Hesablama iqtisadiyyatı

Hesablama iqtisadiyyatı — komputer elmləri, iqtisadiyyat və idarəetmə elmi ilə sıx əlaqəli araşdırma sahəsi.[1] Bu mövzu iqtisadi sistemlərin hesablama modelləşdirməsini, istər agent əsaslı,[2] istər ümumi tarazlıq,[3] istər makroiqtisadi,[4] istərsə də rasional gözləntilər,[5] hesablama ekonometrikası və statistikası, hesablama maliyyəsi,[6] avtomatlaşdırılmış internet bazarlarının dizaynı üçün hesablama vasitələri, hesablama iqtisadiyyatı üçün xüsusi hazırlanmış proqramlaşdırma vasitəsini və hesablama iqtisadiyyatının tədrisi əhatə edir. Bu sahələrin bəziləri unikaldır, digərləri isə ənənəvi iqtisadiyyat sahələrini kompüterlər və əlaqəli riyazi metodlar olmadan tədqiq etməsi çətin olan problemləri həll edərək genişləndirir.[7]

İqtisadiyyat
Əsas kateqoriyalar
Mikroiqtisadiyyat
Makroiqtisadiyyat
İqtisadi təlimlər tarixi
İqtisadi metodologiya
Alternativ iqtisadiyyat
Texniki metodlar
Riyazi iqtisadiyyat
Ekonometrika
Təcrübi iqtisadiyyat
Milli Hesablar Sistemi
Sahələr və alt sahələr
Təhsil
Səhiyyə
Əmək
Oyunlar nəzəriyyəsi
Artım
Kənd təsərrüfatı
Təbii ehtiyatlar
Davranış
İqtisadi sistem
Beynəlxalq
Portal:İqtisadiyyat

Hesablama iqtisadiyyatı analitik və statistik olaraq formullaşdırılmış iqtisadi problemlərin həlli üçün komputer əsaslı iqtisadi modellərdən istifadə edir. BU məqsədlə araşdırma proqramı qarşılıqlı əlaqəli agentlərin dinamik sistemləri kimi bütöv iqtisadiyyatlar da daxil olmaqla, iqtisadi proseslərin hesablamalı tədqiqi olan agent əsaslı hesablama iqtisadiyyatıdır (AƏHİ).[8] Əslində, bu kompleks adaptiv sistem paradiqmasının iqtisadi adaptasiyasıdır.[9] Burada agentdən nəzərdə tutulan real insanlar yox, "qaydalara uyğun qarşılıqlı əlaqədə olan, modelləşdirilmiş komputer obyektləridir".[2] Agentlər sosial, bioloji və/və ya fiziki varlıqları təmsil edə bilər. Müvazinətdə agentlər tərəfindən riyazi optimallaşdırmanın nəzəri ehtimalı oyunlar nəzəriyyəsinin kontekstləri də daxil olmaqla, bazar qüvvələrinə[10] adaptasiya olan məhdud rasionallıqlı agentlərin daha az məhdudlaşdırıcı postulatı ilə əvəz olunur.[11] Şərtləri əvvəlcədən modelçi tərəfindən təyin olunan AƏHi modeli sadəcə agentin qarşılıqlı təsirdə olduğu zaman müddətində irəli doğru inkişaf edir. Bu metodun elmi məqsədi "nəzəri tapıntıları real dünyanın verilənlərinə qarşı empirik olaraq dəstəklənən nəzəriyyələrin zamanla toplanmasına şərait yaradacaq şəkildə test etməkdir".[12]

