DUD

Ah-nalə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) 

Eyvaz xana al şərabı içirdim,

Dud eləyib, çox xocalar köçürdüm,

Səksən oxu əgrimcədən keçirdim,

Heç kamanda arzumanım qalmadı.

                         (Əndəlib Qaracadaği “Şeirlər məcmuəsi”)

                         *

Çənlibeldən dud eləyib yeridim,

Ərzurumun güzarına gəlmişəm.

Ya qismət yetirib məni buraya,

Ya da əcəl bazarına gəlmişəm.

                          (“Koroğlunun Ərzurum səfəri”) (“Dəli-Həsənbala”)

DU1
DUD ELƏMƏK
OBASTAN VİKİ
Yuri Dud
Yuri Dud (rus. Юрий Дудь; 11 oktyabr 1986, Potsdam) — rusiyalı jurnalist və videobloqqer. Sports.ru nəşrinin baş redaktoru. Yuri Dud 1986-cı il oktyabrın 11-də Almaniya Demokratik Respublikasının Potsdam şəhərində anadan olub. Milliyyətcə ukraynalıdır. 1990-cı ildən Rusiyada yaşayır. 2008-ci ildə MDU-nin jurnalistika fakültəsini bitirib. Hal-hazırda Moskvada yaşayır. 11 yaşında "Yunoşeskaya qazeta" üçün məqalələr yazırdı. 13 yaşında "Seqodnya" qəzetində təcrübə keçib.
Cucumis dudaim
Yemiş (lat. Cucumis melo) — bitkilər aləminin balqabaqçiçəklilər dəstəsinin balqabaqkimilər fəsiləsinin xiyar cinsinə aid bitki növü. Qovun qarpıza nisbətən daha çox istisevən bitkidir və quruluşuna görə qarpızdan fərqlənir. Bunun toxumları içərisi boş olan toxum kamerasında yerləşir. Əsasən Orta Asiya respublikalarında və Zaqafqaziya respublikalarında becərilir. Tərkibində şəkərin miqdarı 5-17%-ə çatır. 20 mq% C, 1,2 mq% A, 0,5 mq% B1, 0,3 mq% B2, 0,6 mq% PP vitaminləri vardır. Mineral maddələrdən ən çox rast gələni dəmirdir ki, bunun da miqdarı 2,5 mq%-ə bərabərdir. Qarpızdan fərqli olaraq saxlanılarkən yetişə bilir. Qovunların təsərrüfat-botaniki sortları biri-digərindən meyvəsinin ölçüsünə və kütləsinə, qabığının rənginə və bərkliyinə, ətli hissəsinin konsistensiyası və rənginə, dad və ətrinə, yetişmə müddətinə və saxlanılmasına görə fərqlənirlər.
Cucumis melo subsp. dudaim
Yemiş (lat. Cucumis melo) — bitkilər aləminin balqabaqçiçəklilər dəstəsinin balqabaqkimilər fəsiləsinin xiyar cinsinə aid bitki növü. Qovun qarpıza nisbətən daha çox istisevən bitkidir və quruluşuna görə qarpızdan fərqlənir. Bunun toxumları içərisi boş olan toxum kamerasında yerləşir. Əsasən Orta Asiya respublikalarında və Zaqafqaziya respublikalarında becərilir. Tərkibində şəkərin miqdarı 5-17%-ə çatır. 20 mq% C, 1,2 mq% A, 0,5 mq% B1, 0,3 mq% B2, 0,6 mq% PP vitaminləri vardır. Mineral maddələrdən ən çox rast gələni dəmirdir ki, bunun da miqdarı 2,5 mq%-ə bərabərdir. Qarpızdan fərqli olaraq saxlanılarkən yetişə bilir. Qovunların təsərrüfat-botaniki sortları biri-digərindən meyvəsinin ölçüsünə və kütləsinə, qabığının rənginə və bərkliyinə, ətli hissəsinin konsistensiyası və rənginə, dad və ətrinə, yetişmə müddətinə və saxlanılmasına görə fərqlənirlər.
Cucumis melo var. dudaim
