zərf [fars.] klas. Vaxt, zaman, çağ. Bu həngamda (bu vaxtda, bu anda). O həngamda (o vaxtda, o anda)
is. [fars.] Qovğa, mərəkə, gurultu, gurultu-patırtı. Bu nə həngamədir? – …Fəxrəddin bu qədər böyük və dəhşətli həngaməni birinci dəfə gördüyü üçün qor
is. Yavaş səs. Bir ağac yıxıldı yol qırağında; Bir hənir yox oldu yol qırağından… M.Araz
is. Canlı səsinə oxşar yavaş səs, qulağa dəyən anlaşılmaz səs. Uzaqdan hənirti eşitmək. – Gözləyirdim durub da pusquda mən; O da duydu hənirtimi birdə
zərf [fars.] köhn. 1. Hələ, hələ ki. Dedim: – Getmə, bala, hənuz uşaqsın; Dünyanın işini bilən tapılmaz… M
is. Axmaq, başıboş, gic; duzsuz (zarafatla yüngül söyüş məqamında işlənir). [Cəbi:] Bir mənə deyən gərək ki, ay həpənd, sən nə girmisən meydana
sif. Xarab olmuş, çürük
əvəz. 1. Bir toplunun ayrıca götürülən fərdi, onu təşkil edən şeylərdən hər biri. Hər adam. Hər ailə
is. [ər.] Quldur, çapovulçu, yolkəsən. Oğru ol, hərami ol, doğruluğu əldən buraxma. (Ata. sözü). Həramilər Bakıya bulud kimi dolanda; Biz köməksiz qal
is. Quldurluq, çapovul(çuluq), yolkəsmə
is. [ər.] 1. İstilik. Havanın hərarəti. Sobanın hərarəti. – Payızın ilk günləri idi. Günəşin şüaları qüvvədən düşmüş və yayda saçdığı hərarəti verməkd
bax istilikkeçirmə. Metalın hərarətkeçirmə xassəsi
sif. 1. İsti, qızmar, yandırıcı. Hərarətli günəş. Hərarətli soba. – Çıxarır zahirə şöhrətli Ural qatlarını; Rəngbərəng, canlı, hərarətli metal qatları
bax termometr. Hərarətölçənlə qızdırmanı ölçmək. – Həkim qız hərarətölçəni Heybətə verdi. M.Hüseyn
sif. Hər ayda alınan (verilən), hər ayda görülən (görülməli olan), hər ay üçün nəzərdə tutulan. Həraylıq maaş
is. [ər.] Müharibə, döyüş, savaş. Dünya hərbi. – O təmiz alnında gördüyüm vüqar; Vətəndaş hərbindən qalmış yadigar
is. [ər. hərb və fars. …cu] köhn. Dava etməyi, vuruşmağı sevən; dava axtaran, müharibə axtaran
is. 1. Hərbi xidmətdə olan adam, hərbi xidmətçi; hərbiyyəli. Hərbçilərin təlimi. – Ucqar stansiyalarda … silahlı hərbçilərə rast gəlmək olur
is. 1. Hər hansı dövlətin yeritdiyi silahlanma və müharibəyə hazırlaşma siyasəti. // Bir ölkədə hərbçilərin siyasi ağalığı və ölkənin bütün təsərrüfat
is. [ər.] köhn. 1. Qısa süngü, balaca nizə. 2. Hədə-qorxu, hərbə-zorba. Yağı düşmənin hərbəsi; Qaçırtmaz meydandan məni
is. Qorxutmaq, dəhşətə salmaq üçün edilən hərəkət və ya deyilən söz; hədə-qorxu, hədə. □ Hərbə-zorba gəlmək – bax hərbələmək
“Hərbələmək”dən f.is
f. Qorxutmaq, hədəqorxu gəlmək, hərbə-zorba gəlmək. İstədim, yaxın gedəm; Yoldaşları hərbələdi. Aşıq Ələsgər
sif. [ər.] 1. Hərbə, müharibəyə aid olan, müharibə ilə əlaqədar olan. Hərbi vəziyyət. – Öz əlinlə öz yurduna ölüm dartmaq! Bu “yeni” bir hərbi məntiq!
