“Aydınlaşdırılmaq” dan f.is
məch. Aydın edilmək, aşkar edilmək, müəyyən edilmək, izah edilmək
“Aydınlaşdırmaq”dan f.is
f. Aydın etmək, aşkar etmək, müəyyən etmək, bəlli etmək, açmaq, izah etmək. Məsələnin qaranlıq tərəfini aydınlaşdırmaq
“Aydınlaşmaq”dan f.is
f. 1. Aydınlıq olmaq, açılmaq, buluddan və s.-dən təmizlənmək. Göy üzü aydınlaşdı. Axşamdan hava buludlu idi, səhərə yaxın aydınlaşdı
“Aydınlatmaq”dan f.is
f. İşıqlandırmaq, nurlandırmaq. // Məc. mənada. Qara simasını süni təbəssüm işığı ilə aydınlatmağa çalışdı
is. 1. Ay işığı, mahtab; açıq və işıq hava. // Sif. mənasında. Aydınlıq gecə. – Ülkər aydan ucadır; Nə aydınlıq gecədir; Mənim halım pis keçir; Sənin
f. məh. Anlatmaq, sezdirmək, başa salmaq, qandırmaq
is. [ər.] 1. din. Quran surələrinin müstəqil mənası olan cümlələrindən hər biri. Yasin surəsinin ayələri
dan. bax aya. [Məşədi İbad:] Qonaqlar bu evdə olanda, mən o biri otaqda səhərdən bəri fikirdə idim ki, ayə mənim eybim nədir? Ü
bax ayə1. Yetmiş min ayətə dəlil olursan. Xətayi
is. [ər.] 1. Allahın nişanəsi. 2. Din xadimlərinə verilən rütbə
is. 1. Uzun tüklü, ağır gövdəli, hər şey yeyən iri yırtıcı heyvan. Boz ayı. Ağ ayı (ağtüklü, qütb ayısı)
is. [ər. eyb] 1. Utanılacaq şey, utanmağa səbəb olan hal; ar, biabırçılıq. Ayıb iş. –Ayıbsöyləyəninaybınısöylərlər
is. məh. Saman qarışdırılmış palçıqdan hazırlanan çiy kərpic. Çayın qurtaracağında ayıbalasından tikilmiş bir bina vardı
is. bot. Baldırğana oxşar yemlik yabanı bitki. Budaq müxtəlif qanqalları qırar, dəvədabanıları qoparar, ayıbaldırğanlarını doğrayar və silos maşınının
“Ayıblamaq”dan f.is
f. dan. Töhmət etmək, məzəmmətləmək, danlamaq, qınamaq. [Həsən:] Xalq məni ayıblasa da, mən öz hissəmi ayırıb satıram
məch. Töhmət olunmaq, məzəmmətlənmək, danlanmaq
sif. Aybı olan, nöqsanlı, qüsurlu. Ayıblı bir söz danışan yoxdur. M.Hüseyn. // İs. mənasında. [Vaqif:] Elə dərd də orasındadır: “Öküzün inildəməkdən q
sif. Nöqsansız, qüsursuz. Ayıbsız gözəl olmaz. (Ata. sözü)
is. Nöqsansızlıq, qüsursuzluq
is. bot. Meşə altında bitən alaq otu; qıjı. Ayıdöşəyi sürətlə, lakin çəpəki inkişaf edən kökümsov gövdəyə və külli miqdarda incə köklərə malik, çoxill
is. bot. Dağlıq yerlərdə bitən, gövdəsinin içi koğuş bir bitki. Ayıdüdüyündən uşaqlar partıldaq qayırırlar
sif. və zərf 1. Bayğınlığı, məstliyi keçmiş, ağlı başında. İnsanlar(ın) elə bir vaxtı olur ki, ancaq sərxoş olduğu zaman özünü ayıq hiss edə bilir
bax ayıq 3-cü mənada. Ayıq-sayıq dayanmaq
is. Ayıq adamın halı. Yarı huş və yarı ayıqlıq aləmində ona [Azadiyə] elə gəlirdi ki, qurtarmaq bilməyən bir çaydan keçməkdədir
is. bot. Həmişəyaşıl yarımkol bitki. Ayıqulağı həmişəyaşıl halda olan yarımkol bitkidir, yerlə sürünən qol-budaqlı gövdəyə malikdir, … çəhrayı rəngli
f.sif. Bərk yatmayan, hər hansı səs və ya hərəkətdən yuxudan tez oyanan. Havva ayıqyatan adam idi. Mir Cəlal
“Ayılmaq”dan f.is. Həkim xəstənin ayılmasını gözlədi. M.Hüseyn
f. 1. Yuxudan oyanmaq, yuxudan durmaq. Gün dağlara yayıldı; Hər bir yatan ayıldı. A.Səhhət. Xan səsə yuxudan ayıldı
“Ayıltmaq”dan f.is
f. 1. Yuxudan oyatmaq, ayılmağa, gözlərini açmağa məcbur etmək. Telefonun zəngi bizi yuxudan ayıltdı
is. dan. 1. Evin ehtiyacı üçün bazardan alınan gündəlik şeylər, xırda-xırda. [Şahmar bəy:] Mən gedirəm Hacı Osmanın yurduna, görüm nə var, nə yox, … b
zərf dan. Arxayın, nigarançılıqdan uzaq, rahat, asudə. [Hacı Baxşəli:] Cəlilin toyunun tədarükündə idim ki, birdən ayın-şayın gəzdiyi yerdə, bax, boyn
is. köhn. 1. Keçmişdə ayı oynadıb pul yığmaqla məşğul olan adam. 2. məc. Məsxərəçi, zarafatçı, oyunbaz
ayırd etmək (eləmək) – 1. Yoxlayıb müəyyənləşdirmək. Məsələni ayırd etmək. – [Qoca keşikçi:] Mən davanızı ayırd edərəm, – dedi
is. xüs. Bir şeyi növlərə, çeşidlərə ayıran, çeşidçi (fəhlə, maşın)
“Ayırmaq”dan f.is
f. 1. Bütöv halda olan şeyi parçalamaq, yaxud onun bir hissəsini götürmək, qoparmaq. Yumurtanın sarısını ağından ayırmaq
is. bot. Çəmənlərdə bitən soğanaqlı bitki
“Ayışmaq”dan f.is
f. Gicişmək. Gözü ayışmaq
f. qəd. Demək, söyləmək. Olma məlul, ayıtma kim, bəndü hasar içindəyəm. Nəsimi. Şah Xətayi aydır: – sirrini yayma
is. [fars.] 1. Qayda, qanun. Gəlmədi, saçı arasında yəqin itdi könül; Rəsmayindir, olur şami-qaranqudə bəla
is. [fars.] bax ayna 1-ci mənada. Ol məhi-namehriban istər ki, zülfün darasın; Sən götür ayinə, ey gün, ey qəmər, sən şanə tut
is. [fars.] Aynatutan (keçmiş zamanlarda bir böyük adam geyinərkən, onun qabağında güzgü tutan xidmətçi)
bax aybəniz. Buludzülflü, ayqabaqlı gözəlin; Duruban başına dolanmaq gərək. M.P.Vaqif