Yemiş (lat. Cucumis melo) — bitkilər aləminin balqabaqçiçəklilər dəstəsinin balqabaqkimilər fəsiləsinin xiyar cinsinə aid bitki növü. Qovun qarpıza nisbətən daha çox istisevən bitkidir və quruluşuna görə qarpızdan fərqlənir. Bunun toxumları içərisi boş olan toxum kamerasında yerləşir. Əsasən Orta Asiya respublikalarında və Zaqafqaziya respublikalarında becərilir. Tərkibində şəkərin miqdarı 5-17%-ə çatır. 20 mq% C, 1,2 mq% A, 0,5 mq% B1, 0,3 mq% B2, 0,6 mq% PP vitaminləri vardır. Mineral maddələrdən ən çox rast gələni dəmirdir ki, bunun da miqdarı 2,5 mq%-ə bərabərdir. Qarpızdan fərqli olaraq saxlanılarkən yetişə bilir. Qovunların təsərrüfat-botaniki sortları biri-digərindən meyvəsinin ölçüsünə və kütləsinə, qabığının rənginə və bərkliyinə, ətli hissəsinin konsistensiyası və rənginə, dad və ətrinə, yetişmə müddətinə və saxlanılmasına görə fərqlənirlər.
Dudaları
Dudaları və ya Dudovı — qaraçay əsilzadə soyu. Dudalar xalq rəvayətlərinə əsasən özlərinin əcdadı kimi əfsanəvi Karçeni görürlər. Rəvayətə görə Dudaları nəsli Karçenin Duda adlı oğlu ilə Krımlı Gərayların nəslindən olan bir xanımla ailə qurması nəticəsindən yaranıb. Dudadaları Qaraçay dərəsində mərkəzi Xurzuk kəndi olan torpaqlara sahiblik ediblər. Dudov İslam - 1880-ci ildə Sankt Peterburqda ali mühəndis təhsili alan ilk qaraçaylı. Dudov Şmaxua (Pşemaxo) Musa oğlu (1813-1874/1896) - Rusiya İmperator ordusunda poruççik. Dudov Mahmud Aslanbek oğlu (1908-1980) - tanınmış folklorçu, qaraçayların xalq mahnılarını toplayan, yazıçı, jurnalist, hüquq müdafiəçisi, Avropa və ABŞ-dakı Qafqaz diasporunun aktiv üzvü.
Dudaran (Nəmin)
Dudaran (fars. دودران‎) — İranın Ərdəbil ostanının Nəmin şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 195 nəfər yaşayır (50 ailə).
Duday (Puldəşt)
Duday (fars. دوداي‎‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Puldəşt şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 79 nəfər yaşayır (20 ailə).
Dudeizm
Dudeizm — internetdə yayılmış din. "Böyük Lebovski" filminin baş qəhrəmanı, 1998-ci ildə Koenin qardaşları tərəfindən çəkilmiş, əsas təlimləri fəlsəfəyə və "Oğlanın" uydurulmuş personajının həyat prinsiplərinə uyğundur. Dinin banisi — Tay əsilli Los-Ancelesli jurnalist Oliver Bencamindir.
Dudelanj FK
"F91 Dudelange" — Lüksemburqun cənubundakı Düdelanj şəhərini təmsil edən futbol klubu. Klub Lüksemburq Milli Divizyonunda çıxış edir. 1991-ci ildə Düdelanj şəhərindəki üç klubun birləşməsindən yaranıb: "Alyanz Düdalanj", "Ştad Düdelanj" və "US Düdelanj". Klub 15 dəfə Lüksemburq Milli Divizyonunun qalibi olub və 8 dəfə Lüksemburq Kubokunu qazanıb. "F91 Düdelanj" 2018-2019 mövsümündə UEFA Avropa Liqasının qrup mərhələsinə vəsiqə qazanmaqla Lüksemburq futbolunda Avrokuboklarda qrup mərhələsinə vəsiqə qazanan ilk klub olub. Klubun əsası 1991-ci ildə Düdelanj şəhərində qoyulmuşdur. Həmin vaxt 3 klub – "Allyans", "Stad" və YUS-un birləşməsi ilə bu yeni klub yaranmışdır. Rəngləri sarı və qırmızıdır. Liqa Çempion(9): 1999–00, 2000–01, 2001–02, 2004–05, 2005–06, 2006–07, 2007–08, 2008–09, 2010–11 İkinci (4): 1998–99, 2002–03, 2003–04, 2009–10 Lüksemburq Kuboku Çempion(4): 2003–04, 2005–06, 2006–07, 2008–09 İkinci (3): 1992–93, 1993–94, 2001–02 Komanda ev oyunlarını "Yos Nosbaum" stadionunda keçirir. Bu arenanın azarkeş tutumu 2600 nəfərlikdi.
