AYŞƏ

Aişə binti Əbu Bəkr (ərəb. عائشة بنت أبي بكر‎; 605 - 672) — İslam peyğəmbəri Məhəmmədin həyat yoldaşlarından biri, ilk raşidi xəlifə olan Əbu Bəkr'in qızıdır. Qureyş qəbiləsindəndir. Əhli-sünnəyə görə "Möminlərin Anası" olaraq qəbul edilir. Aişə dövrümüzə qədər gəlib çatan bir çox hədisin mənbəyi olaraq da qəbul edilir. == Haqqında == Aişə binti Əbu Bəkr ibn Əbu Quhafə 605-ci ildə Məkkədə dünyaya gəlmişdir. Qüreyş qəbiləsindəndir və atası məşhur səhabə Əbu Bəkrdir. İlk müsəlmanlardan olan Aişənin uşaqlıq illəri Məkkədə keçmişdir. İslamı bacısı Əsma ilə birlikdə qəbul edən Aişə 16 yaşında nişanlamış, 19 yaşında peyğəmbər Məhəmməd ibn Abdullahla evlənmişdir. Aişə Məhəmməd peyğəmbərlə evlənməzdən əvvəl isə Cübeyr ibn Mutim ilə nişanlı olmuşdur.

Ayşə Dittanova (krımtat. Ayşe Dittanova, Айше Диттанова, ukr. Айше Диттанова; 27 fevral 1918, Yalta – 15 noyabr 2015, Nyu-York, Nyu-York ştatı) — Krım tatar aktrisası, Krım Tatar Dram Teatrının yenindən qurulmasının təşəbbüskarı, Ukrayna əməkdar artisti (1993). == Həyatı == Ayşə Dittanova Yalta yaxınlığındakı kiçik Derekoy kəndində anadan olmuşdur, hazırda o yer şəhərin rayonlarından biri hesab olunur. 1933-cü ildə Simferopol Teatr Kollecini bitirmişdir, sonra Krım Tatar Dram Teatrının truppasında işləməyə başladı. "Baxçasaray fəvvarəsi" tamaşasında aldığı rol onun karyerasının ən vacib rollardan biri sayılır. Krım tatarlarının deportasiyası zamanı Tacikistana düşdü, 1946-cı ildə burada yenidən peşəkar teatr səhnəsinə qayıtdı. SSRİ-nin siyasətinə görə Dittanova və eləcə də Krım tatar mənşəli digər aktyorlar milli sənətlə məşğul ola bilmirdilər. Ayşə xanım 1988-ci ildə Krıma qayıtdı, Krım Tatar teatrının bərpası işinə başladı və 1990-1996-cı illərdə burada işlədi, sonra mədəniyyətin inkişafındakı əhəmiyyətli töhfələrinə görə "Ukraynanın əməkdar artisti" fəxri adını aldı. 1996-cı ildən vəfatına qədər Nyu-Yorkda yaşadı, buna baxmayaraq dəfələrlə Krıma səfər etmişdir.

Ayşə Xatun (1476, Bağçasaray – 1539, Konstantinopol) — 9-cu Osmanlı sultanı Yavuz Sultan Səlimin xanımı və Krım xanı Məngli Gərayın qızı. == Həyatı == Həyatı haqqında yetərli məlumat yoxdur. Atası Məngli Gəray həm Krımdakı səltənətini gücləndirmək, həm də Osmanlıda davam edən taxt mübarizəsində yer almaq məqsədilə şahzadələrdən birinə yaxınlaşmaq niyyətində idi. İlk seçimi Sultan Bəyazidin ən kiçik oğlu və Krım yaxınlığındakı Kəfədə sancaqbəyi olan Şahzadə Mehmed oldu. Gəlinən qarşılıqlı razılığa əsasən, Ayşə Xatun 1504-cü ildə Şahzadə Mehmedlə nikahlandı. Bəzi mənbələrə görə, şahzadənin Fatma xanım Sultan (ö. 1566) adlı yeganə övladı məhz bu nikahdan dünyaya gəlmişdir. Ancaq taxt mübarizəsinin qızğın ərəfəsində ikən Şahzadə Mehmed 1507-ci ildə anidən vəfat etdi. Üstəlik onun taxt mübarizəsini davam etdirəcək bir oğlu da yox idi. Bu səbəblə yeni evlilik sazişi bağlananadək Ayşə Xatun Krıma geri qaytarıldı.

Ayşə Cəlal (1956, Lahor, Qərbi Pakistan; urdu عائشہ جلال‎) — Pakistan əsilli amerikalı tarixçi. O, Tafts Universitetində Meri Riçardson adına tarix professorudur və 1998-ci ildə Makartur Vəqfi Təqaüdünə layiq görülmüşdür. == Mükafatlar == Ayeşə Cəlal Pakistanın, eləcə də Cənubi Asiyanın aparıcı tarixçisi hesab olunur və çoxsaylı mükafatlar və təşəkkürlər alıb: Triniti Kolleci (Kembric) Təqaüdü(1980–1984) Makartur Təqaüd Proqramı Təqaüdü (1998–2003) Pakistan Prezidenti tərəfindən Sitarə-i İmtiaz (Fərqlənmə Ulduzu) (2009) == Tərənnüm == Hindistanda məşhur "The Hindu" qəzeti onu "…Pakistanın ən məşhur tarixçilərindən biri…" kimi adlandırır və Pakistanın "Ekspres Tribune" qəzeti "…Cəlal bütün dünyada ciddi metodlara malik bir tarixçi kimi hörmətlə qarşılanır" kimi qeyd edib. 16 aprel 2016-cı ildə Pakistanın BMT-dəki səfiri Maleeha Lodhi "Pakistanın yetişdirdiyi ən böyük tarixçi" olduğunu söylədi.

