Türk dövlətləri — əsasən Asiyada və Şərqi Avropada yerləşirlər. Bu gün dünyada rəsmən 6 müstəqil türk dövləti mövcuddur (Şimali Kipr Türk Respublikasının müstəqilliyi dünya dövlətləri tərəfindən hələ tanınmayıb). Onlardan beşi – Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan və Qırğızıstan SSRİ dağılandan sonra 1991-ci ildə, Osmanlı İmperiyasının varisi olan Türkiyə isə 1923-cü ildə öz müstəqilliyini elan edib. 2005-ci ilin məlumatlarına görə dünyada türk dillərində danışan əhalinin ümumi sayı 200 milyondan çoxdur.
Bayraq | Dövlət | Tarix | Xəritə |
Böyük Hun imperiyası | e. ə. 228-e. ə. 58 | ||
Avropa Hun imperiyası | 374–470 | ||
Xan Çao | 304–329 | ||
Hu Çao imperiyası | 319–351 | ||
Kidar imperiyası | 320–500 | ||
Alçon Hunları | 370–670 | ||
Şimali Lyan | 397–439 | ||
Sya | 407–431 | ||
Ağ Hun imperiyası (Əftalilər) | 440–710 | ||
Nezak Hunları | 484–665 | ||
Avar xaqanlığı | 562–823 | ||
Göytürk xaqanlığı | 552–582 | ||
Qərbi Göytürk xaqanlığı | 583–657 | ||
Şərqi Göytürk xaqanlığı | 583–630 | ||
Seyanto xaqanlığı | 630–647 | ||
Kutriqurlar | V-VI əsrlər | ||
Utiqurlar | V-VI əsrlər | ||
Sabirlər | V-VI əsrlər | ||
Böyük Bulqar xanlığı | 630–665 | ||
Toxaristan yabquluğu | 630–700 | ||
Xəzər xaqanlığı | 630–965 | ||
Şaş vilayəti | 658–742 | ||
Kəngər İttifaqı | 659–750 | ||
İtil Bulqar dövləti | 665–1391 | ||
İkinci Göytürk xaqanlığı | 681–744 | ||
Birinci Bulqar dövləti | 681–1018 | ||
Türgiş xaqanlığı | 717–766 | ||
Uyğur xaqanlığı | 744–840 | ||
Qarluq xaqanlığı | 756–840 | ||
Yenisey qırğızları | 840–1207 | ||
Qansu Uyğur idikutluğu | 848–1036 | ||
Dəşt-i Qıpçaq | 900–1241 | ||
Sonrakı Tan | 923–937 | ||
Şimali Han | 951–979 | ||
Qarahoca Uyğur idikutluğu | 991–1209 |
Bayraq | Dövlət | Tarix | Xəritə |
Qaraxanilər dövləti | 840–1042 | ||
Peçeneqlər | 860–1091 | ||
Tulunilər dövləti | 868–905 | ||
Kimək xaqanlığı | 880–1200 | ||
Ağşidlər dövləti | 935–969 | ||
Oğuz Yabqu dövləti | 750–1055 | ||
Qarluq xaqanlığı | 960–1222 | ||
Qəznəvilər dövləti | 962–1187 | ||
Böyük Səlcuq imperiyası | 1038–1157 | ||
Şərqi Qaraxanilər dövləti | 1042–1211 | ||
Qərbi Qaraxanilər dövləti | 1042–1212 | ||
Suriya Səlcuqiləri | 1092–1117 | ||
Xorasan Səlcuqiləri | 1092–1194 | ||
Anadolu Səlcuqiləri | 1073–1308 | ||
Kirman Səlcuqiləri | 1092–1230 | ||
İraq Səlcuqiləri | 1157–1194 | ||
Xarəzmşahlar dövləti | 1077–1231 | ||
Börilər | 1117–1154 | ||
Ağsunqurilər | 1122–1225 | ||
Zəngilər | 1127–1259 | ||
Eldənizlər dövləti (Atabəylər) | 1146–1225 | ||
Ərbil bəyliyi | 1146–1232 | ||
Salqurlular | 1147–1284 | ||
Benqal Qalax sülaləsi | 1204–1231 | ||
Dehli sultanlığı (Məmlüklər) | 1206–1290 | ||
Ağ Orda | 1227–1378 | ||
Karluk Krallığı | 1238–1266 |
Bayraq | Dövlət | Tarix |
Məngücəklü bəyliyi | 1071–1277 | |
Saltukoğulları bəyliyi | 1071–1202 | |
Çaka bəyliyi | 1081–1098 | |
