zərf Azacıq, yüngülcə, zəifcə. [Park] yalnız yeni çıxmaqda olan ayın ziyası ilə xəfifcə işıqlanmışdı
zərf Xəfif surətdə, yüngülcə, yavaşca. Xəfifcəsinə titrəmək. Xəfifcəsinə gülmək. – [Məsmə:] [Kor seyid] bərabərimdə dayandı
is. [ər.] 1. Xəfiyyə idarəsinin məmuru, gizli agenti. [Əbülhəsən bəy:] Çar jandarmeriyası mənim dalımca xəfiyyələr təyin etmişdir
is. Xəfiyyə məmuru, xəfiyyə agenti. Bu halda xəfiyyəçilərdən biri qapını açdı. C.Cabbarlı
is. [ər.] : xəfti-dimaq olmaq – beyni xarab olmaq, başına hava gəlmək. Şəhərdə belə danışırdılar ki, Əhməd bəy xəfti-dimaq olub
is. [fars.] Kömürün ovulub tökülmüş kiçik hissələri; kömür ovuntusu
is. [fars.] Zibil, kül və s. götürmək üçün alət. Aşpaz Əli aşpazxananın qapısının yanında əlində xəkəndaz samovara kömür salırdı
is. Buğdanın, arpanın və s.-nin zibillərini təmizləmək üçün sağanağa keçirilmiş iri tordan ibarət alət
1. Bax xəlbirgözü. 2. məc. zar. Oğul-uşaq, uşaqlar mənasında. [Səlbi ərinə:] Özün gedirsən, bəs bir çətən xəlbiraltını kim saxlayacaq? Ə
is. Xəlbirlənən buğdadan, arpadan və s.-dən xəlbirin içərisində qalan hissə. Buğdanın xəlbirgözüsünü təmizləmək
“Xəlbirləmək”dən f.is
f. 1. Xəlbirdən keçirmək. [Mehtər:] Xəlbir əlimdə idi, atlara arpa xəlbirləyib verəcəkdim, yadımdan çıxıb burda qalıbdır
“Xəlbirlənmək”dən f.is
məch. Xəlbirdən keçirilmək, xəlbirlə təmizlənmək. Arpa xəlbirləndi
“Xəlbirlətmək”dən f.is
icb. Xəlbirləmə işi gördürmək. Buğdanı xəlbirlətmək
sif. Xəlbirə oxşayan, xəlbirə bənzər
is. [ər.] 1. Sonradan gələn, birinin yerinə keçən və ya keçməli olan, onun işini davam etdirən, onu əvəz edən adam
is. [ər.] Pozuculuq, əskiklik, zəiflik, nöqsan, ziyan. Qəflət xələlindən ayrılardın; Əlbəttə kim olduğun bilərdin
sif. [ər. xələl və fars. …dar] Bir hadisə, iş və s. nəticəsində xələl dəymiş, pozulmuş, dağılmış, korlanmış; nöqsanlı
is. [ər.] 1. Bəxşiş, hədiyyə. Hərə bir cür xələt götürüb Eyvazı pişvaz elədilər. “Koroğlu”. [Hacı Mehdi:] Sənə də bir yaxşı xələt verərəm
top. [ər.] Bağışlanan şey, pul və s.; bəxşeyiş, hədiyyə. On səkkiz gün toyda qalandan sonra aşıq xələt-baratını da götürüb, yola düşdü
1. bax xalatlıq. 2. sif. Hədiyyə, pay olaraq verilmiş, ya ayrılmış. Xələtlik şeylər
is. [ər.] 1. Köhnə məişətdə: toy və yas məclislərini idarə edən şəxsə verilən ad. Son zamanlaradək Kəblə Nəsiri məhəllənin xeyir və şərində “xəlfə” gö
is. Xəlfənin işi, vəzifəsi; məclisdə başçılıq
is. [ər.] köhn. 1. Körfəz. 2. Boğaz, kanal
