Nikolas Mürrey Batler

Nikolas Myurrey Batler — (2 aprel 1862 - 7 dekabr 1947) Amerikalı filosof, diplomat və pedaqoq.

Nikolas Mürrey Batler
ing. Nicholas Murray Butler
Kolumbiya Universitetinin 12-ci prezidenti
1902 – 1945
ƏvvəlkiSet Lou
SonrakıFrenk Dil Fakental
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 2 aprel 1862(1862-04-02)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 7 dekabr 1947(1947-12-07)[1][2][…] (85 yaşında)
Vəfat yeri
Partiya
Təhsili
Fəaliyyəti filosof, siyasətçi, universitet müəllimi[d], diplomat, müəllim, yazıçı
İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Batler 1916-cı ildə

Batler Kolumbiya Universitetinin prezidenti,[5] Karnegi Beynəlxalq Sülh Vəqfinin prezidenti, Nobel sülh mükafatı laureatı və 1912-ci ildə Vilyam Hovard Taftın Amerika Birləşmiş Ştatları prezident seçkilərində iştirak edən rəqibi idi. O qədər tanınmış və hörmət qazanmışdı ki, The New York Times hər il onun xalqa Milad salamını çap edirdi.

Erkən həyatı və təhsili

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Morqan Con Risin nəvəsi Batler,[6] Nyu-Cersidə Elizabet şəhərində, Meri Batler və istehsalçı Henri Batlerin ailəsində anadan olub. Kolumbiya kollecində (daha sonra Kolumbiya Universiteti) qeydiyyatdan keçdi və Peitoloqlar Cəmiyyətinə qatıldı. Bakalavr dərəcəsini 1882-ci ildə, 1883-cü ildə magistr dərəcəsi və 1884-cü ildə doktorluq dərəcəsini qazandı. Batlerin akademik olması və digər uğurları, Teodor Ruzveltin ona "Nikolas Mirakulus" deməsinə səbəb oldu. 1885-ci ildə Batler Paris və Berlində oxudu və gələcək Dövlət katibi Eliu Rutun ömürlük dostu oldu. Rut vasitəsilə Ruzvelt və Vilyam Hovard Taft ilə də tanış oldu. 1885-ci ilin payızında Batler Kolumbiya Universitetinin fəlsəfə şöbəsinin heyətinə qatıldı.

1887-ci ildə Qreys Hodli Doc ilə birlikdə qurduğu,[7] daha sonra Kolumbiya Universitetinə bağlı olan Müəllimlərin Təlimi üçün Nyu York Məktəbinin prezidenti oldu.[8] 1890-cı ildən 1891-ci ilədək Batler Baltimordakı Cons Hopkins Universitetində müəllim işlədi. 1890-cı illər ərzində Batler Nyu Cersi Təhsil Şurasında xidmət göstərdi və Kollec Giriş İmtahan Şurasının yaradılmasına köməklik etdi.

Kolumbiya Universitetinin rəhbəri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1901-ci ildə Batler Kolumbiya Universitetinin müvəqqəti prezidenti oldu və 1902-ci ildə rəsmi olaraq prezident oldu. Onun investitırlarına qatılan çox sayda şəxs arasında prezident Teodor Ruzvelt də var idi. 1945-ci ildə təqaüdə çıxan Batler universitet tarixində ən uzun müddətli prezident olaraq 43 il Kolumbiya universitetinin prezidenti oldu. Prezident olaraq Batler, bir çox yeni binalar, məktəblər və şöbələr inşa etdirərək kampusun genişləndirilməsini həyata keçirdi. Bu əlavələrə dünyanın ilk akademik tibb mərkəzi olan Kolumbiya-Presbiterian Tibb Mərkəzi daxil idi.