Çubuqoğulları bəyliyi | 1085–1112 | |
Danişməndoğulları bəyliyi | 1085–1175 | |
Dilmaçoğulları bəyliyi | 1085–1192 | |
İnaloğulları bəyliyi | 1098–1183 | |
Əhlətşahlar bəyliyi | 1100–1207 | |
Artukoğulları bəyliyi | 1102–1409 |
Bayraq | Dövlət | Tarix |
Çobanoğulları bəyliyi | 1227–1309 | |
Bafra bəyliyi | 1243–1460 | |
Qaramanoğulları bəyliyi | 1256–1483 | |
İnancoğulları bəyliyi | 1261–1368 | |
Sahibataoğulları bəyliyi | 1275–1341 | |
Pərvanəoğulları bəyliyi | 1277–1322 | |
Məntəşəoğulları bəyliyi | 1280–1424 | |
Əşrəfoğulları bəyliyi | 1284–1326 | |
Candaroğulları bəyliyi | 1292–1462 | |
Alanya bəyliyi | 1293–1571 | |
Karəsioğulları bəyliyi | 1297–1360 | |
Osmanoğulları bəyliyi | 1299–1302 | |
Gərmiyanoğulları bəyliyi | 1300–1429 | |
Həmidoğulları bəyliyi | 1301–1391 | |
Hacıəmiroğulları bəyliyi | 1301–1427 | |
Sarıxanoğulları bəyliyi | 1302–1410 | |
Aydınoğulları bəyliyi | 1308–1426 | |
Qubadoğulları bəyliyi | 1318–1419 | |
Təkəoğulları bəyliyi | 1321–1423 | |
Ərətnaoğulları bəyliyi | 1335–1381 | |
Dulqədiroğulları bəyliyi | 1339–1521 | |
Qutluşahlar bəyliyi | 1340–1393 | |
Tacəddinoğulları bəyliyi | 1348–1428 | |
Taşanoğulları bəyliyi | 1350–1430 | |
Ramazanoğulları bəyliyi | 1352–1608 | |
Qazi Bürhanəddin bəyliyi | 1381–1399 |
Bayraq | Dövlət | Tarix |
Quba xanlığı | 1726–1806 | |
Şəki xanlığı | 1743–1826 | |
Təbriz xanlığı | 1747–1799 | |
Gilan xanlığı | 1747–1802 | |
Gəncə xanlığı | 1747–1804 | |
Qəzvin xanlığı | 1747–1804 | |
Cavad xanlığı | 1747–1805 | |
Bakı xanlığı | 1747–1806 | |
Dərbənd xanlığı | 1747–1806 | |
Ərdəbil xanlığı | 1747–1808 | |
Qaradağ xanlığı | 1747–1808 | |
Xalxal xanlığı | 1747–1809 | |
Zəncan xanlığı | 1747–1810 | |
Xoy xanlığı | 1747–1813 | |
Şirvan xanlığı | 1747–1820 | |
Qarabağ xanlığı | 1747–1822 | |
Sərab xanlığı | 1747–1822 | |
Lənkəran xanlığı | 1747–1826 | |
İrəvan xanlığı | 1747–1828 | |
Naxçıvan xanlığı | 1747–1828 | |
Mərənd xanlığı | 1747–1828 | |
Urmiya xanlığı | 1747–1869 | |
Maku xanlığı | 1747–1922 | |
Marağa xanlığı | 1747–1925 |
Müstəqil dövlətlər |
Ərazi km²-lə |
Əhali | |||
---|---|---|---|---|---|
Siyahıyaalınma tarixi | Əhalinin sayı | Cari hesablamalar tarixi | Əhalinin sayı | ||
Azərbaycan | 86 600[3] | 13–22 aprel, 2009-cu il | 8 922 447[4] | 1 yanvar, 2014-cü il[5] | 9 477 100[5] |
Türkiyə | 785 347[6] | 22 oktyabr, 2000-ci il | 803 927 67 803 927[6] | 31 dekabr, 2013-cü il[7] | 667 864 76 667 864[7] |
Qazaxıstan | 2 724 902[8] | 24–25 fevral, 2009-cu il | 009 597 16 009 597 | 1 yanvar, 2014-cü il[9] | 165 239 17 165 239[9] |
Özbəkistan | 448 900[10] | 12 yanvar, 1989-cu il | 810 077 19 810 077[11] | 1 yanvar, 2014-cü il[12] | 492 800 30 492 800[12] |
Türkmənistan | 491 210[13] | 10–21 yanvar, 1995-ci il[14] | 4 437 570[14] | 1 iyul, 2013-cü il[15] | 5 240 000[15] |
