Azərbaycanın ərazi və suverenlik məsələlərinin xronologiyası

Azərbaycanın ərazi və suverenlik məsələlərinin xronologiyası — 1918-ci ildən etibarən Azərbaycanın hərbi və diplomatiya yolları vasitəsilə iddia etdiyi əraziləri nəzarətinə götürməsi, həmçinin bu ərazilərdə suverenliyini bərpa etməsi ilə bağlı hadisələrin xronologiyası.

Azərbaycan Milli Şurası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycan tərəfi Qarşı tərəf Hadisə Ay/gün/il Daxil olduğu müasir region Ərazi sahəsi (km2)
Azərbaycan Milli Şurası Mübahisəli ərazilərə sahib dövlətlər:

Gürcüstan Gürcüstan Ermənistan Ermənistan

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan edilməsi 05/28/1918 — 113900

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycan tərəfi Qarşı tərəf Hadisə Ay/gün/il Daxil olduğu müasir region Ərazi sahəsi (km2)
Osmanlı imperiyası Osmanlı İmperiyası
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 		Bakı Xalq Komissarları Soveti Qaraməryəmin ələ keçirilməsi 06/29/1918 Mərkəzi Aran —
Osmanlı imperiyası Osmanlı İmperiyası
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 		Bakı Xalq Komissarları Soveti Göyçay döyüşü
  • Göyçaydan Şamaxıya qədər olan ərazinin ələ keçirilməsi
 07/01/1918 Mərkəzi Aran, Dağlıq Şirvan —
Osmanlı imperiyası Osmanlı İmperiyası
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 		Bakı Xalq Komissarları Soveti Ağsunun ələ keçirilməsi 07/06/1918 Dağlıq Şirvan —
Osmanlı imperiyası Osmanlı İmperiyası
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 		Bakı Xalq Komissarları Soveti Salyan bölgəsinin ələ keçirilməsi 07/15/1918 Şirvan-Salyan 1600
Osmanlı imperiyası Osmanlı İmperiyası
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 		Bakı Xalq Komissarları Soveti Şamaxı və ətraf ərazinin ələ keçirilməsi 07/22/1918 Dağlıq Şirvan —
Osmanlı imperiyası Osmanlı İmperiyası
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 		Bakı Xalq Komissarları Soveti Hacıqabulun ələ keçirilməsi 07/27/1918 Şirvan-Salyan —
Osmanlı imperiyası Osmanlı İmperiyası
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 		İyulun 26-a qədər:
Bakı Xalq Komissarları Soveti
İyulun 26-dan sonra:
Sentrokaspi Diktaturası
Daşnaksütun
Böyük Britaniya Böyük Britaniya 		Bakı döyüşü
  • Bakı Xalq Komissarları Sovetinin devrilməsi (26 iyul)
  • Sentrokaspi Diktaturasının süqutu (15 sentyabr)
  • Bakının Azərbaycan nəzarətinə keçməsi və 17 sentyabr 1918-ci ildə paytaxt şəhər olması
 09/14/1918 Bakı iqtisadi rayonu 2140
Azərbaycan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti
Quba Müsəlman şurası 		Dağlılar Respublikası Quba məsələsi
  • Azərbaycan sərhəd keşikçilərinin köhnə Bakı quberniyasının şimal sərhədlərini bərpa etməsi
  • Quba qəzası əhalisi və Quba Müsəlman şurasının bu ərazinin Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olduğunu qəti şəkildə bəyan etməsi[1]
  • Məsələnin diplomatik yolla Azərbaycanın xeyrinə həll edilməsi
 12/24/1918 Quba-Xaçmaz 6284,4
Azərbaycan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ermənistan Ermənistan Qazax qəzası məsələsi
  • Azərbaycan-Ermənistan müharibəsində qəzanın düzlük hissələri və mərkəzi Qazax şəhərində Azərbaycanın, dağlıq hissələrində Ermənistanın nəzarəti ələ keçirməsi[2]
 Qazax-Tovuz
Azərbaycan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti
Muğan Diktatura qüvvələri 		Muğan Sovet Respublikası Muğana yürüş
  • Muğan Sovet Respublikasının süquta uğraması
 07/23/1919 Mil-Muğan, Lənkəran-Astara
Azərbaycan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Cənubdakı hərbi birləşmələr Lənkəran əməliyyatı
  • Hərbi birləşmələrin neytrallaşdırılması və tərki-silah edilməsi
  • Cənub bölgəsində AXC hakimiyyətinin təmin edilməsi
 08/23/1919 Lənkəran-Astara
Aprel işğalı, Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının yaradılması (28 aprel 1920)

