İstiqlal (qəzet, 1919)

İstiqlal
İstiqlal
Təsisçi	Məhəmməd Əmin Rəsulzadə
Yazıçılar	Seyid Hüseyn, Mirzə Bala Məmmədzadə, Ə.Həmdizadə, Əhməd Həmdi Qaraağazadə, Ümmügülsüm, Əhməd Cavad, Əli Yusif, Cəfər Cabbarlı, Əbdülvahab Məmmədzadə, Məmmədəli Rəsulzadə, Ağa oğlu Məhəmməd, Məşədi Yusif Fərzixanov
Yaranma tarixi	1919
Nəşrini dayandırıb	1920
Tiraj	7

İstiqlal — həftəlik qəzet. "Türk Ədəmi-Mərkəziyyət firqəsi "Müsavat"ın orqanı.^[1]

Tarixi

Azərbaycan mətbuat tarixinin tanınmış araşdırıcılarından olan Akif Aşırlı bu dövrdə (1918–1920) çıxan "İstiqlal" qəzeti haqqında qənaətlərini bölüşür: "Bu qəzetin 1918-ci ildə 7, 1919-cu ildə 28, 1920-ci illərdə isə 15 sayı işıq üzü görüb.^[2] Bakıda nəşr olunmuşdur. İlk nömrəsi 1918-cu il də, son nömrəsi 1920-ci il aprelin 23-də çıxmışdır. 42 nömrəsi buraxılmışdır. Qəzetin məsləki, məqsəd və vəzifəsi Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin birinci nömrədə çap olunmuş "İstiqlal" adlı baş məqaləsində şərh olunmuşdu.^[3] Məqalədə deyilirdi:

İnsanların istiqlalına hürriyyyəti-şəxsiyyə, millətlərin hürriyyəti-şəxsiyyəsinə istiqlal deyilir. Hürriyyəti-şəxsiyyə nə qədər müqəddəs isə, şəxslərin məcmusu olan millətlərin istiqlalı da o nisbətdə müqəddəsdir. Azərbaycan istiqlalı! İştə, bir şüar ki, firqəmiz onun ilk ələmdan olmaq şərəfilə iftixar eylər. İştə, bu, qanlarla söndürülməyən və bu gün hər kəsi kəndisini tanımaya vadar edən, yolunda dönməz bir əzmlə cihad etdiyimiz Azərbaycan istiqlalını müdafiə üçün "İstiqlal"ı nəşrə başlayır.

(Tofiq Fikrət) beyti qəzetin başlığında epiqraf kimi verilmişdi.

"Millət yoludur, haqq yoludur tutduğumuz yol, Ey haqq, yaşa, ey sevgili millət, yaşa, var ol!"

Qəzetin mətbəəsi və müəllifləri

"Heyəti-təhririyyə" (redaksiya heyəti) tərəfındən idarə edilən qəzet "Turan" mətbəəsində çap olunurdu. Əsas müəllifləri Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Seyid Hüseyn, Mirzə Bala Məmmədzadə, Ə.Həmdizadə, Əhməd Həmdi Qaraağaczadə, Ümmügülsüm, Əhməd Cavad, Əli Yusif, Cəfər Cabbarlı, Əbdülvahab Məmmədzadə, Məmmədəli Rəsulzadə, Ağa oğlu Məhəmməd, Məşədi Yusif Fərzixanov və b. idi. İştirakçıların çoxluğuna baxmayaraq, qəzetin aparıcı ədəbi simaları M.Ə.Rəsulzadə, M.B.Məmmədzadə və Ə.H.Qaraağaczadə idi. ―"İstiqlal"da partiyanın məfkurəsinin təbliği əsas yer tuturdu. İlk nömrələrinin birində "Türk Ədəmi-Mərkəziyyət fırqəsi "Müsavatın məramnaməsi" dərc olunmuşdu. ^[4]

