По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

YAVA

sif.
1. Pis, xarab, ədəbsiz, həyasız.
□ Yava danışmaq (söyləmək) – pis-pis danışmaq, ədəbsiz danışmaq, söyüş söymək. [Hacı Kərim:] Bu nə qələt edir, nə yava danışır.
Səni kim bu məclisə çağırdı? M.F.Axundzadə.
[Allahqulu:] Nə yava söyləyirsən, ay gədə! N.Vəzirov.

2. vulq. Əxlaqsız, pozğun (bəzən söyüş mənasında).
3. Yersiz-yurdsuz, avara.
#yava #yaba #yavan #yayla #yay #kərgədan #çarpaz #yad #zəfər #mahir #çaxnaşma #qazı #şaqqalı #bitbəbit #çox #ağızdan yava #deviz #qabar #yatmaq #ayğır

Sinonimlər (yaxın mənalı sözlər)

  • YAVA avara
  • YAVA pis — xarab — ədəbsiz — həyasız
  • YAVA əxlaqsız — pozğun
  • YAVA 1. YAVA Yava itin yava küçüyü olar (Ata. sözü); PİS, GƏZƏYƏN (məc.) 2. yava bac əxlaqsız 1; fahişə

Omonimlər

  • YAVA YAVA I sif. Pozğun, ədəbsiz, azğın. Mən səni gəlin gətirdim ki, oğlumun ayağını qumarxanalardan, yava yollardan çəkəsən (Çəmənzəminli)

Antonimlər (əks mənalı sözlər)

  • YAVA YAVA – ƏDƏBLİ Nə yava söyləyirsən, ay gədə! (N.Vəzirov); Vaqiən Qasım əmi çox ədəbli və söz eşidən idi (C
a b c ç d e ə f g h x i j k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
y ya ye yə yı yi yo yö yu yü
YATMIŞLIQ
YAVA-YAVA
OBASTAN VİKİ
Yava
Yava (ind. Jawa, yav. ꦗꦮ, sun. ᮏᮝ) — Malayya arxipelaqında ada. Böyük Zond adaları qrupundadır. İndoneziyanın əsas iqtisadi rayonudur. Cənubdan Hind okeanı, şimaldan Yava dənizi ilə əhatələnir. Uzunluğu 1050 km, sahəsi 129438.28 km² və ya İndoneziya ərazisinin (1910931.32 km²) 6.77%-i, əhalisi 141985.6 min nəfər (1 iyun, 2013) və ya İndoneziya əhalisinin (248818.1 min nəfər; 1 iyun, 2013) 57.06%-idir. Adadakı əhalinin 55.44%-ini (75.7 milyon nəfər, 2010) yavalılar təşkil edir. İndoneziyanın I dərəcəli inzibati-ərazi vahidlərindən 6-sı bu adada yerləşir: Banten (9662.92 km²; 11452.5 min nəfər, 2013), Qərbi Yava (35377.76 km²; 45340.8 min nəfər, 2013), Mərkəzi Yava (32800.69 km²; 33264.3 min nəfər, 2013) və Şərqi Yava (47799.75 km²; 38363.2 min nəfər, 2013) əyalətləri, həmçinin Xüsusi Paytaxt Dairəsi Cakarta (664.01 km²; 9969.9 min nəfər, 2013) və Cokyakarta Xüsusi Bölgəsi (3133.15 km²; 3594.9 min nəfər, 2013).