Qırğızıstan | 199 951[16] | 24 mart-2 aprel, 2009-cu il[17] | 5 362 793[18] | 1 yanvar, 2014-cü il[18] | 5 776 570[18] |
Toplam | 4 736 910 | 12.01.1989 – 13.04.2009 | 346 411 122 346 411 + | 01.07.2013 – 01.01.2014 | 819 573 144 819 573 + |
De-fakto müstəqil dövlətlər |
Ərazi km²-lə |
Əhali | |||
---|---|---|---|---|---|
Siyahıyaalınma tarixi | Əhalinin sayı | Cari hesablamalar tarixi | Əhalinin sayı | ||
Şimali Kipr Türk Respublikası | 3 241.7 | 4 dekabr, 2011-ci il[19] | 294 396[19][20][21] | 1 yanvar, 2014-cü il | 294 396 + |
Dövlətlərin sübyektləri, muxtariyyətlər |
Ərazi km²-lə |
Əhali | |||
---|---|---|---|---|---|
Siyahıyaalınma tarixi | Əhalinin sayı | Cari hesablamalar tarixi | Əhalinin sayı | ||
Sincan-Uyğur Muxtar Rayonu | 1 664 897.17[22][23] | 1–10 noyabr, 2010-cu il[24][25] | 815 815 21 815 815[26] | 31 dekabr, 2012-ci il[27][28] | 327 800 22 327 800[22][27][28] |
Başqırdıstan | 142 947 | 14–25 oktyabr, 2010-cu il | 4 072 292 | 1 yanvar, 2014-cü il | 4 069 698 |
Tatarıstan | 67 847 | 14–25 oktyabr, 2010-cu il | 3 786 488 | 1 yanvar, 2014-cü il | 3 838 230 |
İli-Qazax Muxtar dairəsi | 278 851.95 | 1–10 noyabr, 2010-cu il | 2 482 592 | 31 dekabr, 2012-ci il | 2 482 592 + |
Krım Muxtar Respublikası[q 1] | 26 081 | 5 dekabr, 2001-ci il | 2 024 056 | 1 yanvar, 2014-cü il | 1 958 504[29] |
Qaraqalpaqıstan | 166 591[30] | 12–19 yanvar, 1989-cu il | 1 215 448[31] | 1 yanvar, 2014-cü il[12] | 1 736 500[12][30] |
Çuvaşıstan | 18 343 | 14–25 oktyabr, 2010-cu il | 1 251 619 | 1 yanvar, 2014-cü il | 1 239 984 |
Saxa (Yakutiya) | 3 083 523 | 14–25 oktyabr, 2010-cu il | 958 528 | 1 yanvar, 2014-cü il | 954 803 |
Kabarda-Balkariya | 12 470 | 14–25 oktyabr, 2010-cu il | 859 939 | 1 yanvar, 2014-cü il | 858 397 |
Xakasiya | 61 569 | 14–25 oktyabr, 2010-cu il | 532 403 | 1 yanvar, 2014-cü il | 534 079 |
Qızılsu-Qırğız Muxtar dairəsi | 72 468.08 | 1–10 noyabr, 2010-cu il | 525 570 | 31 dekabr, 2012-ci il | 525 570 + |
Qaraçay-Çərkəz | 14 277 | 14–25 oktyabr, 2010-cu il | 477 859 | 1 yanvar, 2014-cü il | 469 837 |
Naxçıvan Muxtar Respublikası | 5 502.75[32] | 13–22 aprel, 2009-cu il | 398 323[33] | 1 yanvar, 2014-cü il[33] | 435 367[33] |
Tuva | 168 604 | 14–25 oktyabr, 2010-cu il | 307 930 | 1 yanvar, 2014-cü il | 311 761 |
Altay Respublikası | 92 903 | 14–25 oktyabr, 2010-cu il | 206 168 | 1 yanvar, 2014-cü il | 211 645 |
Qaqauziya | 1 848.46[34] | 5–12 oktyabr, 2004-cü il | 155 646 | 1 yanvar, 2014[35] | 161 897[35] |
Taymır Dolqan-Nenes rayonu | 879 900 | 14–25 oktyabr, 2010-cu il | 34 432 | 1 yanvar, 2014-cü il | 33 861[36] |
Toplam | 6 409 020.2[q 2] | 12.01.1989 – 01.11.2010 | 096 946 38 096 946[q 3] | 31.12.2012 – 01.01.2014 | 266 177 39 266 177 +[q 4] |