Qəzetin rubrikaları

"Firqə həyatı" rübrikasında Bakı və ətrafında, əyalətlərdə "Müsavat" özəklərinin işi işıqlandırılırdı. ―"İstiqlal"da partiyalararası ixtilaflar, "Müsavatla "İttihad" və sosialistlər arasındakı ziddiyyətlər geniş şərh olunurdu. "Kabinə böhranı" başlığı ilə dərc olunmuş məqalələrdə siyasi dairələrdə vəziyyət təhlil edilirdi. Qəzetdə Azərbaycan xalqına qarşı mart soyqırımının və İstiqlal bəyannaməsinin elan olunmasının ildönümü münasibətilə yazılara və keçirilmiş tədbirlərin təsvirinə geniş yer verilirdi. İstiqlalın səhifələrində bədii ədəbiyyat da əhəmiyyətli yer tuturdu. Qəzetdə M.Ə.Rəsulzadə, Ə.Cavad, Ümmügülsüm, Əli Yusif və C.Cabbarlının şerləri, "Seyrçi" və "Ağcaqanad" imzaları ilə nəsr əsərləri dərc olunmuşdur.^[5]^[6]

İstinadlar

↑ "Azərbaycan Xalq Cümuhiriyyəti. I cild. Müəllif: Yaqub Mahmudov". www.azerbaijan-news.az. (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
↑ ""İstiqlal"ın əsas müəllifləri istiqlalçı publisistlər idi". www.anl.az. 2021-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.
↑ "Şərqin istiqlal rəmzi". www.azerbaijan-news.az. 2021-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.
↑ "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrünün mətbuatı". axc.preslib.az. 2021-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.
↑ "Cümhuriyyət dövü Azərbaycan mətbuatı" (PDF). anl.az. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.
↑ "Azərbaycan Milli İstiqlal Mübarizəsi və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə" (PDF). elibrary.bsu.edu.az. 2022-07-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.

Xarici keçidlər

"Rəsmi dövlət qəzeti nümunəsi: ənənə və müasirlik". science.gov.az. İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.
"Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrünün parlaq səhifələri". xalqqazeti.com. İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.

Həmçinin bax

[1] "Azərbaycan Xalq Cümuhiriyyəti. I cild. Müəllif: Yaqub Mahmudov". www.azerbaijan-news.az. (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)

[2] ""İstiqlal"ın əsas müəllifləri istiqlalçı publisistlər idi". www.anl.az. 2021-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.

[3] "Şərqin istiqlal rəmzi". www.azerbaijan-news.az. 2021-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.

[4] "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrünün mətbuatı". axc.preslib.az. 2021-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.

[5] "Cümhuriyyət dövü Azərbaycan mətbuatı" (PDF). anl.az. 2021-09-27 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.