Mərkəzi Yava
Mərkəzi Yava (yav. ꦗꦮꦠꦼꦔꦃ; ind. Jawa Tengah, qısaldılmış "Jateng") İndoneziya əyalətidir, Yava adasının ortasında yerləşir. İnzibati paytaxtı Semaranqdır. Qərbdə Qərbi Yava, Hind Okeanı və cənubda Cokyakartanın Xüsusi Bölgəsi, şərqdə Şərqi Yava və şimalda Yava dənizi ilə həmsərhəddir. Ümumi sahəsi 32,548 km², 2015-ci ildə 33 milyon əhalisi olan bu bölgə həm Yava, həm də İndoneziyada Qərbi Yava və Şərqi Yavadan sonra üçüncü ən çox əhalisi olan əyalətə çevrildi. Vilayətə cənubdakı Nusakambanqan adası (Qərbi Yava sərhədinə yaxın) və Yava dənizindəki Karimunyava adaları da daxildir. Mərkəzi Yava ayrıca Xüsusi Bölgə və Cokyakarta şəhərini əhatə edən bir mədəni konsepsiyadır. Bununla birlikdə inzibati olaraq şəhər və ətraf bölgələr, müstəqillik əldə etdikdən bəri ayrıca bir xüsusi bölgə (bir vilayətə bərabər) yaratdılar və ayrıca idarə olunurlar. Yava mədəniyyətinin "ürəyi" kimi tanınmasına baxmayaraq, Qərbi Yava ilə sərhəddə Sundalılar kimi yavalı olmayan digər etnik qruplar da var.
Qərbi Yava
Qərbi Yava (ind. Jawa Barat), (sunda yazısı. ᮏᮝ ᮊᮥᮜᮧᮔ᮪ ), (sunda dili. Jawa Kulon) — İndoneziyanın əyaləti. Yava adasının qərb hissəsində paytaxtı və ən böyük şəhər mərkəzi Bandunq şəhəridir. Baxmayaraq ki, əyalətin şimal-qərbindəki əhalinin əksəriyyəti Cakartanın yaxınlığındakı ərazilərdə yaşayır, amma şəhərin özü inzibati rayon xaricindədir. 46.3 milyon əhalisi olan (2014-cü ildən etibarən) Qərbi Yava İndoneziyanın ən çox əhalisi olan vilayətlərdəndir. Qərbi Yavanın ən böyük şəhəri olan Bandunq şəhərinin dünyanın ən yüksək sıxlığından birinə malikdir. Bekasi və Depokare isə müvafiq olaraq dünyanın 7-ci və 10-cu ən sıx əhalisi olan şəhərlərdir (Banten əyalətində Tangeranq 9-cu yerdədir). 2014-cü ildə Bekasidə 2,510,951, Depokda isə 1,869,681 nəfər əhali olub.
Yava adası
Yava (ind. Jawa, yav. ꦗꦮ, sun. ᮏᮝ) — Malayya arxipelaqında ada. Böyük Zond adaları qrupundadır. İndoneziyanın əsas iqtisadi rayonudur. Cənubdan Hind okeanı, şimaldan Yava dənizi ilə əhatələnir. Uzunluğu 1050 km, sahəsi 129438.28 km² və ya İndoneziya ərazisinin (1910931.32 km²) 6.77%-i, əhalisi 141985.6 min nəfər (1 iyun, 2013) və ya İndoneziya əhalisinin (248818.1 min nəfər; 1 iyun, 2013) 57.06%-idir. Adadakı əhalinin 55.44%-ini (75.7 milyon nəfər, 2010) yavalılar təşkil edir. İndoneziyanın I dərəcəli inzibati-ərazi vahidlərindən 6-sı bu adada yerləşir: Banten (9662.92 km²; 11452.5 min nəfər, 2013), Qərbi Yava (35377.76 km²; 45340.8 min nəfər, 2013), Mərkəzi Yava (32800.69 km²; 33264.3 min nəfər, 2013) və Şərqi Yava (47799.75 km²; 38363.2 min nəfər, 2013) əyalətləri, həmçinin Xüsusi Paytaxt Dairəsi Cakarta (664.01 km²; 9969.9 min nəfər, 2013) və Cokyakarta Xüsusi Bölgəsi (3133.15 km²; 3594.9 min nəfər, 2013).
Yava bəbiri
Yava bəbiri (lat. Panthera pardus melas) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin panter cinsinin bəbir növünə aid heyvan yarımnövü.
Yava dili
Yava dili (Yavanca: basa Jawa (yav. ꦧꦱꦗꦮ), ind. bahasa Jawa) İndoneziyanın Yava adasının mərkəzi və şərq hissələrindən yaşayan Yava xalqının danışan dilidir. Avstroneziya dillərinin bir hissəsidir və buna görə də İndoneziya dili və digər Malay sortlarına bağlıdır. Yava dili 3 tarixi inkişaf dövrü keçirmişdir: qədim (kavi (12-13. əsrlərədək)), orta (12-13. əsrlərdən 17. əsrədək), yeni Yava dili (17. əsrdən indiyədək). Yava dilində ən qədim kitabə 732-ci ilə, ən qədim yazılı abidə isə 809-cu ilə aiddir.