Dudelanj radio qülləsi
Dudelanj radio qülləsi (lüksemb. Sender vun Diddeleng) – Lüksemburqun Dudelanj şəhəri yaxınlığında yerləşən radio və televiziya qülləsi. Hündürlüyü 285 metrdir. 1957-ci ildə tikilib tamamlanmışdır. 31 iyul 1981-ci ildə Belçikaya məxsus hərbi təyyarə qülləni vurmuşdur. Nəticədə qüllənin yaxınlığındakı bir evdə yaşayan cütlük dağıntılar altında qalaraq həlak olmuşdur.
Dudinka
Dudinka (nen. Тут'ын) — Rusiyanın Krasnoyarsk diyarındadaki regional tabeli bir şəhər. Taymır Dolqan-Nenes rayonunun xüsusi statusu olan bir inzibati-ərazi vahidinin inzibati mərkəzi. Əhalisi 21 015 nəfərdir. (2018). Şəhərin qapalı inzibati-ərazi quruluşu statusuna sahib olmamasına baxmayaraq, 25 noyabr 2001-ci il tarixindən xarici vətəndaşların (o cümlədən Belarusiya vətəndaşları) gəlməsi yalnız səlahiyyətlilərin icazəsi ilə mümkündür. Bundan əvvəl on il (1991-ci ildən) xaricilər üçün giriş açıq idi. Dudinka XVII əsrin ikinci yarısında, 1667-ci ildə I Aleksey Mixayloviç Romanovun dövründə, Manqazeya oxatan İvan Sorokin tərəfindən təsis edilmişdir. XVII əsrdə Böyük Şimal Ekspedisiyasının iştirakçıları Xariton Laptev, Semyon Çelyuskin, Fedor Minin Duqdinkada qışlamışlar. Onların xəritələrində Dudinka Dudinka çayının üzərində yerləşir.
Dudl
Google Doodle — Google-ın ana səhifəsinin loqosunda bayram, hadisə və ya hansısa şəxsin xatirəsinə aparılan dəyişiklik zamanı ortaya çıxan loqo. Dudl qavramı ilk dəfə 1998-ci ildə, şirkət hələ anonim şirkət olmamışdan qabaq Google-ın qurucuları Larri Peyc və Sergey Brinin Nevada çölündə keçirilən "Yanan Adam Festivalı"na qatıldıqlarını göstərmək üçün loqo üzərində kiçik dəyişiklik aparmalarından sonra yaranmışdır. "Google" sözünün ikinci "o" hərfinin arasında çöp adam yerləşdirmişdilər. Şirkət belə də Google-nin bir şirkətdən artıq olduğunu göstərmək istəyirdi. İlk dudl sadə olsa da, sonradan əhəmiyyətli günlər üçün loqonu bəzəmək fikri yaranmışdır. 2000-ci ildə Larri Peyc və Sergey Brin Dennis Hvanqdan Bastilya günü üçün bir dudl hazırlamalarını istədilər. Bu istifadəçilərinin o qədər xoşuna gəlmişdi ki, hətta Dennis şirkətdə dudllardan məsuliyyət daşıyan şəxsə çevrildi və dudllar daha tez-tez göstərilməyə başlandı Əvvəllər dudllar ancaq özəl günlərə həsr olunurdu, indi isə məşhur şəxslərin və vacib ixtiraların da dudlları hazırlanır ABŞ və digər ölkələrdə dudllara olan təlabat artdı. Bu gün dudlları dudler adlandırılan dizaynerlər və mühəndislər hazırlayır. 2013-cü il 18 sentyabrda "Google.az" Üzeyir Hacıbəyovun anadan olmasının 128 illiyi münasibətilə xüsusi dudl yerləşdirib. Saytda bəstəkarın doğum günü ilə bağlı "Ər və arvad", "O olmasın, bu olsun", "Leyli və Məcnun", "Arşın mal alan" əsərlərinin fotolarını əks etdirən dudl hazırlanıb.
