I
(Vedi, Şərur, Gəncə, Qarakilsə, Meğri)
saçın ayrıcı, tağ. – İvi: düz ayırmıyıfsan (Qarakilsə)
II
(Qarakilsə)
arx. – Balaca bir iv qaz, bı su axıp gessin
İv ayırmax (Meğri) – ayrı-seçkilik etmək. – Mən ki aylada iv ayırme:rəm, sən iv ayırersən
Jak-İv Kusto
Jak-İv Kusto (Jacques-Yves Cousteau) (d. 11 iyun 1910 - ö.25 iyun 1997), Fransız okean mütəxəssisi, dəniz zabiti və kino rejissoru.
Kapitan Kusto adıyla tanınan Jak-İv Kusto 1910-cu ildə Fransada doğulub.
İxtiraçılar okeanı fəth etmək üçün hər zaman cəsarətli ideyalar irəli sürüblər. Hələ eramızdan əvvəl IV əsrdə Aristotel üzüaşağı çevrilmiş qazandan istifadə edib onun içərisindəki havanın köməyi ilə suyun altında nəfəs alan dalğıcları təsvir edib. Bü cür suyadalma üsulu birinci dalğıc günbəzinin yaradılması üçün nümunə olub. Son bir neçə əsrdə insanlar cürbəcür materiallardan çoxlu sayda dalğıc kostyumu yaradaraq sınaqdan keçiriblər. Amma bu kostyumların çoxunun çəkisi ağır, özü isə narahat olub, dalğıcın suyun dibinə müstəqil enməsinə imkan verməyib.
1943-cü ildə iki fransız – tədqiqatçı Jak-İv Kusto və mühəndis Emil Qanyan "sualtı ağ ciyər" – akvalanq ixtira edərək okeanın öyrənilməsi sahəsində əsl inqilab edirlər. Kifayət qədər yığcam və rahat aparat olan akvalanq suyun altında müstəqil hərəkət etməyə imkan verir.
Jan-İv Le Drian
Jan-İv Le Drian (fr. Jean-Yves Le Drian; 30 iyun 1947[…], Loryan) — Fransa dövlət xadimi və siyasətçisi. 16 may 2012-ci ildən 17 may 2017-ci ilə qədər Jean-Marc Heroult, Manuel Vals, Bernard Kaznevin ofislərində Fransa Müdafiə naziri, 17 may 2017-ci ildən etibarən Eduard Flippinin ofisində, Fransanın Xarici İşlər və Beynəlxalq Əməkdaşlıq naziri vəzifəsində çalışmışdır.
== Fəaliyyəti ==
Jan-İv Le Drian 1973-cü ildə universiteti bitirmişdir.
1977-ci ildən 2004-cü ilədək Loriyana şəhərinin bələdiyyə müşaviri (Morbian şöbəsi);
1978-ci ildən 1991-ci ilədək və 1997-ci ildən 2007-ci ilə qədər isə Morbihan şəhərində Fransa Milli Məclisinin deputatı olmuşdur;
1981–1998-ci illərdə Loriyana meri (Morbian şöbəsi) vəzifəsində çalışmışdır;
1983–2004-cü illərdə Loriyana aqlomerasiya icmasında üzv olmuşdur;
1991-ci ildən 1992-ci ilədək Dəniz İşləri üzrə Dövlət Katibi, Fransanın Mənzil və Nəqliyyat naziri olmuşdur;
1993-cü ildə Fransanın Təhsil fəxri ümumi müffətişi, 1994–2004-cü illərdə Biritaniyanın regonial müşaviri vəzifəsində çalışmışdır;
2004–2012-ci və 2015–2017-ci illərdə Britaniyanın Regonial Şurasının sədri;
2005-ci ildə isə Regonlar Komitəsinin Fransız heyətinin sədr müavini təyin olundu, bu komitənin Bürosuna üzv oldu;
2010-cu ildə Avropanın Periferik Dəniz Bölgələrinin (CPMR) Konfransının prezidenti seçilmişdir;
16 may 2012-ci il və 17 may 2017-ci ildə Fransa Müdafiə naziri;
2017-ci ildə prezident seçkilərinin ilk turunda Emmanuel Makronun namizədliyini dəstəkləyib;
17 may 2017-ci ildən etibarən Eduard Flippinin ofisində Fransa Xarici İşlər və Beynəlxalq Əmakdaşdlıq naziri vəzifəsində.
2017-ci ildə Fransa Sosialist Partiyasının və Fransa Böyük Şərqinin üzvü olmuşdur.
2021-ci ilin noyabrında "Le Monde" qəzetinə verdiyi müsahibədə Jan-İv Le Drian barmağını Çin və Rusiyaya işarə edərək, Afrika ölkələrini ağırlaşdıran iqtisadi yırtıcılıqdan narahatlığını ifadə etdi. Avropalılar nəyin bahasına olursa-olsun Afrika qitəsi ilə münasibətlərini yenidən qurmalı olan Jean-Yves Le Drian, "Rəqiblərimizin heç bir tabu və ya məhdudiyyəti yoxdur" dedi.
İv Arnold
İv Arnold (21 aprel 1912[…], Filadelfiya, Pensilvaniya – 4 yanvar 2012[…], London) — ABŞ fotoqrafı və fotojurnalisti., Magnum Photos agentliyinin ilk qadın üzvü(1957).
Fotolarının əsas qəhrəmanlarının kubalı balıqçılar, afrikalı qaçqınlarla yanaşı, Hollivudun məşhur ulduzları və dünyanın aparıcı siyasətçilərinin də olduğu bir fotoqraf.
Müharibədən sonrakı dövrlərdə rəsmi olmasa da fotojurnalistikanın əsas simalarından biri sayılırdı. Haqlı olaraq xəbər fotojurnalistikasının yaradıcılarından hesab olunur. Evenın Merlin Monro ilə xüsusi bağlılığı var idi. Hətta onun portretlərindən ibarət bütöv bir albom nəşr etdirmişdi. Fotoqraf ulduzları ən gözlənilməz anlarda çəkdiyi fotolarla təccübləndirirdi. Bununla bərabər onun Yohanessburqun gecəqondularından, Havananın bordellərindən və hətta Moskvanın ruhi xəstəxanalarından etdiyi fotoreportajları da var.
