Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP)
Yeni Azərbaycan Partiyası və ya qısaca YAP — "91-lər"in müraciəti əsasında 1992-ci il noyabrın 21-də Naxçıvanda Heydər Əliyevin sədrliyi və 550 nəfərdən ibarət təşəbbüs qrupunun iştirakı ilə keçirilən təsis konfransı ilə yaradılan, 1992-ci il dekabrın 18-də Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən rəsmi qeydiyyata alınan siyasi partiya.
Yeni Azərbaycan Partiyası | |
|---|---|
 | |
| Sədri | İlham Əliyev |
| Qurucu | |
| Sədr müavinləri |
Mehriban Əliyeva Tahir Budaqov Əli Əhmədov |
| Quruluş tarixi | 21 noyabr 1992 |
| Qeydiyyat tarixi | 18 dekabr 1992 |
| Birləşən |
Azərbaycan Demokratik Sahibkarlar Partiyası (2021) Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası (2021) Azərbaycan Kəndli Partiyası (2021) Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası (2021) Azərbaycan Yurddaş Partiyası (2021) Milli Qurtuluş Partiyası (2021) |
| Baş qərargah | Sergey Senyuşkin küç. 26 |
| İdeologiya | Azərbaycan milliyətçiliyi, dövlətçilik, dünyəvilik, Avropa skeptisizmi, sosial mühafizəkarlıq[d] |
| Üzvlüyü | Məşvərət Məclisi |
| Gənclər təşkilatı | Yeni Azərbaycan Partiyası Gənclər Birliyi |
| Üzv sayı | 720 830[1] (2023) |
| Şüar |
Dünənin, bugünün və gələcəyin partiyası! Güclü dövlət, yüksək rifah! (2010)[2] Yeni Hədəflərə Doğru (2015)[3] Xalq üçün (2019)[4] Daha güclü Azərbaycan naminə! (2020)[5] Azərbaycanın gələcəyinə səs ver! (2020) |
| Rəngləri | Göy-ağ |
| Kabinetdə |
10 / 37 |
| AŞPA-da |
4 / 648 [a] |
| Milli Məclisdə |
68 / 125 |
| Ali Məclisdə |
41 / 45 |
| Bələdiyyə üzvləri |
10.411 / 15.156 |
| Saytı | yap.org.az |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
YAP Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və qanunvericiliyi çərçivəsində, özünün Nizamnaməsi və Proqramı əsasında fəaliyyət göstərən, öz sıralarında Azərbaycanda hüquqi dövlət, sabit və sosialyönümlü iqtisadiyyat, vətəndaş cəmiyyəti qurmaq ideyalarını qəbul edən vətəndaşları birləşdirən sağ mərkəzyönümlü siyasi partiyadır.[6]
Müxalifət partiyası kimi yaranan YAP 1993-cü ildə partiyanın sədri Heydər Əliyevin prezident seçilməsi, 1995-ci ildə keçirilən parlament seçkilərində qalib gəlməklə Azərbaycanda iqtidar partiyasına çevrildi. Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri 1992–2003-cü illərdə Heydər Əliyev olub. 2005-ci ildən isə YAP-ın sədri İlham Əliyevdir.
Yeni Azərbaycan Partiyasının namizədləri 1993, 1998, 2003, 2008, 2013, 2018 və 2024-cü illərdə baş tutan Prezident seçkilərində qalib gəlib. 1993 və 1998-ci illərdə Heydər Əliyev, 2003, 2008, 2013, 2018 və 2024-cü illərdə isə İlham Əliyev Azərbaycan Prezidenti seçilib.
1995, 2000, 2005, 2010, 2015 və 2020-ci illərdə keçirilən Parlament seçkilərində də Yeni Azərbaycan Partiyası qalib gəlib. 125 üzvdən ibarət olan Milli Məclisdə YAP 1995-ci ildə 53 nəfərlə, 2000-ci ildə 77 nəfərlə, 2005-ci ildə 63 nəfərlə, 2010-cu ildə 71 nəfərlə, 2015-ci ildə 74 nəfərlə, 2020-ci ildə isə 70 nəfərlə təmsil olunub.
