Yap

Yeni Azərbaycan Partiyası və ya qısaca YAP — "91-lər"in müraciəti əsasında 1992-ci il noyabrın 21-də Naxçıvanda Heydər Əliyevin sədrliyi və 550 nəfərdən ibarət təşəbbüs qrupunun iştirakı ilə keçirilən təsis konfransı ilə yaradılan, 1992-ci il dekabrın 18-də Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən rəsmi qeydiyyata alınan siyasi partiya.

Yeni Azərbaycan Partiyası
Sədri	İlham Əliyev
Qurucu	Heydər Əliyev
Sədr müavinləri	Mehriban Əliyeva Tahir Budaqov Əli Əhmədov
Quruluş tarixi	21 noyabr 1992
Qeydiyyat tarixi	18 dekabr 1992
Birləşən	Azərbaycan Demokratik Sahibkarlar Partiyası (2021) Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası (2021) Azərbaycan Kəndli Partiyası (2021) Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası (2021) Azərbaycan Yurddaş Partiyası (2021) Milli Qurtuluş Partiyası (2021)
Baş qərargah	Sergey Senyuşkin küç. 26
İdeologiya	Azərbaycan milliyətçiliyi, dövlətçilik, dünyəvilik, Avropa skeptisizmi, sosial mühafizəkarlıq[d], Liberal konservatizm, iqtisadi liberalizm[d], Türkçülük
İdeoloji spektr	Mərkəz sağ
Üzvlüyü	Məşvərət Məclisi
Gənclər təşkilatı	Yeni Azərbaycan Partiyası Gənclər Birliyi
Üzv sayı	730 354[1] (2024)
Şüar	Dünənin, bugünün və gələcəyin partiyası! Güclü dövlət, yüksək rifah! (2010)[2] Yeni Hədəflərə Doğru (2015)[3] Xalq üçün (2019)[4] Daha güclü Azərbaycan naminə! (2020)[5] Azərbaycanın gələcəyinə səs ver! (2020) Yeni dövrdə Yeni Azərbaycanla! (2024)
Rəngləri	Göy-ağ
Kabinetdə	10 / 37
AŞPA-da	4 / 648 [a]
Milli Məclisdə	68 / 125
Ali Məclisdə	41 / 45
Bələdiyyə üzvləri	10.411 / 15.156
Mətbuat orqanı	"Yeni Azərbaycan" qəzeti "İki sahil" qəzeti [b] "Səs" qəzeti [b]
Saytı	yap.org.az
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

YAP Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və qanunvericiliyi çərçivəsində, özünün Nizamnaməsi və Proqramı əsasında fəaliyyət göstərən, öz sıralarında Azərbaycanda hüquqi dövlət, sabit və sosialyönümlü iqtisadiyyat, vətəndaş cəmiyyəti qurmaq ideyalarını qəbul edən vətəndaşları birləşdirən sağ mərkəzyönümlü siyasi partiyadır.^[6]

Müxalifət partiyası kimi yaranan YAP 1993-cü ildə partiyanın sədri Heydər Əliyevin prezident seçilməsi, 1995-ci ildə keçirilən parlament seçkilərində qalib gəlməklə Azərbaycanda iqtidar partiyasına çevrildi. Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri 1992–2003-cü illərdə Heydər Əliyev olub. 2005-ci ildən isə YAP-ın sədri İlham Əliyevdir.

Yeni Azərbaycan Partiyasının namizədləri 1993, 1998, 2003, 2008, 2013, 2018 və 2024-cü illərdə baş tutan prezident seçkilərində qalib gəlib. 1993 və 1998-ci illərdə Heydər Əliyev, 2003, 2008, 2013, 2018 və 2024-cü illərdə isə İlham Əliyev Azərbaycan Prezidenti seçilib.

1995, 2000, 2005, 2010, 2015, 2020 və 2024-cü illərdə keçirilən Parlament seçkilərində də Yeni Azərbaycan Partiyası qalib gəlib. 125 üzvdən ibarət olan Milli Məclisdə YAP 1995-ci ildə 53 nəfərlə, 2000-ci ildə 77 nəfərlə, 2005-ci ildə 63 nəfərlə, 2010-cu ildə 71 nəfərlə, 2015-ci ildə 74 nəfərlə, 2020-ci ildə 70 nəfərlə, 2024-cü ildə isə 68 nəfərlə təmsil olunub.