Azərbaycan Respublikasının əhalisinin sayı ötən il 120,6 min nəfər və yaxud 1,3 faiz artaraq 2014-cü ilin əvvəlinə 9477,1 min nəfər olmuşdur. 2013-cü ildə əhalinin sayının ümumi artımı əsasən təbii artım hesabına baş vermişdir. Bununla yanaşı, miqrasiya artımı da müşahidə olunmuş və bu amil əhalinin ümumi artımının 1,8 faizini təşkil etmişdir. Ölkə üzrə əhalinin sıxlığı bir kvadrat kilometrə 109 nəfər təşkil edir. Əhalinin ümumi sayından 53,2 faizi şəhər, 46,8 faizi kənd sakinlərinin, 49,7 faizi kişilərin, 50,3 faizi isə qadınların payına düşür və hər 1000 kişiyə 1012 qadın düşür. Ötən il Azərbaycanda doğulanların sayı ölənlərin sayından 118,3 min nəfər çox olmuşdur. Belə ki, 2013-cü ildə ölkədə 172,6 min körpə doğulmuş, əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə bu göstərici 18,6 təşkil etmişdir. Doğulanların 53,6 faizini oğlanlar, 46,4 faizini qızlar təşkil edir. Körpələrin 2270-i əkiz, 42-si isə üçəm doğulmuşdur. Ölkə əhalisinin təkrar istehsalı təmin olunaraq, uşaq doğmaq qabiliyyətinə malik olan qadınların bütün ömür boyu hər birinə orta hesabla 2,2 doğulmuş uşaq düşür. Ötən il ərzində ölkədə ölənlərin sayı əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə 2012-ci il ilə müqayisədə 6,0-dan 5,8-ə qədər azalmışdır. 2013-cü il ərzində ölkədə 86,9 min nikah və 11,7 min boşanma halları qeydə alınmış və əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə əvvəlki ilə nisbətən nikahların sayı 8,6-dan 9,3-ə qədər, boşanmaların sayı isə 1,2-dən 1,3-ə qədər artmışdır. Ölkədə gənclərin problemlərinin həllinə yönəldilmiş dövlət siyasətinin uğurla həyata keçirilməsi, yeni iş yerlərinin açılması və gənclərin iqtisadiyyata daha çox cəlb olunması ilə əlaqədar əvvəllər Azərbaycandan xaricə qazanc üçün getmiş gənclər Vətənə qayıdır. 2013-cü ildə Daxili İşlər Nazirliyi və Dövlət Miqrasiya Xidmətinin müvafiq qurumları tərəfindən Azərbaycana daimi yaşamaq üçün 3,1 min nəfər gələn və 0,8 min nəfər ölkədən gedən qeydə alınmışdır. 2012-ci illə müqayisədə 2013-cü ildə Azərbaycana daimi yaşamaq üçün gələnlərin sayı 957 nəfər və ya 44,1 faiz artmışdır.
...Türkiye nüfusu 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla 76 667 864 kişi oldu. Türkiye’de ikamet eden nüfus 2013 yılında, bir önceki yıla göre 1 040 480 kişi arttı. Erkek nüfusun oranı %50,2 (38 473 360 kişi), kadın nüfusun oranı ise %49,8 (38 194 504 kişi) olarak gerçekleşti. Türkiye’nin yıllık nüfus artış hızı, 2013 yılında ‰13,7 olarak gerçekleşti. Yıllık nüfus artış hızı 2012 yılında ‰12 iken, 2013 yılında ‰13,7’ye yükseldi....
...В соответствии с Указом Президента Кыргызской Республики от 29 декабря 2005 года № 661 «О проведении в 2009 году переписи населения и жилищного фонда в Кыргызской Республике» с 24 марта по 2 апреля т.г. на территории Кыргызской Республики проведена перепись населения и жилищного фонда – это вторая национальная перепись населения, однако первая в истории Кыргызстана, где переписано не только население, но и жилищный фонд страны....