Yava dənizi
Yava dənizi— Sakit okeanın qərbində dəniz. Malayya arxipelaqında Kalimantan, Sulavesi, Sumatra və Yava adalarının arasındadır. Zond boğazı Yava dənizini Hind okeanı ilə birləşdirir. Sahəsi — 552 min km², orta dərinlik — 111 m, suyun həcmi 61 min km³, suyunun temperaturu 27-29 °C, duzluluğu 29.5-33.5%-dir. Səth axınları qışda şərqdən qərbə, yayda qərbdən şərqə hərəkət edir. Qabarmalar (hündürlüyü 1.4m-dək) olur. Balıq ovlanır, mirvari əldə edilir. Ən dərin yeri 1272 m-dir. Portları: Cakarta, Semaranq, Bancarmasin, Surabaya Yava dənizi IV Buz dövrünün sonunda əmələ gəlmişdir.
Yava kərgədanı
Yava kərgədanı (lat. Rhinoceros sondaicus) — Kərgədanlar fəsiləsinin Rhinoceros cinsinə aid növ.
Yava müharibəsi
Yava üsyanı (1825–1830), Yava müharibəsi — Yava adalarında Hollandiya müstəmləkəçilərinə qarşı xalq üsyanı. Diponeqoronun başçılığı ilə 1825-ci ilin iyul ayından kəndlilərdən, feodallardan və müsəlman ruhanilərininin böyük əksəriyyətindən ibarət üsyançı dəstələr Yavanın əksər ərazilərini ələ keçirmiş və 5 il ərzində Hollandiya qoşunlarına ciddi müqavimət göstərmişdilər. 1830-cu ildə hollandlar güzəştə getməklə (1828-ci ildə icarə müqavilələrinin qadağan edilməsi haqqında qanunun ləğvi və s.) üsyanda iştirak dən feodalların xeyli hissəsini öz tərəfinə çəkmiş, üsyançıların əsas qüvvələrini parçalaya bilmişdilər. Diponeqoro`nu əsir aldıqdan sonra üsyan amansızlıqla yatırılır. Yava üsyanı 19. əsrdə Asiyada müstəmləkəçilik əleyhinə ən böyük üsyanlardan biri idi. == Mənbə == Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, V cild səh.44 "Yava xalq müharibəsi 1825–1830" — P. M. Movçanyuk. Moskva, 1969 Louw, P. J. F., və E. S. de Klerck. "De Java Oorlog van 1825–1830", vols. 1–6.
Yava pələngi
Yava pələngi (lat. Panthera tigris sondaica) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin panter cinsinin pələng növünə aid heyvan yarımnövü.
Yava çökəkliyi
Yava çökəkliyi və ya Zond çökəkliyi — Hind okeanının şərq hissəsində çokəklik. Myanma sahillərindən (təqribən 13° şimal enliyi) başlayaraq Andaman, Nikobar və Böyük Zond adalarının sualtı yamacları boyunca uzanır. Uzunluğu təqribən 2900 km, maksimum dərinliyi 7130 m (digər məlumatlara görə 7209 m və 7450 m), eni 35 km-ə qədərdir. Dib çöküntüləri terrigen lillər və vulkanogen materiallarıdır. == Mənbə == ASE, V cild, Bakı, 1981, səh.