2024-cü ilin may ayına olan məlumatlara əsasən Yeni Azərbaycan Partiyasının 730 min nəfərdən çox üzvü var.

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin 2023-cü ilə aid hesabatına əsasən Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvlərinin 49,2%-i kişi, 50,8%-i isə qadın olmuşdur.^[7]

16 oktyabr 1992-ci ildə 91 nəfərdən ibarət qrup Heydər Əliyevə müraciət edərək onu siyasi mübarizədə lider olaraq gördüklərini və onun ətrafında birləşdiklərini elan etmişdir. 24 oktyabr 1992-ci ildə Naxçıvan Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyev bu müraciətə cavab vermiş və təklifi qəbul etmişdir.

21 noyabr 1992-ci ildə Yeni Azərbaycan Partiyasının təsis konfransı keçirilmiş, 550 nəfərin iştirak etdiyi konfransda Heydər Əliyev partiya sədri seçilmişdir.

Yeni Azərbaycan Partiyası 18 dekabr 1992-ci ildə Ədliyyə Nazirliyində dövlət qeydiyyatından keçmişdir. 1993-cü ilin aprel ayında partiyanın mətbu orqanı olan "Yeni Azərbaycan" qəzetinin ilk sayısı çapdan çıxmışdır.

Partiya sədri Heydər Əliyev 4 iyun Gəncə qiyamından sonra Bakıya dəvət olunduğu üçün 9 iyun 1993-cü ildə Naxçıvandan Bakıya gəldi. O, 15 iyun 1993-cü ildə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi.

3 oktyabr 1993-cü il prezident seçkilərində Heydər Əliyev xalq tərəfindən prezident seçilmişdir.

12 dekabr 2003-cü ildə partiya sədri, prezident Heydər Əliyev vəfat etdi.

15 oktyabr 2003-cü il prezident seçkilərində qələbə çalan İlham Əliyev partiya sədrinin birinci müavini olaraq Heydər Əliyev öldükdən sonra partiyaya rəhbərlik etməyə başladı. 26 mart 2005-ci ildə YAP-ın III Qurultayı keçirildi və Prezident İlham Əliyev partiyanın rəsmi sədri seçildi.

15 oktyabr 2008-ci il, 9 oktyabr 2013-cü il və 11 aprel 2018-ci il tarixlərində İlham Əliyev növbəti dəfə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilmişdir.

2012-ci ildə Ana Vətən Partiyasının sədr müavini Zahid Oruc Ana Vətən Partiyası ilə Yeni Azərbaycan Partiyasının birləşdirilməsi fikrini irəli sürmüş və təklifi YAP-a göndərmişdir. Lakin YAP birləşmədən imtina etmişdir.^[8]

5 mart 2021 tarixində 6 partiya tərəfindən göndərilən birləşmə müraciəti Yeni Azərbaycan Partiyasının növbədənkənar VII qurultayında qəbul edilmişdir. Beləliklə Azərbaycan Demokratik Sahibkarlar Partiyası, Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası, Azərbaycan Kəndli Partiyası, Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası, Azərbaycan Yurddaş Partiyası və Milli Qurtuluş Partiyası Yeni Azərbaycan Partiyasına birləşdi.^[9]

Sədr		Başlama tarixi	Bitmə tarixi
1	Heydər Əliyev	22 oktyabr 1992	12 dekabr 2003
-	İlham Əliyev	12 dekabr 2003	26 mart 2005
2		26 mart 2005	Hal-hazırda