Eva Koen Filadelfiyada 1912-ci ilin aprelində dünyaya gəlib. 16 yaşında Nyu-Yorka köçüb və orada fotolaboratoriyada işə düzəlib.
İv Montan
İv Montan (fr. Yves Montand, Fransızca tələffüz: [iv mɔ̃ˈtɑ̃], əsl adı İvo Livi, it. Ivo Livi; 13 oktyabr 1921[…] – 9 noyabr 1991[…], Sanlis, Fransa) — fransız şanson müğənnisi və aktyoru.
İvo Livi 13 oktyabr 1921-ci ildə İtaliyanın Monsummano-Alto şəhərində dünyaya gəlmişdir. O, Cüzeppina və Covanni Livinin 3 uşağından balacası idi. Qısa müddət sonra ailə Fransaya köçür və Marseldə məskunlaşır. ABŞ-a köçmək fikirləri olsa da, viza problemləri ilə əlaqədar bu mümkün olmur.
1929-cu ildə onlar Fransa vətəndaşlığı alırlar. Gələcək müğənni gənclik illərində əvvəlcə bacısının bərbərxanasında, sonra isə gəmi təmiri müəssisəsində fəhlə işləyir. O öz sənət fəaliyyətini müğənni kimi kinoteatrlarda, klublarda və müzik-hollarda başlamışdır.
İv Roşe
İv Roşe — Dünyanın ən məşhur dizayner, modelyerlər və kosmetoloqlarından biri
İv Roşe həyatının böyük hissəsini "bitki kosmetikası"nın yaradılmasına həsr edib. Onun planına görə, "Yves Rocher"in məhsulları ancaq təbii inqridientlərdən hazırlanmalı və geniş istehlakçı kütləsi üçün əlçatan olmalıymış.
Roşe markası 1959-cu ildə yaradılıb. 1969-cu ildə isə onun ilk mağazası açılıb – buna qədər məhsullar poçt vasitəsilə göndərilirmiş. Hazırda "Yves Rocher"də 15 mindən çox adam çalışır, onun müəssisələri 30-dan çox ölkədə var, korporasiyanın illik dövriyyəsi 2 milyard avrodur.
Məşhur korporasiyanın yaradıcısı 80 yaşında Parisdə dünyasını dəyişib. Bundan sonra şirkətə başçılıq edəcək növbəti şəxsin adı müəyyənləşib. İv Roşenin yerinə onun nəvəsi, 31 yaşlı Bri Roşe gətirilib.
İv Şoven
İv Şoven - İv Şoven (fransızca Yves Chauvin, 10 oktyabr 1930 il, Menen Belçika - 28 yanvar 2015 il, Tur ) — fransız kimyaçısı, kimya üzrə 2005-ci ildə "Üzvi sintezdə metatezis üsulunu təkmilləşdirdiklərinə görə" Nobel mükafatı laureatı alıb.
Fransa Elmlər Akademiyasının 1996-cı ildən müxbir üzvü , 2005-ci ildən isə üzvü olmuşdur .
İv Şoven 1930-cu il 10 oktyabrda Belçikanın Menen şəhərində anadan olub, valideynləri buradan 1939-cu ildə Fransanın Tur şəhərinə köçüblər. O, 1954-cü ildə Lion Ali Fizika, Kimya və Elektronika Məktəbini bitirmişdir. 2005-ci ildə İ.Şoven amerikalı alimlər Robert Qrabbs və Riçard Şrok ilə birlikdə “Üzvi sintezdə metatezis metodunun inkişafına verdiyi töhfəyə görə” Nobel mükafatına layiq görülmeşdü. 1970-ci illərdə İ.Şovin tərəfindən Olefin metatezisinə dair tədqiqatlar aparılmışdır.
İv Şoven ilkin bəyanata görə mükafatdan imtina barədə məlumat verməsinə baxmayaraq, yenə də mükafatı qəbul etdi.
1990-cı ildə ikifazalı kataliz üçün ilk dəfə olaraq ion mayelərindən İv Şoven istifadə edərək tədqiqatlar aparmışdır .
İ.Şoven Fransa Neft İnstitutunun fəxri elmi direktoru olub. 2005-ci ildə "Şərəf ordeni” ilə təltif edilmişdi.
İv Qiyai Şamlı
İv Fərhad xan Qiyai Şamlı (26 oktyabr 1957, Ukkel[d]) — Heydərqulu xan Qiyai Şamlının oğlu və Belçika memarı.
İv Fərhad Xan Qiyai Şamlı 1957-ci ildə Belçikanın Ukkel şəhərində anadan olub. Nəsilləri qızılbaş tayfa ittifaqına daxil olan Şamlı tayfasındandır. Müasir İran memarlığının ilk nümayəndələrindən biri olan Heydər Qiyai Şamlının oğludur. O, Parisdə yerləşən Janson-de-Sailly liseyini bitirdikdən sonra Nyu-Yorkda yerləşən Pratta İnstitutunda memarlıq üzrə təhsil almağa başlayır. 1982-ci ildə buradakı təhsilini bitirdikdən sonra Kaliforniya İncəsənət Kollecində memarlıq üzrə magistr dərəcəsi əldə edir.
O ilk fəaliyyətinə San-Fransiskoda futurustik evlərin tikintisi ilə başlayıb. 1983-cü ildə o, San-Fransiskoda "Ghiaï Architects" memarlıq şirkətinin əsasını qoyub. Bu şirkət vaxtilə atasının yaratdığı və 1979-cu ildə bağlanan şirkətin davamçısıdır. 1993-cü ildə o ilk irimiqyaslı sifarişini alır.