1919-cu ildə Batler, yəhudi və yepiskop tələbələrin sayını məhdudlaşdırmaq üçün Kolumbiyaya qəbul prosesində dəyişiklik etdi. Butlerin siyasəti uğurlu alındı və Nyu Yorkdan gələn tələbələrin sayı bir administratorun "Yəhudi tələbələrə qəsd" adlandırdığı səbəbdən 54% -dən 23% -ə düşdü. Bu, Batlerin antisemit adlandırılma səbəblərindən biri idi. 1937-ci ildə Nyu York Sinsinnat Cəmiyyətinin fəxri üzvü kimi qəbul edildi.[9]

1941-ci ildə Pulitser mükafatının bədii münsiflər heyəti Ernest Heminqueyin "Zəng kimin üçün çalınır" adlı əsərini seçdi. Pulitzer Şurası əvvəlcə bu qərarla razılaşdı, lakin Pulitzer lövhəsinin ex officio rəhbəri olan Batler, romanı qənaətbəxş hesab etmədi və lövhənin dəyişdirilməsini istədi, belə ki, o ildə heç bir roman mükafat almadı.[10]

Ömrü boyu,Kolumbiya fəlsəfə kitabxanasını onun şərəfinə adlandırdı; vəfatından sonra, əvvəllər Cənubi Hall olaraq bilinən əsas akademik kitabxanası Batler kitabxanasına çevrildi. 119-cu küçə və Morninqsayd-Drayvdakı fakültə binasının adı Batlerin şərəfinə dəyişdirildi ki,bu da fəlsəfə də böyük mükafat idi. Batlerin Kolumbiya Universitetindəki fəaliyyətini ətraflı şəkildə Apton Sinklerin "Qaz gedişi: Amerika Təhsili" əsərindən öyrənmək olar.

Siyasi fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Batler, 1888-1936-cı illərdə Respublikaçı Konvensiyasının nümayəndəsi idi; 1912-ci ildə, vitse-prezident Ceyms Şerman, prezident seçkilərindən səkkiz gün əvvəl öldüyü üçün, Batler, Şermanın alacağı seçici səslərini alması üçün təyin edildi: Yuta və Vermontdan yalnız 8 seçici səsini qazandı, Demokratlar və Tərəqqiçilərdən sonra üçüncü oldu.

1916-cı ildə Batler, Eliu Rutun Respublikaçılardan namizədliyini təmin etməyə çalışdı. Batler, özü də namizədliyini 1920-ci ildə irəli sürmək istədi,lakin müvəffəq olmadı.[11]

Batler, ABŞ-də spirtli içki qadağasının ölkəyə mənfi təsirləri ilə bir səhv olduğuna inanırdı. 1933-cü ildə bu qadağanın ləğv üçün uğurlu səylərdə fəal iştirak etdi.

Cumhuriyyətçi prinsiplərinin fəlsəfi əsasını yaratdığına görə Aleksandr Hamiltonla birlikdə Con Börqessə etimad göstərdi.[12]

1936-cı ilin iyununda Batler Londonda Karneqi Vəqfinin Sülh Konfransına getdi, iclasda qızılın beynəlxalq miqyasda istifadəsi məsələsinə toxunuldu.

İnternasionalist

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Batler, 1907-1912-ci illər arasında vaxtaşırı bir araya gələn Beynəlxalq Arbitraj Gölü Mohonk Konfransının sədri idi. Bu müddətdə Beynəlxalq Sazişin Amerika şöbəsinin prezidenti təyin edildi. Batler, Andrew Endrü Karnegini Beynəlxalq Sülhə görə Karnegi vəqfi üçün ilk 10 milyon dollarlıq maliyyəni təmin etməyə inandırmaqda da böyük rol oynadı. Batler beynəlxalq təhsil və rabitə rəhbəri oldu, Parisdə yerləşən Vəqfin Avropa şöbəsini qurdu və 1925-1945-ci illərdə Vəqfin prezidenti oldu. Bu sahədəki işlərinə: "Brian-Kelloq paktı" və "Amerika barışıq hərəkatının lideri" kimi fəaliyyətinə görə 1931-ci ildə Nobel sülh mükafatını aldı (Ceyn Addams ilə birgə).