Sovet Azərbaycanı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycan tərəfi Qarşı tərəf Hadisə Ay/gün/il Daxil olduğu müasir region Ərazi sahəsi (km2)
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası Ermənistan Ermənistan Zəngəzur məsələsi
  • Zəngəzurun Azərbaycan və Ermənistan arasında bölüşdürülməsi
  • Azərbaycan Müvəqqəti İnqilab Komitəsinin Zəngəzurun (Kürdüstan qəzası istisna olmaqla) bir hissəsinin Ermənistanın tərkibinə daxil olması ilə razılaşması (30 noyabr 1920)[3][4]
 11/30/1920 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası Qızıl Kürdüstan
  • Azərbaycan tərkibindəki Kürdüstan qəzasının ləğvi və Kürdüstan dairəsinin yaradılması (1929)
  • Azərbaycan tərkibindəki Kürdüstan dairəsinin ləğvi (23 iyul 1930)[5]
  • Azərbaycan və Ermənistan kürdlərinin bir hissəsinin Mərkəzi Asiyaya deportasiyası[6]
 07/23/1930 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası Ermənistan Ermənistan Qarabağın dağlıq hissəsi üzərində ərazi münaqişəsinin həlli
  • Azərbaycan Kommunist Partiyasının Politbüro və Orqbürosunun toplanaraq Qarabağın dağlıq hissəsinin Ermənistana birləşdirilməsinə qarşı səs verməsi (26 iyun 1921)[7][8]
  • Qafqaz Bürosunun Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın tərkibində saxlanılmasına qərar verməsi[8]
  • Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin yaradılması (7 iyul 1923)
 07/05/1921 Qarabağ iqtisadi rayonu 4160,5
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası
Türkiyə 		Ermənistan Ermənistan Şərur-Naxçıvan üzərində ərazi münaqişəsinin həlli
  • Naxçıvan əhalisinin 90%-in keçirilən referendumda Azərbaycan tərkibində muxtar respublika olmaq istədiyi bəyan etməsi (1921-ci ilin əvvəlləri)[8]
  • Qars müqaviləsində Naxçıvan ərazisinin Azərbaycan tərkibində hesab edilməsi[8]
  • Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaradılması (9 fevral 1924)
 10/13/1921 Naxçıvan iqtisadi rayonu 5502
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası Gürcüstan Gürcüstan Zaqatala dairəsi üzərində ərazi münaqişəsinin həlli
  • Ağstafa müqaviləsi ilə hər iki tərəfin bölgəyə hərbi hissələr gətirməməsinin razılaşdırılması[9]
  • Rusun sədrlik etdiyi Azərbaycan-Gürcüstan qarışıq komissiyasının məsələni araşdırması[10]
  • Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Zaqafqaziya Bürosunun Zaqatala dairəsini Azərbaycan ərazisi olaraq tanıması[11]
  • Azərbaycanın tərkibində Zaqatala, Qax və Balakən rayonlarının yaradılması[12]
 03/X/1922 Şəki-Zaqatala 3544,3
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının ZSFSR-in tərkibinə daxil olması (30 dekabr 1922)
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının ayrıca müttəfiq respublika statusu alması, ZSFSR-in dağılması (5 dekabr 1936)