İv San Loran
İv San Loran (fr. Yves Henri Donat Mathieu-Saint-Laurent; 1 avqust 1936[…], Vəhran, Əlcəzair – 1 iyun 2008[…], Paris) — Fransa modelyeri.
1936-cı ildə hələ Fransanın müstəmləkəsi olan Əlcəzairdə doğulan Loran 1954-cü ildə "Kristian Dior" moda evinə qoşulub. Bundan iki il sonra Kristian Dior vəfat etdi və San Loran 21 yaşında baş dizayner oldu.
Bir ara onu Əlcəzairdə vuruşmaq üçün əsgər də çağırıblar.
İv San Loran dünyanın yüzlərlə adlı-sanlı qadınını geyindirən moda evi açıb. Lakin dizayner 2002-ci ildə bütün moda salonlarını bağlayaraq bildirib ki, tamamilə kommersiyalaşmış sənayenin bir hissəsi olmaq istəmir.
İv Sen Loran
İv San Loran (fr. Yves Henri Donat Mathieu-Saint-Laurent; 1 avqust 1936[…], Vəhran, Əlcəzair – 1 iyun 2008[…], Paris) — Fransa modelyeri.
1936-cı ildə hələ Fransanın müstəmləkəsi olan Əlcəzairdə doğulan Loran 1954-cü ildə "Kristian Dior" moda evinə qoşulub. Bundan iki il sonra Kristian Dior vəfat etdi və San Loran 21 yaşında baş dizayner oldu.
Bir ara onu Əlcəzairdə vuruşmaq üçün əsgər də çağırıblar.
İv San Loran dünyanın yüzlərlə adlı-sanlı qadınını geyindirən moda evi açıb. Lakin dizayner 2002-ci ildə bütün moda salonlarını bağlayaraq bildirib ki, tamamilə kommersiyalaşmış sənayenin bir hissəsi olmaq istəmir.
İv Sen Loran (film)
İv Sen Loran (fr. Yves Saint Laurent) 2014-cü ildə, Cəlil Lespertin rejissorluğu, Jak Fieşi, Ceremi Gez və Mari-Pyer Hasterin həmmüəllifliyi ilə çəkilmiş fransız bioqrafiya filmidir. Filmdə ikonik dizayner İv San Loranın 1958-ci ildən sonrakı həyatından bəhs olunur. Filmdə Pyer Niney, Gilyom Qalen, Şarlotta Le-Bon, Laura Smet, Mari de Vilpen, Ksavye Lafit, Nikolay Kinski rol almışdır. Film 64-cü Berlin Beynəlxalq Film Festivalında, yeni bərpa olunmuş Zoo Plast çərçivəsində xüsusi baxışla təqdim olunmuş, təqdimata, filmin çəkiliş heyəti və Pyer Berje qatılmışdır.
Film İv Sen Loranın 1958-ci ildən sonrakı həyatı haqqındadır. Filmdə İv Sen Loran və onun biznes və həyat partnyoru Pyer Berjenin fransız moda industriyasında fəaliyyətindən, bütün çətinliklərinə baxmayaraq birlikdə qalmalarından və bir-birini sevmələrindən bəhs olunur. Filmdə açıq homoseksual səhnələr də yer alır.
Pyer Niney — İv Sen Loran
Gilyom Qalen — Pyer Berje
Şarlotta Le-Bon — Viktoriya Dotreleu
Laura Smet — Lulu de la Falyez
Mari de Vilpen — Betti Katrua
Ksavye Lafit — Jak de Başe
Nikolay Kinski — Karl Lagerfeld
Ruben Alves — Fernando Sánchez
Marianna Basler — Lusyeb San Loran
Astrid Vetnoll — İvon De Peyerimhoff
Anna Alvaro — Mari-Luis Busqet
Mişel Qarsiya — Raymonde Zehnaker
Patris Tibod — Kristian Dior
Amira Kasar — Anna-Mari Munoz
Aleksandr Steycer — Jan-Pyer Debord
Jan-Eduard Bodziak — Bernard Buffet
2013-cü ilin mart ayında “The Weinstein Company” filmin ABŞ-da distribütorluq haqqlarını əldə etdiyini elan etdi, “Entertainment One” isə Birləşmiş Krallıq, Avstraliya, Beneluks ölkələri və Kanadada distribütorluq haqqını aldı.
Filmin əsas çəkilişləri 2013-cü ilin iyun ayında başlamışdır.
İv Fərhad xan Qiyai Şamlı
İv Fərhad xan Qiyai Şamlı (26 oktyabr 1957, Ukkel[d]) — Heydərqulu xan Qiyai Şamlının oğlu və Belçika memarı.
İv Fərhad Xan Qiyai Şamlı 1957-ci ildə Belçikanın Ukkel şəhərində anadan olub. Nəsilləri qızılbaş tayfa ittifaqına daxil olan Şamlı tayfasındandır. Müasir İran memarlığının ilk nümayəndələrindən biri olan Heydər Qiyai Şamlının oğludur. O, Parisdə yerləşən Janson-de-Sailly liseyini bitirdikdən sonra Nyu-Yorkda yerləşən Pratta İnstitutunda memarlıq üzrə təhsil almağa başlayır. 1982-ci ildə buradakı təhsilini bitirdikdən sonra Kaliforniya İncəsənət Kollecində memarlıq üzrə magistr dərəcəsi əldə edir.
O ilk fəaliyyətinə San-Fransiskoda futurustik evlərin tikintisi ilə başlayıb. 1983-cü ildə o, San-Fransiskoda "Ghiaï Architects" memarlıq şirkətinin əsasını qoyub. Bu şirkət vaxtilə atasının yaratdığı və 1979-cu ildə bağlanan şirkətin davamçısıdır. 1993-cü ildə o ilk irimiqyaslı sifarişini alır.
