Hacı Cavad məscidi

Hacı Cavad məscidi — Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, Abdulla Şaiq küçəsi, 79 ünvanında yerləşən yerli əhəmiyyətli abidə olan məscid.[1]

Hacı Cavad məscidi
Hacı Cavad məscidi
Məscidin eksteryer görünüşü
Məscidin interyer görünüşü
Xəritə
40°22′09″ şm. e. 49°49′33″ ş. u.HGYO
Ölkə  Azərbaycan
Şəhər Bakı, Yasamal, Abulla Şaiq küçəsi, 79
Yerləşir Bakı
Aidiyyatı Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi
Memar Ədalət Məmmədov (2018-ci ildən sonra)
Tikilmə tarixi 1912
Vəziyyəti 2017-ci ildə sökülüb
2018-ci ildə yenidən tikilib
İstinad nöm.3511
KateqoriyaMəscid
ƏhəmiyyətiYerli əhəmiyyətli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Uzun müddət məscidin axundu Hacı Əhliman Rüstəmov olub.[2]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Hacı Cavad məscidi (uzaqdan)
Hacı Cavad məscidinin arxası

Yerli camaatın bildirdiyinə görə, bu məscidi tikdirən Hacı Cavad tacir olub. Məscidin əvvəlki giriş qapısının üstündə isə 3 daş kitabə həkk olunub. Həmin kitabələrdən birinə əsasən məscidin inşa tarixi hicri-qəməri təqvimi ilə 1305-ci ilə aiddir.

Hacı Cavad bu məscidi tikdirdikdən sonra İrana Məşhəd ziyarətinə gedmiş və 1902-ci ildə orada vəfat edmişdir. Bundan sonra məscidin idarə olunması məhəllədə ağsaqqal və hörmət sahibi olan Hacı Əbdülhəsən bəy adlı şəxsə həvalə olunmuşdur.

Məsciddə ümumi ibadət yerindən əlavə mədrəsə də fəaliyyət göstərib. Məhəllə ağsaqqallarının dediklərinə görə, Əliağa Vahid ilk təhsilini məhz bu mədrəsədə alıb.

Sovet hakimiyyətinin ilk illərində bu ibadət və elm ocağı öz fəaliyyətini dayandırmışdır. Sonralar mədrəsə hücrələri əhaliyə yaşamaq üçün paylanılmış, məscidin binası isə uşaq bağçası kimi istifadə edilmişdir. Daha sonralar isə bağça da bağlanmış və məscid bayraq-plakat emalatxanasına çevrilmişdir.

SSRİ-nin süqutundan sonra, başqa xalqlar kimi, azərbaycan xalqı da müstəqillik əldə etdikdə, bağlı qalmış pirlər, məscidlər və s. müqəddəs ocaqlar xalqın üzünə açılmağa başladı. Yerli cammat və ağsaqqalların səyləri nəticəsində bu məscid də açılıb bərpa olundu. Məscidin adı ilə bağlı isə ilk öncə yalnışlıq baş verdi. Yerli əhalinin çoxunun yadında məscidin banisi deyil, onu idarə edən Hacı Əbdülhəsən bəy qalmışdı. Məhz bu səbəbdən ilk zamanlar məscidin adı "Hacı Əbdülhəsən bəy" qoyuldu. Lakin çox keçməmiş Hacı Cavadın varisləri olan nəvəsi Kubra xanım və onun oğlu Seyyid Rasim tarixi faktlarla məscidin kim tərəfindən inşa olunduğunu sübut etdilər. Bundan sonra məscidin adı dəyişilərək "Hacı Cavad" qoyuldu.

Açılıb yenidən möminlərin istifadəsinə verildikdən sonra "Hacı Cavad" məscidinin ilk axundu və dini icmasının sədri Hacı Namiq Babaxanov olmuşdur.

Hal-hazırda məsciddə Əzizov Kanan Sərvan oğlunun sədrlik etdiyi "Hacı Cavad" məscidi dini icması fəaliyyət göstərir.[3]

Məscidin axundları Hacı İbrahim Quliyev və Hacı Ramil Aslanlıdır.

Sökülməsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2017-ci ilin aprel ayında məscidin sökülməsi gündəmə gəlmiş və bu etirazlara səbəb olmuşdur.[4][5]

2017-ci ilin iyun ayında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin göstərişi əsasında Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, Abdulla Şaiq küçəsi 79 ünvanında yerləşən Hacı Cavad məscidinin sökülüb, həmin rayonun ərazisində yeni ünvanda, Abbas Mirzə Şərifzadə küçəsində təməlinin qoyulmasına qərar verilib.[6][7]

2017-ci ildə, 30 iyundan 1 iyula keçən gecə Yasamal RİH tərəfindən sökülüb.[8][9]

Bu hadisədən sonra Prezident İlham Əliyev qəzəblənib[10][11][12] və Yasamal Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı İbrahim Mehdiyevi Hacı Cavad məscidinin "sökülməsinə görə" işdən çıxarıb.[13][14][15]

Memarlıq

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu məscid düzbucaqlı formaya malikdir. Məscidin minarəsi, minbəri yoxdur. Mehrabı tağvari formada olub, sadədir. İç sahəsi 12x18 metr, yerdən tavana qədər hündürlüyü 6 metr, yerdən günbəzədək isə 9 metrdir. Günbəzində 2 gözlük qoyulub.