Müasir Azərbaycan Respublikası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycan tərəfi Qarşı tərəf Hadisə Ay/gün/il Daxil olduğu müasir region Ərazi sahəsi (km2)
Birinci Qarabağ müharibəsi (20 fevral 1988 – 12 may 1994)
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Qarabağın separatçı ermənilərinin Azərbaycan SSR-in Şaumyan rayonuna ərazi iddiası
  • Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin qərarı ilə rayonun ləğv edilərək Goranboya birləşdirilməsi
 02/07/1991 Qarabağ iqtisadi rayonu 630
Azərbaycan Azərbaycan Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin ləğvi 11/26/1991 Qarabağ iqtisadi rayonu 4338
Azərbaycan Azərbaycan Laçın Kürd Respublikası

Dağlıq Qarabağ separatçıları

Laçın Kürd Respublikasının süqutu

  • Ermənistan tərəfindən işğal edilmiş Azərbaycan ərazisində 1 həftədən az müddət ərzində mövcud olması
  • Etnik dayaq tapmaması nəticəsində süqutu[14]
 05/22/1992 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan Başkənd əməliyyatı 08/08/1992 Qazax-Tovuz
Azərbaycan Azərbaycan Talış-Muğan Muxtar Respublikası
Azərbaycan Azərbaycan SQ-in 704-cü briqadası 		Talış-Muğan Muxtar Respublikasının süqutu
  • Lənkəranda Azərbaycan yönümlü etirazçıların üsyançı hərbi hissəyə hücumu[19]
  • Bölgəyə əlavə Azərbaycan qoşunlarının yeridilməsi, separatçıların həbs edilməsi[20]
 08/24/1993 Lənkəran-Astara, Şirvan-Salyan 7465
Azərbaycan Azərbaycan Sadval
  • Bakı metrosunda baş verən terror aktına görə təşkilatın terror təşkilatı elan edilməsi və bir neçə üzvünün həbs edilməsi[21]
  • Azərbaycan ərazisində fəaliyyətinin qadağan edilməsi[22][23][24]
 Quba-Xaçmaz
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Horadiz əməliyyatı
  • Horadiz kəndinin (daha sonra şəhər statusu almışdır) Azərbaycan nəzarətinə keçməsi
 01/06/1994 Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Qazaxıstan Qazaxıstan
Rusiya Rusiya 		"Xəzərin dibinin orta xətt üzrə milli sektorlara bölünməsi, su səthinin ümumi istifadəsi" haqqında üçtərəfli saziş
  • Orta xətt üzrə Xəzərin dibinin 18,7 faizinin Rusiyanın, 19,5 faizinin Azərbaycanın, 29,6 faizinin isə Qazaxıstanın nəzarətinə keçməsi[25]
 05/14/2003 Xəzərin Azərbaycan sektoru
Azərbaycan Azərbaycan Rusiya Rusiya Uryanoba və Palıdlı kəndləri
  • Kəndlərin Azərbaycan tərəfindən Dağıstana icarə verildikləri dövrün bitməsi (1954–2004)[26]
  • Azərbaycan-Rusiya sərhədinin təyini
  • Uryanoba əhalisinin bir hissəsinin Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul etməsi[27]
  • Kəndlərin qalan əhalisinin Dağıstan hökuməti tərəfindən köçürülməsi (26 dekabr 2012)[28]
 09/03/2010 Quba-Xaçmaz
Azərbaycan Azərbaycan Rusiya Rusiya Rus ordusunun Qəbələ RLS-i tərk etməsi
  • İcarə qiymətində razılaşmanın olmaması ilə əlaqədar RLS-in fəaliyyətinin dayandırılması
  • Rus ordusunun ərazini tərk etməsi[29]
 12/09/2012 Şəki-Zaqatala
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Aprel döyüşləri
  • Azərbaycanın Dağlıq Qarabağda 8–20 km2 ərazini azad etməsi
 0/05/2016 Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
 Günnüt əməliyyatı
  • Azərbaycanın Naxçıvanda yeni mövqelər ələ keçirməsi
 05/27/2018 Naxçıvan iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan  İran

