1. Məsafə etibarilə çox uzaqda olmayan; yovuq (uzaq qarşılığı). Yaxın çay. Yaxın yer. Evimizə yaxın mağaza. Yaxın aptekdən dərman al.
// Zərf mənasında. Yaxın otur. Yaxın gəl.
– Keşikçi yaxına gəlcək Telli xanım onun təpəsindən bir əmud ilişdirib öldürdü. “”.
İnsan oğlu, uzaqlaşma, gəl yaxın; Başqa yerdən alınmasın sorağın.
Pərşan iki qızla çiyid dolu çuvalı yaxına gətirdi.
// Qısa. Yaxın yol. Yaxın mənzil.
2. Zaman etibarilə uzaq olmayan, tezliklə olacaq, yaxınlaşan; gələcəyinə, olacağına və s.-yə az qalmış. Yaxın gələcək. Yaxın səfər. Yaxın görüşlərdə.
// Qan qohumluğu və ya dostluq münasibəti ilə bağlı olan. Yaxın qohum. Yaxın dost. Yaxın yoldaş.
– Telli, müəllimi özünə ən yaxın bir adam hesab edirdi.
Çox çəkməzdi ki, ev sahibinin qohum-əqrəbası, yaxın yoldaşlardan bəziləri yığılardı.
□ Yaxın olmaq – 1) dost olmaq; yaxınlaşmaq.
Böyükxanım Qulam xana yaxın olmaq üçün qəlbində vəsilələr axtarırdı. ;
2) aralarında sevgi, məhəbbət olmaq, yaxınlıq olmaq.
// İs. mənasında. Yaxın adam, dost; qohum. Mənim yaxınlarım;
3) oxşar, bənzər, çox oxşayan (bənzəyən). Məzmunca bir-birinə yaxın əsərlər. Bir-birinə yaxın dillər. Sarıya yaxın bir rəng. Yaxın görüşlər.
4. Bilavasitə aidiyyəti olan, dərindən maraqlandıran, ürəyinə görə olan, mənafeyini əks etdirən; doğma, əziz.
Bu kölgəli gecəni bayğın-bayğın seyr edir və ürəklərinə yaxın şeylərdən danışırlar.
Ədəbiyyat oxucuya, xalqa yaxın (z.) olmalıdır.
5. Mötəbər, inanılmış.
[Aslan bəy:] Yaxın yerdən bilmişəm, özü xəbər göndərmiş.
6. zərf Təxminilik, təqribilik bildirir. Üç aya yaxın bir müddət. Saat beşə yaxındır. Sabaha yaxın (sübh açılanda). Axşama yaxın (gün qaralanda).
– Bir ilə yaxın idi ki, Gülpərinin zülmü davam edirdi.
Gecədən xeyli keçib, sübhə yaxındır artıq; Ey könül, dinlə, bahar öz qonağındır artıq.
Qafar yaşı əlliyə yaxın olan, xırdaca, arıq bir adamdı.
◊ Yaxın durmaq – 1) yaxınlaşmaq, yanına getmək;
2) köməyə gəlmək, əl yetirmək, hümmət göstərmək. Heç kəs ona yaxın durmadı.
Yaxın durmamaq – 1) yaxınına belə gəlməmək, qətiyyən iştirak etməmək, heç maraq göstərməmək. İşə yaxın durmur;
2) hətta əl vurmamaq, meyil etməmək, toxunmamaq. Yeməyə heç yaxın durmadı.
– Əliqulu lavaş arasında iki yanmış sümük gətirdi, Məsmə ona yaxın durmadı.
Yaxın düşmək – bax yaxın durmaq 1-ci mənada. [Mehriban] ərindən başqa bir [kişini] sevməyi bağışlanmayan bir qəbahət sanırdı.
Bu qəbahəti əxlaqa müxalif bildiyi üçün Səlimə yaxın düşməkdən qorxur, mümkün olduğu qədər ondan qaçırdı.
Nə qədər əlində dövlət var idisə, Əmiraslan Gülpəriyə yaxın düşmürdü.