1916-cı ilin dekabrında, Overndəki Markiz de Lafayetin doğulduğu yer, Çanlerin keçmiş həyat yoldaşı Beatris Aşli Çanler tərəfindən idarə olunan fransız qəhrəmanları Lafayette Memorial Fondu üçün qərargah olaraq xidmət etməsinə görə Batler, Ruzvelt və Şotlandiya əsilli sənayeçi Con C. Moffat, Uilyam Astor Çanler, Josef Çout, Klarens Makkey, corc von Lenqerk Meyer və Con Qrier Hibben də daxil olmaqla Şevaniak şatosunu satın aldılar.[13] which was managed by Chanler's ex-wife Beatrice Ashley Chanler.[14][15]

Batler, İngilis-Amerika dostluğunu təbliğ edən Zəvvarlar Cəmiyyətinin prezidenti idi.[16] 1928-1946-cı illərdə Zəvvarların prezidenti vəzifəsində çalışıb. Batler 1928-1941-ci illərdə Amerika İncəsənət və Ədəbiyyat Akademiyasının prezidenti idi.

Şəxsi həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Batler, 1887-ci ildə Suzanna Edvards Şayler (1863-1903) ilə evləndi və bu evlilikdən bir qızı oldu. Suzanna Yakob Ratsen Şayler (1816-1887) və Suzanna Hey Edvardsın (1830-cu ildə anadan olub) qızı idi. Həyat yoldaşı 1903-cü ildə vəfat etdikdən sonra və 1907-ci ildə yenidən Nyu-York mülkiyyətçisi Tomas E. Davisin nəvəsi Keyt La Montaqne ilə evləndi. 1940-cı ildə Batler, avtobioqrafiyasının "Məşğul illər boyunca" adı ilə nəşrini tamamladı.[17] In 1940, Butler completed his autobiography with the publication of the second volume of Across the Busy Years.[18] 1945-ci ildə Batler 83 yaşında demək olar ki, kor olduqdan sonra, tutduğu vəzifədən istefa etdi və iki il sonra vəfat etdi. Batler Nyu Cersi, Patersonda ,Cersi qəbiristanlığında dəfn edildi.

Batlerin uğurlarına baxmayaraq, bir çox insan onu təkəbbürlü sayırdı. Ondan narazı olan böyük klassik alim Harri Terston Pek kimi mülki işçiləri və işdən çıxarılmasını sorğulamağa cəsarət edən başqaları, məsələn mülki hüquqların öncüsü Coel Eliyas Spinqarn kimi şəxsləri vəzifədən kənarlaşdırdı. Kolumbiyanın təsviri sənət fakültəsinə bir o qədər hörmət etmirdi və 1903-cü ildə musiqi professoru Eduard MakDouell ilə pisləşən münasibətləri daha da pisləşərək akademik işlərdə səs hüquqlarından məhrum etdi; MakDouelli peşəkar olmayan davranışda və təmkinsiz müəllimlikdə günahlandırmağa qədər getdi və MakDouellin 1904-cü ilin fevralında Kolumbiyadan gözlənilmədən istefa etməsinə səbəb oldu. 1939-cu ildə Batlerin keçmiş tələbəsi olan Rolf Hampfis,şeriyyatında "Fi Beta Kappa hadisəsi üçün Ode layihəsi" adlı işini, hər sətirdə klassik istinadla iambik pentametrdə qrafiyasız boş şerin klassik formatını vurğuladı. Yaranan akrostikin hər sətrinin ilk hərflərinin mesajı belə idi: "Nikolas Mürrey Batler bir atdır." "Gizli" mesajı aşkar etdikdən sonra, qəzəblənmiş redaktorlar rəsmi üzr istədi.[19] Rendolf Silliman Born, 1915-ci ildə Yeni Respublikada nəşr etdirdiyi "Fəth edənlərimizdən biri" adlı filmdə onu "Aleksandr Maçintoş Batçer" rolunu oynadı.