 Qazaxıstan  Rusiya  Türkmənistan

Xəzər Dənizinin Hüquqi Statusu Haqqında Konvensiya 08/12/2018 Xəzərin Azərbaycan sektoru
İkinci Qarabağ müharibəsi (27 sentyabr 2020 – 10 noyabr 2020)
  • Azərbaycanın 5 şəhər, 4 qəsəbə və 286 kəndi ələ keçirməsi
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Madagiz döyüşü
  • Madagiz və Talış kəndlərinin azad edilməsi
  • Madagizin adının Suqovuşan olaraq dəyişdirilməsi[30]
  • Suqovuşan su anbarını ələ keçirməklə qarşı tərəfin enerji potensialına zərbə vurulması, Tərtər, Goranboy və Yevlax rayonlarına suyun verilməsi ilə ekoloji tarazlığın təmin olunması[31]
 10/03/2020 Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Cəbrayılın azad edilməsi 10/04/2020 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Hadrutun azad edilməsi 10/15/2020 Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Füzulinin azad edilməsi 10/17/2020 Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Zəngilanın azad edilməsi 10/20/2020 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Ağbəndin azad edilməsi ilə Azərbaycan-İran sərhədinin tam Azərbaycan nəzarətinə keçməsi[32] 10/22/2020 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Qubadlının azad edilməsi 10/25/2020 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları 		Şuşanın azad edilməsi
  • Xankəndi-Gorus yolunun kəsilməsi
 11/08/2020 Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020) 11/10/2020 Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları

Ağdam rayonunun Azərbaycana qaytarılması

11/20/2020 Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları

Kəlbəcər rayonunun Azərbaycana qaytarılması

11/25/2020 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları

Laçın rayonunun Azərbaycana qaytarılması (köhnə Laçın dəhlizi istisna olmaqla)

12/01/2020 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Azərbaycan Dağlıq Qarabağ separatçıları

Çaylaqqala və Köhnə Tağların Rusiya sülhməramlı kontingentinin nəzarət etdiyi ərazi xəritəsindən çıxarılması[35]

12/14/2020 Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Türkmənistan Türkmənistan

"Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Türkmənistan Hökuməti arasında Xəzər dənizində "Dostluq" yatağının karbohidrogen resurslarının birgə kəşfiyyatı, işlənməsi və mənimsənilməsi haqqında Anlaşma Memorandumu"nun imzalanması[36]

01/21/2021 Xəzərin Azərbaycan sektoru
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan

Azərbaycan–Ermənistan sərhəd böhranı (2021–2022)

  • Azərbaycanın Sünik (Zəngəzur) və Geğarkunik (Göyçə) mərzləri istiqamətində yeni mövqelər ələ keçirməsi
 05/12/2021 Azərbaycan–Ermənistan sərhədi
Azərbaycan Azərbaycan İran İran

Naxçıvan Muxtar Respublikasının blokadası

  • "İran ərazisindən keçməklə Azərbaycanın Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonu ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında yeni kommunikasiya bağlantılarının yaradılması haqqında Anlaşma Memorandumu"nun imzalanması[37]
 03/11/2022 Azərbaycan-İran sərhədi
Azərbaycan Azərbaycan Dağlıq Qarabağ separatçıları

Fərrux əməliyyatı

  • Fərrux kəndinin Azərbaycan nəzarətinə keçməsi
  • Xramort ermənilərinin evakuasiyası[38]
  • Strateji Daşbaşı yüksəkliyinin (ermənilərə görə Qaraqlux yüksəkliyi) Azərbaycan nəzarətində qalması[39]
 03/24/2022 Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Dağlıq Qarabağ separatçıları

Qisas əməliyyatı (2022)

  • Dağlıq Qarabağa daxil olan Qırxqız yüksəkliyi, Buzluq dağı və ətrafındakı yüksəkliklər, həmçinin Kiçik Qafqaz dağ silsiləsinin Qarabağ silsiləsi boyu Sarıbaba və bir sıra digər əhəmiyyətli hakim yüksəkliklərin Azərbaycan nəzarətinə keçməsi
 08/03/2022 Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları

Laçın dəhlizinin köhnə ərazisinin (Laçın şəhəri, Sus və Zabux kəndləri) Azərbaycan tərəfinə qaytarılması[6]

  • Dağlıq Qarabağ erməniləri üçün dəhlizin cənubundan keçən yolun Azərbaycan tərəfindən təhvil verilməsi və rus sülhməramlıların yeni marşrutda yerləşdirilməsi
  • İşğal dövründə Laçın dəhlizində yerləşdirilmiş ermənilərin bölgəni tərk etməsi
 08/26/2022 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan

Azərbaycan–Ermənistan sərhəd toqquşması (sentyabr, 2022)

  • Azərbaycanın sərhəd boyu yeni strateji yüksəklikləri ələ keçirməsi[40]
 09/14/2022 Azərbaycan–Ermənistan sərhədi
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları

Laçın dəhlizindən istifadə

  • Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında (Ermənistanla sərhəddə) Azərbaycan sərhəd-buraxılış məntəqəsi yaradılması[41]
 04/23/2023 Şərqi Zəngəzur
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan
Dağlıq Qarabağ separatçıları

Dağlıq Qarabağın Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində olan hissəsinin Azərbaycanın nəzarətinə keçməsi

09/20/2023 Qarabağ iqtisadi rayonu 3170
Azərbaycan Azərbaycan
Türkiyə Türkiyə sülhməramlıları 		Rusiya Rusiya sülhməramlıları

Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsi

04/16/2024 Şərqi Zəngəzur və Qarabağ iqtisadi rayonu
Azərbaycan Azərbaycan Ermənistan Ermənistan Qazax rayonunun Ermənistan işğalındakı 4 kəndinin (Bağanıs Ayrım, Aşağı Əskipara, Xeyrımlı, Qızılhacılı) Azərbaycana təhvil verilməsi[45]
  • Rus əsgərlərinin Ermənistanın Tavuş mərzindən və Qazaxın kəndlərindən çıxarılması[46]
 05/24/2024 Qazax-Tovuz 64.2

