Piri Mürsəlzadə və ya Pirqulu Mürsəlov (1892 , Bakı – 1920 , Bakı ) — azərbaycanlı jurnalist, siyasətçi, repressiya qurbanı. "Müsavat" partiyasının Gənclər qolunun rəhbəri, "Səda " və "Azərbaycan" qəzetlərinin müxbiri.
Aprel işğalından sonra bolşeviklər tərəfindən həbs edilərək güllələnib. Məmməd Əmin Rəsulzadə özünün "Azərbaycan Cümhuriyyəti" kitabında onu "istiqlal şəhidi" adlandırıb.
Piri Babaverdi oğlu Mürsəlzadə 1892-ci ildə Bakının Binəqədi kəndində anadan olub.[ 1] Bakı Real məktəbini bitirib. Bir müddət Binəqədi kəndində müəllimlik edib.[ 1]
Bakı quberniyası jandarm idarəsinin hazırladığı Pirqulu Babaverdi oğlu Mürsəlov haqqında 1911-ci ildə hazırladığı sənəd.
1910-cu ildə Haşım bəy Vəzirov Səda mətbəəsini qurub.[ 2] Piri Mürsəlzadə də bu mətbəədə çap olunan qəzetlərdə əvvəlcə tərcüməçi daha sonra isə jurnalist kimi fəaliyyət göstərib.[ 1] "Səda" qəzetində fəaliyyət göstərdiyi vaxt 1911-ci il martın 18-də hökumət əleyhinə təbliğatda təqsirləndirilərək[ 3] bir neçə qəzetin jurnalistləri ilə birlikdə jandarma tərəfindən həbs olunub.[ 4] [ 5] Qəzetin redaksiyasında axtarış aparılıb[ 6] bir neçə ay sonra isə qəzet bağlanıb.[ 7] Cəzasını çəkmək üçün Bayıl həbsxanasına göndərilib.[ 8] 1911-ci il aprelin 9-da həbsdən azad edilib.[ 9] Həbsdən buraxılsa da jandarma tərəfindən daim təqib olunub.[ 9]
Məmməd Əmin Rəsulzadə ilə tanış olduqdan sonra 1917-ci ildə Müsavat partiyasının Gənclər qolunun üzvü daha sonra isə rəhbəri olub.[ 10] [ 11] 1917-ci ildə məhəlli hökumətin təşkilində kömək etmək məqsədilə Bakıdan Türküstana göndərilən 3 nəfərdən biri olub.[ 1] Burada Ümum-Rusiya Müəssislər Məclisinə Səmərqənd dairəsindən üzv seçilib.[ 12] [ 13] Bir müddət fəaliyyət göstərdikdən sonra Bakıya geri qayıdıb.[ 1]
1918-ci ildə Azərbaycan Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra dövlətin rəsmi mətbu orqanı olan Azərbaycan qəzetinin əməkdaşı olub.[ 5] [ 14] Qəzetdə "Piri" imzası ilə yazılar yazıb.[ 14]
1919-cu il iyunun 13-də Denikin təhlükəsi əleyhinə Bakıda mitinq keçirilib. Müsavat Partiyası adından çıxış edən Piri Mürsəlzadə bütün təşkilat üzvlərinin Azərbaycanın müstəqilliyini qorumağa hazır olduğunu bildirib.[ 15]
1920-ci ildə Azərbaycan Cümhuriyyətinin müstəqilliyinin müttəfiq dövlətlər tərəfindən tanınması xəbərindən sonra yanvarın 14-ü bütün dövlət müəssisələrinin qulluqçuları üçün qeyri-iş günü elan edilib.[ 16] Həmin gün parlamentin təntənəli iclası, hərbi parad, mitinq və nümayişlər keçirilməsi keçirilib. Piri Mürsəlzadə də mitinqdə çıxış edərək sülh konfransının işindən ətraflı bəhs edib.[ 11]
Aprel işğalından sonra Həbib Cəbiyev tərəfindən həbs olunaraq 1920-ci ildə güllələnib.[ 10] [ 17] [ 18] Qəbrinin yeri bilinmir.[ 19] Ədəbiyyatşünas, şair Əmin Abid Gültəkinin yazdığına görə Piri Mürsəlzadə Qum adasında güllələndikdən sonra cəsədi dənizə atılıb.[ 20]
Məhəmməd Əmin Rəsulzadə özünün "Azərbaycan Cümhuriyyəti" kitabında onu "istiqlal şəhidi" adlandırıb.[ 21] [ 22]
"Azərbaycan" qəzetinin redaksiya heyəti (1919): Soldan sağa. Öndə oturanlar: Piri Mürsəlzadə [ 23] , Rəhim ağa Vəkilov . Orta cərgədə: Hənəfi Zeynallı , Rübabə Tağızadə, Şəfiqə Əfəndizadə , Məhəmmədəmin Rəsulzadə , Səhra Paşazadə, Üzeyir bəy Hacıbəyov , Mustafa bəy Vəkilov . Ayaq üstə duranlar: Əbdül Əbdülzadə , Mirzə Hadi (Atlasov), Hacıibrahim Qasımov , Məmmədəli Sidqi Səfərov , Şəfi bəy Rüstəmbəyli , Seyid Hüseyn Sadiq , Xəlil İbrahimov , Qədir Heydərov, Əli Yusifzadə , Məhəmməd Hadi Əbdüssəlimzadə .
