Azərbaycan (qəzet, 1989)

*Azərbaycan*
Azərbaycan
Format	Berliner
Təsisçi	Sabir Rüstəmxanlı;
Yaranma tarixi	6 oktyabr 1989
Dil	Azərbaycan dili, rus dili
Baş ofis	Bakı;
Ölkə	SSRİ; Azərbaycan;

"Azərbaycan" qəzeti — Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsinin orqanı olaraq 1989-cu ildə nəşrə başlamış, 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin mətbuat orqanı olan "Həyat" qəzeti ilə birləşmişdir.^[1]

Tarixi

1988-ci ildə Dağlıq Qarabağda başlanan hadisələr nəticəsində öz dədə-baba yurdlarından didərgin düşmüş həmvətənlərimizə kömək məqsədilə 1989-cu ilin avqustunda Sovet Azərbaycanında yeni təşkilat — Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsi təsis olundu. Avqustun 29-da təsis olunan komitəni Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sentyabrın 15-də təsdiqləyir. Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsinin əsas təşəbbüskarlarından biri şair, yazıçı-publisist, 1988-ci ilin noyabr-dekabr aylarında Meydan hərəkatının liderlərindən Sabir Rüstəmxanlı idi. Komitənin sədri yazıçı Bayram Bayramov idi.^[1]

Respublikada cərəyan edən hadisələrə dərhal reaksiya verə bilmək üçün operativ mətbu orqan gərək idi. Bu məqsədlə əvvəl sırf Qarabağda, daha sonra bütün Azərbaycanda qəzet yaymaq, işləmək üçün "Azərbaycan" adlı qəzetinin çap olunması ideyası ortaya çıxır. Qəzetin adı 1918–1920-ci illərdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə çıxmış "Azərbaycan" qəzetindən alınmışdır.^[1]

1989-cu il oktyabrın 6-da Sabir Rüstəmxanlı və Şərif Kərimlinin redaktorluğunda Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsinin nəşri olan "Azərbaycan" qəzetinin ilk sayı işıq üzü görür. Tiraj sürətlə yayılır. Qəzetin işçiləri nüsxələri özləri də yayırlar, maşınlarla rayonlara daşıyırlar. Rayonlarda rabitə şöbələrinin qabağına qəzetin səhifələri də yapışdırılır. Ağır təzyiqlər, müxtəlif səviyyələrdə məhkəmələrə baxmayaraq 3 il boyunca "Azərbaycan" qəzeti öz sözünü deməyə davam etdi, tam mənasında xalq qəzeti oldu.^[1]

1991-ci ildə Sovet İttifaqının dağılması ilə Azərbaycanda mətbuat işləri yeni mərhələyə daxil oldu. "Kommunist" (1991-ci ildən "Xalq qəzeti") qəzeti sovet dövründə Azərbaycanın əsas rəsmi mətbu nəşri idi. Qəzet Azərbaycan KP MK-nın, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin orqanı idi. 1990-cı ildə Ali Sovet və Nazirlər Sovetinin hər biri özünə yeni qəzet yaratdı. Nazirlər Sovetinin qəzeti "Respublika" adlandırıldı. Ali Sovet (daha sonra Milli Məclis) isə "Azərbaycan" qəzetinə varislik etmək, yəni buraxacağı qəzetin adını "Azərbaycan" qoymaq istəyirdi. Lakin həmin dövrdə Qarabağa Xalq Yardımı Komitəsi "Azərbaycan" adında qəzet buraxırdı. Qanununa görə isə eyni adda iki qəzet nəşr etmək olmazdı. "Azərbaycan" öz adını Ali Sovetə güzəştə getmədi.^[2]

Buna görə də Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 2 noyabr 1990-cı il qərarı ilə təsis olunan qəzetə "Həyat" adı verildi. "Həyat"ın çapına 1991-ci ildən başlandı. Ona həm də "rəsmi qəzet" statusu verildi. Yazıçı-dramaturq Əfqan Əsgərov qəzetin baş redaktoru oldu.

