SPİ́KER

Parlamenrin spikeri (ing. Speaker, hərf. natiq) — bir palatalı parlamentin və ya çox palatalı parlamentin palatasının sədri. Bu termin siyasi leksikonda geniş yayılmışdır, lakin rəsmi olaraq yalnız ingilisdilli dövlətlərdə və ölkələrdə istifadə olunur. Parlamentin spikeri vəzifəsi ilk dəfə 1377-ci ildə İcmalar Palatasında təqdim edildi, onun ilk sədri Tomas Hangerford (ing. Thomas Hungerford) oldu. Spikerin əsas funksiyalarına Parlament Palatasının iclaslarının təşkili (qaydalara əməl olunmasına nəzarət, ayrı-ayrı deputatlara söz vermək, səsvermənin nəticələrini elan etmək) və onun vəzifəli şəxslərinə rəhbərlik etmək daxildir. Bundan əlavə, spiker hakimiyyətin digər qolları ilə münasibətlərdə parlamentin nümayəndəsi kimi çıxış edir. Bəzi hallarda spiker parlamentin lideri sayılır və ona digər deputatlara verilməyən səlahiyyətlər və səlahiyyətlər verilir. O, görkəmli siyasi xadimdir və qanunvericilik prosesinin gedişinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər. Bir sıra ştatlarda və ölkələrdə prezident vəzifəsində vakant yer yarandığı halda, bir və ya bir neçə palatanın spikeri eyni anda prezidentin səlahiyyətlərini icra edən təyin edilir.

Amerika Birləşmiş Ştatları Nümayəndələr Palatasının spikeri, adətən Nümayəndələr Palatasının spikeri kimi tanınır, Birləşmiş Ştatların Nümayəndələr Palatasının sədridir. Ofis 1789-cu ildə ABŞ Konstitusiyasının I Maddəsinin 2-ci Bölməsinə əsasən yaradılmışdır. Spiker Palatanın siyasi və parlament lideridir və eyni zamanda onun sədrlik edən zabiti, orqanın çoxluq partiyasının de-fakto lideri və qurumun inzibati rəhbəridir. Spikerlər müxtəlif digər inzibati və prosessual funksiyaları da yerinə yetirirlər. Bu bir neçə rol və məsuliyyəti nəzərə alaraq, spiker adətən debatlara şəxsən rəhbərlik etmir. Bu vəzifə əvəzinə çoxluq partiyasından olan Palata üzvlərinə həvalə olunur. Spiker mütəmadi olaraq zəmin debatlarında da iştirak etmir.