Yava üsyanı
Yava üsyanı (1825–1830), Yava müharibəsi — Yava adalarında Hollandiya müstəmləkəçilərinə qarşı xalq üsyanı. Diponeqoronun başçılığı ilə 1825-ci ilin iyul ayından kəndlilərdən, feodallardan və müsəlman ruhanilərininin böyük əksəriyyətindən ibarət üsyançı dəstələr Yavanın əksər ərazilərini ələ keçirmiş və 5 il ərzində Hollandiya qoşunlarına ciddi müqavimət göstərmişdilər. 1830-cu ildə hollandlar güzəştə getməklə (1828-ci ildə icarə müqavilələrinin qadağan edilməsi haqqında qanunun ləğvi və s.) üsyanda iştirak dən feodalların xeyli hissəsini öz tərəfinə çəkmiş, üsyançıların əsas qüvvələrini parçalaya bilmişdilər. Diponeqoro`nu əsir aldıqdan sonra üsyan amansızlıqla yatırılır. Yava üsyanı 19. əsrdə Asiyada müstəmləkəçilik əleyhinə ən böyük üsyanlardan biri idi. == Mənbə == Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, V cild səh.44 "Yava xalq müharibəsi 1825–1830" — P. M. Movçanyuk. Moskva, 1969 Louw, P. J. F., və E. S. de Klerck. "De Java Oorlog van 1825–1830", vols. 1–6.
Şərqi Yava
Şərqi Yava (ind. Jawa Timur ("Jatim"), yav. ꧋ꦗꦮꦮꦺꦠꦤ꧀ (Jåwå Wétan)) — İndoneziya əyalətidir. Yalnız qərbdən Mərkəzi Yava əyaləti ilə quru sərhədi var; Yava dənizi və Hind Okeanı ilə müvafiq olaraq şimal və cənub sahilləri ilə uzanır, şərqdə dar Bali boğazı Yavanı Balidən ayırır. Şərqi Yava bölgəsində yerləşən İndoneziyadakı ən uzun körpü olan Yava ilə bağlanan Madura adası, Suramadu körpüsü,həmçinin daha da şərq və şimalda yerləsən Kanqean və Masalembu arxipelaqlarından ibarətdir. Paytaxtı İndoneziyanın ən böyük şəhəri və böyük bir sənaye mərkəzi olan Surabayadır. Banyuvanqi Şərqi Yavanın ən böyük reqensidir.
Yava (siqaret)
Yava — hazırda British American Tobacco-nun törəmə şirkəti olan BAT Russia-ya məxsus və istehsal olunan Rusiya siqaret markası. Yava brendi 1966-cı ildə yaradılıb və Sovet İttifaqında siqaret filtrləri istehsal edən ilk şirkət olub.
Yava tovuz quşu
Yava tovuz quşu (lat. Pavo muticus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin toyuqkimilər dəstəsinin qırqovullar fəsiləsinin tovuz quşu cinsinə aid heyvan növü.
Mansur Yavaş
Mansur Yavaş (23 may 1955, Beypazarı, Ankara ili) — Türkiyə siyasətçisi, vəkil. Ankara Böyükşəhər Bələdiyyəsinin başçısı. 2019-cu ildə Ankara bələdiyyə seçkilərində Millət İttifaqı namizədi olaraq seçilmişdir. Siyasi fəaliyyətinə Milliyətçi Hərəkat Partiyasında başlayan Mənsur Yavaş, 1999-cu ildə bələdiyyə seçkilərində Beypazarı bələdiyyə başçısı seçilmiş, 2009-cu ildəki bələdiyyə seçkilərinə qədər bu vəzifəsini icra etmişdir. 2013-cü ildə partiyasından ayrılaraq Cümhuriyyət Xalq partiyasına üzv olmuşdur. 2014-cu ildə Ankara bələdiyyə seçkilərində sədr namizədi olaraq iştirak etmiş və 1 xal fərqi ilə dövrün bələdiyyə sədri Melih Gökçəkə məğlub olmuşdur. 2016-cı ildə Cümhuriyyət Xalq Partiyasından ayrılmış və 2018-ci ildə təkrar partiyaya qayıtmışdır. 2019-cu ildə Ankara bələdiyyə seçkilərinə Millət İttifaqı namizədi olaraq qatılmış və səslərin %50,9-unu yığaraq qalib gəlmişdir. O, COVİD-19 pandemiyası zamanı apardığı siyasət və balanslaşdırılmış büdcə xərclərinə görə ölkə daxilində böyük nüfuz qazanmışdır. Aparılan sorğulara görə, o, 2023-cü ildə keçiriləcək prezident seçkilərində indiki prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğana qarşı rəqabət apara biləcək ən nüfuzlu namizədlərdən biri idi.
