Qarabağ müharibəsi incəsənətdə

Qarabağ müharibəsi incəsənətdə — Qarabağ müharibəsinə populyar mədəniyyətdə ithaf olunan incəsənət, ədəbiyyat, musiqi və filmlərdə əsərlər.

İncəsənət

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qarabağ müharibəsi haqqında çoxlu sərgilər keçirilmiş, incəsənət əsərləri həsr olunmuşdur.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycan ədəbiyyatında erməni-müsəlman məsələsində 3 böyük əsərin, Nəriman Nərimanovun “Bahadır və Sona”, Cəfər Cabbarlının “1905-ci ildə” və Cəlil Məmmədquluzadənin “Kamança” əsərlərini adlarını çəkmək olar. Bunlar münaqişə ilə bağlı qələmə alınan dəyərli nümunələrdir.[1]

Son dövrlərdə qələmə alınan çoxlu əsərlər var ki, onlardan Baba Pünhanın "Qarabağ getsə əgər" qəzəlini, Əbdürrəhim Karakoçun "Karabağ'a Mektup", Nurəngiz Günün poemalarını, Elçin Hüseynbəylinin hekayələrini, Zahir Əzəmətin, Rasim Qaracanın qələmə aldıqlarını qeyd etmək olar.[1] Tomas de Vaalın Dağlıq Qarabağa həsr etdiyi “Qara Bağ: Ermənistan və Azərbaycan sülh və savaş yollarında”, Tomas Qoltzun Azerbaijan Diary: A Rogue Reporter's Adventures in an Oil-Rich, War-Torn, Post-Soviet Republic münaqişə haqda dünya ədəbiyyatında ən populyar mənbələrdən biri hesab edilir.[2]

İl Əsər Ölkə Müəllif Qeydlər
1998 История Азербайджана по документам и публикациям Azərbaycan Ziya Bünyadov
1998 Azerbaijan Diary: A Rogue Reporter's Adventures in an Oil-Rich, War-Torn, Post-Soviet Republic ABŞ Tomas Qoltz
2003 Qara Bağ: Ermənistan və Azərbaycan sülh və savaş yollarında Böyük Britaniya Tomas de Vaal
2007 Qarabağ: dünən, bu gün fotoşəkillərdə Azərbaycan Babək Baratoğlu Qarabağın işğaldan əvvəlki və sonrakı görüntülərinin müqayisəli şəkildə təqdim olunması.
2009 Müharibə Sənəti Azərbaycan Xəzail Muxtarov
2009 Qarabağ - suallar və gerçəklər Türkiyə Sedat Demir
2010 Карабахский дневник Azərbaycan Yuri Pompeyev
2011 Erməni dosyası Azərbaycan İsmixan Yusubov
2012 Qarabağ - dağlar bizi haraylayır Azərbaycan Elbrus Orucov
2012 Qarabağ düyünü Azərbaycan Aydın Mirzəzadə
2013 Offsayd. Sürgündə olan futbol Niderland Artur Huizinqa və Dirk Yan Vizzer Kitab Qarabağ tarixinin üstündə qurulub.
2014 Yaddan çıxmaz Qarabağ Azərbaycan Günay Malikqızı
2019 Ermənistan və Azərbaycan: Rəqabət anatomiyası Böyük Britaniya Laurens Broers

Musiqi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ölkənin hazırkı siyasi durumu, daim müharibə təhlükəsi, vətəni tərənnüm edən, vətəni müdafiəyə çağıran Qarabağ müharibəsinə həsr edilən əsərlər bəstəkar yaradıcılığının mühüm hissəsini təşkil edir.[3] Hip-hop arenasında Dəyirman qrupu "Ya Qarabağ, Ya Ölüm" mahnısı ilə uğur qazanmışdır.[4]