Ayşə Buğra (türk. Ayşe Buğra; 1951) — Türkiyə ictimai alimi. O, hazırda Atatürk Müasir Türk Tarixi İnstitutunda siyasi iqtisadiyyat üzrə professor və Boğaziçi Universitetinin Sosial Siyasət Forumunun həmtəsisçisidir. Buğra 2014-cü ildə aldığı TWAS Sosial Elmlər mükafatının laureatıdır. İstanbul Robert Kollecini bitirən Buğra təhsilini Boğaziçi Universitetində davam etdirmişdir. Kanadanın MakGill Universitetində iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru dərəcəsi ilə iqtisadiyyatın tarixi və metodologiyası, inkişaf iqtisadiyyatı və müqayisəli sosial siyasət haqqında yazılar yazmışdır. O, türk, ingilis və fransız dillərində nəşr olunan müxtəlif nəşrlərlə yanaşı, Karl Polaninin "Böyük transformasiya" kitabının türk dilinə tərcüməçisidir. Buğra Türkiyə biznesmeni Osman Kavala ilə evlidir. == Seçilmiş əsərləri == New Capitalism in Turkey: The Relationship Between Politics, Religion and Business (with Osman Savaşkan,(2014). Sınıftan Sınıfa (with Taylan Acar, Esin Ertürk, Özgür Burçak Gürsoy, Ebru Işıklı, Aysun Kıran and Sevecen Tunç, (2010).

Ayşə Bibi (qaz. Айша бибі) ― Tarazın qərbində, Ayşə Bibi kəndində yerləşən, zadəgan bir qadına aid 11-12-ci əsr mavzoleyi. Tikili yerli əhali arasında sevgi və sədaqət abidəsi olaraq məşhurlaşmışdır. == Dizayn == Rəvayətə görə, məqbərə Qaraxanilər sülaləsinin hökmdarı tərəfindən sufi şairi Xakim-Atanın qızı, gözəl nişanlısı Ayşə Bibi üçün tikilmişdir. Mavzoleyin memarlıq formaları və bəzəkləri incə krujeva xatırladır. Bütün bina 60 müxtəlif çiçəkli həndəsi naxış və xəttatlıqdan istifadə edilərək oyulmuş terrakota plitələrlə örtülmüşdür. Ayşə Bibi mavzoleyi üslub baxımından Buxaradakı Samani türbəsinin davamçılarındandır. === Abidə === Ayşə Bibi daha böyük bir kompleksin bir hissəsidir. Tikilidən on metr məsafədə Babacı Xatun ("müdrik kraliça") adlı ikinci bir məqbərə, yolun qarşı tərəfində isə müqəddəsləşdirilmiş əhəng daşı mağarası var. Kompleks qərbdən Taraz vahəsinə baxan silsilədə yerləşir.

Aişə Həfsə Sultan (təq. 1479, bilinmir – 29 mart 1534, Konstantinopol) — 9-cu Osmanlı sultanı Yavuz Sultan Səlimin xanımı və Qanuni Sultan Süleymanın anası, Validə sultan. == Həyatı == Həyatı haqqında yetərli məlumat yoxdur. Vəfat etdiyi əsnada 56 yaşında olması səbəbilə, doğum tarixi olaraq 1478-ci il qəbul edilir. Bir çox vəqf sənədlərində adı Ayşə, Hafsa bint Əbdülmuin, Ayşə bint Əbdürrəhman olaraq qeyd olunur. Atasının adının bu formada qeyd edilməsi, onun saraya cariyə olaraq alındığını sübut edir. Beləcə, onun Krım xanı Məngli Gərayın qızı və Yavuz Sultan Səlimin digər hasəkisi Ayşə Xatunla eyni insan olmadığı isbat olunur. Aişə Həfsə Sultanın, Şahzadə Səlimin Trabzon sancaqbəyliyi dönəmində saraya alındığı və ilk illərini Trabzon sarayında keçirdiyi bilinir. Burada keçirdiyi 20 il boyunca sırayla yeganə oğlu Şahzadə Süleymanı və qızları Xədicə, Beyhan, Fatma, Hafsa, Şahıhuban Sultanları dünyaya gətirdi. Oğlu Şahzadə Süleyman hələ 15 yaşında ikən babası Sultan Bəyazid tərəfindən Kəfə sancaqbəyliyinə təyin edilmiş, atası Yavuz Sultan Səlimin taxta çıxmasından sonra isə vəliəhd şahzadə olaraq Manisa sancaqbəyliyinə gətirilmişdir.