“Hərbiləşdirilmək” dən f.is. Nəqliyyatın hərbiləşdirilməsi
məch. Hərbi ehtiyaclara, hərbi tələbata, hərbi vəziyyətə uyğunlaşdırılmaq. Dəniz nəqliyyatı hərbiləşdirildi
“Hərbiləşdirmək”dən f.is
f. Hərbi vəziyyətə, müharibə şəraitinə, hərbi ehtiyac və tələbata uyğunlaşdırmaq. İqtisadiyyatı hərbiləşdirmək
“Hərbiləşmək”dən f.is
f. Hərbi vəziyyətə, hərbi ehtiyac və tələbata uyğunlaşmaq, hərbi ehtiyaclara xidmətə keçmək
is. [ər.] köhn. 1. Hərbi və əsgəri işlərə baxan dövlət idarəsi. 2. Hərbi. Cuma İmanzadə 1922-ci ildə Bakıda hərbiyyə məktəbini bitirmişdi
is. Hərbi xidmətçi, əsgəri xidmətdə olan adam. Üstüörtülü bir dam tapıb içəri girəndə hərbiyyəlilərlə dolu olduğunu gördü
is. Əmin-amanlıq, qayda-qanun olmadığı vəziyyət; qarışıqlıq, nizamsızlıq, qarmaqarışıqlıq; anarxiya. Hərcmərclik geniş Rusiyanın bir başından tutmuş o
sif. [fars.] 1. Avara, sərsəri, veyil, heç bir işlə məşğul olmayan. Hərcayi adam. – Ələsgərəm, doğru yoldan azmaram; Hərcayi gözələ tərif yazmaram
bax hərtərəfli. Hərcəhətli inkişaf etmiş gənc. Hərcəhətli irəliləyiş. Hərcəhətli üstünlük açıq-aydın görünməkdədir
[fars.] Bir cümləni ona zidd olan və ya onu aydınlaşdıran başqa cümlə ilə qarşılaşdıran bağlayıcı (həmin cümlənin ikinci hissəsində amma, ancaq, lakin
zərf [fars.] Hər nə qədər, nə qədər. Hərçi səy etdisə, bir şey çıxmadı. Hərçi çalışdısa, şeri əzbərləyə bilmədi
zərf [fars.] 1. Hər nəfəsdə, hər an, hər dəqiqə, həmişə, daim. Söhbətində olan istər sazını; Mən çəkərəm hərdəm sənin nazını
sif. [fars. hərdəm və ər. xəyal] Sabit fikri olmayan, tez-tez fikrini dəyişən. Hərdəmxəyal adam. – Yox, Mehriban yüngültəbiətli, hərdəmxəyal qızlara b
zərf Həmişə deyil, bəzən, arabir. Hərdənbir yağış yağır. Hərdənbir hava soyuyur. – Bibin hərdən çatılmış gördümü qaşlarını; Sənə şirin dil töküb oxşar
əvəz. Toplu halında olan adamlardan hər biri; hər kəs. Hərə bir söz deyir. Hərə bir tərəfə getdi. Hərənin öz fikri var
is. [ər. “hərəkət” söz. cəmi] 1. Müəyyən məqsəd güdən ictimai fəaliyyət. Fəhlə hərəkatı. Sülh tərəfdarları hərəkatı
is. [ər.] dilç. Ərəb əlifbasında saitləri necə oxumaq lazım gəldiyini göstərmək üçün hərflərin üstünə və ya altına qoyulan diakritik işarə
“Hərəkələmək”dən f.is
f. dilç. Ərəb əlifbası ilə yazılmış sözdə saitləri necə oxumaq lazım gəldiyini göstərmək üçün hərflərin üstünə və ya altına hərəkə qoymaq
sif. dilç. Hərəkəsi olmayan, hərəkə ilə oxunmayan
is. [ər.] 1. Bir şeyin və ya onun hissələrinin sabit bir nöqtəyə görə öz yerini və ya vəziyyətini dəyişməsi; hərəkətsizliyin, sükunətin ziddi olan vəz
sif. Hərəkət edən, hərəkətdə olan, işləyən. Avtomobilin hərəkətedici hissələri. Refleksin əmələ gəlməsində iki neyron – hissedici və hərəkətedici neyr
sif. 1. Hərəkət edən, dayanmaz, qərarsız, mütəhərrik. Maşının hərəkətli hissələri. 2. məc. Çox hərəkət edən, qərar tapmayan; diri, diribaş, qıvraq