Batler, təhsildən dünyada sülhə qədər hər mövzuda geniş şəkildə həm yazdı, həm də danışdı. Erudisiya ilə qeyd olunsa da, onun yazıları gözə çarpan və şişirdilmiş idi. The Amerikan Merkuridə, tənqidçi Doroti Danbar Bromli, Batlerin ifadələrinə: "onlar sonsuz mif buxarıdır" istinad etdi.[20]

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Regenerasiya, 1896.
  • Doğru və Yanlış Demokratiya (1). Nyu York: The Macmillan Company. 1907. İstifadə tarixi: July 6, 2017 – Internet Archive vasitəsilə.
  • Fəlsəfə, 1908.
  • Beynəlxalq fikir: Beynəlxalq mübahisələrin məhkəmə yolu ilə həlli üçün arqument (1). Nyu York: Çarlz Skrabnerin oğulları. 1912. İstifadə tarixi: July 7, 2017 – Internet Archive vasitəsilə.
  • Niyə İdarəetmə Formumuzu dəyişdirməliyik?, 1912.
  • Böyük müharibə və nəticələri, 1914.
  • Avropa Birləşmiş Ştatları; Eduard Marşallın Nikolas Mürrey Butler ilə reportajı (1). New York: Reprint from the New York Times of October 18, 1914. 1914. İstifadə tarixi: July 6, 2017 – Internet Archive vasitəsilə.
  • ABŞ dünya dövləti kimi, 1915.
  • Milət quruculuğu, 1916.
  • Davamlı Sülhün Əsasları: New York Times-ın çağırışı ilə yazılmışdır (1). Nyu York: Çarlz Skrabnerin oğulları. 1918. İstifadə tarixi: July 7, 2017 – Internet Archive vasitəsilə.
  • Sülh və sülhdən sonrakı problemlər (1). 1919. İstifadə tarixi: July 7, 2017 – Internet Archive vasitəsilə.
  • Liberal Kişi və Qadınları hazırlamaq, 1921.
  • Alimlik və xidmət, 1921.
  • Amerika Millətinin qurulması, 1923.
  • Liberalın inamı, 1924.
  • İki dünya arasında, 1934.
  • İzdihamlı illər: Xatirələr və Düşüncələr. II (1). Nyu York & London: Çarlz Skrabnerin oğulları. 1940. İstifadə tarixi: July 6, 2017 – Internet Archive vasitəsilə.v