2024-cü ilin may ayına olan məlumatlara əsasən Yeni Azərbaycan Partiyasının 730 min nəfərdən çox üzvü var.
Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin 2023-cü ilə aid hesabatına əsasən Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvlərinin 49.2%-i kişi, 50.8%-i isə qadın olmuşdur.[7]
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yaradılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
16 oktyabr 1992-ci ildə 91 nəfərdən ibarət qrup Heydər Əliyevə müraciət edərək onu siyasi mübarizədə lider olaraq gördüklərini və onun ətrafında birləşdiklərini elan etmişdir. 24 oktyabr 1992-ci il tarixində Naxçıvan Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyev bu müraciətə cavab vermiş və təklifi qəbul etmişdir.
21 noyabr 1992-ci il tarixində Yeni Azərbaycan Partiyasının təsis konfransı keçirilmiş, 550 nəfərin iştirak etdiyi konfransda Heydər Əliyev partiya sədri seçilmişdir.
Heydər Əliyev dövrü (1992–2003)[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yeni Azərbaycan Partiyası 18 dekabr 1992-ci il tarixində Ədliyyə Nazirliyində dövlət qeydiyyatından keçmişdir. 1993-cü ilin aprel ayında partiyanın mətbu orqanı olan "Yeni Azərbaycan" qəzetinin ilk sayısı çapdan çıxmışdır.
Partiya sədri Heydər Əliyev 4 iyun Gəncə qiyamından sonra Bakıya dəvət olunduğu üçün 9 iyun 1993-cü il tarixində Naxçıvandan Bakıya gəldi. O, 15 iyun 1993-cü il tarixində Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi. 3 oktyabr 1993-cü il prezident seçkilərində Heydər Əliyev xalq tərəfindən prezident seçilmişdir.
12 dekabr 2003-cü il tarixində partiya sədri, prezident Heydər Əliyev öldü.
İlham Əliyev dövrü (2005—)[redaktə | mənbəni redaktə et]
15 oktyabr 2003-cü il prezident seçkilərində qələbə çalan İlham Əliyev partiya sədrinin birinci müavini olaraq Heydər Əliyev öldükdən sonra partiyaya rəhbərlik etməyə başladı. 26 mart 2005-ci il tarixində YAP-ın III Qurultayı keçirildi və Prezident İlham Əliyev partiyanın rəsmi sədri seçildi.
15 oktyabr 2008-ci il, 9 oktyabr 2013-cü il və 11 aprel 2018-ci il tarixlərində İlham Əliyev növbəti dəfə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilmişdir.
2012-ci ildə Ana Vətən Partiyasının sədr müavini Zahid Oruc Ana Vətən Partiyası ilə Yeni Azərbaycan Partiyasının birləşdirilməsi fikrini irəli sürmüş və təklifi YAP-a göndərmişdir. Lakin YAP birləşmədən imtina etmişdir.[8]
5 mart 2021 tarixində 6 partiya tərəfindən göndərilən birləşmə müraciəti Yeni Azərbaycan Partiyasının növbədənkənar VII qurultayında qəbul edilmişdir. Beləliklə Azərbaycan Demokratik Sahibkarlar Partiyası, Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası, Azərbaycan Kəndli Partiyası, Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası, Azərbaycan Yurddaş Partiyası və Milli Qurtuluş Partiyası Yeni Azərbaycan Partiyasına birləşdi.[9]
Mərkəzi təşkilat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sədrlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
| Sədr | Başlama tarixi | Bitmə tarixi | |
|---|---|---|---|
| 1 | 
Heydər Əliyev |
22 oktyabr 1992 | 12 dekabr 2003 |
| - | 
İlham Əliyev |
12 dekabr 2003 | 26 mart 2005 |
| 2 | 26 mart 2005 | Hal-hazırda | |
İdarə Heyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]Əvvəllər 20 üzvdən ibarət olan İdarə Heyəti 5 mart 2021 tarixində keçirilmiş növbədənkənar qurultayda alınan qərarla 40 nəfərdən ibarət olmuşdur.