İv Fərhad xan Ğiyai Şamlı
İv Fərhad xan Qiyai Şamlı (26 oktyabr 1957, Ukkel[d]) — Heydərqulu xan Qiyai Şamlının oğlu və Belçika memarı.
İv Fərhad Xan Qiyai Şamlı 1957-ci ildə Belçikanın Ukkel şəhərində anadan olub. Nəsilləri qızılbaş tayfa ittifaqına daxil olan Şamlı tayfasındandır. Müasir İran memarlığının ilk nümayəndələrindən biri olan Heydər Qiyai Şamlının oğludur. O, Parisdə yerləşən Janson-de-Sailly liseyini bitirdikdən sonra Nyu-Yorkda yerləşən Pratta İnstitutunda memarlıq üzrə təhsil almağa başlayır. 1982-ci ildə buradakı təhsilini bitirdikdən sonra Kaliforniya İncəsənət Kollecində memarlıq üzrə magistr dərəcəsi əldə edir.
O ilk fəaliyyətinə San-Fransiskoda futurustik evlərin tikintisi ilə başlayıb. 1983-cü ildə o, San-Fransiskoda "Ghiaï Architects" memarlıq şirkətinin əsasını qoyub. Bu şirkət vaxtilə atasının yaratdığı və 1979-cu ildə bağlanan şirkətin davamçısıdır. 1993-cü ildə o ilk irimiqyaslı sifarişini alır.
İv San Loran (film, 2014)
İv Sen Loran (fr. Yves Saint Laurent) 2014-cü ildə, Cəlil Lespertin rejissorluğu, Jak Fieşi, Ceremi Gez və Mari-Pyer Hasterin həmmüəllifliyi ilə çəkilmiş fransız bioqrafiya filmidir. Filmdə ikonik dizayner İv San Loranın 1958-ci ildən sonrakı həyatından bəhs olunur. Filmdə Pyer Niney, Gilyom Qalen, Şarlotta Le-Bon, Laura Smet, Mari de Vilpen, Ksavye Lafit, Nikolay Kinski rol almışdır. Film 64-cü Berlin Beynəlxalq Film Festivalında, yeni bərpa olunmuş Zoo Plast çərçivəsində xüsusi baxışla təqdim olunmuş, təqdimata, filmin çəkiliş heyəti və Pyer Berje qatılmışdır.
Film İv Sen Loranın 1958-ci ildən sonrakı həyatı haqqındadır. Filmdə İv Sen Loran və onun biznes və həyat partnyoru Pyer Berjenin fransız moda industriyasında fəaliyyətindən, bütün çətinliklərinə baxmayaraq birlikdə qalmalarından və bir-birini sevmələrindən bəhs olunur. Filmdə açıq homoseksual səhnələr də yer alır.
Pyer Niney — İv Sen Loran
Gilyom Qalen — Pyer Berje
Şarlotta Le-Bon — Viktoriya Dotreleu
Laura Smet — Lulu de la Falyez
Mari de Vilpen — Betti Katrua
Ksavye Lafit — Jak de Başe
Nikolay Kinski — Karl Lagerfeld
Ruben Alves — Fernando Sánchez
Marianna Basler — Lusyeb San Loran
Astrid Vetnoll — İvon De Peyerimhoff
Anna Alvaro — Mari-Luis Busqet
Mişel Qarsiya — Raymonde Zehnaker
Patris Tibod — Kristian Dior
Amira Kasar — Anna-Mari Munoz
Aleksandr Steycer — Jan-Pyer Debord
Jan-Eduard Bodziak — Bernard Buffet
2013-cü ilin mart ayında “The Weinstein Company” filmin ABŞ-da distribütorluq haqqlarını əldə etdiyini elan etdi, “Entertainment One” isə Birləşmiş Krallıq, Avstraliya, Beneluks ölkələri və Kanadada distribütorluq haqqını aldı.
Filmin əsas çəkilişləri 2013-cü ilin iyun ayında başlamışdır.
İv Sen Loran (film, 2014)
İv Sen Loran (fr. Yves Saint Laurent) 2014-cü ildə, Cəlil Lespertin rejissorluğu, Jak Fieşi, Ceremi Gez və Mari-Pyer Hasterin həmmüəllifliyi ilə çəkilmiş fransız bioqrafiya filmidir. Filmdə ikonik dizayner İv San Loranın 1958-ci ildən sonrakı həyatından bəhs olunur. Filmdə Pyer Niney, Gilyom Qalen, Şarlotta Le-Bon, Laura Smet, Mari de Vilpen, Ksavye Lafit, Nikolay Kinski rol almışdır. Film 64-cü Berlin Beynəlxalq Film Festivalında, yeni bərpa olunmuş Zoo Plast çərçivəsində xüsusi baxışla təqdim olunmuş, təqdimata, filmin çəkiliş heyəti və Pyer Berje qatılmışdır.
Film İv Sen Loranın 1958-ci ildən sonrakı həyatı haqqındadır. Filmdə İv Sen Loran və onun biznes və həyat partnyoru Pyer Berjenin fransız moda industriyasında fəaliyyətindən, bütün çətinliklərinə baxmayaraq birlikdə qalmalarından və bir-birini sevmələrindən bəhs olunur. Filmdə açıq homoseksual səhnələr də yer alır.
Pyer Niney — İv Sen Loran
Gilyom Qalen — Pyer Berje
Şarlotta Le-Bon — Viktoriya Dotreleu
Laura Smet — Lulu de la Falyez
Mari de Vilpen — Betti Katrua
Ksavye Lafit — Jak de Başe
Nikolay Kinski — Karl Lagerfeld
Ruben Alves — Fernando Sánchez
Marianna Basler — Lusyeb San Loran
Astrid Vetnoll — İvon De Peyerimhoff
Anna Alvaro — Mari-Luis Busqet
Mişel Qarsiya — Raymonde Zehnaker
Patris Tibod — Kristian Dior
Amira Kasar — Anna-Mari Munoz
Aleksandr Steycer — Jan-Pyer Debord
Jan-Eduard Bodziak — Bernard Buffet
2013-cü ilin mart ayında “The Weinstein Company” filmin ABŞ-da distribütorluq haqqlarını əldə etdiyini elan etdi, “Entertainment One” isə Birləşmiş Krallıq, Avstraliya, Beneluks ölkələri və Kanadada distribütorluq haqqını aldı.