Ayşə Sibel Ərsoy (1964, Adana ili) — əczaçı və siyasətçi; Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 27 və 28-ci çağırışlarının deputatı. == Həyatı == Ayşə Sibel Ərsoy 1964-cü ildə Adana ilinin Ceyhan ilçəsində anadan olub. İbtidai, orta və lisey təhsilini Adanada alıb. Egey Universiteti Əczaçılıq Bölməsindən və Anadolu Universiteti Açıq Təhsil Bölməsindən məzun olub. 1986-1988-ci illərdə Adanada əczaçı olaraq çalışıb. 1990-cı ildə Qazi Universiteti Əczaçılıq Bölməsində elmi işçi vəzifəsində çalışıb. Çalışmalarını başa vurduqdan sonra Ankarada əczaxana açıb. Ankara İş Qadınları Dərnəyi, Ticarət Palata və Birjaları Birliyi (TOBB) Qadınlar Şurası, Osmaniyə Dərnəyinin üzvü olub. 2018 və 2023-cü illərdə MHP namizədi olaraq Adana ilindən Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 27 və 28-ci çağırışlarının deputatı seçilib. 27-ci çağırışda TBMM Ətraf mühit Komissiyasının, 28-ci çağırışda isə TBMM Kişi və Qadınlar üçün Bərabər Cəmiyyət Komissiyasının üzvü vəzifəsində təmsil olunub.

Ayşə Sibel Ərsoy (1964, Adana ili) — əczaçı və siyasətçi; Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 27 və 28-ci çağırışlarının deputatı. == Həyatı == Ayşə Sibel Ərsoy 1964-cü ildə Adana ilinin Ceyhan ilçəsində anadan olub. İbtidai, orta və lisey təhsilini Adanada alıb. Egey Universiteti Əczaçılıq Bölməsindən və Anadolu Universiteti Açıq Təhsil Bölməsindən məzun olub. 1986-1988-ci illərdə Adanada əczaçı olaraq çalışıb. 1990-cı ildə Qazi Universiteti Əczaçılıq Bölməsində elmi işçi vəzifəsində çalışıb. Çalışmalarını başa vurduqdan sonra Ankarada əczaxana açıb. Ankara İş Qadınları Dərnəyi, Ticarət Palata və Birjaları Birliyi (TOBB) Qadınlar Şurası, Osmaniyə Dərnəyinin üzvü olub. 2018 və 2023-cü illərdə MHP namizədi olaraq Adana ilindən Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 27 və 28-ci çağırışlarının deputatı seçilib. 27-ci çağırışda TBMM Ətraf mühit Komissiyasının, 28-ci çağırışda isə TBMM Kişi və Qadınlar üçün Bərabər Cəmiyyət Komissiyasının üzvü vəzifəsində təmsil olunub.

Ayşə Şekibe İnsel (1886, Konstantinopol – 29 mart 1970) — türk fermer və siyasətçi, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin ilk 18 qadın millət vəkilindən (deputat) biri. O, TBMM-nin 5-ci çağırışında Bursa seçki dairəsinin millət vəkili kimi fəaliyyət göstərib. == Şəxsi həyatı == Ayşə Şekibe İnsel 1886-cı ildə İstanbulda, Şekib bəy ilə Fatma Şefika xanımın ailəsində anadan olub. O, gənclik illərini İstanbulda keçirib, İstanbul qız peşə məktəbində və İstanbul alman liseyində oxuyub. İnsel 1905-ci ildə Mehmet Kəmaləttin bəylə evlənmiş və bu evlilikdən bir oğlu olmuşdur. Onun evlilik soyadı Akkavuk olduğu üçün mənbələrdə ona bu soyad ilə də istinad edilir. Şekibe orta təhsilinə görə və oğlunun təhsili ilə əlaqədar bir müddət Almaniyada qaldığı üçün alman dilini bilirdi. 1932-ci ildə İnselin əri vəfat etmiş və o, bir müddət Bursa ilinin İnegöl ilçəsinin İsaören kəndində məskunlaşaraq burada ailələsinə məxsus fermanı idarə etmişdir. Ayşə Şekibe İnsel 29 mart 1970-ci ildə vəfat etmişdir. == Siyasi karyerası == 1934-cü ildə qəbul edilmiş qanunla Türkiyədə qadınların seçki hüququ tanınmış və bununla da türk qadınlarına parlamentə seçmək və seçilmək hüququ verilmişdir.

Aişə Sultan (1605, Konstantinopol – 1660, Konstantinopol) — 14-cü Osmanlı sultanı I Əhmədin qızı. == Həyatı == === Sultan Əhməd dövrü === Aişə Sultan 1605-ci ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Atası Osmanlı sultanı I Əhməd, anası isə Mahpeykər Kösəm Sultandır. Osmanlı tarixində ilk dəfə atası Sultan Əhmədin səltənətində başlanılan və uşaq yaşdakı xanım sultanların dövlət xadimləriylə evləndirilməsinə əsaslanan saray ənənəsinə uyğun olaraq, bacısı Gövhər Sultan kimi, Aişə Sultan da hələ azyaşlı bir uşaq ikən evləndirildi. İlk nigahı 7 yaşında ikən - 1612-ci ilin fevralında şeyxülislam Xocazadə Mehmed Əfəndi tərəfindən sədrəzəm Nasuh Paşayla bağlandı. Bu şənliklər əsnasında bacısı Gövhər Sultan da kaptan-ı dərya Mehmed Paşayla nigahlandı. Atası Sultan Əhmədin istəyilə baş tutan bu evliliklər tamamilə siyasi xarakter daşımaqda idi. Belə ki, o əsnada sədrəzəm şərq cəbhəsində Səfəvi şahı Şah Abbasla sülh müzakirələrini davam etdirməkdə idi. Səfəvilərlə bağlanan İstanbul sülhünün ardından 1612-ci ilin dekabrında cütlüyün toy mərasimi keçirildi və mərasimin ardından azyaşlı sultan Nasuh Paşanın Atmeydanındakı sarayına (İbrahim Paşa sarayı) göndərildi. Ancaq yaşı səbəbilə, zifaf gecəsi olmadı və saray ənənələrinə görə, Aişə Sultanın həddi-buluğa çatması gözlənildi.