Mənsur Yavaş
Mansur Yavaş (23 may 1955, Beypazarı, Ankara ili) — Türkiyə siyasətçisi, vəkil. Ankara Böyükşəhər Bələdiyyəsinin başçısı. 2019-cu ildə Ankara bələdiyyə seçkilərində Millət İttifaqı namizədi olaraq seçilmişdir. Siyasi fəaliyyətinə Milliyətçi Hərəkat Partiyasında başlayan Mənsur Yavaş, 1999-cu ildə bələdiyyə seçkilərində Beypazarı bələdiyyə başçısı seçilmiş, 2009-cu ildəki bələdiyyə seçkilərinə qədər bu vəzifəsini icra etmişdir. 2013-cü ildə partiyasından ayrılaraq Cümhuriyyət Xalq partiyasına üzv olmuşdur. 2014-cu ildə Ankara bələdiyyə seçkilərində sədr namizədi olaraq iştirak etmiş və 1 xal fərqi ilə dövrün bələdiyyə sədri Melih Gökçəkə məğlub olmuşdur. 2016-cı ildə Cümhuriyyət Xalq Partiyasından ayrılmış və 2018-ci ildə təkrar partiyaya qayıtmışdır. 2019-cu ildə Ankara bələdiyyə seçkilərinə Millət İttifaqı namizədi olaraq qatılmış və səslərin %50,9-unu yığaraq qalib gəlmişdir. O, COVİD-19 pandemiyası zamanı apardığı siyasət və balanslaşdırılmış büdcə xərclərinə görə ölkə daxilində böyük nüfuz qazanmışdır. Aparılan sorğulara görə, o, 2023-cü ildə keçiriləcək prezident seçkilərində indiki prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğana qarşı rəqabət apara biləcək ən nüfuzlu namizədlərdən biri idi.
Yavalılar
Yavalılar (ind. Suku Jawa, yav. Wong Jawa) — İndoneziyada böyük millətlərdən biri. Əsasən Yava adasında, həmçinin Sumatra, Kalimantan adalarının sahil rayonlarında yaşayırlar. Malayziya, Sinqapur, Surinam və sairə ölkələrdə də yavalılar var. Sayları 100 milyondan artıqdır (İndoneziyada təqribən 95.2 milyon nəfər; 2010). Yava dilində danışırlar. Dindarlarının əksəriyyəti müsəlmandır, xristianları da var; islama qədərki dini etiqad qalıqları da qalmışdır. Bəzən səhvən Yava adasının bütün yerli əhalisinə "yavalılar" deyilir. 1-31 may, 2010-cu il siyahıyaalınmasına əsasən İndoneziya əhalisi 237.641.326 nəfər, onlardan İndoneziya vətəndaşları 236.728.379 nəfər, İndoneziya vətəndaşlarından 95.217.022 nəfəri və ya 40.22%-i isə etnik yavalılar olmuşdur.
Yavan dili
Yava dili (Yavanca: basa Jawa (yav. ꦧꦱꦗꦮ), ind. bahasa Jawa) İndoneziyanın Yava adasının mərkəzi və şərq hissələrindən yaşayan Yava xalqının danışan dilidir. Avstroneziya dillərinin bir hissəsidir və buna görə də İndoneziya dili və digər Malay sortlarına bağlıdır. Yava dili 3 tarixi inkişaf dövrü keçirmişdir: qədim (kavi (12-13. əsrlərədək)), orta (12-13. əsrlərdən 17. əsrədək), yeni Yava dili (17. əsrdən indiyədək). Yava dilində ən qədim kitabə 732-ci ilə, ən qədim yazılı abidə isə 809-cu ilə aiddir.
Yavan pələngi
Yava pələngi (lat. Panthera tigris sondaica) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin panter cinsinin pələng növünə aid heyvan yarımnövü.