Filmin əsas çəkilişləri 2013-cü ilin iyun ayında başlamışdır.
Erigeron ivifolius
Erigeron ivifolius (lat. Erigeron ivifolius) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xırdaləçək cinsinə aid bitki növü.
Erik İvar Fredholm
Erik İvar Fredholm (ing. Erik Ivar Fredholm, 7 aprel 1866 – 17 avqust 1927) — İsveç riyaziyyatçısı. O, inteqral tənliklər nəzəriyyəsinin əsas xassə və teoremlərini şərh etmiş, onların bəzilərinin ümumi həll üsulunu işləyib hazırlamışdır.
Hacı İvaz Mehmed Paşa
Hacı İvaz Mehmed Paşa (1675, Yaqodina[d] – 1743, Navpakt) — I Mahmud dönəmində 1 il 3 ay Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır.
== Həyatı ==
== Mənbə ==
BA, Tahvîl Defteri, nr. 5, mükerrer s. 68.
BA, Atîk Vüzerâ Defteri, nr. 2, s. 40, 43.
BA, A.DVN Mühimme, nr. 950, s. 12, 19-20.
III İvan
III İvan Vasilyeviç (rus. Иван III Васильевич) və ya Böyük İvan (rus. Иван Великий; 22 yanvar 1440, Moskva, Böyük Moskva Knyazlığı – 27 oktyabr 1505, Moskva, Böyük Moskva Knyazlığı) — Böyük Moskva knyazlığının böyük knyazı, bütün Rus dövlətinin hökmdarı (rus. Государь всея Руси).
== Xarici siyasəti ==
III İvanın dövründə, ölkənin xarici siyasətinin əsas məqsədi şimal-şərqi Rusu vahid dövlətə birləşdirmək idi. Qeyd etmək lazımdır ki, bu siyasət çox uğurlu olmuşdur. İvan hökmranlığının əvvəlində Moskva prinsipliyi digər rus hökmdarı torpaqları ilə əhatə olunmuşdu; ölür, o, bu padşahların əksəriyyətini birləşdirən oğlu Vasiliyə təslim etdi. Yalnız Pskov, Ryazan, Volokolamsk və Novqorod-Seversky nisbi (çox geniş deyil) müstəqillik qorudu.
III İvanın hökmranlığından bəri Böyük Litva knyazlığı ilə əlaqələr xüsusilə kəskin olmuşdur. Moskvanın Rus torpaqlarını birləşdirməyə inteqrasiyası Litvanın mənafeyinə zidd idi və sərhədlərarası münaqişələr və sərhəd şahzadələri və boyarların dövlətlər arasında keçid müttəfiqlərinə kömək etməmişdi.
III İvan Asen
III İvan Asen — Çar, 1259-cu ildə doğulmuşdur.
== Hakimiyyətə gəlişi ==
1279-cu ildə Bizans orduları və yerli əyanlar tərəfindən üsyançı İvaylonun əleyhinə olaraq hökmdarlığa gətirilmişdi. İmperatorun qızı İrene Paleoloqina ilə evlənmiş, öz bacısı Kira Mariyanı da kuman əsilzadə Georgi Terter ilə evləndirmişdi. Lakin İvaylonun Bizanslıları məğlub etməsindən sonra qorxuya düşüb Bizansa qaçmış, oradan da Noğay xanın iqamətgahına gedərək İvaylonu öldürtdürmüşdü. Taxta qayıda bilməyən çar 1303-cü ildə Bizansda vəfat etdi.
== Ailəsi ==
İrene Paleoloqina ilə evlənmiş, Bizansda yüksək önəmə sahib Asaneslər sülaləsinin əsasını qoymuşdur. Övladları:
Mixail Asan
Andronik Asan
İsaak Asan
Konstantin Asan
Teodora Asanina
Mariya Asanina
== Mənbələr ==
John V. A. Fine, Jr., The Late Medieval Balkans, Ann Arbor, 1987.
II İvan Asen
II İvan Asen — İkinci Bolqarıstan imperiyasının V imperatoru (1218–1241), I İvan Asenin oğlu.
== İlkin hakimiyyəti ==
1207-ci ildə Qaliç-Volin knyazlığına qaçmış, 1218-ci ildə onların köməyi ilə hakimiyyəti əlinə almışdı. İvanın ilk siyasəti müttəfiqlər qazanmaq olmuşdu. Belə ki, qızı Mariyanı Epir despotluğunun hökmdarı Teodorun qardaşı Manuel Dukasla evləndirmiş, özü də Macarıstan kralı II Andraşın qızı Anna Mariya Arpad ilə evlənmişdi.
== Epirlə münasibətlər ==
1228-ci ildə Latın imperatoru I Robertin ölümündən sonra taxta çıxmış əyanlar II Bolduinin qəyyumu olaraq II İvan Aseni düşünürdülər. Bu arada imperiyanın torpaqlarını işğala başlayan Teodor 1230-cu ildə Bolqarıstana müharibə elan etmişdi. Döyüşə pozulan müqavilənin mətni ilə gələn Çar İvan, Teodoru ağır məğlubiyyətə uğratmış, torpaqlarını ələ keçirmiş, beləliklə Adriatik dənizi sahillərinəcən sərhədləri genişləndirmişdi. Epirin qalan torpaqları isə Manuel Dukasa verilmişdi.
== Serbiya və Nikeya ilə münasibətlər ==
1231-ci ildə yerli əyanlar Latın imperiyasının qəyyum olaraq Qüds krallığının keçmiş hökmdarı İohann de Brieni seçmişdilər. Bu İvanı qəzəbləndirmiş, Nikeya imperiyası ilə ittifaq qurulmasına təkan vermişdi.
