[ yun. ] zool. İnsan və ev heyvanlarının bağırsaqlarında parazitlik edən girdə qurd. İnsanın bəzi qurdları, məsələn, bizquyruqlar, askaridlər çox vaxt bağırsaqlardan özbaşına və ya ifrazat ilə çıxır.
Askaridlər
Askaridlər (lat. Ascarididae) — heyvanlar aləminin yumru qurdlar tipinin xromadoreyalar sinfinin askaridkimilər dəstəsinə aid heyvan fəsiləsi.
Askaridoz
Askaridoz — askarid adlı iri helmintlər tərəfindən törədilən qurd xəstəliyidir
== Askarid ==
Törədici yumru qurdlara (Nematodoses) aiddir və ayrı cinslidir. Dişi askarida 20-40 sm, erkək askarida 15-25 sm-dir. Askaridoz geohelmintoz olub antroponoz hesab olunur. Son sahib və yeganə invaziya ocağı insandır.
== Yoluxma ==
Yoluxma qurdun yumurtaları ilə baş verir. Askarid yumurtaları torpaqda uzun illər qala bilir, buna görə də torpaqla çirklənmiş əllər və ya oyuncaqlar birbaşa infeksiya mənbəyi sayılır. Unutmaq olmaz ki, torpaq hissəcikləri evə ayaqqabıların və ev heyvanlarının tükləri üzərində də gələ bilər. Askarid yumurtaları mikroskopla görüləcək dərəcədə kiçik ölçüdə olduğundan, çirkli meyvə əllərdən asanlıqla ağıza düşür və udulur. Yumurtalar həmçinin yuyulmamış göyərtidə, meyvə və tərəvəzlərdə də olur. İnsan törədiciyə qida və su vasitəsilə yoluxur.
At askaridi
At askaridi (lat. Parascaris equorum) — heyvanlar aləminin yumru qurdlar tipinin xromadoreyalar sinfinin askaridkimilər dəstəsinin askaridlər fəsiləsinin parascaris cinsinə aid heyvan növü.
== Haqqında ==
At askaridi atların nazik bağırsağında parazitlik edir. Bunlarda bədən qurdvarı formada olub, ucları sivridir. Dişi fərdlərdə bədənin hər iki ucu düz, erkək fərdlərdə isə arxa uc qarın tərəfə dogru qarmaq kimi əyilmişdir. Dişi fərdlər erkəklərə nisbətən uzun olur. Bədənin ön tərəfində ağız dəliyi terminalı yerləşir. O Üç kutikulyar dodaqla əhatə olunmuşdur. Daxili orqanlar ilk bədən boşluğunda yerləşir. İlk bədən boşluğu maye ilə dolu olur.
İnsan askaridi
İnsan askaridi (lat. Ascaris lumbricoides) Dəyirmi qurdlar tipinin Nematodlar sinfinə aid olan növ.
== Xarici quruluşu ==
İnsanın bağırsağında yaşayan ən iri yumru qurdlardan biridir. Erkəklərin uzunluğu 15-25 sm, dişilərin uzunluğu isə 20-40 sm-ə çatır. insan askaridi həm xarici, həm də daxili quruluşuna görə at askaridinə çox oxşardır. insan askaridi ondan bədən ölçüsünün nisbətən kiçik olmasına görə fərqlənir.insan askaridinin cinsi orqanlar sistemi güclü inkişaf etmişdir. Belə
ki, 28 sm uzunluqda olan bir dişi askaridin hər bir cinsi borusunun uzunluğu 150 sm (ikisi birlikde 300 sm) olmaqla, bədən uzunluğundan 11 dəfə
artıqdır. Bir dişi fərd bir gün müddətində 200000-ə qədər yumurta xaric edə bilir..
== Həyat tərzi ==
Parazit həyat tərzi keçirir. Adətən askarid bağırsaqda az olur, lakin bir xəstədə 900-ə qədər askaridin olması halı da qeyd edilmişdir.
