanın böyük oğlu Məhəmməd Həsən ağa Şuşa yaylasının cənub-şərqində sıldırım qayanın üstündə ucaldılmış Məhəmmədhəsən ağa sarayında yaşamışdır. Bu saraylardan başqa Şuşada xan ailəsi üzvlərinə məxsus Xan qızı Natəvanın sarayı və Qaraböyük xanım sarayı da vardır. Qarabağ xan sarayı adı müxtəlif mənbələrdə bu sarayların hər birinə aid edilsə də, Qarabağ xanlarının əsas siyasi iqamətgahı ilk Qarabağ xanı Pənahəli xanın saray-qəsri olmuşdur.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şuşanın tarixi mərkəzinin planında Qarabağ xan sarayının yerləşməsi

Azərbaycanın feodal dövrü qala-şəhərləri üçün xan sarayının yerləşdiyi qəsrlər xarakterikdir. XVIII əsrin əvvəllərindən formalaşmağa başlayan kiçik feodal dövlətləri olan xanlıqların paytaxtı olan yeni şəhərlərin memarlıq-planlaşdırma baxımından dominantı olan bu qəsrlərdə hökmdar və onun ailəsinin yaşaması, təhlükəsizliyi və fəaliyyətini təmin etmək üçün saray kompleksi və digər köməkçi binalar yerləşirdi.[1] XVI – XVIII əsrlərdə Azərbaycanda hökmdar qəsrləri İçəri qala, Bala qala və ya Ərk (məsələn Təbrizdə olduğu kimi) adlandırılırdı.[2]

Adətən feodal şəhərlərinin inşasına hökmdar qəsrinin inşasından başlanılırdı. Şuşa qalasının yerləşdiyi ərazi özünəməxsus strateji xüsusiyyətə malik olduğuna görə, qaladaxili qəsrlərin, o cümlədən Pənahəli xanın qəsrinin inşasına Şuşa qalasının inşası ilə eyni dövrdə başlanılmışdır.[1] Praktiki olaraq, təhlükəsizlik üçün Şuşa yaylasının yalnız şimalını qala divarları ilə möhkəmləndirmək kifayət edirdi. P. Zubov yazır ki, “Şuşa sanki, möcüzə nəticəsində yaradılmışdı: Gəncə yolu tərəfdən onu hündür daş divarlar, dar mazğallar və uca qüllələr əhatə edir, qalanın daxilindəki kiçik dördbucaqlı qəsrlərdə isə Pənahəli xan və onun ailəsi məskunlaşıb.” [3]

Qarabağ tarixçisi Baharlının məlumatına görə, Şuşa qalasının inşasına yaylanın aşağı olan şərq tərəfindən başlanılmışdır.[4] E. Avalov qeyd edir ki, bu məlumatı Şuşanın tarixi qeyd edilməmiş planı da sübut edir.[1] Onun fikrincə plan XIX əsrin I yarısında işlənmişdir.[1] Plana əsasən içində saraylar yerləşən qəsrlər əsasən Şuşa qalasının şərq tərəfində, təbii təpələr üzərində və ya sıldırım qayaların küncündə yerləşdirilmişdir.[1] Memarlıq dominantı rolunu oynayan bu qəsrlər şəhərin təbii landşaftı ilə harmonik uyğunluq təşkil edir.[1]

Mirzə Adıgözəl bəyin məlumatına görə Pənahəli xanın hakimiyyəti dövründə Şuşada xan ailəsinin üzvləri üçün “geniş binalar və hündür saraylar” inşa edilmişdi.[5]

Qarabağ tarixçisi Mir Mehdi Xəzani Şuşa qalasının inşa edilməsindən bəhs edərkən Pənahəli xanın sifarişi ilə qala daxilində sarayların inşa edilməsini də vurğulayır:

" Pənah xan Şuşada özünə balaca qalaya oxşar qala divarları ilə əhatə edilmiş saray inşa etdirdi. Öz sarayı yaxınlığında isə təpə üzərində oğlu İbrahimxəlil üçün saray inşa etdirdi.
 "

Şuşa qalasında inşa edilmiş qəsrlərdən yalnız ikisi yaxşı vəziyyətdə dövrümüzə çatmışdır ki, onlar da biri qalanın cənub-şərq tərəfində yerləşən Qaraböyük xanım qəsri, digəri isə dərin yarğan yanındakı qaya kənarında ucalan Pənahəli xanın qəsridir.[7]

Memarlıq xüsusiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qarabağ xan sarayı XIX əsrdə çap edilmiş açıqcada
Vasili Vereşagin - Dramatik tamaşanın sonu, 1865. Arxa fonda Şuşa qalası və Xan sarayı görünür.
Şuşanın işğalından sonra saray dağıdılaraq xarabalığa çevrilmişdir.

