Bəzi sözlərə qoşularaq mürəkkəb sifət düzəldilir; məs.: könülaçan, ürəkaçan, gözaçan, iştahaçan
is. 1. Qıfılı açmaq və ya bağlamaq aləti. Qapı açarı. Stolun açarı. Şkaf açarı. – Sən də açılmamış bir dəfinəsən; Açarı qeyb olan bir xəzinəsən
is. 1. Açar qayıran, qıfıl, açar ustası, çilingər. 2. Mədənlərdə və s.-də mexanizmləri bağlayan fəhlə
is. Açarçı sənəti, işi
sif. 1. Açarı olan. Açarlı saat. Açarlı qıfıl. 2. Canlı dildə bəzən “qıfıllı, qıfılla bağlı” mənasında işlənir
“Açdırmaq”dan f.is
icb. Açmağa məcbur etmək. Alınan məktubu anası güc ilə Rüxsarəyə açdırdı. S.Rəhimov
sif. 1. Qapalı olmayan, örtülü olmayan. Açıq pəncərə. Açıq qutu. Açıq kitab. – Səhər Sona yuxudan ayılıb medalyonu açıq (z
Mürəkkəb rəng adlarının qabağına gətirilərək, onların tünd, qəliz olmadığını, açığa çaldığını göstərir; məs
zərf Açıq bir surətdə, gizlətmədən, qorxmadan, çəkinmədən. Lakin Əhməd pəncərələrə tərəf nə üçün baxdığını açıq-açığına Cəmiləyə deyə bilmirdi
bax açıq-aydın. Ölümsüzdür açıq-aşkar açılan güllə; Qara həsəd gizli-gizli yeyir ürəyi. B.Vahabzadə
zərf və sif. bax açıq (12-13-cü mənalarda). Açıq-aydın məsələ. Fikrini açıq-aydın söyləmək. Açıq-aydın danışmaq
sif. və zərf 1. Pərişan, nizamsız, dağınıq. 2. Açıq, ədəb xaricində, hər şeyi olduğu kimi, öz adı ilə
1. zərf Açıq-aydın bir surətdə, gizlətmədən, qorxmadan, çəkinmədən. Fikrini açıqca söyləmək. Məqsədini açıqca anlatmaq
bax açıqca
zərf Aydın surətdə, aşkar surətdə, gizlətmədən. Açıqdan ədavət bəsləmək. Fikrini açıqdan söyləmək
bax açıq-açığına. Eyiblərini açıqdan-açığa söyləmək. Açıqdanaçığa düşmənçilik etmək. Açıqdan-açığa yalan danışır
sif. Azad düşünən, düzgün düşünən, sağlam fikirli; dünyagörüşü mütərəqqi olan. Doktorun oğlu darülfünun son kursunda oxuyurdu
is. Açıqfikirli adamın xassəsi, sağlam fikirlilik, düzgün düşünən, görüşdə qabaqcıllıq, tərəqqipərvərlik
sif. Çadrasız, çadra örtməyən. [Bəşir] …dediyini yenə də deyir: mən oxumuş, açıqgəzən azərbaycanlı qızı alacağam
sif. Ayıq, sağlam düşünən, hər şeyi olduğu kimi görən, gözüaçıq. Açıqgözlü adam
is. Sağlam düşünmə, hər şeyə açıq gözlə baxma xassəsi; gözüaçıqlıq, ayıqlıq
is. 1. Açıq yer, düzəngah, açıq sahə, meydan. Açıqlıqda çadır qurmaq. Uşaqlar açıqlıqda top-top oynayırlar
sif. köhn. Daha açıq. // Bir qədər açıq, azacıq açıq
bax açıq 7-ci mənada. Açıqrəngli paltar. Açıqrəngli boya. Açıqrəngli mürəkkəb. Açıqrəngli çit
sif. Səmimi, öz fikrini ürəyində gizlətməyən, ürəyiaçıq. Açıqürəkli adam
mücər. Açıqürəkli adamın xassəsi; səmimiyyət, ürəyiaçıqlıq
is. 1. Ev qapısının içəriyə tərəf açılan yeri. 2. Düyümün və ya bağlı bir şeyin açılma yeri. 3. məc. Bir məsələnin, müəmmanın həlli, açarı
Saylara qoşularaq, tüfəng, tapança növlərini bildirir; məs.: beşaçılan, onaçılan
is. məh. Atəş açan silah, odlu silah (tüfəng, tapança). [Heydər] də neçə gündür ki yoxdur, xəbər gəzir ki, o, açılan axtarır
is. Açılmaq işi, açılma vaxtı; başlanış. İclasın açılışı. Sərginin açılışı
“Açılışmaq”dan f.is
f. 1. qarş. Bir-birinə yaxın olmaq, məhrəmləşmək, bir-birinə isinişmək, yaxınlaşmaq. [Əhməd:] Birdən Gülnazı bərk-bərk qucaqlayıb öpdüm, bu əhvalat bi
“Açılmaq”dan f.is
f. 1. Qapağı, örtüsü və s. götürülmək, düşmək, açıq hala gəlmək. Qutu açıldı. Qazanın qapağı açıldı. Damın üstü açıldı
sif. Açıla bilməyən
is. Açılma zamanı, açılma müddəti (pambığın və s. bitkilərin)
is. Açma işi, açma tərzi
“Açmaq”dan f.is
f. 1. Qapalı bir şeyin qapağını və s.-ni qaldırmaq, götürmək, çıxartmaq. Qazanın ağzını açmaq. Qutunu açmaq
is. qəd. Dünya, aləm, kainat. Yenə ölgün sükuta batdı açun; Qantəmir indi büsbütün məcnun. C.Cabbarlı
is. 1. Doğulduğu zaman adama verilən şəxsi isim. Ad və soyad. Ad qoymaq. Adın nədir? Adını söyləmək. – Sən öləsən, Xanmirzə bəyin adını verən kimi, qo
is. Nüfuz, şöhrət, etibar, hörmət, şan, yaxşı ad. Ol keçən dəmləri hanı Zakirin; İtkin olub adı-sanı Zakirin
is. coğr. Hər tərəfi su ilə əhatə olunmuş quru; cəzirə. Pirallahı adası. Kuril adaları. Yarımadalar və adalar Avropanın bütün sahəsinin üçdə bir hissə
is. [ər. “ədəb” söz. cəmi] köhn. Əxlaq qaydaları, ədəb qaydaları, cəmiyyətdə ünsiyyət qaydaları. Bilmək adabdır sənə vacib; Rəsmü adabə olgilən talib
kiç. Kiçik ada, kiçik cəzirə
is. zool. Əhli şəraitdə saxlanıb artırılan dovşan növü. Adadovşanı çox tez törəyib artan heyvandır
is. Ad, nişan, deyik. Adax günü
“Adaxlamaq”dan f.is