Ayşe Sultan (Osmanlı türkcəsi: عائشه سلطان ; 1548, Manisa) — II Səlimin qızı. Onun haqqında çox az məlumat var. Bir neçə mənbə onun varlığını göstərir. Bir mənbə onun Qılınc Əli Paşa ilə evliliyini qeyd edir. Öləndə Aya Sofiyada atasının yanında dəfn edildi.

Ayşə Seyidmuradova (Krım tatarcası:Ayşe Seitmuratova, rusca:Айше Сеитмуратова, d. 11 fevral 1937) — Krım tatarı olan insan hüquqları müdafiəçisi və aktivisti. == Həyatı == 1937-ci ilin 11 fevralında Krımın Acı Eli kəndində Krım tatarı olan ailədə dünyaya gəlmişdir. O, uşaq yaşlarında ikən onun ailəsi və mənsub olduğu millət Mərkəzi Asiyaya deportasiya edilmişdir. Uşaq olsa da, bu deportasiyadan sağ qurtula bilən Seyidmuradova bundan sonra həyatına "xüsusi məskun" kimi davam etmişdir. Akademik göstəricilərinin çox yüksək olmasına baxmayaraq, deportasiyaya məruz qalmış millətin üzvü olmasına görə universitetə qəbul edilməmişdir. Etnik mənsubiyyətinə görə bu cür münasibətlə qarşılaşan Seyidmuradova bundan sonra Krım tatarları haqları müdafiəçisinə çevrilir və hərəkatın üzvü olur. Krım tatarlarına tətbiq edilmiş bəzi məhdudiyyətlərin aradan qaldırılmasına və Sovet rəhbərliyi ilə görüşməyə nail olduqdan sonra, o, Moskvada öz fəaliyyətinə davam etmişdir. Bu dövrdə onun fəaliyyətinin əsas istiqaməti Krım tatarlarına öz vətənlərinə - Krıma geri dönməyə icazə verilməsi idi. Bu haqq Krım tatarları ilə eyni dövrdə deportasiyaya məruz qalmış bir çox xalqa artıq verilmişdi.

Ayşə Soysal (d. 24 iyun 1948, İstanbul, Türkiyə) — Professor, YÖK üzvü (2009-2013), Boğaziçi Universitetinin rektoru (2004-2008), Boğaziçi Universitetinin ilk qadın Ədəbiyyat Fakültəsinin dekanı və rektoru adlarını daşıyır. == Həyatı == Ayşə Soysal 24 iyun 1948-ci ildə İstanbulda dünyaya gəlib. 1967-ci ildə Arnavutköy Amerikan Qız Kollecini sinif birincisi olaraq bitirib. 1967-ci ildə Robert Kollecini, sonra isə Robert Kollecinin Ali Məktəbini müvəffəqiyyətlə bitirib. 1971-ci ildə universitetin fizika-riyaziyyat ixtisasından məzun oldu. Ayşə Soysal 1976-cı ildə Boğaziçi Universitetinin riyaziyyat fakültəsində müəllim olaraq işə başladı. 1981-ci ildə dosent, 1991-ci ildə professor vəzifəsinə yüksəlib. 1992-ci ildə Boğaziçi Universitetinin Ədəbiyyat fakültəsinin ilk qadın dekanı seçilib. Ayşe Soysal 19.09.2008 - 19.09.2012 tarixləri arasında TÜBİTAK Elm Heyətinin üzvü kimi də çalışmışdır.

Aişə Sultan — 8. Osmanlı sultanı II Bəyazidin qızı Aişə Sultan — 12. Osmanlı sultanı III Muradın qızı Aişə Sultan — 14. Osmanlı sultanı I Əhmədin qızı Aişə Sultan — 22. Osmanlı sultanı II Mustafanın qızı Aişə Sultan — 23. Osmanlı sultanı III Əhmədin qızı Aişə Sultan — 34.

Aişə Hasəki Sultan (Osmanlı türkcəsi: عایشه سلطان‎);(d. 1614 - ö. 1680) - 17. Osmanlı padşahı IV. Muradın tarixdə bilinən yeganə xanımı. == Həyatı == Alban əsillidir. 1630-cu ilin may ayında IV. Muradla Köhnə Sarayda nigahlandı. Qısa zamanda IV. Muradın ən sevimli hərəmi olur. Dünyaya gətirdiyi şahzadələr kiçik yaşlarında vəfat etdiyindən haqqında az məlumat var. IV Muradın vəfatı ilə Köhnə Saraya sürgün edilmiş, 1680-ci ildə vəfat etmişdir. == Övladları == Şahzadə Əhməd (d.