Divarlarının qalınlığı 1 metr olan bu məscid yonulmuş sal daşlarla tikilib. Fasad divarlar suvanmayıb, iç divarlar isə suvanaraq ağardılıb.

Yeni binası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Məscidin yeni binasının interyerindəki bəzəklər

Bakı şəhəri Yasamal rayonu, A.M.Şərifzadə küçəsi 1 ünvanında 2 iyul 2017-ci ildə inşasına başlanan Hacı Cavad məscidinin yeni binasının 12 aprel 2018-ci ildə açılışı olub.[16][17][18]

Hacı Cavad məscidinin yeni binası 1200 kvadratmetr ərazini əhatə edir. Yalnız ibadət zalının sahəsi 400 kvadratmetrə yaxındır. Milli memarlıq üslubunda və inşa olunan ibadət evinin günbəzinin hündürlüyü 18, minarənin hündürlüyü isə 33,7 metrdir. Məscidin daxilində xüsusi bəzək elementlərindən istifadə olunub, günbəzin kənarlarına Quran ayələri yazılıb. Məscidin müqəddəs Qurani-Kərimdən surələr yazılmış divar və sütunları isə Azərbaycan nəqqaşlıq məktəbinin və Şərq ornamentlərinin nümunələrindən istifadə olunaraq dini rəmzlərlə bəzədilib.

Eyni vaxtda 500-dən çox insanın ibadət edə biləcəyi məscidin birinci mərtəbəsi kişilər, ikinci mərtəbəsi isə qadınlar üçün nəzərdə tutulub. Döşəməyə xüsusi olaraq Hacı Cavad məscidi üçün toxunan yeni "Namazgah" xalı döşənib. Məscidin daxilində müasir texnologiyalarla işləyən havalandırma sistemləri quraşdırılıb.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti. "Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin qərarı" ( (az.)). e-qanun.az. 2001-08-02. 2017-04-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-11.
  2. ↑ "Hacı Əhliman və Hacı Şahin Ərbəin barədə - VİDEO MÜSAHİBƏ" ( (az.)). faktxeber.com. 2015-11-20. 2017-04-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-20.
  3. ↑ "Dini Qurumlar" ( (az.)). yasamal-ih.gov.az. 2017-04-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-11.
  4. ↑ "Sökülmək istənən "Hacı Cavad" məscidi dini icmasından prezidentə AÇIQ MƏKTUB" ( (az.)). islamazeri. 2017-04-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-11.
  5. ↑ ""Sovetski"nin yeni layihəsində məscidlər yoxdur - FOTO-VİDEO" ( (az.)). islamazeri. 2017-04-11. 2017-04-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-12.
  6. ↑ ""Hacı Cavad" məscidinin yeri dəyişdirilir" ( (az.)). islamazeri. 2017-06-01. 2017-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-01.
  7. ↑ "Hacı Cavad məscidinin Yasamal rayonu ərazisində yeni ünvanda təməlinin qoyulacağı məkana baxış keçirilib" ( (az.)). azertag.az. 2017-06-01. 2017-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-01.
  8. ↑ ""Sovetski"də yerləşən Hacı Cavad məscidi söküldü (FOTO-VİDEO)" ( (az.)). İslamın Səsi. 2017-06-30. 2017-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-01.
  9. ↑ "Hacı Cavad məscidi söküldü; yeni Hacı Cavad məscidi nə vaxt istifadəyə veriləcək? - FOTO" ( (az.)). islamazeri. 2017-07-01. 2017-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-01.
  10. ↑ ""Prezident bərk qəzəblənmişdi" — Şeyx". 2019-03-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-15.
  11. ↑ ""Prezident bunu eşidəndə bərk qəzəblənmişdi" — Şeyx". 2020-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-15.
  12. ↑ "Şeyx: "Prezident bərk qəzəblənmişdi"". 2019-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-15.
  13. ↑ "İbrahim Mehdiyev Hacı Cavad məscidinin "sökülməsinə görə" işdən çıxarılıb". 2019-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-15.
  14. ↑ "Yasamal rayonunun icra başçısı Hacı Cavad məscidinə görə işdən çıxarıldı". 2020-02-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-15.
  15. ↑ "Prezident icra başçısını məscidə görə cəzalandırdı (Video)". 2021-01-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-15.
  16. ↑ "İlham Əliyev Hacı Cavad məscidinin yeni binasının açılışında iştirak edib". 2019-09-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-15.
  17. ↑ "Prezident İlham Əliyev Hacı Cavad məscidinin yeni binasının açılışında iştirak edib YENİLƏNİB VİDEO". 2018-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-15.
  18. ↑ "Prezident paytaxtda yeni məscidin açılışını etdi". 2019-09-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-05-15.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]