|
Veteranlar Şurası[redaktə | mənbəni redaktə et]Yeni Azərbaycan Partiyasının VII Qurultayında 85 nəfərlik Siyasi Şura ləğv olunaraq əvəzinə 35 nəfərdən ibarət olan Veteranlar Şurası yaradılmışdır. Sədri Arif Rəhimzadə, sədr müavini isə Sədaqət Qəhrəmanovadır.
|
Qadınlar Şurası[redaktə | mənbəni redaktə et]
1995-ci ildə qurulmuş partiyanın qadınlar təşkilatı rəsmi olaraq YAP Qadınlar Şurası adlanırdı. Yeni Azərbaycan Partiyasının Qadınlar Şurası 5 mart 2021-ci il tarixində keçirilən VII qurultayda ləğv olunmuş, əvəzində Mərkəzi Aparatın nəzdində Gender siyasəti şöbəsi yaradılmışdır.
Gənclər Birliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1995-ci ildə qurulmuş partiyanın gənclər təşkilatı rəsmi olaraq YAP Gənclər Birliyi adlanır. Yeni Azərbaycan Partiyasının Gənclər Birliyi VII qurultaydan sonra yenidən formalaşdırılmışdır. Hazırda Birliyin 30 nəfər üzvü var. Gənclər Birliyinin 11 mart 2021-ci il tarixli iclasında Bəxtiyar İslamov yeni sədr seçilmişdir.
Texniki baza[redaktə | mənbəni redaktə et]
2018-ci il mayın 18-nə qədər Yeni Azərbaycan Partiyasının inzibati binası Səbail rayonunda Bülbül prospekti 13 ünvanında yerləşirdi. 2018-ci il mayın 18-də isə Xətai rayonunda Sergey Senyuşkin küçəsi 26 ünvanında Yeni Azərbaycan Partiyasının yeni inzibati binasının açılış mərasimi baş tutdu. Açılış mərasiminə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də qatıldı.
Yeni Azərbaycan Partiyasının Azərbaycanın bütün şəhər və rayonlarında, yəni Azərbaycanın 9 şəhərində və 63 rayonunda qərargahları mövcuddur.
Seçki nəticələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Milli Məclis[redaktə | mənbəni redaktə et]
| Seçki | Sədr | Majoritar | Proporsional | Cəmi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Səs | % | ± | Mandat | Səs | % | ± | Mandat | |||
| 1995 | Heydər Əliyev |
— | 34 / 100 |
2,228,435 | 62.7 | — | 19 / 25 |
53 / 125
| ||
| 2000 | 56 / 100 |
1,809,801 | 62.31 | ▼ 0.39 | 16 / 25 |
72 / 125
| ||||
| 2005 | İlham Əliyev |
57 / 125 |
— | — | — | — | 57 / 125
| |||
| 2010 | 1,110,885 | 46.48 | 71 / 125 |
— | — | — | — | 71 / 125
| ||
| 2015 | 1,340,470 | 47.20 | ▲ 0.72 | 71 / 125 |
— | — | — | — | 71 / 125
| |
| 2020 | 70 / 125 |
— | — | — | — | 70 / 125
| ||||
Ara seçkilər[redaktə | mənbəni redaktə et]
| Seçki | Sədr | Səs | Mandat | |
|---|---|---|---|---|
| # | % | |||
| 1995 | Heydər Əliyev | 2 / 20
| ||
| 4 fevral 1996 | 0 / 15
| |||
| 18 fevral 1996 | 1 / 1
| |||
| iyul 1996 | 0 / 1
| |||
| iyul 1998 | 1 / 2
| |||
| avqust 1998 | 0 / 1
| |||
| fevral 1999 | 40 548 | 66.27 | 2 / 2
| |
| may 1999 | 0 / 1
| |||
| yanvar 2001 | 3 / 11
| |||
| noyabr 2001 | 24 959 | 46.57 | 1 / 2
| |
| 2002 | 2 / 3
| |||
| 2003 | 1 / 3
| |||
| 2004 | İlham Əliyev | 1 / 3
| ||
| 2006 | 5 / 10
| |||
| 2016 | 19 674 | 85.6 | 1 / 1
| |
Ali Məclis[redaktə | mənbəni redaktə et]
| Seçki | Sədr | Nəticə | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Səs | % | ± | Mandat | ||
| 1995 | Heydər Əliyev | — | |||
| 2000 | 40 / 45
| ||||
| 2005 | İlham Əliyev | 39 / 40
| |||
| 2010 | 42 / 45
