sif. dan. Başçı, ağsaqqal. Başbilənsiz iş olmaz. (Ata. sözü). İş başbilənsiz olmaz; Sər süfrə sənsiz olmaz! M
“Baş”dan oxş
is. Kiçik baş
sif. Başçılıq edən, rəhbər, əsas
is. Bir işin başında duran adam; rəhbər, sədr, rəis, böyük. Araz silahlı dəstə başçılarını təyin etdikdən sonra onlara müəyyən göstərişlər verib tüfən
is. Rəhbərlik, böyüklük, rəislik, sədrlik, bir işin başında durma. □ Başçılıq etmək – rəhbərlik etmək, bir işin başında durmaq
zərf Əvvəl(in)dən, ibtida(sın)dan; təzədən, yenidən. Başdan danışmaq. Başdan oxumaq. Başdan başlamaq
bax başdan-başa. Başdan-ayağa külli-vücudum oda yandı. Nəsimi. [Nurcahan:] Mən başdan-ayağa sirr dağarcığıyam
zərf Bütünlüklə, tamamilə, hər yeri, hər tərəfi; bütöv, tamam, səlt. Ət deyil, başdan-başa yağdır. Onun dedikləri başdan-başa səhvdir
sif. Diqqətsiz, tələsik, könülsüz. Başdansovma iş. – Mehmanın başdansovdu sözündən, soyuq söhbətindən sonra gələn adamlar dağılışıb getdilər
is. Qəbrin üzərində baş tərəfdə sancılan daş və s.-dən nişangah. Əsgər çox qədimdən qalmış hörgülərə, qalın barılara, sarı mamırlı başdaşılarına, üstü
sif. Adamın başını gicəldən, dolandıran hər şey
bax başgicəl(lə)dici
is. Müvazinət hissinin itməsi, gözlərin qaralması və başın fırlanması şəklində təzahür edən yarımbayğınlıq halı
zərf və sif. Başında heç bir şey olmadığı halda, papaqsız, başı örtüksüz. Başıaçıq gəzmək. – Səkkiz yaşında uşaq ikən kəndimizdə … başıaçıq, ayaqyalın
bax başılovlu. Nənəqız başıalovlu bazarı axtarıb qızlarını tapdı. S.Rəhimov
1. zərf Başını aşağı dikmiş halda, başını aşağı salmış halda. Sərdar evlərinin qabağında bir daxmaya girib, səhərdən axşama kimi başıaşağı iynə vurmaq
sif. dan. 1. Ağzıbağlı, düyünlənmiş: örtülü, qapalı. Qəhrəman bu təzə düzələn dəftərxanaya girsə, yuxarıdan başıbağlı gələn kağızları açar, oxuyar, öz
sif. və is. dan. Söyüş, qarğış yerində işlənən ifadədir. [Xırdaxanım:] Xeyir olmamış nə var, a başıbatmış! N
sif. Çox müsibət çəkmiş, daim bəla və uğursuzluğa rast gələn, həmişə əziyyət və zəhmətdə olan; talesiz, bəxtsiz (bəzən istehza və ya tənə ilə deyilir)
sif. Sürülürkən başını saxlamaq çətin olan, yüyəni zorla idarə edilə bilən (at haqqında). Başıbərk at
sif. 1. Axmaq, sarsaq, səfeh, gic. 2. məh. Ərindən boşanmış; dul
sif. dan. Tamam, bütün, əl dəyməmiş, toxunulmamış
sif. və is. dan. Bədbəxt, başıbəlalı, biçarə, yazıq, məzlum (bəzən qarğış, məzəmmət yerində işlənir)
sif. dan. 1. Ağıllı, dərrakəli. [Mustafa bəy:] Çünki, doğrudan da, başıdolu oğlansan. Ə.Haqverdiyev. 2
sif. məh. Bir işlə (əsasən əyləncə ilə) başı qarışmış olan
sif. dan. zar. Pullu, varlı, dövlətli
sif. dan. Bədbəxt, yazıq, məzlum, fağır
sif. və is. dan. Daim əzilən, təhqir edilən, köməksiz, müdafiəsiz, yazıq, fağır, məzlum, bədbəxt, aciz adam haqqında
sif. Təpəsi qar ilə örtülü. Azərbaycanın bu gözəl guşəsində [Zaqatala qoruğunda] başıqarlı dağlara, qalın meşələrə, geniş çəmənlərə, qıjıltı ilə axan
sif. Başı qırxılmış olan, başını qırxdırmış. Keçən ilin aprelində gödərək-tösmərək, üzütüklü, başıqırxıq bir kişi Yevlax vağzalında o tərəf-bu tərəfə
sif. Başında qotaz olan, başına qotaz bağlanmış. [Məşədi Məmməd] əlində başıqotazlı təsbehini çevirərək, baqqal Əbdülhəsənin dükanına gəldi
zərf Çox tələsik halda, təşviş və təlaş içində, həyəcan və iztirablı halda. Kişi yuxudan dik atıldı, başılovlu yazı stoluna sarı qaçdı
is. bot. Dağ-meşə rayonlarında bitən kol bitki
bax başlı-başınalıq. Bəyəm dünya başınalıqdır? – deyə Safo ayağa qalxıb, kahanın başında o baş-bu başa gəzindi
sif. Başı bir şeylə örtülü
is. dan. Kişi. Atlı əlindən yollardan keçmək olmur, kənddə-kəsəkdə başıpapaqlı qalmayıb, hamısını yığıblar
sif. Heç bir nizam və intizama tabe olmayan, heç bir qaydaya riayət etməyən; nizamsız. Ətraf küçələr başıpozuq camaatla dolu idi
is. Nizamsızlıq, başlıbaşınalıq; heç bir nizam və qaydaya tabe olmadığı hal, vəziyyət. [Bülənd:] Bu nədir, belə də başıpozuqluq olarmı? Ə
sif. Tapşırılan işə, vəzifəsinə soyuq baxan; səhlənkar, diqqətsiz, qeydsiz. Başısoyuq adam. – [Xosrov:] …Aldığını və eşitdiyini düşünməyəcək, çaşqın,
is. Öz işinə, vəzifəsinə soyuq baxma, səhlənkarlıq; diqqətsizlik, qeydsizlik. Başısoyuqluq etmək (göstərmək)
sif. Yekə-yekə danışan, dikbaş, danqaz, qaba
zərf Alçaqdan yüksəkliyə, aşağıdan yuxarıya doğru; bir yerin aşağı hissəsindən yuxarı, baş hissəsinə doğru
sif. 1. Cəllad, insan qatili, xunxar; vəhşi, yırtıcı, dələduz. [Salman:] Mən o evyıxanları, o başkəsənləri deyirəm ki, sərhədləri, ölkələri, okeanları
1. sif. Bu yox, digər, o biri, əvvəlkindən fərqli; qeyri, ayrı, sair, özgə. Başqa adam. Başqa iş. Başqa yer