↑ 1 2 3 4 5 Abid Gültəkin, Əmin . Buzlu cəhənnəm (türk) . Azerbaycan Kültür Evi Yayınları. 2018. 76. ISBN 9786056603358 .
↑ Aşırlı, Akif. Azərbaycan mətbuatı tarixi: 1875-1920 (az.) . Bakı : Elm və təhsil. 2009. 107. 2024-05-08 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2024-10-30 .
↑ Zeynalzadə, Ağarəfi. Jurnalistlər niyə həbs olunublar? // Azərbaycan mətbuat tarixi antologiyası (az.) . Bakı : Elm və təhsil. 2011. 177.
↑ "პირკული მურსალოვი" [Pirqulu Mürsəlov]. საქართველოს ეროვნული არქივი [Gürcüstan Milli Arxivi] (gürcü) . Gürcüstan Mərkəzi Dövlət Tarix Arxivi, fond 153, siyahı 3, iş 3319. 2022-11-09 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2024-04-29 .
↑ 1 2 İsayev, Orxan. "Rəsulzadənin "İstiqlal şəhidi" adlandırdığı binəqədili" . xezernews.az. 2023-05-29. 2023-09-05 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2024-10-29 .
↑ Mirzəyev, Mirzə Şərif . Материалы для истории тюркской печати на Кавказе (az.) . Bakı : Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu. 2007. 184.
↑ Aşırlı, Akif. Azərbaycan mətbuatı tarixi: 1875-1920 (az.) . Bakı : Elm və təhsil. 2009. 108. 2024-05-08 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2024-10-30 .
↑ Zeynalzadə, Ağarəfi. Jurnalistlər niyə həbs olunublar? // Azərbaycan mətbuat tarixi antologiyası (az.) . Bakı : Elm və təhsil. 2011. 178.
↑ 1 2 Zeynalzadə, Ağarəfi. Jurnalistlər niyə həbs olunublar? // Azərbaycan mətbuat tarixi antologiyası (az.) . Bakı : Elm və təhsil. 2011. 179.
↑ 1 2 "" Yaralı adamı duzlu su ilə dolu boçkaya saldılar" – Çekistlərin törətdiyi dəhşətlər" . 2022-10-07 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2023-09-05 .
↑ 1 2 Quliyev, Vilayət . "1920-ci ilin sevinc dolu yanvar ayı - Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti-100" . 525-ci qəzet . 2018-02-04. İstifadə tarixi: 2024-10-29 .
↑ "Члены Учредительного Собрания // Биографический справочник М" . www.hrono.ru. 2024-02-29 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2024-10-30 .
↑ "Бакинцы - члены Всероссийского учредительного собрания" . ourbaku.com. İstifadə tarixi: 2024-10-30 .
↑ 1 2 Tohidi, Solmaz . "31 mart 1918-ci il Bakı hadisələri bir il sonra..." 525-ci qəzet . 2020-03-31. 2024-05-10 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2024-10-29 .
↑ Yaqublu, Nəsiman . Azərbaycan Milli İstiqlal Mübarizəsi və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (PDF) (az.) . Bakı . 2001. 65. 2024-08-15 tarixində arxivləşdirilib (PDF) . İstifadə tarixi: 2024-10-30 .
↑ Əhmədova, Firdovsiyyə. "Azərbaycanın istiqlaliyyəti 90 il əvvəl beynəlxalq səviyyədə tanındı" . Azərbaycan qəzeti . 2010-01-14. İstifadə tarixi: 2024-10-29 .
↑ Hüseynov, Şirməmməd . "İlk cümhuriyyətimiz - olmuşlar və düşüncələr" . 525-ci qəzet. 2019-02-04. İstifadə tarixi: 2024-10-29 .
↑ Nəzərli, Əzizə. XI Красная Армия в Северном Азербайджане: оккупация, расправы, бесчинства (az.) . Bakı : Elm və təhsil. 2014. 63. 2024-06-13 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2024-10-30 .
↑ "Ədəbiyyat:Məzarı tapılmayan azərbaycanlı azadlıq fədailəri və repressiya qurbanları" . 2022-08-17 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2023-09-05 .
↑ Abid Gültəkin, Əmin . Buzlu cəhənnəm (türk) . Azerbaycan Kültür Evi Yayınları. 2018. 77. ISBN 9786056603358 .
↑ Rəsulzadə, Məhəmməd Əmin. Azərbaycan Cümhuriyyəti keyfiyyəti-təşəkkülü və indiki vəziyyəti (PDF) (az.) . Bakı: Elm nəşriyyatı. 1990. 80. Archived from the original on 2022-07-05. İstifadə tarixi: 2023-11-07 .
↑ "Azərbaycanlı şairin Rəsulzadəyə məktubu" . 2023-09-05 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2023-09-05 .
↑ "Bir şəklin tarixçəsi: Üzeyir Hacıbəyli və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə... - İki əqidə dostu bir arada" . 2023-09-05 tarixində arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2023-09-05 .
Azərbaycanda sovet repressiyaları
Ümumi İcraçılar Qurbanlar (1920-1936 ;1937-1938 ;1939-1954 )
Şair və yazıçılar Elm xadimləri Hərbçilər İncəsənət xadimləri Cümhuriyyət tələbələri Dövlət xadimləri
Digər
Dağıdılmış dini abidələr