[6] "Azərbaycan Milli İstiqlal Mübarizəsi və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə" (PDF). elibrary.bsu.edu.az. 2022-07-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 iyul 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Azərbaycan mətbuatı
Çar dövründə	Açıq söz • Asari-həqiqət • Arı • Babayi-Əmir • Bakinets • Bakinskaya nedelya • Bakinskaya poçta • Bakinskaya zvezda • Bakinski den • Bakinski dnevnik • Bakinski dosuq • Bakinski listok • Bakinski proletari • Bakinski profesionalnı vestnik • Bakinski raboçi • Bakinski teatralnı kuryer • Bakinski torqovo-promışlenı listok • Bakinski veçer • Bakinskiye izvestiya • Bakinskiye qubernskiye vedomosti • Bakinskiye novosti • Bakinskiye otqoloski • Bakinskiye strelı • Bakinskiye vesti • Bakinskoye exo • Bakı həyatı • Baku • Bəhlul • Bəsirət • Bürhani-Həqiqət • Bürhani-Tərəqqi • Dəbistan • Dəvət • Dirilik • Doğru söz • Duma • Əkinçi • Füyuzat • Günəş • Haqq yolu • Həqiqət • Həqiqəti-əfkar • Həyat • Hilal • Hümmət • İqbal • İqdam • İrşad • İşıq • İttifaq • Kaspi • Kəlniyyət • Kəşkül • Qafqazets • Qafqazın bu tərəfinin xəbəri • Qolos Baku • Qudok • Qurtuluş • Lək-lək • Məlumat • Məktəb • Məzəli • Məzhər • Mirat • Molla Nəsrəddin • Neftyanoye delo • Nicat • Prikaspiyskaya jizn • Proqres • Rəhbər • Rus-İran dostu • Səda • Son xəbər • Sosialist • Sovqat • Şəlalə • Şərqi-rus • Şəhabi-saqib • Şkola i jizn • Şuşinskaya jizn • Şuşinski listok • Tazə həyat • Tazə xəbər • Təkamül • Tərəqqi • Tiflis əxbarı • Trudovoy qolos • Tuti • Vesti Baku • Vestnik Baku • Volna • Vostok • Yelisavetpolski listok • Yelisavetpolski vestnik • Yelisavetpolskiye otqoloski • Yeni füyuzat • Yeni həqiqət • Yeni iqbal • Yeni iqdam • Yeni irşad • Yoldaş • Yujnı Kavkaz • Zənbur • Ziyayi-Qafqaziyyə
İnqilab dövründə	Azərbaycan • Bakı ətrafı fəhlə, əsgər və matros şurasının əxbarı • Byulleteni Diktaturı Sentrokaspiya i Prezidiuma Vremenoqo Komiteta • Cavanlar şurası • Cənub tauşi • El həyatı • Əkinçi • Gənclər sədası • Hümmət • Hürriyyət • İttifaqi-mütəəllimin • İttihad • Qardaş kədəri • Qardaş köməyi • Lətayif • Möhtaclara kömək • Musulmanskiye İzvestiya • Müsavat • Müsəlmanlıq • Naş qolos • Türk sözü • Yeni həyat
AXC dövründə	Al bayraq • Azərbaycan • Azərbaycan füqərası • Azərbaycan hökumətinin əxbarı • Bakinskaya jizn • Bakinskoye slovo • Bakinskoye utro • Bakı Fəhlə Konfransının Əxbarı • Bednota • Doğru yol • El • Əfkari-mütəəllimin • Əfkari-nəfisə • Fəhlə və əkinçi • Fəhlə və mədəniyyət • Füqəra sədası • Gələcək • Gənc işçi • Gənclər yurdu • Haqq • Hürriyyət (1919, 1920) • Xalq sözü • Xəlqçi • Kommunist • İstiqlal (qəzet, toplu) • Qafqaz Kommunası qəzeti • Qarabağ • Qolos truda • Qurtuluş • Mədəniyyət • Məşəl • Molodoy proletari • Molodoy raboçi • Molot • Müdafieyi-millət • Nabat • Naşa jizn • Naşe vremya • Oktyabr inqilabı • Övraqi-nəfisə • Proletari • Raboçaya pravda • Rəhbər • Tartan-partan • Sabah • Şeypur • Vperyod • Yedinaya Rossiya • Yeni həyat • Yoldaş • Zəhmət həyatı • Zəhmət sədası • Zənbur • Znamya truda
Sovet dövründə	168 saat • Abşeron • Ağdaş • Arazın səsi • Astara • Aydınlıq • Azadlıq • Azərbaycan (qəzet, jurnal) • Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi • Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı • Azərbaycan gəncləri • Azərbaycan Kimya Jurnalı • Azərbaycan Kommunist (bolşevik) Firqəsi Mərkəzi Komitəsinin əxbarı • Azərbaycan kommunisti • Azərbaycan qadını • Azərbaycan məktəbi • Azərbaycan müəllimi • Azərbaycan pioneri • Azərbaycan SSR Ali Sovetinin məlumatı • Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər • Azərbaycanı öyrənmə yolu • Bakinski komsomolets • Bakinski raboçi • Bakı Universiteti • Bauer und Arbeiter • Bolluq uğrunda • Cənub xəbərləri • Çeşmə • Dan ulduzu • Daşkəsən • Dərbənd • Dönüş • El