IV İvan (Qroznı)
İohann IV Vasilyeviç və ya İvan Qroznı (25 avqust 1530[…] və ya 15 avqust 1530, Kolomenskoye[d], Böyük Moskva Knyazlığı – 18 (28) mart 1584[…], Moskva, Çar Rusiyası) — Moskva və 1533-cü ildən bütöv Rusiyanın böyük knyazı, Rusiyanın ilk çarı (1547-ci ildən; yalnız 1575-1576-cı illərdə "bütöv Rusiyanın böyük knyazı" nominal olaraq Simeon Bekbulatoviç olmuşdur).
Moskva böyük knyazı III Vasili və Yelena Qlinskayanın böyük oğlu. Mənşəcə atası tərəfindən o, Rüriklər sülaləsinin Moskva budağına aid olunurdu, anası tərəfindən isə Qlinski Litva knyazlarının banisi hesab edilən Mamay xanın nəslinə. Ata tərəfindən nənəsi bizans imperatorların sülaləsindən gələn Sofiya Paleoloq idi.
Nominal olaraq İvan 3 yaşından hökmdar oldu. 1547-ci ildəki Moskva üsyanından sonra "İzbrannaya rada" ("Seçilmiş rada") yaradaraq, o, yaxın hesab etdiyi şəxslərin iştirakı ilə hökümdarlıq eləməyə başladı. Hərbi xidməti, məhkəmə sistemi və dövlətin idarə edilməsində islahatlar aparmışdır. Qazan və Həştərxan xanlığları fəth edilmişdir, Qərbi Sibir, Don Qoşunlarının Vilayəti, Başqırdıstan və Noqay Ordasının torpağları Rusiyaya birləşdirilmişdir. Beləliklə, IV İvanın hakimiyyəti dövründə Rusiyanın ərazi artımı təxminən 100% təşkil etdi (2,8 milyon km²-dən 5,4 miyon km²-ə çatdı), çarlığının son illərində Rus dövləti ərazisinə görə bütöv Avropadan böyük oldu.
1560-cı ildə Seçilmiş rada ləğv olundu, onun əsas xadimləri çarın etibarını itirdilər, və İvan Qroznı Rusiyanı tam müstəqil idarə etməyə başladı.
IV İvan Qroznı
İohann IV Vasilyeviç və ya İvan Qroznı (25 avqust 1530[…] və ya 15 avqust 1530, Kolomenskoye[d], Böyük Moskva Knyazlığı – 18 (28) mart 1584[…], Moskva, Çar Rusiyası) — Moskva və 1533-cü ildən bütöv Rusiyanın böyük knyazı, Rusiyanın ilk çarı (1547-ci ildən; yalnız 1575-1576-cı illərdə "bütöv Rusiyanın böyük knyazı" nominal olaraq Simeon Bekbulatoviç olmuşdur).
Moskva böyük knyazı III Vasili və Yelena Qlinskayanın böyük oğlu. Mənşəcə atası tərəfindən o, Rüriklər sülaləsinin Moskva budağına aid olunurdu, anası tərəfindən isə Qlinski Litva knyazlarının banisi hesab edilən Mamay xanın nəslinə. Ata tərəfindən nənəsi bizans imperatorların sülaləsindən gələn Sofiya Paleoloq idi.
Nominal olaraq İvan 3 yaşından hökmdar oldu. 1547-ci ildəki Moskva üsyanından sonra "İzbrannaya rada" ("Seçilmiş rada") yaradaraq, o, yaxın hesab etdiyi şəxslərin iştirakı ilə hökümdarlıq eləməyə başladı. Hərbi xidməti, məhkəmə sistemi və dövlətin idarə edilməsində islahatlar aparmışdır. Qazan və Həştərxan xanlığları fəth edilmişdir, Qərbi Sibir, Don Qoşunlarının Vilayəti, Başqırdıstan və Noqay Ordasının torpağları Rusiyaya birləşdirilmişdir. Beləliklə, IV İvanın hakimiyyəti dövründə Rusiyanın ərazi artımı təxminən 100% təşkil etdi (2,8 milyon km²-dən 5,4 miyon km²-ə çatdı), çarlığının son illərində Rus dövləti ərazisinə görə bütöv Avropadan böyük oldu.
1560-cı ildə Seçilmiş rada ləğv olundu, onun əsas xadimləri çarın etibarını itirdilər, və İvan Qroznı Rusiyanı tam müstəqil idarə etməyə başladı.
I İvan Asen
I İvan Asen - İkinci Bolqarıstan imperiyasının ikinci imperatoru. 1185-ci ildə Bizans imperiyasına qarşı qaldırılan qiyamın başçısı olmuşdur. Qardaşı IV Pyotr ilə birlikdə II İsaak Angelosu məğlub edərək müstəqil dövlət qurmuşdur.
== Hakimiyyəti ==
I Fridrix Barbarossa ilə müttəfiqliklərini təhlükə kimi görən II İsaakın ordusunu ağır məğlubiyyətə uğratdığına görə 1189-cu ildə qardaşı IV Pyotr tərəfindən çar elan olunmuşdur. 1191-ci ildə Sofiya və Nişi ələ keçirən İvan, 1195-ci ildə Belqradı, 1196-cı ildə də Melniki ələ keçirmişdi. Serres döyüşündə böyük qalibiyyət qazandıqdan sonra geriyə qayıdan İvan Asen, öz generallarından biri olan İvanko tərəfindən öldürülmüşdür.
== Ailəsi ==
İvan Asenin ilk həyat yoldaşı Mariya adlı bir qadın olmuş, daha sonra Yelena adlı bir qadınla evlənmişdir.
K.V.İvanov adına Çuvaş Akademik Dram Teatrı
K.V.İvanov adına Çuvaş Dövlət Akademik Dram Teatrı (çuvaş Чăваш патшалăх К. В. Иванов ячĕллĕ академи драма театрĕ) — Çuvaşıstanın ən qədim teatrı, çuvaşların mədəniyyət mərkəzi.
