sif. Atası və anası olmayan; yetim. Ata-anasız uşaqlar. – [Hacı Murad:] Budur, on iki ildir ki, sən ata-anasız yetimi … boya çatdırmışam
is. Əcdad, ulu baba, nəslin ilk baniləri. Ata-baba yurdu. Ata-baba qaydası. Onun ata-babası kəndli olmuşdur
is. Ata ilə oğlu, ya qızı. [Hacı Murad:] İrəli gəl, əyləş. Bir az ata-bala dərdləşək. S.S.Axundov. Ata-bala … parlaq şimal ulduzuna doğru yol aldılar
sif. Bir atadan törəmiş, ata tərəfdən doğma olan. Atabir qardaş. Onlar atabir, ana ayrı bacıdırlar. – Mənim tək bircə qardaşım var, … atamın yadigarı,
bax atabir
sif. İrs olaraq atadan qalmış. Atadanqalma ev. – … Hacı Məcid(in) Diyallı kəndindəki atadanqalma evi məhz iki-üç dənə balaca örtülüdən ibarətdir
sif. Atası olan. Atalı uşaq. Atalı (z.) böyümək
1. bax ata-analı. “Gərdəkdə” gəlin üçün oturmağa bir kürsü qoyub, üstə atalı-analı iki-üç yaşar bir oğlan uşağı oturdarlar
is. 1. Ata ilə övlad arasındakı qan qohumluğu. Atalığını müəyyən etmək. Atalığını danmaq. 2. Ata üzərinə düşən vəzifə, borc
is. 1. tar. Rusiyada: kazak vilayətlərində və qədimdə kazak qoşunlarında hərbi inzibati vəzifələrin adı
is. dan. Başçılıq (mənfi mənada). Atamanlıq etmək
sif. Atası olmayan, ata tərəfdən yetim olan. Atasız uşaq. – [Fərhad:] Deyirlər ki, atasız adam yetim olmaz, anasız yetim olar
sif. Yetim. [Piri kişi:] …Balanı ölümdən xilas etmək üçün bu atasızanasız yetimi bəlaya salmısan. S.S
[lat.] biol. Çox uzaq əcdadında olmuş xassə və əlamətlərin nəsildə görünməsi. İnsanlarda … ulu əcdadlarının çoxdan yox olmuş əlamətləri təkdənbir ayrı
zərf Ata kimi, ataya məxsus bir tərzdə. Sədr atayana bir səslə: – Oğul, adam bir böyük-kiçik bilər, sözünün yerini bilər, axı
is. [at və fars. …baz] Son dərəcə at sevən adam, at həvəskarı. [Berezovski:] Hərgah siz atbaz deyilsinizsə, ata həvəsiniz yoxdursa, o atı mənə satın
is. Həddindən artıq at sevmə, at həvəskarı olma
sif. dan. Atı, at saxlamağı həddindən artıq sevən. Bundan sonra ağsaqqal həkim atcıl əmisinin qocalan vaxtı atdan nə cürə yıxıldığını xatırlayıb, özün
is. Cıdır iştirakçısı; jokey
is. Cıdır. Milli at oyunları və atçapma yarışları
is. Ata baxan, at saxlayan. // Yaxşı at minən adam; atbaz
is. At saxlama, at yetişdirmə. Qədim skiflərin atçılıq təsərrüfatları olmuşdur. – Əhalinin bir qismi kənd təsərrüfatı – əkinçilik, bağçılıq, dəyirmanç
bax atmilçəyi
“Atdırmaq”dan məch
“Atdırmaq”dan f.is
1. “Atmaq”dan icb.f. Tonqala atdırmaq. 2. f. Kəsmək, üzmək. [Koxa] xəncəri çıxarıb pişiyin boynunu atdırdı
[yun.] Ateizm tərəfdarı, allahsız. Ateist fikrin tarixi. Ateist görüşlərin rüşeymləri. Ateist baxış və əqidəsi
[yun.] Allahın varlığını, fövqəltəbii qüvvələri və dinləri elmi biliklərə əsasən inkar etmə; allahsızlıq
[fr.] Rəssam, heykəltəraş, fotoqraf və s. emalatxanası. // Ümumiyyətlə emalatxana. Soyuducu cihazlar təmir olunan atelyelərin sayı artırılır
is. [fars.] 1. Od. Atəşin təqazası yandırmaqdır. O xasiyyət daim onda büruz edər. “Əkinçi”. Hər tərəfi atəş sarımış, alovların təşkil etdiyi atəşin da
sif. [fars.] şair. Od yağdıran, qızğın, hərarətli. Batdı əncüm, çıxdı gün, ya bir əsiri-eşqdir; Tökdü dürri-əşkü çəkdi ahiatəşbar sübh
is. [fars.] 1. Yanar və partlayıcı maddələrdən bəzəkli, rəngbərəng işıqlar verən fişənglər və s. hazırlayan usta; fişəngçi, pirotexnik
is. 1. Yanar və partlayıcı maddələrdən bəzəkli, rəngbərəng işıqlar verən fişənglər və s. hazırlama işi; pirotexnika
is. zool. Üst qabığı fosforla örtülü olduğundan qaranlıqda işıq saçan böcək
sif. [fars.] Atəş saçan, od püskürən; çox parlaq. Yaşıl çəmən üstü gün atəşfəşan; Parıldayır lacivərdi-asiman
bax atəşbazlıq 2-ci mənada. Müsamirədə dövlət filarmoniyasının … artistləri də iştirak edəcəkdilər. Axırda atəşfəşanlıq olacaqdı
is. [fars.] 1. bax atəşgədə. Tam bu sırada Solmaz atəşgah qapısında görünür… C.Cabbarlı. Sonralar Suraxanı kəndində tikilmiş atəşgah indi də durur
is. [fars.] Atəşpərəstlərin ibadətgahı, məbədi. Suraxanı atəşgədəsi. Atəşgədələrdə müxtəlif dini ayinlər icra edilir, qurbanlar kəsilirdi
is. [fars.] Od yanan yer, ocaq, odluq
sif. [fars.] Odlu, od kimi isti. Qan-yaş töküb yanında gəzər atəşin kəbab; Məşuqə bənzər atəşü aşiq kəbab ona
is. Qızğınlıq, hərarətlilik, ehtiraslılıq
is. [fars.] Ocaqdan od çəkmək üçün dəmir alət
is. Müharibə aparan tərəflər arasında atəşin müvəqqəti dayandırılması. Atəşkəs rejiminin pozulması
bax atəşböcəyi. İsti tərəflərin dəryalarında çox kiçik, şəfəqli heyvanlar – atəşqurdları olur. H.Zərdabi
məch. Odlandırılmaq, alovlandırılmaq, alışdırılmaq
“Atəşləndirmək”dən f.is
f. Odlandırmaq, alovlandırmaq, alışdırmaq
sif. 1. Hərarətli, odlu, qızğın, alovlu. // məc. Çox təsirli. 2. məc. Coşqun, ehtiraslı, dəliqanlı. [Şeyda:] [Gavə] atəşli bir qəlblə inqilab başladı,
is. Od yanan yer, od qoyulmağa məxsus yer; odluq, külxan