Şuşa qalasındakı qəsrlərin özünəməxsus memarlıq xüsusiyyətləri qədim dövrlərdən səyyahlar və şəhər qonaqlarının diqqətini cəlb etmişdir. Məsələn XIX əsrin ortalarında “Qafqaz” (rus. Кавказ) qəzetində yazılır: “Şəhərdəki müxtəlif evlər və yaşayış binaları arasında xan ailəsi üzvlərinin yaşadığı qəsrlər o dəqiqə diqqət çəkir: onlar özünəməxsus xarakterə malikdirlər. Onları künclərində dairəvi qüllələr olan hündür divarlar əhatə edir.” [8]

Tarixi bilinməyən baş plana əsasən müəyyən edilmişdir ki, demək olar ki, bütün Şuşa qəsrləri oxşar konfiqurasiyaya malik olmuşdur: planda düzbucaqlı formaya malik olmaqla, onların dörd küncündə müdafiə qüllələri yerləşdirilmişdi. Daxildən bu divarlara bitişik şəkildə qəsr sakinlərinə xidmət edənlərin yaşaması üçün saray tipli binalar inşa edilirdi.[7] Şuşa qəsrlərinin həcm-məkan və plan formalaşmasının həllinə Şahbulaq qalasının memarlıq xüsusiyyətləri təsir göstərmişdir.[7]

Şahbulaq qəsrində olduğu kimi bu qəsrlərin də girişləri şimal istiqamətində yerləşir.[7] Birbaşa girişdən müdafiə olunmaq üçün qapının qarşısında Г formalı keçidə malik prizmatik örtüklə tamamlanan qüllə ucaldılmışdı. Pənahəli xanın qəsrinin yuxarı hissələri saxlanmamışdır. E. Avalov ehtimal edir ki, Pənahəli xann qəsri və Qaraböyük xanım qəsrində də Şahbulaq qəsrində olduğu kimi kvadrat formalı qüllə ikimərtəbəli olmuşdur.[7]

İki mərtəbəli saray binasında çoxlu sayda otaqlar, o cümlədən T formalı böyük parad zalı yerləşir. Zal, binanın kompozisiya mərkəzi rolunu oynayır. Bu zal iki tərəfdən nəhəng qaldırılan şəbəkə pəncərələrə malik idi.[9] Şəbəkə tipli pəncərələr XVIII-XIX əsrlədə Azərbaycanın yaşayış binaları memarlığında geniş yayılmaqla, Şəki xan sarayı, Məhəmmədhəsən ağa sarayı, Mehmandarovların evi, Şəkixanovların evi və başqa yaşayış binalarında dövrümüzə çatmışdır.[9]


Foto qalereya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Erməni işğalında dağıdılmış Xan sarayı

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 Авалов, 1977. səh. 23
  2. ↑ Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Баку. 1964. 96.
  3. ↑ Зубов, П. Шесть писем о Грузии и Кавказе. 1834. 75.
  4. ↑ Baharlı. Əhvalati-Qarabağ, 1888. Авалов, 1977. səh.&nbsp, 23-də istinad edir.
  5. ↑ Адигезал-бек, Мирза. Карабах-наме. Баку. 1950. 63.
  6. ↑ Xəzani, Mir Mehdi. [Mir_Mehdi_Xəzani_və_onun__Kitabi-tarixi_Qarabağ__əsəri Kitab-tarixi-Qarabağ] (#bad_url). Bakı: Azərbaycan Elmlər Akademiyası nəşriyyatı. 1950.
  7. ↑ 1 2 3 4 5 Авалов, 1977. səh. 25
  8. ↑ Газета Кавказ, № 58. Тифлис. 1857.
  9. ↑ 1 2 Город Шуша. Дворец карабахских ханов //. Азербайджан (Исторические и достопримечательные места) / Под общей редакцией М. А. Казиева. Баку: Издательство АН Азербайджанской ССР. 1960. 92.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Авалов, Э. В. Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм. 1977.
  • Фатуллаев, Ш. С. Памятники Шуши. Баку. 1970.
  • Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Баку. 1964.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qarabağ_xan_sarayı&oldid=6773064"