həyatı • Elm • Elm və həyat • Ədəbiyyat və incəsənət • Əqrəb • Gələcək • Gənc müəllim • Gəncənin səsi • Göyçay • Göyərçin • Göyəzən • Həyat • İdman • İqtisadçı • İqtisadiyyat və həyat • İpəkçi • İstiqlal (1921, 1990) • Kirpi • Kür • Qarabağ • Qəbələ • Qızıl qələm • Qızıl Şərq • Qobustan • Qusar • Laçın • Lenin bayrağı (Nuxa, Vartaşen) • Lenins Weg • Lənkəran • Literaturnı Azerbaycan • Meydan • Məhsul • Millət • Mingəçevir işıqları • Molodıye boytsı vostoka • Molodoy kommunist • Muğanın səsi • Müxalifət • Oğuz səsi • Oğuz yurdu • Səhər • Sənətkar • Səs • Sovet Ermənistanı • Sovet Gürcüstanı • Sovet Kürdüstanı • Sumqayıt • Şəki • Şərq qapısı • Şərurun səsi • Şuşa • Texnoloq • Türkologiya • Ulduz • Ülfət • Vışka • Yeni fikir • Yeni gün • Yeni Həyat • Yeni Tərtər • Yeni yol • Yeni Müsavat • Zaqatala • Zəka
Mühacirət dövrü	Azərbaycan Yurd Bilgisi • Azəri Türk • Bildiriş • Qafqaz • Qurtuluş • Mücahid • Odlu Yurd • Yaşıl yarpaq • Yeni Qafqaziya
Müstəqillikdən sonra	7 gün • 20 yanvar • 525-ci qəzet • Abituryent • Axtarış • Ailəm • Alternativ • Araz • ATV maqazin • Avropa • Aydınlıq • Ayna • Aysel • Azad Azərbaycan • Azerbaijan International • Azerbaijan Today • Azerbaydjanskiye İzvestiya • AzerNews • Azərbaycan arxeologiyası • Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələr • Azərbaycan Ordusu • Azərbaycan tarixi şəcərə cəmiyyətinin xəbərləri • Azərbaycanın vergi jurnalı • Bakinets • Bakı Xəbər • Baku • BakuPost • Bioqrafiya • Birja • Birlik • Bizim Əsr • Bizim Yol • Borçalının səsi • Boz qurd • Bu gün • Bütöv Azərbaycan • Carçı Express • Caucasus International • Cəmiyyət və Din • Coğrafiya və təbii resurslar • Cümhuriyət • Çapar • Dalğa • Demokrat • Dədə Qorqud • Dərələyəz • Dəryaz • Dil və Ədəbiyyat • Din araşdırmaları jurnalı • Diplomat • Dodo • Dövlət və Din • Dövran • Ejednevniye novosti • Ekspress • Elm Tarixi • Elman • Exo • Euro Xəbər • Ədalət • Əlyazmalar yanmır • Film Fiction • Filologiya və sənətşünaslıq • Fizika, riyaziyyat və informatika tədrisi • Fokus • Fraza • Futbol+ • Füyuzat • Geostrategiya • Göyqurşağı • Gün Səhər • Günay • Gündəlik Azərbaycan • Gündəm • Haqqın nuru • Hesabat • Həftə içi • Həqiqət Yolu • Hərbi and • Hərbi icmal • Həyat Elmləri və Biotibb • Hürriyyət • Xalq Cəbhəsi • Xəzan • Xəzər (qəzet, jurnal) • Xəzər Humanitar və Sosial Elmlər Jurnalı • Xəzər Xəbər • Xürrəm • İki sahil • İqtisadi araşdırmalar • İqtisadi və Siyasi elmlər jurnalı • İlahiyyatçı • İmpuls • İncəsənət və mədəniyyət problemləri • İnformasiya Cəmiyyəti Problemləri • İnformasiya Texnologiyaları Problemləri • İşıq • JPEG • Karvan • Kimlik • Kimya Problemləri • Kitabşünaslıq və redaktor sənəti • Komanda • Kredo • Kurikulum • Qanun • Qarabağa aparan yol • Qarapapaqlar • Qələm • Qoroskop • Le Carrefour • Laçın yurdu • Maarif • Metafizika • Meydan+ • Məktəbli • Mənlik • Mərkəz • Milli təhlükəsizlik və hərbi elmlər • Milli Zəka • Minority • Monitor • Mübariz keşikdə • Müəllim sözü • Mühacir • Müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq • Müstəqil Qəzet • Mütərcim • Naxçıvan • Nargis • National Geographic Azərbaycan • Naşir • Nedelya • Novoye vremya • Nöqtə • Oxu məni • Olaylar • Olimpiya dünyası • Ozan dünyası • Palitra • Panorama • Poetika.izm • Polygon • Region Plus • Rezonans • Respublika • Satira • Savalan • Soy • Şəffaflıq • Şərq • Şərq fəlsəfəsi problemləri • Tarix, insan və cəmiyyət • Tarix və onun problemləri • Təbib • Təhsil • Tək səbir • Təzadlar • Tolışon Sədo • Tribun • Tumurcuq • Türküstan • Ulus • Unikal • Urbanizm • Ustad • Üç çizgi • Vedi inform • Vedibasar • Vətən • Vətəndaş həmrəyliyi • Visions of Azerbaijan • Yada düşdü • Yaşat • Yeni Azərbaycan • Yeni nəbz • Yeni Təfəkkür • Yom • Yurd • Zaman Azərbaycan • Zarafat • Zerkalo • Zənbur • World of Azerbaijan (jurnal)