İdarə Heyəti [redaktə | mənbəni redaktə et] Əvvəllər 20 üzvdən ibarət olan İdarə Heyəti 5 mart 2021 tarixində keçirilmiş növbədənkənar qurultayda alınan qərarla 40 nəfərdən ibarət olmuşdur. # Adı Partiya vəzifəsi 1 İlham Əliyev Partiya sədri 2 Mehriban Əliyeva Partiya sədrinin birinci müavini 3 Tahir Budaqov Partiya sədrinin müavini; Mərkəzi Aparatın rəhbəri 4 Əli Əhmədov Partiya sədrinin müavini 5 Ədalət Muradov İH üzvü 6 Amin İsmayılov İH üzvü 7 Anar İsgəndərov İH üzvü 8 Asif Əsgərli İH üzvü 9 Aynur Sofiyeva İH üzvü 10 Azər Badamov İH üzvü 11 Bahar Muradova İH üzvü 12 Bayram Aslanov İH üzvü 13 Cavid Osmanov İH üzvü 14 Əfsun Sucayev İH üzvü 15 Eldar Əzizov İH üzvü 16 Eldar İbrahimov İH üzvü 17 Elmar Qasımov İH üzvü 18 Elnarə Akimova İH üzvü 19 Elnur Sadıqov İH üzvü 20 Elşad Mirbəşiroğlu İH üzvü 21 Fuad İbrahimov İH üzvü 22 Hikmət Babaoğlu İH üzvü 23 Kamal Cəfərov İH üzvü 24 Mixail Zabelin İH üzvü 25 Musa Quliyev İH üzvü 26 Mübariz Qurbanlı İH üzvü 27 Pərvin Kərimzadə İH üzvü 28 Ramin Məmmədov İH üzvü 29 Ramiz Hüseynov İH üzvü 30 Rauf Əliyev İH üzvü 31 Rəşad Mahmudov İH üzvü 32 Rövşən Bayramov İH üzvü 33 Sadiq Qurbanov İH üzvü 34 Samir Cəfərov İH üzvü 35 Şahin İsmayılov İH üzvü 36 Tahir Mirkişili İH üzvü 37 Tofiq Cahangirov İH üzvü 38 Ülviyyə Həmzəyeva İH üzvü 39 Vazeh Əsgərov İH üzvü 40 Vasif Talıbov İH üzvü; Partiyanın NMR Təşkilatının sədri

Veteranlar Şurası [redaktə | mənbəni redaktə et] Yeni Azərbaycan Partiyasının VII Qurultayında 85 nəfərlik Siyasi Şura ləğv olunaraq əvəzinə 35 nəfərdən ibarət olan Veteranlar Şurası yaradılmışdır. Sədri Arif Rəhimzadə, sədr müavini isə Sədaqət Qəhrəmanovadır. # Adı Partiya vəzifəsi 1 Arif Rəhimzadə Veteranlar Şurası sədri 2 Sədaqət Qəhrəmanova Veteranlar Şurasının sədr müavini 3 Ədalət Fərəcov VŞ üzvü 4 Adilə Abbasova VŞ üzvü 5 Akif Əlizadə VŞ üzvü 6 Asif Cahangirov VŞ üzvü 7 Əli Həsənov VŞ üzvü 8 Cəmil Əliyev VŞ üzvü 9 Dilarə Seyidzadə VŞ üzvü 10 Əhliman Əmiraslanov VŞ üzvü 11 Elbəy Qasımzadə VŞ üzvü 12 Elman Məmmədov VŞ üzvü 13 Xeyrəddin Qoca VŞ üzvü 14 İbrahim Əzizov VŞ üzvü 15 İskəndər Quliyev VŞ üzvü 16 Kərim Kərimov VŞ üzvü 17 Məmməd Nəsirov VŞ üzvü 18 Misir Mərdanov VŞ üzvü 19 Nurlana Əliyeva VŞ üzvü 20 Ramiz Mehdiyev VŞ üzvü 21 Rafiq Məmmədhəsənov VŞ üzvü 22 Rizvan Cəbiyev VŞ üzvü 23 Sudeyf İmamverdiyev VŞ üzvü 24 Şahlar Əsgərov VŞ üzvü 25 Tahir Məmmədov VŞ üzvü 26 Tahir Rzayev VŞ üzvü 27 Urxan Ələkbərov VŞ üzvü 28 Vahid Novruzov VŞ üzvü 29 Vilayət Əliyev VŞ üzvü 30 Yaqub Mahmudov VŞ üzvü 31 Zahid Xəlilov VŞ üzvü 32 Hacıbala Abutalıbov VŞ üzvü 33 Tağı Əhmədov VŞ üzvü 34 Şəmsəddin Xanbabayev VŞ üzvü 35 Vaqif Hüseynov VŞ üzvü 36 Tahir Quliyev VŞ üzvü

1995-ci ildə qurulmuş partiyanın qadınlar təşkilatı rəsmi olaraq YAP Qadınlar Şurası adlanırdı. Yeni Azərbaycan Partiyasının Qadınlar Şurası 5 mart 2021-ci ildə keçirilən VII qurultayda ləğv olunmuş, əvəzində Mərkəzi Aparatın nəzdində Gender siyasəti şöbəsi yaradılmışdır.