1992-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Mətbuat Komitəsinin sədri, daha sonra Mətbuat və İnformasiya naziri olan Sabir Rüstəmxanlının təşəbbüsü, Ali Sovetin sədri İsa Qəmbər, Prezident Əbülfəz Elçibəy, Dövlət katibi Pənah Hüseyn və dövlət müşaviri Arif Hacılının razılığı ilə sənədlər imzalandı və Ali Sovetdə "Azərbaycan qəzeti ilə "Həyat" qəzeti birləşdirilməsi" müraciəti müzakirə edilərək yekdilliklə qəbul edildi.^[1]

23 sentyabr 1992-ci il tarixli nömrəsi ilə "Azərbaycan" qəzeti parlamentin mətbu orqanı olaraq çıxmağa başladı.^[2]

QXYK-nin mətbu orqanı olaraq isə qəzet 1990-cı illərin ortalarına qədər "Azad Azərbaycan" adı ilə çıxmağa davam etdi.^{[mənbə göstərin]}

İstinadlar

↑ ¹ ² ³ ⁴ ⁵ Nərimanoğlu, Bəkir. ""Azərbaycan"ın dönüşü". Novator.az. 2019-10-04. 2023-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-05.
↑ ¹ ² Nərimanoğlu, Bəkir. ""Azərbaycan"ın həyatı". Novator.az. 2019-09-20. 2022-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-05.

Xarici keçidlər

Günəş, Rüfanə. "Sabir Rüstəmxanlı: ""Azərbaycan" qəzetinin yubileyinə keçmiş əməkdaşların hamısı dəvətlidir"". modern.az (az.). İstifadə tarixi: 2024-01-08.

[:0-1] ¹ ² ³ ⁴ ⁵ Nərimanoğlu, Bəkir. ""Azərbaycan"ın dönüşü". Novator.az. 2019-10-04. 2023-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-05.

[:1-2] ¹ ² Nərimanoğlu, Bəkir. ""Azərbaycan"ın həyatı". Novator.az. 2019-09-20. 2022-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-08-05.

[1]

[2]