Ayşə Hümaşah Sultan (Osmanlı türkcəsi: هوما شاه سلطان عائشة هانم) — I Süleymanın və Xürrəm Sultanın yeganə qızı Mihrimah Sultanın və əri sədrəzəm Rüstəm Paşanın qızıdır. == Həyatı == Ayşə Hümaşah Sultan 1541-ci ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Uşaqlıq illərini balaca qardaşı Sultanzadə Osman bəylə anası Mihrimah Sultan və atası Rüstəm Paşanın yanında keçirmişdir. Babası I Süleymanın son səfəri olan Zigetvar səfərinin ardından ilk nigahı sədrəzəm Səmiz Əhməd Paşa ilə bağlanmışdır. Bu evlilikdən 4 oğlu dünyaya gəlmişdir. Semiz Əhməd Paşanın vəfatının ardından 10 aprel 1582-ci ildə təntənəli bir mərasimlə Nişançı Firidun bəy ilə evlənən Ayşə Hümaşah Sultanın bir qızı da dünyaya gəlmiş və bir il sonra təkrar dul qalmışdır. 1594-cü ildə oğlu ilə həccə gedən Ayşə Hümaşah Sultan ziyarətdən döndükdən sonra Üsküdardakı sarayında vəfat etmişdir. Cənazəsi ikinci əri Nişançı Firidun bəyin Əyyubsultandakı türbəsinə dəfn edilmişdir. == Övladları == Sultanzadə Əbdürrəhman bəy - Cığalızadə Yusif Sənan Paşanın qızı ilə evlənmiş və bu nigahdan Sultanzadə Mehmed Paşa dünyaya gəlmişdir. Sultanzadə Mehmed bəy (ö.

Aişə Sultan (1568, Manisa vilayəti – 15 may 1605, Konstantinopol) — Osmanlı padşahı III. Muradın və Hasəki Safiyə Sultanın ən böyük və ən sevimli qızlarıdır. == Həyatı == 1570-ci ildə III. Murad və Safiyə Sultanın Şahzadə Mehmeddən sonrakı ilk övladı olaraq Manisa Sarayında dünyaya gəldi. 15 dekabr 1574-cü ildə atasının taxta keçməsiylə İstanbula gətirildi. Hərəmxananın həqiqi qurucusu qəbul edilən III. Murad anasının vəfatından sonra bir müddət Köhnə Sarayda yaşadı və bu müddət ərzində Memar Sinana Topqapı Sarayı üçün yeni bir hərəmxananın tikilməsi üzrə əmr verdi. 1585-ci ilin avqust ayında III. Murad Baş Hasəkisi Safiyə Sultan, hasəkiləri Mehriban, Nazpərvər, Şahuban, Fəxriyə Sultanlar və şahzadələri ilə birlikdə yeni hərəmxanaya köçdü. Aişə Sultanın ilk nikahı 1586-cı ilin may ayında Vəzir İbrahim Paşa ilə məhz bu sarayda bağlandı. Bu evlilikdən sonra Aişə Sultan saray daxilində güc qazandı. Aişə Sultan atasının ən sevdiyi qızı idi. Bunun iki səbəbi vardı: anasının Safiyə Sultan olması, ikincisi isə III. Muradın ilk qızı olması. 1595-ci ildə atası vəfat etdi və yerinə qardaşı III. Mehmed taxta keçdi.

Aişə Sultan (ərəb. عیسائی بن احمد سلیمان‎, 11 oktyabr 1715 və ya dekabr 1718, Konstantinopol – 9 iyul 1775, Konstantinopol) — 23-cü Osmanlı sultanı III Əhmədin qızı. Eyni illərdə yaşayan əmisi II Mustafanın qızı Aişə Sultanla qarışdırılmaması üçün Kiçik Aişə Sultan olaraq anılır. == Həyatı == Aişə Sultan 1713-cü ildə Topqapı sarayında dünyaya gəlmişdir. Atası dövrün Osmanlı sultanı III Əhməd, anası isə xanımlarından Əminə Qadınəfəndidir. 1724-cü ildə hələ 11 yaşında ikən atasının silahdarı Mehmed Paşayla nişanlandı. Nişan mərasiminin ardından Mehmed Paşa Rumeli bəylərbəyi təyin edildi. Toy mərasimi isə 22 may 1728-ci ildə Topqapı sarayında baş tutdu. 1730-cu ildə baş verən Patrona Xəlil üsyanı nəticəsində sədrəzəm Nevşəhərli İbrahim Paşa edam edilmiş, atası Sultan Əhməd isə taxtdan endirilmişdi. Həmin ilin oktyabrında əri Mehmed Paşa sədarətə gətirilsə də, 3 ay sonra vəzifədən alındı və Hələb bəylərbəyliyinə gətirildi.

Aişə Sultan (1465, Amasya – 1515, Konstantinopol) — 8. Osmanlı sultanı II Bəyazidin qızı. == Həyatı == Aişə Sultan 1465-ci ildə Amasyada dünyaya gəldi. Atası Fateh Sultan Mehmedin oğlu və o illərdə Amasya sancaqbəyi olan Şahzadə Bəyazid, anası isə onun kənizlərindən Nigar Xatundur. Uşaqlıq illəri Amasyada keçən Aişə Sultan 1480-ci ildə Sənan Paşayla evləndi və nigahın ardından Sənan Paşa kaptan-ı dərya təyin edildi. Aişə Sultan daha sonra Anadolu bəylərbəyi təyin edilən əriylə birlikdə Anadolunun müxtəlif bölgələrində yaşadı. Cütlüyün bu nigahdan 1 oğlu və 5 qızı dünyaya gəldi. Ərinin vəfatından sonra övladlarıyla birlikdə 1504-cü ildə İstanbula döndü. Atasının və onun vəfatından sonra ögey qardaşı Yavuz Sultan Səlimin səltənətlərində sarayda nüfuz sahibi oldu. Ədirnədə bir məscid, Gəliboluda isə məscid və məktəb inşa etdirən Aişə Sultan ərindən miras qalan bir çox torpaq mülklərini bunlara vəqf etdi.