Bədii rəhbər - SSRİ Xalq Artisti Valeri Yakovlev, teatr direktoru - Çuvaş Respublikasının Əməkdar Mədəniyyət İşçisi Yuri Vladimirovdur.
== Tarixi ==
=== Kazan dövrü ===
Teatr 1918-ci ildə Kazanda İ.S.Maksimov-Koşkinski tərəfindən qurulmuşdur. İlk dövrlər kollektiv "Çuvaş dramı", daha sonra "Çuvaş Sovet səyyar teatrı" adlandırıldı. Teatrın açılşı A.Ostrovskinin "İstədiyiniz şəkildə yaşamayın" tamaşası ilə olmuşdur.
=== Çeboksardakı Sovet teatrı ===
1920-ci ildə teatr Çeboksarıya köçdü. Teatrın repertuarı çuvaş dramaturqlarının pyeslərindən və rus klassiklərinin tərcümələrindən ibarət idi. Bundan əlavə çuvaş dilində tamaşalar oynanırdı.
1927-1939-cu illərdə. P.N.Osipov baş rejissor kimi teatra rəhbərlik etmişdir.
Komsomolsk (İvanovo vilayəti)
Komsomolsk (rus. Комсомольск) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər, İvanovo vilayətinə daxildir.
Konstantin İvanov
Konstantin Vasilyeviç İvanov (çuvaş Пăртта Кĕçтентинĕ, 15 may 1890-cı il, Slakbaş kəndi, Bələbəy rayonu, Ufa quberniyası - 13 mart 1915-ci il elə orda) — çuvaş şairi, çuvaş ədəbiyyatının klassiki. O, həmçinin çuvaş poeziyasının banisi sayılır. Məşhur "Narspi" poemasının müəllifidir.
== Həyatı ==
=== İlk illəri ===
Partta qəbiləsinə (çuvaş "Пăртта") məxsus sadə kəndli ailəsində anadan olub. Ailədə təhsilə xüsusi önəm verilirdi - baba, ata, xala, bir çox qohumlar təhsilli və savadlı idilər. K.İvanovun atası mahalın ən varlı adamlarından biri ayılırdı. O, təsərrüfatda aqronomiya və iqtisadi biliklərindən istifadə edirdi.
Konstantin səkkiz yaşından etibarən 1902-ci ildə məzun olduğu kənd məktəbində təhsil alır. Ardınca Bələbəy şəhər məktəbində oxuyur. Sonra atası onu Simbirsk Çuvaş müəllimlər məktəbinin ("Yakovlevskaya") hazırlıq sinfinə yerləşdirir.
Kot-d'İvuar Respublikası
Kot-d'İvuar (Fil Dişi Sahili və ya Fil Dişi Sahili Respublikası) (Fransız : Côte d' Ivoire [kot diˈvwaʀ]) — Afrika qitəsində dövlət. Ölkənin sərhəd qonşularını (şimaldan saat istiqamətində) Mali, Burkina-Faso, Qana, Liberiya və Qvineyadır. Bundan başqa ölkənin cənubunda Atlantik okeanı yerləşir. Ölkənin paytaxtı Yamusukrodur.
== Ölkə adı ==
Ölkənin yerləşdiyi bölgələrdə sahib olduğu çox sayda fil səbəbiylə xvı əsrdə Portuqaliyalılar tərəfindən fil dişi əldə edə bilmək və ticarətini reallaşdırmaq adına fil ovlanmış və bir çox fil ovçular tərəfindən öldürülmüşdür. Bu hadisə səbəbi ilə ölkənin adı Fransızca Fil Dişi Sahili mənasını verən Côte d' Ivoire olaraq müəyən olunmuş, fil dişi uzun illər ölkənin ən əhəmiyyətli ixracat qaynaqlarından birini təşkil etmişdir. Ancaq ölkə adının hər bir dildə fərqli versiyalarda deyilməsi (Fil Dişi Sahili, Elfenbeinküste, Ivory Coast, Costa de Marfil və s.) və beynəlxalq sahələrdə qarışıqlıqlara səbəb olması ilə əlaqədar 1985-ci ildə dövrün dövlət başçısı Feliks Houphouët - Boigny aldığı qərar ilə ölkə adının bundan sonra yalnız Fransız halı ilə istifadə ediləcəyini və digər dillərə də çevrilməyəcəyini ifadə etmişdir.
== Coğrafiya ==
Ölkənin cəmdə sahib olduğu 3.458 km sərhədin 545 km-i Burkina Faso, 720 km-i Qana, 816 km-i Qvineya, 778 km-i Liberiya və 599 km-i Mali ilə olduğu halda, ölkənin həm də Qvineya Körfəzinin qərbində Atlantik okeanına 515 km-lik sahil çıxışı var.
Ölkənin səth şəkilləri ümumi etibarilə yastı bir görünüşə sahib olmaqla birlikdə ölkənin səthi əksəriyyətlə yayla və düzənliklərdən ibarətdir. Ölkənin yalnız qərb hissələri dəniz səviyyəsindən orta hesabla 1.000 m daha yüksəkdə yerləşir.
Kot-d'İvuar himni
Abidcanın mahnısı (fr. L'Abidjanaise) — Kot-d'İvuar dövlət himni, 1960-cı ildə ölkə azadlığını alandan sonra təsdiq olunmuşdur.
Kot-d'İvuar milli futbol komandası
Kot-d'İvuar milli futbol komandası - Kot-d'İvuarı beynəlxalq futbol turnirlərində təmsil edən milli futbol komandası.
Kot-d’İvuar
Kot-d'İvuar (Fil Dişi Sahili və ya Fil Dişi Sahili Respublikası) (Fransız : Côte d' Ivoire [kot diˈvwaʀ]) — Afrika qitəsində dövlət. Ölkənin sərhəd qonşularını (şimaldan saat istiqamətində) Mali, Burkina-Faso, Qana, Liberiya və Qvineyadır. Bundan başqa ölkənin cənubunda Atlantik okeanı yerləşir. Ölkənin paytaxtı Yamusukrodur.