Əsas məqalə: Yeni Azərbaycan Partiyası Gənclər Birliyi

1995-ci ildə qurulmuş partiyanın gənclər təşkilatı rəsmi olaraq YAP Gənclər Birliyi adlanır. Yeni Azərbaycan Partiyasının Gənclər Birliyi VII qurultaydan sonra yenidən formalaşdırılmışdır. Hazırda Birliyin 30 nəfər üzvü var. Gənclər Birliyinin 11 mart 2021-ci il tarixli iclasında Bəxtiyar İslamov yeni sədr seçilmişdir.

2018-ci il mayın 18-nə qədər Yeni Azərbaycan Partiyasının inzibati binası Səbail rayonunda Bülbül prospekti 13 ünvanında yerləşirdi. 2018-ci il mayın 18-də isə Xətai rayonunda Sergey Senyuşkin küçəsi 26 ünvanında Yeni Azərbaycan Partiyasının yeni inzibati binasının açılış mərasimi baş tutdu. Açılış mərasiminə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də qatıldı.

Yeni Azərbaycan Partiyasının Azərbaycanın bütün şəhər və rayonlarında, yəni Azərbaycanın 9 şəhərində və 63 rayonunda qərargahları mövcuddur.

Seçki	Sədr	Majoritar				Proporsional				Cəmi
		Səs	%	±	Mandat	Səs	%	±	Mandat
1995	Heydər Əliyev			—	31 / 100	2,228,435	62.7	—	19 / 25	50 / 125
2000					56 / 100	1,809,801	62.31	▼ 0.39	16 / 25	72 / 125
2005	İlham Əliyev				57 / 125	N/A	N/A	N/A	N/A	57 / 125
2010		1,110,885	46.48		71 / 125	N/A	N/A	N/A	N/A	71 / 125
2015		1,340,470	47.20	▲ 0.72	71 / 125	N/A	N/A	N/A	N/A	71 / 125
2020					70 / 125	N/A	N/A	N/A	N/A	70 / 125
2024						N/A	N/A	N/A	N/A

Seçki	Sədr	Səs		Mandat
		#	%
1995	Heydər Əliyev			2 / 20
4 fevral 1996				0 / 15
18 fevral 1996				1 / 1
iyul 1996				0 / 1
iyul 1998				1 / 2
avqust 1998				0 / 1
fevral 1999		40 548	66.27	2 / 2
may 1999				0 / 1
yanvar 2001				3 / 11
noyabr 2001		24 959	46.57	1 / 2
2002				2 / 3
2003				1 / 3
2004	İlham Əliyev			1 / 3
2006				5 / 10
2016		19 674	85.6	1 / 1

Seçki	Sədr	Nəticə
		Səs	%	±	Mandat
1995	Heydər Əliyev			—
2000					40 / 45
2005	İlham Əliyev				39 / 40
2010					42 / 45
2015					42 / 45
2020					42 / 45

Seçki	Sədr	Nəticə
		Səs	%	±	Mandat
1999	Heydər Əliyev			—
2004	İlham Əliyev
2009	İlham Əliyev				10.431 / 15.591
2014					10.315 / 15.035
2019					10.432 / 15.156

Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi rəmzinin təsviri belədir:

• Ağ bayrağın ortasında göy rəngdə dəfnə ağacı var.
• Dəfnə ağacının ortasında qızılı rəngdə 8 guşəli ulduz var.
• Dəfnə ağacı Azərbaycanın zəngilnliyini, rifahını, xoşbəxtliyini və azadlığını rəmzidir
• Ulduzun daxilində göy rəngdə YAP yazılıb.

• İlham Əliyev Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılmasının 30 illiyi münasibətilə keçirilən tədbirdə çıxış edib