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı 2004. s. 160
  2. ↑ Hovannisian, Richard G. (1971–1996). The Republic of Armenia. Berkeley: University of California Press. p. 163. ISBN 0-520-01805-2. OCLC 238471.
  3. ↑ Коммунист (Баку), 2 декабря 1920. Цит. по: Нагорный Карабах в 1918–1923 гг. Сборник документов и материалов. Ереван, 1992. С. 601
  4. ↑ К истории образования Нагорно-Карабахской автономной области Азербайджанской ССР. Документы и материалы. Баку, 1989. стр. 44. ПААФ ИМЛ. Ф. 1. Сп. 74. Д. 124. Л. 58–59
  5. ↑ Daniel Müller. The Kurds of Soviet Azerbaijan, 1920–91 (англ.) // Central Asian Survey. — 2000. — Т. 19, № 1. — С. 41–77. — doi:10.1080/713656178.
  6. ↑ 1 2 Yilmaz, Harun. "The Rise of Red Kurdistan". Iranian Studies (ingilis). 47 (5). 2014-09-03: 799–822. doi:10.1080/00210862.2014.934153. ISSN 0021-0862. 2023-12-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-16.
  7. ↑ К истории образования Нагорно-Карабахской Автономной Области Азербайджанской ССР. Документы и Материалы. — Баку, 1989. — С. 86–87
  8. ↑ 1 2 3 4 Audrey L. Altstadt. Chapter 7: Sovietization of Azerbaijan. Consolidation of Soviet Power, Regional Integration // The Azerbaijani Turks: Power and Identity under Russian Rule. — 1992.
  9. ↑ Qasımov M., Xarici dövlətlər və Azərbaycan (aprel işğalından SSRİ yaradılana qədərki dövrdə diplomatik-siyasi münasibətlər), B., 1998
  10. ↑ Kazemzadeh, Firuz. The struggle for Transcaucasia (1917-1921) ([New ed.]). London: Anglo Caspian Press. 2008. 299. ISBN 978-0-9560004-0-8. OCLC 303046844. It was made clear that Russia had abandoned her plans for military action on the frontier of Azerbaijan and Georgia, the first article of the supplement stating that a mixed commission composed of Georgian and Azerbaijani members, with a Russian as Chairman, would investigate the dispute in the Zakataly district and render its binding decision. Prior to the solution of the Zakataly question neither Georgia nor Azerbaijan were allowed to bring reinforcements into that area.
  11. ↑ Э. Андерсен. "ТАЮЩАЯ ГРУЗИЯ": ТЕРРИТОРИАЛЬНЫЕ ИЗМЕНЕНИЯ В ГОДЫ УСТАНОВЛЕНИЯ И ЗАКРЕПЛЕНИЯ СОВЕТСКОЙ ВЛАСТИ (1921–1922) Arxivləşdirilib 2020-08-04 at the Wayback Machine.
  12. ↑ Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası II cild, Bakı, "Lider Nəşriyyat", 2004, s. 458
  13. ↑ "AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASININ DAĞLIQ QARABAĞ MUXTAR VILAYƏTINI LƏĞV ETMƏK HAQQINDA Azərbaycan Respublikasının Qanunu". 2012-03-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-08-02.
  14. ↑ Kemper, Konermann, 2011. səh. 92
  15. ↑ Jiroxov, 2012. səh. 263
  16. ↑ Ruqman, 1992. səh. 6
  17. ↑ Yunusov, 2005. səh. 48
  18. ↑ Kazimirov, 2014. səh. 368, 543
  19. ↑ "Associated Press из Баку, 23.08.1993//The New York Times, 24.08.1993. Pro-Iranian is ousted". 2023-06-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-11-08.
  20. ↑ Goldenberg S. Pride of small nations: The Caucasus and post-Soviet disorder. London; New Jersey: Zed books, 1994. — P. 128
  21. ↑ Goff, 2021. səh. 12=13
  22. ↑ "Acts of Terrorism in Metro in Other Countries : Pravda.Ru". 2010-08-14. 2010-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-20.
  23. ↑ "F&P; RFE/RL Archive". 2000-06-01. 2000-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-20.
  24. ↑ . 2011-07-16 http://mitglied.multimania.de/politzek/reports/pp-06.doc (#bare_url_missing_title). 2011-07-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-20.
  25. ↑ anl.az. "Xəzərin hüquqi statusu məsələsi və Azərbaycanın geoiqtisadi maraqları" (az.). Ə.Həsənov. 2010-11-14. 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-20.
  26. ↑ "МИД РФ: Граница между Россией и Азербайджаном определена как по дну Каспийского моря, так и по суше". 2014-12-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-14.
  27. ↑ "Переселение жителей села Храх-Уба и Урьян-Уба в Дагестан завершится до конца года". www.riadagestan.ru (rus). 2018-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-25.. РИА Дагестан. 25 июня 2018 г.
  28. ↑ "Статья «Дагестану понадобилось 900 миллионов на переселение лезгин из Азербайджана»". lenta.ru (rus). 2022-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-25. на сайте lenta.ru
