Qıvrılmış, qıvrım. Yüz qaməti-rəna ola, yüz kakili-pürçin... (“Qurbani”)
Püstan məmə, döş deməkdir. Adətən, xalq şeirində gözəlin sinəsi nara bənzədilir. Seydi, sana bir ərzim var, Dolan pünhanı-pünhanı
Yol. Qəfləli, qatırlı gedən bəzirgan. Xəbər ver bir mənə Dərbənd elindən. Rahın tay eyləyib gedən bəzirgan, Xəbər ver bir mənə Dərbənd elindən
Nişan almaq, hədəfə götürmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: rəbb. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Köçmə, səfər etmə. 2. Məcazi mənada: ölüm. Seyfəlmülük durub rəhlət üstündə, Zalım fələk cavan canım qəsdində, Bir namə yazılıb kağız üstündə, Moll
1. Qoşqu ləvazimatı, minik atına lazım olan əşyalar. 2. Döşənəcək, yatacaq. 3. Səfər ləvazimatı. Məndən sonra bu dünyadan doysunlar, Şahana rəxtimi mə
Bax: rəxtitab. Axşam rəxt-xabə girib yatdı. (“Tahir və Zöhrə”)
fars. rəxt – yatacaq, xab – yuxu Yataq, yorğan-döşək. Yəqin etdi ki, at üstə çox inciyib, odur ki, rəxtitab saldı, guya Abbas dincəlsin
Məhəmməd peyğəmbərin (s.ə.s.) ana bətninə düşdüyü gecə. Təbəssüm eyləyir hərdən nazənin, Mərifət anlayıb mənasın bilin
Bax: rəmmal. – Əlinizi qoyun qılıncın dəstəsinə. Münəccim deyil, rəmdar deyil, nə biləcək? (“Qurbani”)
Falçı, rəmlçi, rəml atan (qum üzərində işarələr çəkməklə və ya başqa üsullarla gələcəkdən xəbər verən)
1. Əziyyət, zəhmət. 2. Zəhmət, əmək. Duruban söygilən narınc, turuncu, Gəl şadıman eylə könüldə rənci
Döyüş, vuruş, müharibə, hərb, cəng. Mənə qürbət verib xaliqi-sübhan, Müxənnət kimsəni kor eyləsin nan
Üzəngi. Göy atlı dedi: – Abbas, bu atın rikabınnan yapış, gözlərini də yum! Havaxt desəm aç, onda açarsan
Atlının arxasınca getmək deməkdir. Nizaminin “Xosrov və Şirin” əsərində belə misralar var: Gülgünün belinə yəhər qoyuldu; Şapur rikabında bir kölgə ol
1. Behiştin qapıçısı olan mələk, cənnətin bağbanı. 2. Behişt. Nə cahanda, nə rizvanda, Yoxdu sənin kimi pəri
Üz, çöhrə. Əfsus ki, oldu qəfildən Siyah ruyum, qara baxtım! Düşdüm tükənməz bəlaya. Yanır cismim nara, baxtım! (“Dilsuz və Xəzangül”)
ərəb. riba Faiz. Rubə yeyib eldən rüşvət alanlar, Başlarına dünya bir gün olar dar. Hər bir şeyin vədəsi var, vaxtı var, Gəl sən sığın kəskin baxta, d
Bax: ru.
Yer üzü; dünya, aləm.
Deyim “Novruz” dastanında işlənib. Doqquz gün, doqquz gecə toy vurdurduqdan sonra Qəndabın kəbinini Novruza kəsdirdi, onun əlini Novruzun əlinə tapşır
rücah olmaq – rast gəlmək. Dilimizdə ürcah olmaq şəklində işlənir. – ... oğul, sən de görüm, harada gördün qızı və nə təhər rücah oldun? (“Sam şahzadə
Göyərçin. Müqayisə et: kəbutər (göyərçin). Gördü ki, burada o qədər ahu, sabuta var ki, gəl görəsən. (“Leyli və Məcnun”)
Qurban edilən şey; qurban. Başına döndüyüm Şirin, Yar, yetişdi namən mənə. Can sadağası gözlərin, Yar, yetişdi namən mənə
Sağdış; vəfadar dost. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: sağır.
Düşüncə, ümid. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Kar. 2. Səssiz. Bir adam məclisdə sağır otursa, Özü söyləməyib, fağır otursa, Yerində ağıllı, ağır otursa, Kamal durub onu qovası olmaz
Hesab, məhşər. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Badə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Sehrçi, sehrkar, cadugər. 2. Cəzb edən, məftun edən. Canda bir sahirdi cahan içində, Yanarsan alovda, sazan içində
Bax: səxa.
Bax: sayıl.
Sağ (salamat), sağ tərəf. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Üzərində çörək bişirilən yuvarlaq sac. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Saqqal. 2. Keçinin çənəsi altında bitən tüklər. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qaşqa. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Aman! diqqət! gözlə! bax! etmə! saqınmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Məclisdə qədəhlərə şərab töküb paylayan adam. 2. Su paylayan, su satan. Ərənlər sərvəri bir nəzər saldı, Saqinin dəstində bada göründü
Saxlamaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Sağsağan, qarğalar fəsiləsindən quş, qəcələ. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Nişan vermək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Xəbər, soraq. Qarabaşlar Əhmədin salıx verdiyi yerə getdilər. Gördülər ki, Əmrah hələ arxın yanında yatır
Bax: salıx. Bəli, hər ikisi durub şəhərə çıxdılar. Çayçının verdiyi salıq ilə gəlib keşişin evini tapdılar
Bir şeyi sallamaq, sallatmaq, asmaq; buraxmaq, endirmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dağılmaq, düzülmək, yerləşdirmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Sərin-sərin. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bayraq. Danışcax gəlir qədəmə qədəm, Hoyumuza yetişsin o şahi-kərəm, Döyülür təbillər, sancağı ələm, Bizləri gözlüyüb nişana gələr
Sapmaq feilinin kökü; saparaq, sapıb. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)