Su. Abu atəş, xakü baddan xəlq olduq, Neçə şirin-şirin canlar qocalır. (“Novruz”) Abü ataş, xakü baddan xalq o
Bax: abi-həyat.
1. Niysan (aprel) ayında yağan yağış. 2. Məcazi mənada: çox axan göz yaşı. Pəri əhvalatı bilib, gözünün yaşını ab-leysan kimi qırmızı yanaqları aşağı
Bax: ab-leysan.
Bax: ab-neysan.
Şah Abbasın dövrünə aid, onun adı ilə bağlı olan gümüş pul. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Sonrakı dönəmlərdə dörd şahılıq ağ pul da abbası adlanıb
Azərbaycan dilinin izahlı lüğətində sözün sərsəri, avara, dərbədər mənası ilə yanaşı, dərviş, qələndər mənası da göstərilmişdir
Sərsəri // dərviş, qələndər. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dialektlərdə bilikli, bilici, həmçinin yetim mənaları da var
Bax: abidar.
Açıq-göy, mavirəngli. Al-yaşıl, abı sarı, Bənövüş qara, qırmızı, Alasan, geydirəsən Həmişə yara qırmızı
Əfsanəyə görə, zülmətdə olan bir çeşmənin suyu, dirilik suyu. Abi-həyat kimi daim axarsan, Haqqın camalına hərdən baxarsan, Dolana-dolana evlər yıxars
fars. ab + ər. kövsər Cənnətdəki kövsər bulağının suyu. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dastanda şərab mənasında işlədilir
1. Cənnətdə Kövsər bulağının suyu. 2. Məcazi mənada: içki. Qəflətdən ayıldım, açdım gözümü, Xaki-övliyaya sürtdüm üzümü, Dindirdilər, haqq danışdım sö
fars. ab + süryanicə. niysan 1. Niysan (aprel) ayında yağan yağış. 2. Məcazi mənada: çox axan göz yaşı
Bax: abi-leysan. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Nigar xanımın gözləri elə dolub, elə dolub ki, elə bir bahar bulududu
fars. ab + ər. zülal Sərin, duru su // içki. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Sevgilim geyib valadan, Rəngi seçilməz laladan, İçib abi-zülaladan, Gözləri
1. Sulu, şirəli. 2. Məcazi mənada: mənalı, təsirli, gözəl ifadəli. 3. Məcazi mənada: möhkəm və iti. Dastanda sonuncu mənasına rast gəlinir
Acmaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğluyam, acalmışam Xotkarlardan bac almışam, Deməginən qocalmışam, Hələ ki, Babay-Əmirəm
Acıqlanmaq; hirslənmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Acıqlanmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Adaxlı, nişanlı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: adna.
Müasir dilimizdə cümə axşamı mənasında işlənir. Məxəz dildə isə bu söz cümə günü mənasını verir. Dialektlərdə cümə axşamı ilə yanaşı, cümə gününü də i
Bax: afət.
1. Bəla, fəlakət, bədbəxtlik, müsibət, ziyan, zərər. 2. Məcazi mənada: son dərəcə gözəl qız, qadın haqqında
Şahin cinsindən ov quşu. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Ata; böyük qardaş. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
6-7 kilometrə bərabər uzunluq ölçüsü. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Yeddi ağacdan yeddi ağaca bir qaraltı görcək baxmışam, seçmişəm, quldur, qaçaq old
Toydan bir neçə gün qabaq qız evinə aparılan qoyun, un, meyvə və s. kimi şeylər. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Amma iki gündən sonra toy xəbərinin əvə
Qoyun sürüsünün yığışdığı və ya salındığı üstüaçıq, ətrafı bağlı yer; ağıl. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Təmiz, ağappaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bürcü ağ olan. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Ağappaq çöllər. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Ağ üzlü. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: axça.
Bax: ağu. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qırram qayaları, yıxaram dağı, Xanlar zəhər içər, sultanlar ağı
1. Zəhər. 2. Məcazi mənada: çox acı şey haqqında; zəqqum. Dan yerləri atıbdı, Xoruzları yatıbdı. Bəlkə də bu xörəyə Nənən ağı qatıbdı?
Asılmaq; ucalmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
ərəb. ağıl, fars. mənd Ağıl sahibi, ağıllı insan (dərdmənd qəlibi ilə düzəlib). Qurbani der: göz gözlədim, göz aldım, Səmağ oldum, ağılmənddən söz ald
Dəyərli, əziz. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Ucaltmaq, yüksəltmək, qaldırmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Uc, kənar, başlanğıc. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bir ağız: bir qədər, bir doyumluq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Ataların yaxşı bir məsəli var, “acdın çobana, yoruldun sarbana”
Bax: ağırmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Aşağı sürmək, endirmək, diyirlətmək, aşırmaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dəli Həsən bir su içim saatda Hasan paşanın qoşununu qatım-qatım qatlayıb,
Ucalmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: ağı. Ürəyimdə çoxdu qəmlər, acılar, Ağular mənimki, bal sizin olsun! (“Əsli və Kərəm”)
1. Zəhər. 2. Məcazi mənada: çox acı şey haqqında; zəqqum. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) – Adə Həsən, bu dağlarda qovun-qarpız nədi? Bu necə yerdi? Düş
fars. ah, ərəb. vəbal Günah, məsuliyyət; babal. Adamlar yerbəyerdən xana minnət eləyib dedilər: – Xan, aşığın ah-vəbalı tutar, şəhərimiz viran olar