Yavantrop
Yavantrop və ya Ngandong və yaxud soloy (lat. Javanthropus soloensis) — qazıntı adamı. Yava adasında, Ngandong yaxınlığındakı Solo çayı vadisində tapılmışdır. Yavantropda həm arxantropların, həm də paleoantropların morfoloji xüsusiyyətləri var. Buna görə də bəzi tədqiqatçılar yavantropu "soloy" pitekantropu, digərləri isə "soloy" paleoantropu adlandırır. Antropologiyaya aid ədəbiyyatda sonuncu daha çox işlədilir. == Mənbə == ASE, V cild, Bakı, 1981, səh.
Yavata
Yavata — Yaponiyada, Kyuşu adasının şimalında, Kioto prefekturasında şəhər. == Əhalisi == Əhalisi 74.180 (1 İyul 2010) nəfərdir. == İqtisadiyyatı == Metallurgiya kombinatı, elektrik motorqayırma, koks-kimya, sement, silikatlı kərpic zavodları, port qurğuları var.
Yavay yarımadası
Yavay yarımadası — Qərbi Sibirdə, Kara dənizi sahillərində yerləşən yarımada. Qdansk yarımadasının şimal-qərb qutaracağını təşkil edir. Cənub-qərb və qərbdən Ob estuarisi cənub-şərq və şərqdən isə Qdansk estuarisi ilə əhatələnir. Şimaldan cənuba doğru 210 km uzunluğa malikdir. Burada ən böyük eni 20–30 km-dir. Yarımadanın şimalı sualtı qayalarla Şokalski adasına doğru uzanır. Burada eni 5 km olan boğaz yerləşir. Yarımada ərazisinin böyük hissəsi düzəndir. Ərazisi əsasən bataqlıqlaşmışdır. Maksimal hündürlük 75 metrdir.
Yavaş şəhər
Yavaş şəhər (it. Cittaslow) — 1999-cu ilin oktyabr ayında İtaliyada yaradılan beynəlxalq hərəkat. Yavaş hərəkətin bir hissəsidir. 2018-ci ilədək 236 üzv şəhər var. Hərəkatın məqsədi həyatın ritmini yavaşlatmaqla şəhərlərdə həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasıdır. == Tarixi == 1999-cu ildə Bra şəhərində və digər üç italyan şəhəri həyatını "Sloufud" hərəkatının qurucusu Karlo Petrini prinsiplərinə uyğun olaraq dəyişməyə qərar verdi: zövq insanın iş mənfəətindən daha üstündür. Hərəkat İtaliyada ən böyük dəstəyi tapsa da, 2006-cı ilədək Almaniya, Norveç və Böyük Britaniyada hərəkata daxil olmuşdular. 2009-cu ilin ortalarına qədər on dörd ölkənin iştirak etdiyi və eyni ildən etibarən Şimali Amerikanın ilk qəsəbəsi Koviçan Bey (ing. Cowichan Bay), Kiçik Körfəzinin Kanada dənizkənarı kəndi olan "Yavaş şəhərlər" hərkatına daxil olmuşdu. == Məqsəd və vəzifələri == Yavaş şəhər təşkilatının hər bir üzvü şəhər həyatının yeni fəlsəfəsinin əsasını təşkil edən 55 hərəkət prinsipinə riayət etməlidir.
Yavaşca Şahin Paşa
Yavaşca Şahin Paşa (v. sentyabr 1465) — II Mehmedin hakimiyyəti zamanında xidmət etmiş olan Osmanlı dövlət xadimi, kaptan-ı dəryası. == Həyatı == Əsli və doğum tarixi barədə məlumat yoxdur. Dərya bəylərindən olub, Konstantinopolun fəthi əsnasında Süleyman bəy və Həmzə bəy idarəsindəki donanmada iştirak etmişdir. Fəthin ardından vəfat etmiş olan Süleyman bəyin yerinə 1458-ci ildə kaptan-ı dərya təyin olunmuşdur. Bu vəzifədə ikən 1465-ci ilin sentyabrında vəfat etmişdir. Cənazəsi Uzunçarşı (Əminönü) məhəlləsində inşa etdirmiş olduğu məscidin həyətində dəfn edilmişdir. == Mənbə == Sicill-i Osmani V, səh.
"Yava"nın dostları Bakıda görüşürlər (film, 1980)

Digər lüğətlərdə