1. is. Bir şeyin kənarlarından, uclarından az-çox bərabər dərəcədə aralı olan yer; bir şeyin mərkəzi. Kəndin ortası.
– Otağın ortasında bir soba vardı.
Dördkünc həyətin ortasında dördkünc bir bağça, bağçanın ortasında yenə dördkünc bir hovuz vardı.
// Çay, yol və s.-nin hər iki tərəfindən az-çox bərabər məsafədə olan yer.
Çayın ortasına gedəndə su [Eyvaz kişini] süpürlədi.
Vəkil yolun ortasında qanqal kolu kimi tənha görünürdü.
2. sif. Ortada olan, bir şeyin kənarlarından, uclarından eyni məsafədə aralı olan; iki nöqtə (xətt, şey və s.) arasında olan. Evin orta pəncərəsi. Orta otaq.
– Danalar yenə əvvəlki kimi orta payanı söküb yeyirdilər.
3. is. Bir şeyin başlanğıcından, ya sonundan eyni dərəcədə uzaq olan vaxt, zaman. Yayın ortası. Ayın ortası. Günün ortasında.
– İyul ayının ortası idi.
4. sif. Böyüklə kiçik, yüksəklə alçaq, ağırla yüngül və s. arasında olan. Orta və ağır tank. Orta və xırda burjuaziya.
// sif. Təcrübəsi az olan; miyanə, babat. Orta dərzi.
– [Rüstəm:] Mən bir şeyi başa düşmürəm, ortaların ( is. ) ayağı ilə yerimək irəli getməkdir?
5. sif. Bir neçə kəmiyyətin onların sayına bölünməsindən alınan; adi, nəzərdə tutulan hadisə və s. üçün tipik olan. Orta illik temperatur. Orta əmək haqqı. Orta sürət.
// sif. Keyfiyyətcə nə yaxşı, nə də pis olan; babat, miyanə. Orta keyfiyyətli mal.
6. is. Tələbələrin biliyinə verilən “pis” qiymətlə “yaxşı” qiymət arasındakı qiymət, kafi – “3”. Tarixdən “orta” almaq. “Orta” ( sif. ) qiymət.
7. sif. Üçdən ikincisi. Orta qardaş (bacı).
8. is. İki şey arasında olan boş yer; boşluq, ara, aralıq.
Ülkər də seyr edib öz anasını; Ortada quş kimi qol-qanad açır.
Çobanlar və yeniyetmələr alaçığın yanlarına çəkilərək yeməyi yığışdırıb ortanı açdılar, oynamağa başladılar.
◊ Orta barmaq – şəhadət barmağı ilə adsız barmaq arasındakı barmaq.
Orta əsrlər – V-XV əsrləri əhatə edən dövr. Orta əsr ədəbiyyatı. Orta əsrlərə aid memarlıq abidələri.
Orta hesabla – təxminən, təxmini. Sortluq toxum məntəqələrində hər hektardan orta hesabla 170 sentner kartof məhsulu götürürlər.
Orta məktəb – ali məktəbə daxil olmaq, yaxud ümumi və ya orta ixtisaslı mütəxəssis kimi işləmək üçün kifayət edən ümumi təhsil verən məktəb. Orta musiqi məktəbi.
– Gülşad orta məktəbin son sinfində oxuyan vaxt müharibənin ağır ili idi.
Orta təhsil – orta məktəbdə alınan təhsil. Orta təhsil haqqında kamal attestatı.
– [Şükür] orta təhsilini bitirmiş, ali məktəbə girmək istəməmişdi.
Orta yaş (sini) – nə cavan, nə qoca; cavanlıqla qocalıq arasındakı yaş.
Mirzağa qısaboylu, şişmanqarınlı, cücəgözlü, yekəburunlu və qalındodaqlı, orta sinlərdə bir adam idi.
Ortada qalmaq – bax arada qalmaq 1-ci mənada (“ara”da).
Ortada yeyib qıraqda (kənarda) gəzmək – 1) bir işi görmədiyi halda başqalarının əməyinin səmərəsindən faydalanmaq;
2) boş-boş gəzmək, veyllənmək, avaralanmaq.
Banıçiçəkdə gözü olanlardan biri də … ortada yeyib qıraqda gəzən ağ bir bəy oğlu idi.
Ortadan çıxarmaq – bax aradan çıxarmaq (“ara”da).
Bayram aşağı əyildi, yerə sərilmiş fəhlələrdən birini qucağına alıb ortadan çıxartdı.
Ortadan çıxmaq – bax aradan çıxmaq (“ara”da).
Ortadan qaldırmaq (götürmək) – bax aradan qaldırmaq (götürmək) (“ara”da).
Ortaya almaq – bax araya almaq (“ara”da).
Ortaya atmaq – bax araya atmaq (“ara”da). Güləsərin əlacı olsa, onu [atasını] heç yana buraxmazdı.
Özü qolunu çırmayıb ortaya atılardı.
Ortaya çıxmaq – bax meydana çıxmaq (“meydan”da). Bir çox çətinliklər ortaya çıxdı.
– [Döyüş meydanında] qorxmaz, fərasətli adamlar tez ortaya çıxır.
Ortaya düşmək – 1) bir iş görməyə təşəbbüs etmək;
2) bax araya düşmək (“ara”da).
Ortaya gəlmək – bax araya gəlmək (“ara”da).
Siniyə çəkilən xingal buğlana-buğlana ortaya gələndə Tahir … oturdu.
Ortaya qoymaq – bax araya qoymaq (“ara”da). Uşaqlar çarpayılarından düşdülər. Əllərinə keçən kitabları vərəqlədilər.
Kim nədən şübhələndisə gətirib ortaya qoydu.
Ortaya söz salmaq – bax araya söz salmaq (“ara”da).