Aişə Sultan (ərəb. عائشہ بن مصطفی -انی‎) (30 mart 1696, Ədirnə – 26 sentyabr 1752, Konstantinopol) — 22-ci Osmanlı sultanı II Mustafanın qızı. Eyni illərdə yaşayan əmisi III Əhmədin qızı Aişə Sultanla qarışdırılmaması üçün Böyük Aişə Sultan olaraq anılır. == Həyatı == Aişə Sultan 1696-cı ildə Ədirnə sarayında dünyaya gəlmişdir. Anasının kim olduğu bilinmir. O əsnada atası II Mustafa Belqrad üzərinə səfərə çıxmışdı. Taxta yeni çıxan atasının ilk övladı olması səbəbilə doğumu ilə bağlı dünyanın dörd tərəfinə fərmanlar yazıldı. 7 yaşı olanda keçmiş sədrəzəmlərdən Fazil Mustafa Paşanın oğlu və Anadolu bəylərbəyi olan Körpülü Numan Paşa ilə nişanlandı. Tamamilə siyasi səbəblərdən baş tutan bu evlilik planı, o əsnada atasının taxtdan endirilməsi və bir neçə ay sonra vəfat etməsi səbəbilə 5 il sonraya təxirə salındı. 9 aprel 1708-ci ildə Topqapı sarayında keçirilən mərasimlə Ayşə Sultan Numan Paşayla, bacısı Əminə Sultan isə sədrəzəm Çorlulu Əli Paşayla nigahlandı.

Aişə Həmidə Sultan (31 oktyabr 1886, Konstantinopol – 11 avqust 1960, İstanbul) — 34. Osmanlı sultanı II Əbdülhəmidin qızı. == Həyatı == Aişə Sultan 31 oktyabr 1886-cı ildə Yıldız sarayında dünyaya gəldi. Atası Sultan Əbdülhəmid, anası isə onun abxaz əsilli səkkizinci xanımı Müşfiqə Qadınəfəndidir. Onun doğum xəbərini eşidən atası Sultan Əbdülhəmid xəbəri verən Filurya kalfaya bahalı bir cəvahirat, doğuşda iştirak edən Əbəzadə Kamilə xanıma isə 300 lirə hədiyyə etdi. Özündən bir ay kiçik olan bacısı Şadiyə Sultanla birlikdə Yıldız sarayında mükəmməl təhsil aldı. Coğrafiya, tarix, din, Osmanlı türkcəsi ilə yanaşı, ərəbcə və farsca dərsləri də aldı. Hərəm xəzinədarlarından Dürrüyekta xanımdan (sonradan qardaşı Səlim Əfəndiylə evləndi) piano dərsləri aldı. 1908-ci ildə atasının istəyilə Fahri bəyin oğlu Əhməd Nami bəylə nişanlandı. Ancaq bir il sonra atası taxtdan endirilərək Salonikiyə sürgün edildi.

Ayşəgül Aldinç (türk. Ayşegül Aldinç; 28 sentyabr 1957, İstanbul) — Türkiyə müğənnisi və aktrisası. == Həyatı == Ayşəgül Aldinç 28 sentyabr 1957-ci ildə Türkiyənin İstanbul şəhərində anadan olmuşdur. O, jurnalist və idman yazıçısı Orxan Aldinç ilə rəssamlıq üzrə müəllim Süheyla Aldinçin qızıdır. Onun ata tərəfi boşnak mənşəlidir. İstanbulun Cahangir məhəlləsində böyüyən Aldinç orta təhsilini anasının təyinatları səbəbilə Taksim, Qocamustafapaşa və Fəriköy rayonlarındakı məktəblərdə keçirmişdir. O, orta məktəbi Sultanəhməd Oğlan İncəsənət Məktəbində bitirmişdir. Aldinç bundan sonra Tətbiqi İncəsənət Akademiyasının (indiki Mərmərə Universiteti tərkibində) Keramika fakültəsini bitirmişdir. O, məzun olduqdan qısa müddət sonra Anafartalar orta məktəbində rəssamlıq üzrə müəllim olmuş, İstanbul Akaretler orta məktəbində isə musiqi müəllimi kimi işləmişdir. Aldinç 1978-ci ildə Mehmet Teoman ilə professional musiqi karyerasına başlamışdır.

Ayşegül Akdemir (23 may 1979, İstanbul) Türkiyənin İstanbul şəhərində anadan olub. Bir müddət Memar Sinan Universitetinin Dövlət Konservatoriyasının Balet fakültəsində oxuduqdan sonra baletə davam edib. Həmçinin bundan başqa İstanbul Akademiya İncəsənət Mərkəzində dekorasiya kostyum təhsili də alıb. Teatra Müjdat Gəzən Sənət Mərkəzi Aktyor studiyasında başlayıb və Ayla Algandan teatr bədən dili və plastik makiyaj təhsili alıb. Məzuniyyətdən sonra BKM-nin açdığı imtahan ilə seminar oyunçuları arasına qatılıb. Müxtəlif televiziya serialları, reklam və teatr oyunlarında oynayıb.