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Nicholas Murray Butler // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ 1 2 Nicholas Murray Butler // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  3. ↑ https://archive.org/details/encyclopediaofbi01fitc/page/28/mode/1up.
  4. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #117185302 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  5. ↑ Pringle, Henry F. (1928). "Publicist or Politician? A Portrait of Dr. Nicholas Murray Butler," Arxivləşdirilib 2017-11-03 at the Wayback Machine The Outlook, Vol. CL, No. 7.
  6. ↑ "Morgan J. Rhees papers, 1794-1968". www.columbia.edu. 2020-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-22. Abolitionist, Welsh republican radical, publisher, Baptist minister, pioneer and adventurer Morgan J. Rhees ... was the great grandfather of Nicholas Murray Butler, President of Columbia University.
  7. ↑ "A Tribute to Grace Hoadley Dodge". Columbia.edu. Teachers College, Columbia University. 2 April 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 March 2015.
  8. ↑ "History of Horace Mann School". Horace Mann School. July 12, 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 21, 2007.
  9. ↑ "Archived copy". oktyabr 22, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 8, 2013.
  10. ↑ "McDowell, Edwin. "Publishing: Pulitzer Controversies." New York Times, May 11, 1984". April 23, 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 14, 2021.
  11. ↑ "Ask Alma's Owl: Butler for President | Columbia News". 2021-06-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-14.
  12. ↑ Butler, Nicholas Murray. Across the busy years: recollections and reflections. Charles Scribner's Sons. 1939. səh. 363.
  13. ↑ ""Americans buy Lafayette's Home," The Sacred Heart Review, Volume 57, Number 4, 6 January 1917, p. 3". 20 April 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 June 2021.
  14. ↑ "Albert Bushnell Hart, Harper's Pictorial Library of the World War, Volume 7, Harper, 1920; p. 110". 2021-05-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-14.
  15. ↑ "Americans Aid War Refugees in Paris Mrs. William Astor Chanler Tells of Work Done Through Lafayette Fund;" The Philadelphia Inquirer; 8-04-1918; Vol. 179, Issue: 35; p. 11, Philadelphia, PA.
  16. ↑ Seabury, Paul (1966). "The Establishment Game: Nicholas Murray Butler Rides Again," Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine The Reporter, Vol. XXXIV, No. 10.
  17. ↑ "Dr Butler wed Miss La Montagne" (PDF). New York Times. March 6, 1907. 30 August 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 March 2015.
  18. ↑ Butler, Nicholas Murray. Across the Busy Years: Recollections and Reflections. II (1). New York & London: The Charles Scribner's Sons. 1940. İstifadə tarixi: July 6, 2017 – Internet Archive vasitəsilə.
  19. ↑ "Nicholas Murray Butler, Everything2, Retrieved September 3, 2011". May 15, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 16, 2021.
  20. ↑ Bromley, Dorothy Dunbar (1935). "Nicholas Murray Butler—Portrait of a Reactionary," Arxivləşdirilib 2016-12-24 at the Wayback Machine The American Mercury, Vol. XXXIV, No. 135, p. 298.
  21. ↑ Money to Burn: Great American Foundations and Their Money
  22. ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2022-03-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-06-16.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Comte, Edward Le (1986). "Dinner with Butler and Eisenhower," Commentary, Vol. LXXXI, No. 1.
  • Hewlett, Charles F. (1983). "Nicholas Murray Butler and the American Peace Movement," Teachers College Record, Vol. 85, No. 2.
  • Hewlett, Charles F. (1987). "John Dewey and Nicholas Murray Butler: Contrasting Conceptions of Peace Education in the Twenties," Educational Theory, Vol. 37, No. 4.
  • Marrin, Albert (1976). Nicholas Murray Butler, Boston: Twayne Publishers.
  • Rosenthal, Michael (2006). Nicholas Miraculous: The Amazing Career of the Redoubtable Dr. Nicholas Murray Butler, Farrar, Straus and Giroux, ISBN 0-374-29994-3
  • Michael Sokal (2009). "James McKeen Cattell, Nicholas Murray Butler, and Academic Freedom at Columbia University, 1902–1923," History of Psychology, Vol. XII, No. 2.
  • Thomas, Milton Halsey (1932). Bibliography of Nicholas Murray Butler, 1872-1932: A Check List, New York: Columbia University Press.
  • Williams, Andrew (2012). "Waiting for Monsieur Bergson: Nicholas Murray Butler, James T. Shotwell, and the French Sage," Diplomacy & Statecraft, Vol. 23, No. 2.
  • Akhund, Nadine, Tison, Stephane (2018), En guerre pour la paix. Correspondance Paul d'Estournelles de Constant et Nicholas Murray-Butler (1914-1919), Paris: Alma.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sələfləri 
Set Lou 		Kolumbiya Universitetinin prezidenti
1902–1945 		Xələfləri 
Frenk Dil Fakental
Sələfləri 
Ceyms Şerman 		ABŞ-nin vitse-prezidentliyinə Respublikaçılardan namizəd
1912 		Xələfləri 
Çarlz Ferbenks