f. dan. 1. Tum hasil etmək, tum əmələ gətirmək; toxumlamaq. Alaq otları qaldıqca tumlayır. 2. Toxum səpmək
sif. Tumu olan, çəyirdəkli. Tumlu meyvələr
is. və sif. dan. Əkmək üçün ayrılmış və ya yarayan; toxumluq. [Aslan bəy Tarverdiyə:] Keçən qışda gəldin, … 3 pud tumluq buğda çəkdim, apardın
bax zökəm. [Gənc:] Ağalar, son xəbər! General həzrətləri tumov olmuşdur. Ə.Məmmədxanlı
sif. Tumov (zökəm) olmuş. Tumovlu adam
bax toxumsəpən
sif. Tumu, çəyirdəyi olmayan; çəyirdəksiz. Tumsuz üzüm
sif. Lap turş, çox turş. Tumturş alça
is. Gül, yarpaq və ya zoğun rüşeymi; düymə, puçur. Qızılgülün tumurcuğu. – Ağacların tumurcuqları açılıb, yarpaq olmuşdu
“Tumurcuqlanmaq”dan f.is
f. 1. Tumurcuq əmələ gəlmək, düymə açmaq; puçurlanmaq. Aprel-mart aylarında ağaclar tumurcuqlanır. – İlk gül, çiçək torpaqdan baş qaldırmaq üçün yerdə
sif. Tumurcuğu olan, tumurcuq əmələ gətirmiş, tumurcuq açmış. Tumurcuqlu zoğ
is. 1. Qalay, qurğuşun və s. metallarla qarışıq mis ərintisi. Oymaqlar əksəriyyətlə çuqundan, poladdan və tuncdan hazırlanır
“Tunclamaq”dan f.is
f. Üzünə nazik tunc təbəqəsi çəkmək və ya tunc rənginə boyamaq
[fin.] Yer kürəsinin arktik qurşağının sərt iqlimi, daimi donuşluq və az bitkisi olan meşəsiz sahəsi
[ing.] Yer altında və ya dağların içindən koridor şəklində qazılmış keçid, yol. Dəmiryol qatarı uzun tuneldən çıxıb, yaşıl meşənin qoynuna girdi
is. Tunel qazıyan fəhlə
[çin.] bot. Qiymətli texniki yağ alınan tropik ağac. Tunq yarpağı. – [Səfərli Aydına:] Saysız-hesabsız tunq ağacları çiçəkləyəcək
is. [fr.] Yarış zamanı idman tədbirinin müəyyən bir hissəsinin başa çatdığı dövr, mərhələ
is. zool. Toyuq cinsindən ov quşu. Bir məsəl qalmışdır ata-babadan; Ucarda turacdır, qaçarda ceyran. S
[rus. “туристическая база”nın ixtisarı] Turist bazası; turistlərin istirahəti və qalıb gecələməsi üçün lazımi şeylərlə təchiz edilmiş yer
[lat.] Buxar, qaz, su enerjisini pərli rotor vasitəsilə mexaniki enerjiyə çevirən mühərrik
is. Turbin mütəxəssisi və ya turbinə xidmət edən fəhlə. Turbinçi çilingər
[rus.] Dərin quyuları qazımaq üçün hidravlik qazıma mühərriki
[fr. touriste] Turizmlə məşğul olan adam. İlk turist dəstələri
[fr. tourisme] İstirahət və öz vətəninin müxtəlif yerləri ilə və ya başqa ölkələrlə tanış olmaq məqsədilə edilən səyahət; piyada, velosiped, xizək və
[fr. tourner – fırlanma] Üfüqi vəziyyətdə iki dayağa bərkidilmiş girdə metal tipdən ibarət gimnastika aləti
[fr. tourniquet] İctimai bağlara, stadiona, stansiyaya və s.-yə gələn adamların bir-bir içəri keçməsi üçün çarpaz birləşdirilmiş tirlərdən ibarət fırl
[alm.] Orta əsrlərdə: rıtsarların cəngavərlik yarışı. // Bütün iştirakçıların birbiri ilə ancaq bir dəfə görüşməsindən ibarət idman yarışı
is. Qalın kökü-başı olan birillik bostan bitkisi – tərəvəz növü. Ağ turp (ağrəngli iribaşlı turp). Qırmızı turp (qırmızırəngli xırdabaşlı turp)
is. bot. 1. Xaççiçəklilər ailəsindən olub, toxumundan texniki yağ alınan mədəni bitki. 2. Sarı çiçəkləri olan alaqotu
sif. [fars.] Sirkə, limon, lavaşana və s. dadında olan. Turş pomidor. Turş alça. – Heç kəs ayranına turş deməz
“Turşalmaq”dan f.is
f. Turş olmaq. Alçadan ağzım turşaldı
“Turşaltmaq”dan f.is
f. 1. Turş etmək. 2. “Üzünü”, “üz-gözünü” və s. sözlərlə məc. – narazılıq, məmnunsuzluq əlaməti olaraq üz-gözünü yığmaq, büzüşdürmək, qaşqabağını tökm
sif. [fars.] 1. Dadı həm turş, həm də şirin olan; meyxoş. Turşaşirin nar. // is. Belə dadan içki, maye
is. [fars.] Turş dadan, uzunsov yarpaqları olan yeyilən göyərti. İki dəstə turşəng. Dovğaya turşəng tökmək
is. bot. Bütün il boyu tökülməyən gümüşü-yaşıl rəngli yarpaqları olan zərif kol bitkisi
“Turşlaşdırmaq”dan f.is
f. Turş hala salmaq, turş etmək
“Turşlaşmaq”dan f.is
f. Turş olmaq, turş hala gəlmək, turşumaq
is. 1. Turş şeyin halı; turş dad, turş dadma. 2. məc. Narazılıq, inciklik. …[Qonaq] elə ki balaca bir turşluq sezdi, daha onun üçün hər şey qurtardı
sif. Azacıq turş dadan; turştəhər. Turşməzə nar. Turşməzə dovğa. – [Hümmətəli] həmişə cibini meyvə qurusu ilə, turşməzə konfetlərlə doldurar, rast gəl
is. Turşməzə şeyin halı; turşməzə dad, turşməzə dadma
is. Müalicə sularından birinin adı (Şuşada Turşsu deyilən bulağın adından)
is. 1. İçi doğranmış sarımsaq, bibər, göyərti və s. ilə doldurulub sirkəyə qoyulan badımcan, bibər, göy pomidor
is. İçi doğranmış sarımsaq, bibər, göyərti və s. ilə doldurulub sirkəyə qoyulan badımcan