Ayşən Bayramova (24 dekabr 1998, Çita) — Azərbaycan bədii gimnastı. Azərbaycanı 2015 Avropa Oyunlarında təmsil etmişdir. Müxtəlif illərdə Dünya Kubokları və Grand Prix mükafatçısı olmuş, 2018-ci ildə Avropa çempionatında bürünc medal qazanmışdır. 2019-cu il Bakı şəhərində təşkil olunmuş Dünya Çempionatında çıxış edərək Azərbaycan qrupu üçün Tokio 2020 Olimpiya oyunlarına lisenziya qazanmışdır. == Həyatı == Ayşən Bayramova 24 dekabr 1998-ci ildə Rusiyanın Çita şəhərində anadan olmuşdur. 2007-ci ildə bədii gimnastika ilə məşğul olmağa başlamışdır. Bakı şəhəri 145 nömrəli tam orta məktəbi bitirmişdir. 2017-ci ildə Azərbaycan Dövlət Bədən İdman Akademiyasina daxil olmuşdur. == Uğurları == Azərbaycan çempionatında 2013-cü ildə — bürünc (çoxnövçülük), bürünc (halqa, top); Bakı Birinci Liqası 2014 — bürünc (qürzlər); Qran Pri 2017 qrup hərəkətlərində — gümüş (çoxnövçülük), qızıl (5 halqa), qızıl (ip və top); Qran Pri 2018 Qrup hərəkətlərində — bürünc (çoxnövçülük); Qran Pri 2019 Qrup hərəkətlərində — gümüş (halqa və qürzlər) medal qazanmışdır. Ayşən Bayramova 2015-ci ildə Azərbaycanı 2015 Avropa Oyunlarında təmsil etmişdir.

Ayşən Qruda (22 avqust 1944, Yeşilköy[d] – 23 yanvar 2019, İstanbul) — Türk teatr və kino aktrisası. Pomidor gözəli ləqəbi ilə tanınan Ayşən Qruda bir çox Yeşilçam sinema filmlərində Şener Şen, Adile Naşit, Kamal Sunal, İlyas Salman kimi aktyorlarla baş rolda yer aldı. 23 yanvar 2019-cu ildə mədəaltı vəzin xərçəngi səbəbindən 74 yaşında İstanbulda öldü. Onun kimi bir aktyor olan Ayten Ermanın bacısı olan Gruda'nın bacısı Ayben Erman da bu sənətdədir. == Həyatı == Ayşən Qruda, 30 noyabr 1945-ci ildə Osmanlı dövründə qərargah olaraq istifadə edilən İstanbulun Yeşilköy qəsəbəsindəki Erman Ailəsinin ortancıl qızı olaraq dünyaya gəldi. Atası maşinist idi. Komediya qabiliyyətini hələ uşaq yaşlarında Yeşilköydəki evlərində erməni qonşularını təqlid edərkən ailəsi tərəfindən kəşf edildi. Məktəb dönəmində atasını itirən Ayşən Qruda maddi çətinliklərdən dolayı məktəbi buraxıb işləməyə başlayır. Bacıları Ayben Erman və Ayten Erman da onun kimi aktyor olacaqdı. Televiziya skitlərindən birində canlandırdığı "Pomidor Gözəli Nahide Şerbet" obrazından sonra ləqəbi "Pomidor Gözəli" olaraq qaldı.

Ayşən Əbdüləzimova (11 aprel 1993, Şəki) — Azərbaycan qadın milli voleybol komandasının kapitanı.

Ayşət Maqomayeva (qızlıq soyadı və səhnə təxəllüsü: Kinjalova; 19 noyabr 1921, Şenji[d], Şimali Qafqaz diyarı[d] – 23 avqust 2003, Murmansk) — sovet teatr aktrisası. Stalin təqaüdçüsü (1941). SSRİ xalq artisti, müğənni və bəstəkar Müslüm Maqomayevin anası. == Haqqında == Ayşət Maqomayeva 1921-ci il noyabrın 19-da Maykop şəhərində anadan olub.. Onun əsli haqqında oğlu Müslüm Maqomayev yazırdı ki, onun atası milliyyətcə türk, anası isə yarı adıgey, yarı rus olub. 1936-cı ildə Krasnodar Pedaqoji Məktəbini, 1941-ci ildə isə Rusiya Dövlət Teatr Sənəti İnstitutunu bitirib. Bir müddət Bakıda yaşayıb. Onun teatr karyerasının əsas hissəsi Çimkənd Rus Dram Teatrında keçib. Burada o, "Şahzadə Turandot", "Həlim" və "Qara qızılgül" kimi bir çox tamaşalarda oynayıb. 1971-ci ildən 1978-ci ilədək Murmansk Vilayət Dram Teatrında işləyib.

Ayşən Gürcan (1963, Burdur) — Türkiyəli bürokrat, keçmiş Ailə və Sosial Siyasətlər naziri. O, 28 avqust 2015-ci il - 17 noyabr 2015-ci il tarixləri arasında Əhməd Davudoğlunun sədrliyi ilə qurulan Türkiyə hökumətində vəzifəsini davam etdirib. O, həm də Respublika tarixində və seçki hökumətində ilk hicablı qadın nazir olub. == Erkən həyatı və karyerası == Ayşən Gürcan 1963-cü ildə Burdurda anadan olub, ibtidai və orta təhsilini də orada bitirib. === Akademik karyerası === Ayşən Gürcan 1986-cı ildə Anadolu Universitetinin Rabitə Elmləri fakültəsini bitirib. 1987-1989-cu illərdə Təhsil Ünsiyyəti və Planlaşdırılması üzrə magistr dərəcəsinə yiyələnmiş, təhsil texnologiyası mövzusunda doktorluq dərəcəsini almışdır. 1990-2005-ci illər arasında Anadolu Universiteti Təhsil fakültəsində tədqiqatçı, müəllim və əməkdaş kimi çalışmışdır. O, təhsil elmləri, tədris və təlim, təhsil ünsiyyəti, texno-psixologiya və ailə təhsili ilə bağlı çoxsaylı əsərlərin müəllifidir. Hal-hazırda İstanbul Ticarət Universitetinin müəllim heyətinin üzvüdür. === Bürokrat karyerası === 2006-2011-ci illər arasında Gürcan Türkiyə Baş Nazirliyində Ailə və Sosial Araşdırmalar üzrə baş menecer vəzifəsində çalışıb.

