Arkadi Ter-Tadevosyan

Arkadi Ter-Tadevosyan (erm. Արկադի Տեր-Թադևոսյան, rus. Аркадий Тер-Тадевосян; 22 may 1939, Tbilisi – 31 mart 2021[1], İrəvan) — Birinci Qarabağ müharibəsi dövründə erməni qüvvələrinin hərbi lideri və Ermənistanın keçmiş müdafiə nazirinin müavini olan sovet və erməni generalı.[2] Ter-Tadevosyan 1992-ci ilin may ayında baş vermiş Şuşanın işğalı əməliyyatının komandiri kimi tanınır.[3] Xocalı soyqırımının əsas təşkilatçılarından biri olmuşdur.[4]

Arkadi Ter-Tadevosyan
erm. Արկադի Տեր-Թադևոսյան
Şəxsi məlumatlar
Ləqəbləri Komandos (Birinci Qarabağ müharibəsində)
Dağ tülküsü (Əfqanıstanda)
Doğum tarixi 22 may 1939(1939-05-22)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 31 mart 2021(2021-03-31)[1] (82 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Hərbi fəaliyyəti
Mənsubiyyəti Ermənistan Silahlı Qüvvələri
Qoşun növü Qondarma Dağlıq Qarabağ Müdafiə Ordusu, Sovet Ordusu
Rütbəsi general-mayor
Döyüşlər
Təltifləri "Qırmızı bayraq" ordeni "Şərəf nişanı" ordeni "SSRİ Silahlı Qüvvələri veteranı" medalı "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi" yubiley medalı "SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 50 illiyi" yubiley medalı "SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 60 illiyi" yubiley medalı "SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 70 illiyi" yubiley medalı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ter-Tadevosyan Gürcüstan SSR-in Tbilisi şəhərində anadan olub. Tbilisidə orta məktəbi bitirdikdən sonra zabit olmağa qərar verdi. Ümumqoşun Komandirlər Məktəbi və Leninqrad Hərbi Akademiyasının Arxeoloji Xidmətlər və Nəqliyyat Akademiyasına qəbul oldu. Əfqanıstanda vəzifədə olarkən "Dağ tülküsü" ləqəbini qazandı. Şərqi Almaniyada, Çexoslovakiyada və Belarusiyada hərbi xidmətini davam etdirdi və Ermənistan Dövlət Aqrar Universitetində müəllim vəzifəsində çalışmağa başladı. Sovet İttifaqının parçalanması və Dağlıq Qarabağdakı münaqişə ilə 1990-cı illərdə Ter-Tadevosyan Sovet Azərbaycanının sərhədlərini əhatə edən erməni kəndlərini müdafiədə iştirak etmişdir. Sasuntsi Davit dəstəsinə qoşunları Azərbaycanlı hərbçilər tərəfindən atılan müntəzəm hücumlardan müdafiə etmək üçün qoşulub.

Qarabağ müharibəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bundan sonra əsgər yetişdirmək üçün Dağlıq Qarabağa getmişdir. Ter-Tadevosyan 1991-ci ildə Təhsil Korpusunun Müdafiə Komitəsinin sədri təyin edilmişdir.[5] Xocalı soyqırımının əsas təşkilatçılarından biri olmuşdur.[4] 1992-ci ildə Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı erməni qüvvələrinin ilk əhəmiyyətli hərbi qələbəsini qeyd etdiyi strateji şəhər olan Şuşa şəhərini ələ keçirmək üçün əməliyyatın komandiri seçilmişdir. Ter-Tadevosyan Ermənistanda "Şuşa işğalının başçısı" kimi tanınır.[5] O, erməni silahlı qüvvələrinin formalaşmasında iştirak etmiş və inkişaf etmiş bir qurum kimi ortaya çıxmadan əvvəl ciddi çətinlikləri aradan qaldırmağa kömək etmişdir.[6] 25 may 1992-ci ildə Qarabağ müharibəsi zamanı əldə etdiyi uğurlar üçün Ter-Tadevosyana general-mayor rütbəsi verildi. Həmçinin "Döyüş xaçı" medalına layiq görülmüşdür.

2000-ci ilin may ayında Ter-Tadevosyan "Yerkrapa" veteranlar ittifaqını tərk etmiş və "Azadlıq müharibəsi veteranları ittifaqı"nı qurmuşdu, o həmin ilin iyul ayında tərk etdi, baxmayaraq ki, qoşulmuş şəxslər haqqında şəxsi narazılıqlarını bildirirdi.[7]

Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının Prezidenti Bako Saakyan Ter-Tadevosyanı 2009-cu ildə Şuşanın işğalının 17-ci ildönümünə həsr olunmuş "Qızıl Qartal" ordeni və "Dağlıq Qarabağ Qəhrəmanı" adına layiq görülmüşdür.[8][9]

Son illərdə Ermənistan Silahlı Qüvvələrində mütəxəssislərin hazırlanmasına nəzarət etmişdir.[5] 31 mart 2021-ci ildə İrəvanda vəfat etmişdir.[10]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Մահացել է «Արցախի հերոս» Կոմանդոսը.
  2. ↑ "Armenian general on OSCE MG co-chairs’ parity Arxivləşdirilib 2012-09-12 at Archive.today." Tert. Retrieved may 18, 2012.
  3. ↑ Melkonian, Markar. My Brother's Road: An American's Fateful Journey to Armenia. New York: I. B. Tauris, 2005, pp. 219–220 ISBN 1-85043-635-5
  4. ↑ 1 2 "Xocalı soyqrımının əsəs təşkilatçılarından olan erməni general ÖLDÜ". Azərbaycanın xəbər saytı - NEWS24.AZ.
  5. ↑ 1 2 3  (erm.) Կոմանդոս. Կենաց պայքար (Komandos: A Struggle for Survival) Arxiv surəti 18 iyul 2018 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2018-07-18 at the Wayback Machine." Panarmenian.net. November 2, 2010.
  6. ↑ "ACNIS Salutes the Armenian Armed Forces on Army Day". January 28, 2010. October 29, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 19, 2012.
  7. ↑ Ter-Saakyan, Karine. "Karabakh Veterans Split by Conflicting Loyalties." Institute for War & Peace Reporting. CRS No. 52, October 6, 2000. Retrieved July 16, 2008. [ölü keçid]
  8. ↑ NKR President decorates Arkady Ter-Tadevosyan with the Golden Eagle Order Arxiv surəti 29 oktyabr 2013 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2013-10-29 at the Wayback Machine Retrieved may 18, 2012.
  9. ↑ Commandos: struggle for survival, Panarmenian.net, 2010 Arxiv surəti 8 oktyabr 2017 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2017-10-08 at the Wayback Machine Retrieved may 19, 2012.
  10. ↑ "Legendary commander Arkady Ter-Tadevosyan dies aged 81". Public Radio of Armenia (ingilis). 2022-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-31.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]