1. Yanan bir şeydən çıxan qazlar; atəş. Odu söndürmək. Odda yanmaq. Odda qızdırmaq. Kömür odu.
// məc. Obrazlı təşbehlərdə şiddətli hissiyyatın, ehtirasın, coşqunluğun, ruh yüksəkliyinin rəmzi kimi işlənir.
Qəlbi od dənizi, gözüdür Bakı; Doğma Vətənimin gözüdür Bakı.
2. Çox bərk isti. Göydən sanki od yağırdı.
Nəfəs almaq çətin idi.
3. məc. Qızartı, qırmızılıq; hərarət.
…Yanaqlarının odu hələ də sönməyən qız … anasının üzünə baxa bilmirdi.
□ Od parçası – çox zirək, diribaş, bacarıqlı adam haqqında.
[Canəli:] Ay maşallah, sən lap od parçasısan ki… Mən bu andırın dilini bir aya güclə öyrəndim…
// Nadinc, yıxıb-dağıdan, daim hərəkətdə olan uşaq haqqında. Uşaq deyil, od parçasıdır.
4. məc. dan. Ev, ailə, ocaq. Bu kənd üç yüz oddan ibarətdir.
□ Od qonşusu – yaxın, qapıbir qonşu.
Gərdənlər çəkili, baxışlar soyuq; Sanki xəbərsizik, od qonşusuyuq.
◊ Od aparmış! – qarğış mənasında (əsasən uşaq haqqında deyilir).
Od(u) ayaqlamaq – bir şeyi əldə etmək və ya məqsədə çatmaq üçün çox çalışmaq, səy göstərmək.
Od eləmək – atəş açmaq, odlu silahla vurmaq.
Gecənin bir vaxtı ortalıqda hazır toyuğu görən tülkü onu qapmağa gələndə [Yaşarın] atası od eləyib tülkünü vurmuşdu.
Od götürmək – bərk hirslənmək, özündən çıxmaq, od tutmaq. Bu sözdən od götürdü.
– Xalıqverdi kişini yenə də od götürdü.
Gülzarı od götürdü. Nə danışdığını özü də bilmədi.
Od ilə su arasında qalmaq – çıxılmaz vəziyyətə düşmək, nə edəcəyini bilməmək.
[Cavad:] Səfər bəy qıza bənd olub, istəyir ki, kəbinini kəsdirib, evinə aparsın, mən də qalmışam odla su arasında.
Sanitar yaralının çox əsəbiləşdiyini görüb odla su arasında qalmışdı.
Od kimi – 1) çox isti, qaynar, qızmar. Çay od kimidir. Dəmirə əl vurmaq olmur, od kimidir;
2) çox cəld, sürətlə, becid. Od kimi getmək.
Od tutub yanmaq – qızdırması qalxmaq, hərarəti yüksək olmaq, bərk qızdırmaq.
Dürrə qızdırmadan od tutub yanırdı.
Şahpərinin od tutub yanan bədəni bircə an içində soyudu.
…od vurmaq – divan tutmaq, cəzalandırmaq.
Uca, qocaman dağlarda bütün millətlərin mərd oğulları … işğalçılara od vururdular.
Odla oynamaq – nəticəsi fəlakətlə qurtara biləcək bir iş görmək.
Elə ki yandım; Odla oynamaqdan qorxdum, dayandım.
Odlar yurdu (ölkəsi) – obrazlı ifadə kimi “Azərbaycan” mənasında işlədilir.
[Leyla:] Sən Odlar yurdunun öz övladısan!
Odu söndürüb külü ilə oynamaq – əsas məsələni qoyub ikinci dərəcəli məsələ ilə məşğul olmaq, böyük işi qoyub kiçiyindən yapışmaq.
Odu yatırılmaq – sakitləşdirilmək, aram edilmək.