Ayşənur İslam (16 yanvar 1958, Üsküdar, İstanbul ili) — türk siyasətçisi və müəllimi. 25 dekabr 2013-cü ildə Ərdoğanın üçüncü kabinetində Ailə və Sosial Siyasət naziri vəzifəsinə təyin edilib və 28 avqust 2015-ci ilə qədər bu vəzifədə çalışıb. == Həyatı == Ayşənur İslam 16 yanvar 1958-ci ildə İstanbulun Üsküdar səmtində Mehmet İslam və Cahidə İslamın ailəsində anadan olub. O, Ankara Universitetində türk ədəbiyyatı təhsili alıb və həmin universitetdə magistr dərəcəsinə də yiyələnib. Qazi Universitetindən isə fəlsəfə doktoru dərəcəsini almışdır. Ayşənur Yılmaz 2005-ci ildə dosent elmi adına yiyələnib. İslam Ankara Universiteti, Kırıkkale Universiteti və Başkənd Universitetində pedaqoq kimi çalışıb. On kitabın və 40-a yaxın nəşrin müəllifidir. O, Ədalət və İnkişaf Partiyasından keçmiş millət vəkili Mərvə Kavakçının da qayınatası olan Nadir Lətif İslamın gəlinidir. Həyat yoldaşı Bahadır İslam həkimdir, yardım təşkilatlarında könüllü işləyir.

Ayşənur Yazıcı (13 sentyabr 1958, Elazığ) – Türkiyəli aparıcı və yazıçı. A.Yazıcı Ərzurumlu zabit ata və Elazığlı müəllim ananın ilk övladı olaraq dünyaya gəlib. O, ibtidai təhsilini Anadolunun müxtəlif yerlərində, orta məktəbi Parisdə, liseyi Ankara Tofiq Fikrət Liseyində, universiteti Fransanın Lion şəhərindəki Rhone Akademiyasında bitirib, kosmetologiya və səhnə kino sənəti üzrə təhsil alıb. 1983-cü ildə İzmir TRT-də işləməyə başlayıb. TRT-dəki işinə davam edərkən Christian Dior şirkətinin Türkiyə nümayəndəliyində 5 il texniki müdir və təlimatçı olaraq çalışıb. Printemps mağazalarının reklam, animasiya və ictimaiyyətlə əlaqələr müdiri vəzifəsində olduğu illərdə geniş çərçivəli kosmetika promosyonların ilk tətbiqçisi və təbliğatçısı olub. O, 1984-cü ildə evlənib, lakin 1986-cı ildə boşanıb. Onun bu evlilikdən 1986-cı ildə Kərəm adında bir oğlu dünyaya gəlib. 1989-cu ildə isə indiki soyadını hələ də istifadə etdiyi Cem Yazıcı ilə evlənsə də 1996-cı ildə onunla da boşanıblar. 1990-2011-ci illər arasında özəl televiziyalarda və TRT-də diktor və veriliş aparıcısı kimi işləyib.

Ayşəgül Doğan Dağlı (1977, Ankara) — siyasətçi; Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 28-ci çağırışının deputatı. == Həyatı == Ayşəgül Doğan Dağlı 1977-ci ildə Ankara şəhərində anadan olub. İbtidai, orta və lisey təhsilini Cizrə ilçəsində alıb. Fransanın Metz Universitetindən məzun olub. Tələbə olan illərdə Agence France-Presse (AFP), Courrier International və Voice of America (VoA) Kürdcə xidmətində, həmçinin Şərqi Dilləri və Sivilizasiyaları üzrə Milli İnstitutunun (INALCO) Kürdologiya şöbəsində çalışıb. Vətənə qayıtdıqdan sonra Le Monde Diplomatique qəzetində tərcüməçi-jurnalist olaraq çalışıb. Növbəti illərdə isə HaberSİZsiniz, webiz, Tele1, Gazete Duvarda çalışıb. 2020-ci ildə Yeniden TV-ni təsis edib. Barış Məclisində Leyla Zananın siyasi əlaqələr üzrə məsləhətçisi olub. 2023-cü il mayın 14-də Yaşıl Sol Partiyasının namizədi olaraq Şırnak ilindən Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 28-ci çağırışının deputatı seçilib.

Ayşən Əhmədova (5 may 2000) — Yunanıstan A Divizyasının PAOK və Azərbaycanın qadınlardan ibarət milli futbol komandasında müdafiəçi kimi çıxış edən azərbaycanlı futbolçu. O, həmçinin Azərbaycan U17 və U19 komandalarını da təmsil edib. == Klub karyerası == 2021-ci ilin aprel ayında Əhmədova Türkiyəyə köçüb və 2020–2021 Türkiyə Qadınlar Futbol Liqasında oynamaq üçün Qaziantepin ALG Spor klubuna qoşulub. Növbəti mövsüm o, Çaykur Rizespora transfer olub. 2022-ci ilin oktyabrında Ankara BB Fomget GS ilə müqavilə imzalayıb.