Dudleya
Dudleya (lat. Dudleya) — daşdələnçiçəklilər sırasının dovşankələmikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Dudleya abramsii
Dudleya abramsii (lat. Dudleya abramsii) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.
Dudleya blochmaniae
Dudleya blochmaniae (lat. Dudleya blochmaniae) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.
Dudleya brittonii
Dudleya brittonii (lat. Dudleya brittonii) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.
Dudleya caespitosa
Dudleya caespitosa (lat. Dudleya caespitosa) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.
Dudleya calcicola
Dudleya calcicola (lat. Dudleya calcicola) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.
Dudleya candelabrum
Dudleya candelabrum (lat. Dudleya candelabrum) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.
Dudleya compacta
Dudleya farinosa (lat. Dudleya farinosa) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü. Cotyledon compacta (Rose) Fedde Cotyledon eastwoodiae (Rose) Fedde Cotyledon farinosa Baker Cotyledon lingula S.Watson Cotyledon septentrionalis (Rose) Fedde Dudleya compacta Rose Dudleya eastwoodiae Rose Dudleya lingula (S.Watson) Britton & Rose Echeveria compacta (Rose) A.Berger Echeveria eastwoodiae (Rose) A.Berger Echeveria farinosa (Lindl.) Lindl. Echeveria lingula (S.Watson) A.Nelson & J.F.Macbr.
Dudleya cymosa
Dudleya cymosa (lat. Dudleya cymosa) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.
Dudleya densiflora
Dudleya densiflora (lat. Dudleya densiflora) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.
Dudleya eastwoodiae
Dudleya farinosa (lat. Dudleya farinosa) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü. Cotyledon compacta (Rose) Fedde Cotyledon eastwoodiae (Rose) Fedde Cotyledon farinosa Baker Cotyledon lingula S.Watson Cotyledon septentrionalis (Rose) Fedde Dudleya compacta Rose Dudleya eastwoodiae Rose Dudleya lingula (S.Watson) Britton & Rose Echeveria compacta (Rose) A.Berger Echeveria eastwoodiae (Rose) A.Berger Echeveria farinosa (Lindl.) Lindl. Echeveria lingula (S.Watson) A.Nelson & J.F.Macbr.
Dudleya edulis
Dudleya edulis (lat. Dudleya edulis) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.
Dudleya farinosa
Dudleya farinosa (lat. Dudleya farinosa) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü. Cotyledon compacta (Rose) Fedde Cotyledon eastwoodiae (Rose) Fedde Cotyledon farinosa Baker Cotyledon lingula S.Watson Cotyledon septentrionalis (Rose) Fedde Dudleya compacta Rose Dudleya eastwoodiae Rose Dudleya lingula (S.Watson) Britton & Rose Echeveria compacta (Rose) A.Berger Echeveria eastwoodiae (Rose) A.Berger Echeveria farinosa (Lindl.) Lindl. Echeveria lingula (S.Watson) A.Nelson & J.F.Macbr.
Dudleya gnoma
Dudleya gnoma (lat. Dudleya gnoma) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.

Digər lüğətlərdə