Azərbaycan mətbuatı
Çar dövründə	Açıq söz • Asari-həqiqət • Arı • Babayi-Əmir • Bakinets • Bakinskaya nedelya • Bakinskaya poçta • Bakinskaya zvezda • Bakinski den • Bakinski dnevnik • Bakinski dosuq • Bakinski listok • Bakinski proletari • Bakinski profesionalnı vestnik • Bakinski raboçi • Bakinski teatralnı kuryer • Bakinski torqovo-promışlenı listok • Bakinski veçer • Bakinskiye izvestiya • Bakinskiye qubernskiye vedomosti • Bakinskiye novosti • Bakinskiye otqoloski • Bakinskiye strelı • Bakinskiye vesti • Bakinskoye exo • Bakı həyatı • Baku • Bəhlul • Bəsirət • Bürhani-Həqiqət • Bürhani-Tərəqqi • Dəbistan • Dəvət • Dirilik • Doğru söz • Duma • Əkinçi • Füyuzat • Günəş • Haqq yolu • Həqiqət • Həqiqəti-əfkar • Həyat • Hilal • Hümmət • İqbal • İqdam • İrşad • İşıq • İttifaq • Kaspi • Kəlniyyət • Kəşkül • Qafqazets • Qafqazın bu tərəfinin xəbəri • Qolos Baku • Qudok • Qurtuluş • Lək-lək • Məlumat • Məktəb • Məzəli • Məzhər • Mirat • Molla Nəsrəddin • Neftyanoye delo • Nicat • Prikaspiyskaya jizn • Proqres • Rəhbər • Rus-İran dostu • Səda • Son xəbər • Sosialist • Sovqat • Şəlalə • Şərqi-rus • Şəhabi-saqib • Şkola i jizn • Şuşinskaya jizn • Şuşinski listok • Tazə həyat • Tazə xəbər • Təkamül • Tərəqqi • Tiflis əxbarı • Trudovoy qolos • Tuti • Vesti Baku • Vestnik Baku • Volna • Vostok • Yelisavetpolski listok • Yelisavetpolski vestnik • Yelisavetpolskiye otqoloski • Yeni füyuzat • Yeni həqiqət • Yeni iqbal • Yeni iqdam • Yeni irşad • Yoldaş • Yujnı Kavkaz • Zənbur • Ziyayi-Qafqaziyyə
İnqilab dövründə	Azərbaycan • Bakinski raboçi • Bakı ətrafı fəhlə, əsgər və matros şurasının əxbarı • Bayraqi-ədalət • Byulleteni Diktaturı Sentrokaspiya i Prezidiuma Vremenoqo Komiteta • Cavanlar şurası • Cənub tauşi • El həyatı • Əkinçi • Gənclər sədası • Hümmət • Hürriyyət • İttifaqi-mütəəllimin • İttihad • Qardaş kədəri • Qardaş köməyi • Lətayif • Möhtaclara kömək • Musulmanskiye İzvestiya • Müsavat • Müsəlmanlıq • Naş qolos • Türk sözü • Yeni həyat
AXC dövründə	Al bayraq • Azərbaycan • Azərbaycan füqərası • Azərbaycan hökumətinin əxbarı • Bakinskaya jizn • Bakinskoye slovo • Bakinskoye utro • Bakı Fəhlə Konfransının Əxbarı • Bednota • Doğru yol • El • Əfkari-mütəəllimin • Əfkari-nəfisə • Fəhlə və əkinçi • Fəhlə və mədəniyyət • Füqəra sədası • Gələcək • Gənc işçi • Gənclər yurdu • Haqq • Hürriyyət (1919, 1920) • Xalq sözü • Xəlqçi • Kommunist • İstiqlal (qəzet, toplu) • Qafqaz Kommunası qəzeti • Qarabağ • Qardaş qayğısı • Qolos truda • Qurtuluş • Mədəniyyət • Məşəl • Molodoy proletari • Molodoy raboçi • Molot • Müdafieyi-millət • Nabat • Naş put • Naşa jizn • Naşe vremya • Oktyabr inqilabı • Övraqi-nəfisə • Proletari • Raboçaya pravda • Rəhbər • Tartan-partan • Sabah • Şeypur • Vperyod • Yedinaya Rossiya • Yeni həyat • Yoldaş • Zəhmət həyatı • Zəhmət sədası • Zənbur • Znamya truda
Sovet dövründə	168 saat • Abşeron • Ağdaş • Arazın səsi • Astara • Aydınlıq • Azadlıq • Azərbaycan (qəzet, jurnal) • Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi • Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı • Azərbaycan gəncləri • Azərbaycan Kimya Jurnalı • Azərbaycan Kommunist (bolşevik) Firqəsi Mərkəzi Komitəsinin əxbarı • Azərbaycan kommunisti • Azərbaycan qadını • Azərbaycan məktəbi • Azərbaycan müəllimi • Azərbaycan pioneri • Azərbaycan SSR Ali Sovetinin məlumatı • Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər • Azərbaycanı öyrənmə yolu • Bakinski komsomolets • Bakinski raboçi • Bakı Universiteti • Bauer und Arbeiter • Bolluq uğrunda • Cənub xəbərləri • Çeşmə • Dağıstan füqərası • Dan ulduzu • Daşkəsən • Dərbənd • Dönüş • El həyatı • Elm • Elm və həyat • Ədəbiyyat və incəsənət • Əqrəb • Gələcək • Gənc müəllim • Gəncənin səsi • Göyçay • Göyərçin • Göyəzən • Həyat • İdman • İqtisadçı • İqtisadiyyat və həyat • İpəkçi • İstiqlal (1921, 1990) • Kirpi • Kür • Qarabağ • Qəbələ • Qızıl qələm • Qızıl Şərq • Qobustan • Qusar • Laçın • Lenin bayrağı (Nuxa, Vartaşen) • Lenins Weg • Lənkəran • Literaturnı Azerbaycan • Meydan • Məhsul • Millət • Mingəçevir işıqları • Molodıye boytsı vostoka • Molodoy kommunist • Muğanın səsi • Müxalifət • Oğuz səsi • Oğuz yurdu • Səhər • Sənətkar • Səs • Sovet Ermənistanı • Gürcüstan • Sovet Kürdüstanı • Sumqayıt • Şəfəq • Şəki • Şərq qapısı • Şərurun səsi • Şuşa • Texnoloq • Türkologiya • Ulduz • Ülfət • Vışka • Yeni fikir • Yeni gün • Yeni Həyat • Yeni Tərtər • Yeni yol • Yeni Müsavat • Zaqatala • Zəka
Mühacirət dövrü	Azərbaycan Yurd Bilgisi • Azəri Türk • Bildiriş • Qafqaz • Qurtuluş • Mücahid • Odlu Yurd • Yaşıl yarpaq • Yeni Qafqaziya
Müstəqillikdən sonra	7 gün • 20 yanvar • 525-ci qəzet • Abituryent • Axtarış • Ailəm • Alternativ • Araz • ATV maqazin • Avropa • Aydınlıq • Ayna • Aysel • Azad Azərbaycan • Azerbaijan International • Azerbaijan Today • Azerbaydjanskiye İzvestiya • AzerNews • Azərbaycan • Azərbaycan arxeologiyası • Azərbaycan ərazisində seysmoproqnoz müşahidələr • Azərbaycan Ordusu • Azərbaycan tarixi şəcərə cəmiyyətinin xəbərləri • Azərbaycanın vergi jurnalı • Bakinets • Bakı Xəbər • Baku • BakuPost • Bioqrafiya • Birja • Birlik • Bizim Əsr • Bizim Yol • Borçalının səsi • Boz qurd • Bu gün • Bütöv Azərbaycan • Carçı Express • Caucasus International • Cəmiyyət və Din • Cinema News • Coğrafiya və təbii resurslar • Cümhuriyət • Çapar • Dalğa • Demokrat • Dədə Qorqud • Dərələyəz • Dəryaz • Dil və Ədəbiyyat • Din araşdırmaları jurnalı • Diplomat • Dodo • Dövlət və Din • Dövran • Ejednevniye novosti • Ekspress • Elm Tarixi • Elman • Exo • Euro Xəbər • Ədalət • Əlyazmalar yanmır • Film Fiction • Filologiya və sənətşünaslıq • Fizika, riyaziyyat və informatika tədrisi • Fokus • Fraza • Futbol+ • Füyuzat • Geostrategiya • Göyqurşağı • Gün Səhər • Günün xəbərləri • Günay • Gündəlik Azərbaycan • Gündəm • Haqqın nuru • Hesabat • Həftə içi • Həqiqət yolu • Hərbi and • Hərbi icmal • Həyat Elmləri və Biotibb • Hürriyyət • Xalq Cəbhəsi • Xəzan • Xəzər (qəzet, jurnal) • Xəzər Humanitar və Sosial Elmlər Jurnalı • Xəzər Xəbər • Xürrəm • İki sahil • İqtisadi araşdırmalar • İqtisadi və Siyasi elmlər jurnalı • İlahiyyatçı • İmpuls • İncəsənət və mədəniyyət problemləri • İnformasiya Cəmiyyəti Problemləri • İnformasiya Texnologiyaları Problemləri • İrfan • İşıq • Karvan • Kimlik • Kimya Problemləri • Kitabşünaslıq və redaktor sənəti • Komanda • Kredo • Kurikulum • Qanun • Qarabağa aparan yol • Qarapapaqlar • Qələm • Qoroskop • Le Carrefour • Laçın yurdu • Maarif • Metafizika • Meydan+ • Məktəbli • Mənlik • Mərkəz • Milli təhlükəsizlik və hərbi elmlər • Milli Zəka • Minority • Monitor • Mübariz keşikdə • Müəllim sözü • Mühacir • Müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq • Müstəqil Qəzet • Mütərcim • Naxçıvan • Nargis • National Geographic Azərbaycan • Naşir • Nedelya • Novoye vremya • Nöqtə • Oxu məni • Olaylar • Olimpiya dünyası • Ozan dünyası • Palitra • Panorama • Poetika.izm • Polygon • Region Plus • Rezonans • Respublika • Satira • Savalan • Soy • Şəffaflıq • Şərq • Şərq fəlsəfəsi problemləri • Tarix, insan və cəmiyyət • Tarix və onun problemləri • Təbib • Təhsil • Tək səbir • Təzadlar • Tolışon Sədo • Tribun • Tumurcuq • Türküstan • Ulus • Unikal • Urbanizm • Ustad • Üç çizgi • Vedi inform • Vedibasar • Vətən • Vətəndaş həmrəyliyi • Visions of Azerbaijan • Yada düşdü • Yaşat • Yeni Azərbaycan • Yeni nəbz • Yeni Təfəkkür • Yom • Yurd • Zaman Azərbaycan • Zarafat • Zerkalo • Zənbur • World of Azerbaijan (jurnal)