  29. ↑ Габалу завлекают в турбизнес Arxivləşdirilib 2013-10-10 at the Wayback Machine // "Независимая газета" (9 октября 2013)
  30. ↑ "Aliyev duyurdu: Madagiz'de Azerbaycan bayrağı göndere çekildi". www.sozcu.com.tr (türk). 28 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 November 2020.
  31. ↑ "Azərbaycanın üç rayonu Suqovuşan su anbarından istifadəyə başlayıb". 2020-12-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-29.
  32. ↑ Xəbərlər şöbəsi. "Zəngilanın daha 1 qəsəbəsi və 13 кəndi işğaldan azad edilib". www.report.az ("Report" İnformasiya Agentliyi) (az.). 22.10.2020. 2020-11-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22.10.2020.
  33. ↑ The Nagorno-Karabakh Conflict: A Legal Analysis. Heiko Krüger. Springer, 2010. ISBN 3642117872, 9783642117879. p. 102
  34. ↑ "Laçın şəhəri ermənilərdəmi qalır? Ermənilərə belə deyilib, amma onlar şəhəri tərk edir". BBC Azerbaijani Service (az.). 30 November 2020. 30 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 December 2020.
  35. ↑ "Инфографика". Ministry of Defence of Russia (rus). 2020-12-14. 2020-12-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-14.
  36. ↑ [Prezidenti İlham Əliyevlə Türkmənistan Prezidenti Qurbanqulu Berdiməhəmmədov arasında videokonfrans formatında görüş keçirilib YENİLƏNİB VİDEO]
  37. ↑ Tural Əsədi. "Hikmət Hacıyev: "İranla Anlaşma Memorandumunun imzalanması tarixi hadisədir"". apa.az. 11 mart 2022. 2022-04-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-27.
  38. ↑ "Tensions rise again as Azerbaijani forces cross line of contact - report". The Jerusalem Post. 24 March 2022. 24 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 March 2022.
  39. ↑ "Artsakh: Azerbaijani Troops Remain Entrenched on Karaglukh Heights". Hetq. 30 March 2022. 1 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 April 2022.
  40. ↑ "Azerbaijan secures control of strategic heights". aze.media. 13 September 2022. 13 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 September 2022.
  41. ↑ "Azerbaijan installs checkpoint on road to Nagorno-Karabakh amid fatal clashes". POLITICO (ingilis). 2023-04-23. 2023-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-03.
  42. ↑ "Rusiya sülhməramlıları Azərbaycanı tərk edir: Böyük PROSES BAŞLADI -VİDEO" (az.). musavat.com. 2024-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-05.
  43. ↑ "Xocalı aeroportu Azərbaycanın nəzarətinə keçir - VİDEO" (az.). 19.04.2024. 2024-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-05.
  44. ↑ "Ağdamda yerləşən Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzinin fəaliyyəti dayandırılacaq - VİDEO" (az.). apa.az. 18 aprel 2024. 2024-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-05.
  45. ↑ Hayden, Jones. "Armenia agrees to return 4 villages to Azerbaijan". Politico Europe (ingilis). Axel Springer SE. 2024-04-20. 2024-04-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-22.
  46. ↑ "Rus ordusu Qazaxın sərhədindən də çıxır" (az.). olke.az. 20.04.2024. 2024-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-05.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Goff, Krista A. (2021). Nested Nationalism: Making and Unmaking Nations in the Soviet Caucasus. Cornell University Press. ISBN 978–1501753299.
  • Göyüşov A ., 1917–1920-ci illərdə Şimali Qafqaz dağlılarının azadlıq uğrunda mübarizəsi, B., 2000;
  • Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920). Parlament. Stenoqrafik hesabatlar, c.l, B., 1998.
  • Jiroxov, Mixail. Семена распада. войны и конфликты на территории бывшего СССР (rus). Moskva: BHV-Peterburg. 2012. ISBN 978-5-9775-0817-9.
  • Ruqman, Conatan. "'Turkish troops 'not helping Azeris'". The Guardian (ingilis). London. 13 avqust 1992 – Newspaper.com vasitəsilə.
  • Yunusov, Arif. Karabakh: Past and Present (ingilis). Bakı: Turan İnformasiya Agentliyi. 2005. ISBN 950021135811.
  • Kazimirov, Vladimir. Peace to Karabakh. Russia's Mediation in the Settlement of the Nagorno-Karabakh Conflict (ingilis). Moskva: VES MIR. 2014. ISBN 978-5-7777-0568-6.
  • Kemper, Maykl; Konermann, Stefan. The Heritage of Soviet Oriental Studies (ingilis). Routledge. 2011. ISBN 9780415838207.