xort düşmək – bax xurt düşmək (“xurt”da). Qədim dayı yerdə bir az zarıyıb söyləndi, sonra xort düşüb yatdı
is. Guya gecə qəbirdən xortlayaraq çıxıb yatmış adamların qanını soran, onlara pislik edən qorxunc, dəhşətli mövhum bir vücud
“Xortlamaq”dan f.is
f. Guya dirilmək, dirilib qəbirdən çıxmaq. [Sonanın] qabağına kölgələr, qəbirdən xortlayan ölülər çıxmamışdı
“Xortuldamaq”dan f.is
f. Xortultu səsi çıxartmaq, xort-xort eləmək. Donuz xortuldayır
is. Donuzların çıxardığı səs
is. 1. Fillərdə və bəzi başqa heyvanlarda müxtəlif vəzifələr (tənəffüs, iybilmə və s.) icra edən boru şəklində uzanan mütəhərrik ağız və ya burun qism
is. Balaca xortum. Arının xortumcuğu
sif. 1. Xortumu olan. Xortumlu milçək. Xortumlu maşın. 2. dan. bax qalife. Dağbaşev ayağa qalxıb əlini xortumlu, göy mahud şalvarının cibinə soxaraq i
cəm zool. Xortumu olan heyvanlar dəstəsi
“Xoruldamaq”dan f.is
f. 1. Yuxuda ikən xorultu (xor-xor) səsi çıxartmaq. Bir azdan sonra rəfiq başladı xoruldamağa. Ə.Haqverdiyev
is. 1. Xor-xor səsi, yuxuda ikən xoruldayan adamın çıxardığı səs. [Kişilərin] xorultusu hamamı bürümüşdü və qıllı sinələri körük kimi enib qalxırdı
is. Bir dəfə üçün heyvana verilən yem, yem norması, yem miqdarı. Bütün dünya od tutub yansa, bizim ki bir xorum otumuz yanmayacaq? Ə
“Xorumlamaq”dan f.is
f. Xorum-xorum ayırmaq, paylara bölmək; dəstələmək. Qara camış vən, vələs, ağcaqayın şivlərini əyəndə, Ala dana onların yaşıl yarpaqlarından xorumlayı
is. 1. Toyuğun erkəyi. Kənd tamamilə yuxudan oyanmışdısa da xoruzlar səs-səsə verib banlaşırdılar. Ə
is. Köhnə məişətdə: bir əyləncə kimi döyüşdürmək üçün xoruz saxlayan və bu işlə məşğul olan adam. Məktubunda yazırsan ki, qəsəbənizin əhalisi xoruzbaz
is. Köhnə məişətdə: döyüşdürmək üçün xoruz saxlama və bir əyləncə kimi xoruz döyüşdürməklə məşğul olma
is. 1. Cavan xoruz, çolpa. [Aftil Hacı Əhmədə:] Budur, sən hər gün xoruzbeçə yeyirsən, mənim uşaqlarım bir çuxur bulama da tapa bilmir
sif. Yetkin, cavan, yeniyetmə; zirək. Çay aşağı getmərəm; Çadramı yellətmərəm; Xoruzgöz oğlan gərək; Dul kişiyə getmərəm
is. bot. Tünd-qonur rəngdə yoğun və qısa kökümsov gövdəsi olan irisalxımlı, sarıçiçəkli çoxillik bitki
bax xoruzpipiyi. Bir neçə dəqiqədən sonra iki stəkan xoruzquyruğu çay gəldi. M.Hüseyn
“Xoruzlanmaq”dan f.is
f. Kişilənmək, kəkələnmək, şəşələnmək; qızışmaq, özündən çıxmaq. [Güldəstə:] Hünərindi get, bu sözləri Rzaquluya de
sif. Qırmızı, pürrəng. Qarının buğlana-buğlana gətirdiyi qayğanaqdan doyunca yedilər, onun da üstündən iki-üç stəkan xoruzpipiyi çay içdilər
is. Yuqoslaviyanın tərkibinə daxil olan Xorvatiyanın əsas əhalisini təşkil edən cənubi slavyan xalqı və bu xalqa mənsub adam
sif. və zərf Xorvat dilində. Xorvatca kitab. Xorvatca danışmaq
is. dan. 1. “Xosunlaşmaq” dan f.is. 2. Gizli danışıq, pıçapıç, dedi-qodu. [Qəhrəman:] Ancaq orada xosunlaşma, ümumi işi axsatmaq olmasın
f. dan. Heç kəsə eşitdirmədən bir-birilə gizli-gizli, pıç-pıç danışmaq, pıçıldaşmaq. Gün çırtadı, göz qamaşdı; Araz mənlə xosunlaşdı… Şəhriyar
sif. [fars.] 1. Ürəyəyatan, xoşlandıran, xoşagələn, bəyənilən, yaxşı, gözəl. Xoş xasiyyət. Xoş təbiət
is. Salamlaşma zamanı birbirindən kef-əhval soruşma. Xoş-beşdən sonra qonaq Ataşın əmisinin adını çəkib ondan gətirdiyi kağızı verdi
is. [fars.] Su və şəkərlə bişirilmiş meyvəli şərbət; kompot. Fikirləşirlər ki, həmin pula bir küpə xoşab alsınlar ki, aparıb kənddə satsınlar
bax xoşagələn
sif. və zərf Xoşa gəlməyən, ürəyə yatmayan, arzuedilməz; pis, çirkin. Xoşagetməz hadisə. Xoşagetməz hərəkət
is. Xoşa getməmə; xoşagetməz şeyin halı
sif. Ürəyəyatan, insanda xoş əhval-ruhiyyə yaradan, xoş, bəyənilən. Xoşagələn şeir. Xoşagələn parça seçmək
sif. Gözə xoş gələn, xoşsifət, qanışirin, gözəşirin, yapışıqlı. [Qızın] ağ, xoşagəlim sifəti, qaynar ala gözləri vardır, kiçik burnunun ucu azca yuxar
is. Xoşagəlimli şeyin, ya şəxsin halı; gözəllik, qəşənglik, cazibədarlıq; cazibə, məlahət
bax xoşagəlməz. [Fərrux və Qurban] tez-tez xoşagəlməyən, ürəkbulandıran xəbər eşidirdilər. Ə.Vəliyev
sif. Xoşa gəlməyən, istənilməyən, bəyənilməyən, arzu edilməyən, adamda pis təsir oyadan; xoşagetməz, iyrənc, çirkin
is. Xoşa gəlməyən şeyin halı; pislik, çirkinlik
sif. [fars.] Aralarında xoş, uyğun ahəng, uyğunluq olan. Xoşahəng səslər
is. Aralarında xoş ahəng, uyğunluq, müvafiqlik. Boyaların xoşahəngliyi. Avazın xoşahəngliyi. – Bir neçə müxtəlif və əlvan rəngin xoşahəngliyi … də rən
zərf Öz xoşu ilə, istəyərək, həvəslə, ürəklə. Xoşaxoş deyilənə əməl etmək
zərf Öz xoşu ilə, istəyilə, könüllü olaraq, istəyərək. [Sultan bəy:] Süleymanı görsəm deyəcəyəm ki, Əsgərə xəbər versin ki, gəlib qızı götürüb qaçsınl
“Xoşallanmaq”dan f.is
f. Bir şeydən xoş təsir duymaq, ləzzət aparmaq, nəşə duymaq, xoş hisslər duymaq. Oğlan yeyə-yeyə qulaq asır, qəlbində xoşallanır, sevinirdi