| ||||
| 2015 | 42 / 45
| ||||
| 2020 | 126 144 | 67.17 | 42 / 45
| ||
Bələdiyyə[redaktə | mənbəni redaktə et]
| Seçki | Sədr | Nəticə | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Səs | % | ± | Mandat | ||
| 1999 | Heydər Əliyev | — | |||
| 2004 | İlham Əliyev | ||||
| 2009[10] | İlham Əliyev | 10.431 / 15.591
| |||
| 2014 | 10.315 / 15.035
| ||||
| 2019 | 10.432 / 15.156
| ||||
Rəmzləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi rəmzinin təsviri belədir:
- Ağ bayrağın ortasında göy rəngdə dəfnə ağacı var.
- Dəfnə ağacının ortasında qızılı rəngdə 8 guşəli ulduz var.
- Dəfnə ağacı Azərbaycanın zəngilnliyini, rifahını, xoşbəxtliyini və azadlığını rəmzidir
- Ulduzun daxilində göy rəngdə YAP yazılıb.
Qeydlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 2 təmsilçi, 2 əvəzədici
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "YAP rəsmi veb-saytı". 2022-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-22.
- ↑ ""Güclü dövlət, yüksək rifah!"". 2021-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-11.
- ↑ "YAP-ın seçki şüarı bəlli oldu". Milli.Az (az.). 2015-10-07. 2023-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-11.
- ↑ "YAP: "Bələdiyyə seçkiləri seçki demokratiyasının inkişafına öz töhfəsini verəcək" | Report.az". report.az. 2023-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-11.
- ↑ "YAP-ın seçki şüarı - FOTO". ikisahil.az (az.). 2023-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-11.
- ↑ http://yap.org.az/az/view/pages/5 Arxivləşdirilib 2019-11-23 at the Wayback Machine Tarixi arayış
- ↑ modern.az. "Hansı siyasi partiyalarda qadınlar daha çoxdur? - SİYAHI". modern.az (az.). 2024-05-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-05-20.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-03-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-07-12.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-05.
- ↑ "Siyahıya YAP liderlik edir". 2021-11-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-26.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
 | |
|---|---|
| Parlament partiyaları | Yeni Azərbaycan Partiyası (69) • Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası (3) • Ana Vətən Partiyası (1) • Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası (1) • Böyük Quruluş Partiyası (1) • Demokratik İslahatlar Partiyası (1) • Ədalət, Hüquq, Demokratiya Partiyası (1) • Milli Cəbhə Partiyası (1) • Respublikaçı Alternativ Partiyası (1) • Vəhdət Partiyası (1) |
| Parlamentdən kənar partiyalar | Ağ Partiya • Azad Vətən Partiyası • Azadlıq Partiyası • Azərbaycan Demokrat Partiyası • Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası • Azərbaycan Ümid Partiyası • Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası • Azərbaycan Xalq Partiyası • Böyük Azərbaycan Partiyası • Ədalət Partiyası • Gələcək Azərbaycan Partiyası • Haqq Ədalət Partiyası • Klassik Xalq Cəbhəsi Partiyası • Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyası • Müasir Müsavat Partiyası • Müsavat Partiyası • Yeni Zaman Partiyası |
