Qiymət səviyyəsi

Qiymət səviyyəsi (ing. Price level) — müəyyən bir aralıqda (ümumiyyətlə bir gün) bir iqtisadiyyatda və ya pul birliyində müəyyən mal və xidmətlər dəsti (istehlak səbəti) üçün ümumi qiymətlərin müəyyən bir baza qarşı normallaşdırılmış fərziyyə ölçüsüdür. Tipik olaraq, ümumi qiymət səviyyəsi gündəlik qiymət indeksi, adətən Gündəlik İstehlakçı Qiymət İndeksi ilə təqrib olunur. Hiperinflyasiya zamanı ümumi qiymət səviyyəsi gündə bir dəfədən çox dəyişə bilər.

Məhsulun qiyməti müxtəlif alıcılar tərəfindən müxtəlif cür qəbul edilir və buna uyğun olaraq onlarda qiymətin səviyyəsinə dair təsəvvürlər formalaşır. Onlar bu təsəvvürlərə uyğun olaraq özləri üçün münasib qiymət səviyyəsi müəyyən edir və həmin səviyyəyə uyğun gələn qiymətə məhsul almağa razı olurlar. Buna görə qiymətqoyma amillərinin təhlili zamanı istehlakçıların, alıcıların qiymətin səviyyəsinə reaksiyası öyrənilir.

Klassik dixotomiya — ümumi qiymət artımları və ya enmələri ilə "nominal" iqtisadi dəyişənlər arasında nisbətən aydın bir fərq olduğunu fərz etməkdir. Beləliklə, qiymətlər bütövlükdə artar və ya azalırsa, bu dəyişikliyin aşağıdakı şəkildə parçalana biləcəyi güman edilir:

${\displaystyle C}$ mal və xidmətlər dəsti nəzərə alınmaqla, ${\displaystyle t}$ anında ${\displaystyle C}$ dakı ümumi əməliyyat dəyəri

${\displaystyle \sum _{c\,\in \,C}(p_{c,t}\cdot q_{c,t})=\sum _{c\,\in \,C}[(P_{t}\cdot p'_{c,t})\cdot q_{c,t}]=P_{t}\cdot \sum _{c\,\in \,C}(p'_{c,t}\cdot q_{c,t})}$

burada

${\displaystyle q_{c,t}\,}$, ${\displaystyle t}$ vaxtında ${\displaystyle c}$ sayını təmsil edir.

${\displaystyle p_{c,t}\,}$, ${\displaystyle c}$ -ın ${\displaystyle t}$ da mövcud qiymətini təmsil edir

${\displaystyle p'_{c,t}}$, ${\displaystyle t}$ anında ${\displaystyle c}$ -ın "həqiqi" qiymətini təmsil edir

${\displaystyle P_{t}}$, ${\displaystyle t}$ anındakı qiymət səviyyəsidir

Ümumi qiymət səviyyəsi, qiymət indeksindən fərqlənir ki, birincinin mövcudluğu klassik ikitiraliyə bağlıdır, ikincisi isə sadəcə hesablamadır və bir çoxu mənalı olub-olmamasından asılı olmayaraq mümkün olacaqdır.

Əgər həqiqətən qiymət səviyyəsinin ortaq hissəsini təcrid etmək mümkün idisə, onda iki bölgə və ya fasilələr arasındakı ümumi qiymətlərdəki fərq ölçülə bilərdi. Məsələn, inflyasiya dərəcəsi kimi ölçülə bilər^[1]

${\displaystyle {\frac {(P_{t_{1}}-P_{t_{0}})/P_{t_{0}}}{t_{1}-t_{0}}}}$

və "real" iqtisadi artım və ya tənəzzül ÜDM-i və ya digər göstəriciləri azaldaraq sadə qiymət dəyişikliklərindən fərqlənə bilər.

${\displaystyle {\frac {(GDP)_{t_{1}}}{P_{t_{1}}}}-{\frac {(GDP)_{t_{0}}}{P_{t_{0}}}}}$

• Akuliç İ. L., Demçenko E. V., Osnovı marketinqa, Minsk, Vışgyşaə şkola, 1998, s. 142–180
• Asselğ Q., Marketinq: prinüipı i strateqiə, Uçebnik dlə vuzov, M., İNFRA-M, 1999, s. 621–680
• Baqiev Q. L., Taraseviç V. M., Ann X., Marketinq, SPb., Piter, 2006, s.12–286–430
• Qolubkov E. P., Osnovı marketinqa, Uçebnik, M., Franspress, 1999, s. 332–364
• Djobber D., Prinüipı i praktika marketinqa, Uçebnoe posobie, M., İzdatelğskiy dom "Vilğəms", 2000, s. 289–319
• Tijarət terminlərinin təfsirinin beynəlxalq qaydaları: "İnkoterms", Bakı, 2001
• Kak opredeləötsə üenı na tovarı pri gksportno-importnıx sdelkax. Ì., Ìèð, 1989
• Kotler F., Armstronq Q., Sonders Dj., Vonq V., Osnovı marketinqa, 2-e evrop. izd., Kiev; Moskva; Sankt-Peterburq, İzdatelğskiy dom "Vilğəms", 1998, s. 741–822
• Kotler F., Marketinqin əsasları, Bakı, Ergün, 1993, s. 254–288
• Lamben Jan Jak, Menedjment, orientirovannıy na rınok. Strateqiçeskiy i operajionnıy marketinq, SPb., Piter, 2004, s. 607–658
• Marketinq, M., Banki i birji, 1996, s. 263–304
• Məmmədov X., Mirzəyev S., Marketinqin əsasları, Bakı, QAPP-POLİQRAF, 2001, s. 128–154
• Gvans Dj. R., Berman B., Marketinq, M., Gkonomika, 1990, s. 277–309
• McCulloch, James Huston. Money and Inflation: A Monetarist Approach. Academic Press. 1 January 1982. ISBN 978-0-12-483051-6.
• Ludwig von Mises|Mises, Ludwig Heinrich Edler von; Human Action: A Treatise on Economics (1949), Ch. XVII "Indirect Exchange", § 4. "The Determination of the Purchasing Power of Money".