İl Musiqi əsəri Sənətçi Qeydlər
1991 Bu Qan Yerdə Qalan Deyil Ramiz Mustafayev vokal-simfonik poema
1992 Karabağ Cem Karaca "Nerde Kalmıştık?" albomundan
Ya Karabağ, Ya Ölüm Ozan Arif
1993 Qarabağ marşı Cavanşir Quliyev
Crying Earth Əzizə Mustafazadə "Always" albomundan
1994 Dünya Dəyişir Yuxu "Sumqayıt" albomundan
Ulu Topraq Mübariz Tağıyev [5]
1995 Salam, Dar Ağacı Şəmistan Əlizamanlı
Cənab Leytenant
Təhlükədə Qoymarıq Vətənmizi Nizami Rəmzi
Rekviyem Rasim Müzəffərli "Pəncərə" albomundan
1996 Ya Qarabağ, Ya Ölüm Dəyirman "Qurd" albomundan[6]
1998 Xocalı Nəriman Məmmədov 7 saylı simfoniya
1999 Xocalı Laylası Elnarə Dadaşova
Qarabağ Şikəstəsi Vasif Adıgözəlov oratoriya
Qəm Karvanı oratoriya
2000 Qələbə İli (Qarabağ Sədası) Mübariz Tağıyev
2004 Prezident Dəyirman feat. Elşad Xose "Corc Buş Haralıdır?" albomundan
2007 Ey, Erməni Anar Nağılbaz feat. Turan Ziq Zaq "Non-Stop" albomundan
2008 Karabağ Əhməd Şəfəq "Aranıyor" albomundan[7]
2009 Halımı Sorma Ağadadaş Ağayev
Hoydu Hoy (Qarabağ) Araz Elsəs
Kor Zabit Uran
2010 Justice for Khojaly Dəyirman feat. Toni Blackman
Qələbə Leyla Ramazanlı
2011 Xocalı Simfoniyası Nurəngiz Gün
2012 Gəlin dönək evə Mina Sovetski Xoca filmindən
Qartal Ədalət Şükürov
2013 The Khojaly Requiem Aleksandr Vladimiroviç Çaykovskiy simfoniya[8]
2013 Khojaly 613 Pyer Tiloy simfoniya[9]
2014 Agdam Hauschka "Abandoned City" albomundan[10]
Xocalı Qaraqan
Şəhid arzuları Çingiz Mustafayev [11]
2015 Broken Dreams Nigar Camal [12]

Filmoqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycan filmləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Fəryad (film, 1993)
  2. Haray (film, 1993)
  3. Laçın dəhlizi (film, 1993)
  4. Ağ atlı oğlan (film, 1995)
  5. Vətən mənə oğul desə (film, 1996)
  6. Canavar balası
  7. Hər şey yaxşılığa doğru
  8. Cavanşir (film, 2002)
  9. Arxada qalmış gələcək (film, 2004)
  10. Girov (film, 2005)
  11. Yalan (film, 2005)
  12. Biz qayıdacağıq (film, 2007)
  13. Bir addım (film, 2009)
  14. Yaddaş (film, 2010)
  15. Dolu (film, 2012)
  16. Xoca (film, 2012)
  17. Nabat (film, 2014)

Ermənistan filmləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Atılmamış güllələr (film, 2008)
  2. Güllə atmış ev (film, 2009)

Gürcüstan filmləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Qarabağa gəzinti (film, 2005)

Litva filmləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Sonu olmayan dəhliz (film, 2012)[13]

Kompüter oyunları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
İl Oyunun adı Janr Platforma Hazırlayan
2010 Qarabağ Wars Birinci üzdən şuter Microsoft Windows AzDimension
2012 İşğal altında: Şuşa Birinci üzdən şuter Microsoft Windows AzDimension
2013 İşğal altında: Ağdam Birinci üzdən şuter Microsoft Windows AzDimension

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Dağlıq Qarabağ bədii ədəbiyyatda vardırmı? Arxivləşdirilib 2014-05-04 at the Wayback Machine. humanrights-az.org. 1 Mart 2014.
  2. ↑ Thomas de Waal on Conflict in the Caucasus Arxivləşdirilib 2013-11-23 at the Wayback Machine. fivebooks.com. 27 Sentyabr 2010.
  3. ↑ "MUSİQİ SƏNƏTİNİN İNKİŞAFI TARIXI". 2016-01-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-02.
  4. ↑ "Dayirman - Azerbaijan International Magazine". 2013-05-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-01.
  5. ↑ "Müğənnilərin şəhidlər üçün oxuduqları ən yaxşı mahnılar". www.unikal.org. www.unikal.org. 2021-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 oktyabr 2021.
  6. ↑ Blair, Betty. "Dayirman - For a New Rap Music Generation". Azer.com. Azerbaijan International. 21 May 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 May 2013.
  7. ↑ "Aranıyor". www.turkcemuzik.com. 2013-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 Mart 2014.
  8. ↑ Alexander Tchaikovsky: 'By writing the Khojaly Requiem, I wanted to show support for those who survived the war' Arxivləşdirilib 2019-02-16 at the Wayback Machine. Day.az. 3 August 2012.
  9. ↑ "World première of Khojaly 613 by Pierre Thilloy moves a Parisian audience". En.apa.az. 25 February 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2013.
  10. ↑ "Hear Hauschka's 'Agdam,' a Prepared-Piano Portrait of an Azerbaijani Ghost Town". www.spin.com. 11 March 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 March 2014.
  11. ↑ "Məşhur müğənni "Şəhid arzuları"nı səsləndirdi". www.anspress.com. www.anspress.com. 2017-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 aprel 2016.
  12. ↑ INDEX Announces 2015 Empathy Program To Commemorate Khojaly Massacre[ölü keçid]
  13. ↑ Bayramova, Z. “Sonu olmayan dəhliz” sənədli filminin təqdimatı keçirilib Film Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə “Qafqazda sülh” beynəlxalq layihəsi çərçivəsində reallaşıb: [“Nizami” Kino Mərkəzində keçirilən eyniadlı filmin təqdimatı haqqında] //Səs.- 2012.-13 mart.- S. 6.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]