is. [ər.] 1. tar. Bəzi müsəlman ölkələrində Məhəmməd peyğəmbərin vəkili və bütün müsəlmanların başçısı və hamisi sayılan şəxslərə verilən yüksək dini
is. 1. Xəlifənin hakimiyyəti altında olan yerlər, məmləkətlər. 2. Xəlifə ünvanı (titulu)
is. [ər.] 1. bax külçə1. Maqmanı bir xəlitə kimi fərz etmək olar. M.Qaşqay. 2. Metaləridən sobalarda əridiləcək metalların müəyyən nisbətlərdə qatışığ
is. [ər.] klas. 1. Yaratma, yaradılış. □ Xəlq etmək (eləmək) – yaratmaq, vücuda gətirmək. [Abbas:] Mənim meylim elə sənnən xoş olub; Nə xoş xəlq eyləy
sif. Xalqa məxsus, xalqa aid, xalqla bağlı; xalq ruhunda olan, xalqın arzu və əməllərini, əhval-ruhiyyəsini ifadə edən
is. Xalqla bağlı olma, xalqın arzu və əməllərini, əhval-ruhiyyəsini ifadə etmə. Azərbaycan dramaturgiyasının xəlqiliyi
[ər.] 1. is. Tənha yer, gizli yer, heç kəs olmayan yer. Xəlvətə çəkilmək. Nə xəlvətdə oturmusan? – Vermərəm aləmə xəlvət otaqda; Deyib, gülüb danışmağ
zərf Gizli, gizlicə, heç kəsə hiss etdirmədən, heç kəsə bildirmədən, xəlvət. Xəlvətcə götürmək. Xəlvətcə yemək
is. [ər. xəlvət və fars. …xanə] 1. köhn. Xəlvət ev, xəlvət hücrə, yer, xəlvət işlər görülən yer, ev və s
sif. və zərf 1. Gizlicə, xəlvətcə. Xəlvəti danışıq. Xəlvəti iş. Xəlvəti hazırlaşmaq. – [Əbdül Bəhrama:] Ağa, izin versəniz, bir kəlmə xəlvəti sizə söz
“Xəlvətləmək”dən f.is
f. Gizli, xəlvət iş görmək üçün məqam və ya yer tapmaq, fürsət tapmaq. Evi xəlvətləmək. Aranı xəlvətləmək
is. Xəlvət məqam, xəlvət şərait, fürsət. Ev xəlvətlikdir. – Dilən onun boynunu qucaqladı … xəlvətlik idi
is. 1. Unun az su və ya başqa bir maye ilə yoğurulmasından hasil olan suvaşqan kütlə. Acıtmalı xəmir
sif. Ağzıboş, sözü keçməyən, zəif iradəli. Xəmirağız adam. Xəmirağız (z.) olmaq. – [Şəhrəbanu xanım:] Hatəmxan ağa, özün bilmirsən ki, bir xəmirağız k
is. Ağzıboşluq, zabitəsizlik, iradə zəifliyi, qeyri-ciddilik, sözükeçməzlik
is. Əriştə ilə bişirilən, xəmirli duru xörək. Molla Qasım oğlu Məmmədin qabağına da bir qab xəmiraşı qoyuldu
sif. Xəmiraşı bişirmək üçün hazırlanan, yarar. Xəmiraşılıq un ayırmaq
bax qığırdaq
is. Xəmiryoğuran, xəmirgir
is. Xəmir yoğurma, xəmirhazırlama işi; xəmirgirlik
is. [ər. xəmir və fars. …gir] Çörəkxanalarda xəmiryoğuran, xəmirtutan işçi. Məsum kişi xəmirgirin sözündən köyrəldi
is. Xəmirgir işi, xəmiryoğurma peşəsi. Xəmirgirlik eləmək
is. [ər. xəmir və fars. …xanə] Çörəkxanalarda xəmir yoğurulan, xəmir hazırlanan yer. Məşədi Hüseyn qolu çirməkli, döşü önlüklü xəmirxanadan kürəxanaya