== Ölkə adı ==
Ölkənin yerləşdiyi bölgələrdə sahib olduğu çox sayda fil səbəbiylə xvı əsrdə Portuqaliyalılar tərəfindən fil dişi əldə edə bilmək və ticarətini reallaşdırmaq adına fil ovlanmış və bir çox fil ovçular tərəfindən öldürülmüşdür. Bu hadisə səbəbi ilə ölkənin adı Fransızca Fil Dişi Sahili mənasını verən Côte d' Ivoire olaraq müəyən olunmuş, fil dişi uzun illər ölkənin ən əhəmiyyətli ixracat qaynaqlarından birini təşkil etmişdir. Ancaq ölkə adının hər bir dildə fərqli versiyalarda deyilməsi (Fil Dişi Sahili, Elfenbeinküste, Ivory Coast, Costa de Marfil və s.) və beynəlxalq sahələrdə qarışıqlıqlara səbəb olması ilə əlaqədar 1985-ci ildə dövrün dövlət başçısı Feliks Houphouët - Boigny aldığı qərar ilə ölkə adının bundan sonra yalnız Fransız halı ilə istifadə ediləcəyini və digər dillərə də çevrilməyəcəyini ifadə etmişdir.
== Coğrafiya ==
Ölkənin cəmdə sahib olduğu 3.458 km sərhədin 545 km-i Burkina Faso, 720 km-i Qana, 816 km-i Qvineya, 778 km-i Liberiya və 599 km-i Mali ilə olduğu halda, ölkənin həm də Qvineya Körfəzinin qərbində Atlantik okeanına 515 km-lik sahil çıxışı var.
Ölkənin səth şəkilləri ümumi etibarilə yastı bir görünüşə sahib olmaqla birlikdə ölkənin səthi əksəriyyətlə yayla və düzənliklərdən ibarətdir. Ölkənin yalnız qərb hissələri dəniz səviyyəsindən orta hesabla 1.000 m daha yüksəkdə yerləşir.
Kouadio-İves Dabila
Kouadio-İves Dabila (1 yanvar 1997-ci ildə anadan olub) — Liqa 1 təmsilçilərindən olan Lill klubunda yarımmüdafiəçi kimi çıxış edən peşəkar Kot-d'İvuar futbolçusudur.
== Klub karyerası ==
=== Monako ===
Dabila öz peşəkar karyerasında debütünü Monako klubu ilə 26 aprel 2017-ci ildə etmişdir. O, 60-cı dəqiqədə Andrea Raggi ilə əvəz olunmuşdur. Həmin görüşdə Monako Fransa Kubokunun yarımfinal mərhələsində Pari Sen-Jermenə 5-0 hesabı ilə məğlub olmuşdur.
Kristapor İvanyan
Kristapor İvanyan (erm. Քրիստափոր Իվանյանի, 20 dekabr 1920, Tiflis, Gürcüstan – 30 avqust 1999, Sankt-Peterburq) — Sovet və Ermənistan hərbi generalı. O, həm İkinci dünya müharibəsində, həm də Qarabağ müharibəsində iştirak etmiş və qondarma Dağlıq Qarabağ Müdafiə Ordusunun yaradıcılarından biridir.
Köhnə İvanovka (Auırqazı)
Köhnə İvanovka (başq. Иҫке Ивановкa, rus. Старая Ивановка) — Başqırdıstan Respublikasının Avurğazı rayonunda yerləşən kənd. Kənd Tukay kənd şurasının tərkibindədir.
== Coğrafi yerləşməsi ==
Məsafələr:
rayon mərkəzindən (Talbazı): 28 km,
kənd sovetliyindən (Tukay): 3 km.
ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 52 km.
== Əhali ==
== Tarixi ==
10 sentyabr 2007-ci ilə qədər sadəcə İvanovka kədi adlanırdı.
Köhnə İvanovka (Avurğazı)
Köhnə İvanovka (başq. Иҫке Ивановкa, rus. Старая Ивановка) — Başqırdıstan Respublikasının Avurğazı rayonunda yerləşən kənd. Kənd Tukay kənd şurasının tərkibindədir.
== Coğrafi yerləşməsi ==
Məsafələr:
rayon mərkəzindən (Talbazı): 28 km,
kənd sovetliyindən (Tukay): 3 km.
ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 52 km.
== Əhali ==
== Tarixi ==
10 sentyabr 2007-ci ilə qədər sadəcə İvanovka kədi adlanırdı.
Mana İvabuçi
Mana İvabuçi (d. 18 mart 1993) — Yaponiya qadın futbolçusu.
== Milli komanda karyerası ==
Yaponiya milli komandasının heyətində 61 oyun keçirib, 20 qol vurub.
Meoto İva
Meoto İva (夫婦岩) və ya Evli qayalar – Yaponiyanın Mie prefekturasının Futami sahillərində yerləşən iki qaya parçası. Bu qayalar şimenava adlandırılan qalın iplərlə bir-birinə birləşdirilib. İplərin çəkisi ən azı bir tondur və ildə müxtəlif dini ainlər zamanı dəyişdirilir.
Qayalar Futami Okitama məbədinin rahibləri tərəfindən müqəddəs hesab edilir. Şintoizmə görə kaminin yaradıcılarının evliliyini – İzanami və İzanaqini simvolizə edir. Buna görə də qayalar həm də evliliyin simvoludur. Kişini simvolizə etdiyi düşünülən daha böyük qayanın başında torii var.
Qayalara tamaşa etmək üçün ən yaxşı fürsət yayda sübh çağıdır. Bu zaman günəşin qayaların arasında doğuşunu izləmək olar. Bir az uzaqlıqda Fuci dağını görmək olar.