Komputerli həll alətlərinə müxtəlif matris əməliyyatlarını (misal üçün matris inversiyası) həyata keçirmək və xətti və qeyri-xətti tənlikləri həll etmək üçün olan proqram təminatı misal göstərilə bilər. ACM Transactions on Economics and Computation,[13] Computational Economics,[1] Journal of Applied Econometrics,[14] Journal of Economic Dynamics and Control[15] və Journal of Economic Interaction and Coordination kimi jurnallar hesablama iqtisadiyyatı sahəsində ixtisaslaşıb.[16]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Computational Economics. ""About This Journal" Arxivləşdirilib 2018-07-20 at the Wayback Machine and "Aims and Scope Arxivləşdirilib 2020-04-06 at the Wayback Machine."
  2. ↑ 1 2 Scott E. Page, 2008. "agent-based models," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract Arxivləşdirilib 2018-02-10 at the Wayback Machine.
  3. ↑ The New Palgrave Dictionary of Economics, 2008. 2nd Edition:
      • "computation of general equilibria" by Herbert E. Scarf. Abstract. Arxivləşdirilib 2009-05-23 at the Wayback Machine
      • "computation of general equilibria (new developments)" by Felix Kubler. Abstract Arxivləşdirilib 2017-08-11 at the Wayback Machine.
  4. ↑ • Hans M. Amman, David A. Kendrick, and John Rust, ed., 1996. Handbook of Computational Economics, v. 1, ch. 1-6, preview links Arxivləşdirilib 2020-04-06 at the Wayback Machine.
  5. ↑ Ray C. Fair "Computational Methods for Macroeconometric Models," Hans M. Amman, David A. Kendrick, and John Rust, ed., 1996. Handbook of Computational Economics, v. 1, ch. , pp. 143-169. Outline Arxivləşdirilib 2020-04-06 at the Wayback Machine.
  6. ↑ • Vassilis A. Hajivassiliou, 2008. "computational methods in econometrics," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract. Arxivləşdirilib 2016-10-06 at the Wayback Machine
       • Keisuke Hirano, 2008. "decision theory in econometrics," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract Arxivləşdirilib 2017-10-17 at the Wayback Machine.
       • James O. Berger, 2008. "statistical decision theory," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract. Arxivləşdirilib 2017-10-17 at the Wayback Machine
  7. ↑ • Hans M. Amman, David A. Kendrick, and John Rust, ed., 1996. Handbook of Computational Economics, v. 1, Elsevier. Description Arxiv surəti 15 iyul 2011 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2011-07-15 at the Wayback Machine & chapter-preview links. Arxivləşdirilib 2020-04-06 at the Wayback Machine
       • Kenneth L. Judd, 1998. Numerical Methods in Economics, MIT Press. Links to description Arxivləşdirilib 2012-02-11 at the Wayback Machine and chapter previews Arxivləşdirilib 2016-04-09 at the Wayback Machine.
  8. ↑ • Scott E. Page, 2008. "agent-based models," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract Arxivləşdirilib 2018-02-10 at the Wayback Machine.
       • Leigh Tesfatsion, 2006. "Agent-Based Computational Economics: A Constructive Approach to Economic Theory," ch. 16, Handbook of Computational Economics, v. 2, [pp. 831-880]. DOI:10.1016/S1574-0021(05)02016-2.
       • Kenneth L. Judd, 2006. "Computationally Intensive Analyses in Economics," Handbook of Computational Economics, v. 2, ch. 17, pp. 881- Arxivləşdirilib 2016-09-27 at the Wayback Machine 893. Pre-pub PDF Arxivləşdirilib 2022-01-21 at the Wayback Machine.
       • L. Tesfatsion and K. Judd, ed., 2006. Handbook of Computational Economics, v. 2, Agent-Based Computational Economics, Elsevier. Description Arxiv surəti 6 mart 2012 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2012-03-06 at the Wayback Machine & and chapter-preview links[ölü keçid].
       • Thomas J. Sargent, 1994. Bounded Rationality in Macroeconomics, Oxford. Description and chapter-preview 1st-page links. Arxivləşdirilib 2023-07-01 at the Wayback Machine
  9. ↑ • W. Brian Arthur, 1994. "Inductive Reasoning and Bounded Rationality," American Economic Review, 84(2), pp. 406-411 Arxiv surəti 21 may 2013 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2013-05-21 at the Wayback Machine.
       • Leigh Tesfatsion, 2003. "Agent-based Computational Economics: Modeling Economies as Complex Adaptive Systems," Information Sciences, 149(4), pp. 262-268 Arxivləşdirilib 2012-04-26 at the Wayback Machine.
       • _____, 2002. "Agent-Based Computational Economics: Growing Economies from the Bottom Up," Artificial Life, 8(1), pp.55-82. Abstract Arxivləşdirilib 2020-03-06 at the Wayback Machine and pre-pub PDF Arxivləşdirilib 2013-05-14 at the Wayback Machine.
  10. ↑ • W. Brian Arthur, 1994. "Inductive Reasoning and Bounded Rationality," American Economic Review, 84(2), pp. 406-411 Arxiv surəti 21 may 2013 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2013-05-21 at the Wayback Machine.
       • John H. Holland and John H. Miller (1991). "Artificial Adaptive Agents in Economic Theory," American Economic Review, 81(2), pp. 365-370 Arxivləşdirilib 2011-01-05 at the Wayback Machine.
       • Thomas C. Schelling, 1978 [2006]. Micromotives and Macrobehavior, Norton. Description Arxiv surəti 2 noyabr 2017 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2017-11-02 at the Wayback Machine, preview Arxivləşdirilib 2020-01-06 at the Wayback Machine.
       • Thomas J. Sargent, 1994. Bounded Rationality in Macroeconomics, Oxford. Description and chapter-preview 1st-page links. Arxivləşdirilib 2023-07-01 at the Wayback Machine
  11. ↑ • Joseph Y. Halpern, 2008. "computer science and game theory," The New Palgrave Dictionary of Economics, 2nd Edition. Abstract Arxivləşdirilib 2017-11-05 at the Wayback Machine.
       • Yoav Shoham, 2008. "Computer Science and Game Theory," Communications of the ACM, 51(8), pp. 75-79 Arxivləşdirilib 2012-04-26 at the Wayback Machine.
       • Alvin E. Roth, 2002. "The Economist as Engineer: Game Theory, Experimentation, and Computation as Tools for Design Economics," Econometrica, 70(4), pp. 1341–1378 Arxivləşdirilib 2012-01-12 at the Wayback Machine.
  12. ↑ Leigh Tesfatsion, 2006. "Agent-Based Computational Economics: A Constructive Approach to Economic Theory," ch. 16, Handbook of Computational Economics, v. 2, sect. 5, p. 865 [pp. 831-880]. DOI:10.1016/S1574-0021(05)02016-2.
  13. ↑ "ACM Teac". 2019-06-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-05.
  14. ↑ "Journal of Applied Econometrics". Wiley Online Library. 2011. doi:10.1002/(ISSN)1099-1255. October 28, 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 31, 2011.
  15. ↑ Journal of Economic Dynamics and Control Arxivləşdirilib 2011-12-31 at the Wayback Machine, including Aims & scope link.
     For a much-cited overview and issue, see:
      • Leigh Tesfatsion, 2001. "Introduction to the Special Issue on Agent-based Computational Economics," Journal of Economic Dynamics & Control, pp. 281-293 Arxivləşdirilib 2021-01-08 at the Wayback Machine.
      • [Special issue], 2001. Journal of Economic Dynamics and Control, Agent-based Computational Economics (ACE). 25(3-4), pp. 281-654. Abstract/outline links[ölü keçid].
  16. ↑ "Journal of Economic Interaction and Coordination". springer.com. 2011. June 27, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 31, 2011.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]